istit kit.
De BruiMencoflinfoie te Alkuitiai
let de lappen op het Hoogland.
U "tic f *fi [ivrn'tm
FEU1LLET0N.
Honderd twee en twintigste Jaargang.
Vryiia^ 2 Januari
Bekendmaking
Broodka-irten
Kednctie Hrandstoffen.
Aanvragen om kostelooze geneeskuindige
hulp af bijstand, geneesmiddielen enz. moeten,
vanaf 2 Januari1 1920 geschieden tea kantore
van" het Burgerlijk Amibestuur, dagelijks des
moreens tusstihen 8 enl 9 uur.
1 let kanioor is gevestigd in het gewone be-
deelingslokaal aan het Siadsziekemhuis.
De belanghobbenden zijn vanaf dien datum
vrij in het kiezen van hunnem apotheker, doch
zijn verplicht hierbij de afgegevcn kaarten
vgawege het Burgerlijk Armbcstuur te too-
nen.
Het 'Burgerlijk Armbestuur.
OEMENOD N1EUWS.
BE BOND VAN NEDERL. ONBElH
WIJZERS.
Een beachrijving van het dagelijksch noma-
denleven, zooals bet gezien en meegeraaakt
•t werd door de schrijfster :-
EMILIE DEMANT—HATT.
Uit het Oeensch vertaald door M. O. Z.
31)
Een tot de jaren des onderscheids geko-
men ongetrouwde man of vrouw is bij de Lap-
pen een onding, vooral ongetrouwde oudere
meisjes zijn bij dat volk een zeldzaamheid, er
is altijd een bijzondere reden voor, als ze geen
huwelijk doen. De volgende vraag is meeslal,
hoe Denemarken er uitziet, en welke voort-
brengselen het heeftdat er in Denemarken
geen bergen zijn wekt groote verbazing. Dan
willen de vragers verder weten, of er tabak
groeit en koffie en rijst; dat er tarwe groeit
en andere fijne graansoorten, dat weten ze
wel; „Deensch meel" kennen ze uit Noorwe-
gen als't beste dat er is, maar't is aardig dat
te hooren bevestigen uit Deenschen mond
Omtrent dat alles wenschte't oudje inlichtin-
gen. „Met jou kan ik zoo gemakkelijk pra-
ten", zei ze; ,,sommige menschen kan je cr
niet toe krijgen, het a of men een slee vol
steenen moet trekken over grond waar geen
sneeuw ligt."
Ik vroeg haar of't niet moeilijk was ge
weest van het zwervend leven af te zien tea
vaste inwoonster te worden. „Ja, in de eerste
jaren was het erg moeielijk, ik kon's nachts
niet slapen, en in't voor en najaar, als de
Lappen hier voorbijtrokken, was het vreese-
lijk. Dan ging ik op den heuvel hier in de na-
bijheid om een uitzicht te hebben. Wij Lappen
hebben dezelfde natuur als het rendier, als't
lente wordt snakken we naar't hoogland, en
tegen den winter verlangen we in de bosschen
te komen.
Tegen de andere oude vrouw was het niet
zoo gemakkelijk een praatje te kouden, daar
k too doof vm; buii zaj zeli psaatie voosk-
durend, en was bijna altijd boos dm't een of
ander. In een guile bui had ze een rendierbden
weggegeven; er zat niet veel vleesch aan en
dat had men haar gezegd, nu kwam er een
huis vol leven, onmogelijk was het haar woor-
denstroom te stuiten. „Ze praat, zoolang haar
mond warm is."
Na dien storm werd de deur van het kamer-
tje, waar ik op dat oogenblik alleen was, open
gedaan, een gerimpelde hand klemde zich
vast om de deurpost, tSEn kwam de stok en
eindelijk het blinde, oude mensch zelf binnen-
strompelep. Ze sloot de deur behoedzaam ach-
ter zich dicht, ging naar den open schouw en
hield haar handen boven den gloed om ze te
warmen, en toeu boog haar grauwe gestalte
zich over haar stok en schrompelde ineen, als
een vleermuis voor het vuur. Haar afgesleten
pelsjas was gerimpeld en grijs als door de zqp
uitgedroogde aarde, dezelfde kleur hadden
haar gezicht en haar handenhaar dunne ha-
ren hingen onder de verschoten, roode mute
uit. Zooals blinden gcwoon zijn, hield ze haar
hoofd opgericht. De gloed van het vuur wierp
aan 6en kant een zacht schijnsel over haar en
over de verbleekte roode verf van de deur. Op
de schoorsteenlijst stond een smal houten
kistje, waarin groen koren groeide een paar
duim hoog. Die groene plek was het eenige
wat aan leven herinnerde in dat sombere,
griezelige kamertje met de verlepte roode
kleuren. Plotseling begon de oude vrouw op
raadselachtigen toon te spreken. Ze uitte ver-
vloekingen over de gulzigheid en het gebrek
aan ontzag voor het eten„Ze gooien de been-
deren van het rendier maar ergens neer zon-
der eerst behoorlijk het vleesch er afgeschrapt
te hebben, dat zal zich wreken. Eens toen
Gods Zoon hier op aarde voorbij een Lappen-
woning kwam, zag hij, dat ze een been met
vleesch er aan naar buiten gooiden, en toen
sprak hij„hier zal ik het brood verminde-
ren." Zij leek op een spook, een geest, die de
levenden vloekt; het was een verhchting voor
me, toen ze opstond en naar het groote ver-
:rek terugkeerde. Toen ik daar later ook
cwam, lag ze in haar slede. Veel moois als
bcddegoed had ze er niet in, ze wju te gierig
otn iets beters in gebruik te nemen, en als men
tegen haar zeide, dat ze als welgeatelde vrouw
toch betere dekeife moest hebben, zei ze, dat
het zijden dekeas waren en streek liefkqozend
over de oude vellen en vodden als over de
fijnste stoffen. Misschien geloofde ze wel vast,
dat het mooie dekens waren, ze was haar hal
ve leven blind geweest en in haar omgeving
Wweerde men, dat ze bijna honderd jaar oud
was, de voorstellingen van haar verbeelding
kon zij dus niet toetsen aan de werkelijkheid.
Wij bleven een paar dagen wachten en
toen kwam Heikka met de rendieren. Het
vroor hard dien Zaterdagavond, toen de sle
den gepakt werden en wij op weg gingen naar
het gebergte. Nu ging de reis in opgaande
lijn naar de Noorsche grens. Wij hadden
slechte een pulk, waar Gate, Rauna en ik om
beurten in konden zitten, terwijl Heikla den
sleep van de vrachtsleden leidde.
Toen we een poos onderweg waren, hield
Heikla stil om een flink stuk dennenhout op
een der sleden te laden. Ik begreep dat als hij
brandhout meesleepte, wij heel hoog zou-
den komen, waar wij misschien niet genoeg
hout konden vinden.
De sledenrij werkte zich langzaam naar
boven, gestadig aan hooger het bergland in,
alles was dien nacht zoo vreemd vormeloos
en onwezenlijk, we hoorden geen ander ge-
luid dan het fijne krakeu van de sneeuw en de
voetstappen van de rendieren. lets zachts
streek eens half onzichtbaar langs ons heen,
't kwam ate een spook in een vaart de rotshel-
ling afgegleden; witte vossen waren het. De
indruk van de sleden was aanstonds weer ver-
waaid en v66r ons was geen spoor;.wij waren
alleen in dien doodschen witten nacht.
Heikla hield een oogenblik stil, om iets aan de
sledenrij te veranderen. Gate ging op de
sneeuw zitten om haar pijp aan te steken en
dadelijk hoopte de sneeuw zich om ons op;
in minder dan geen tijd hadden we inge-
sneeuwd kunnen zijn.
Plotseling klonk er ergens uit het sneeuw-
donker een akelig gehuil, vermengd met een
soort van geblaf. Ja, dat te de vos. en dat
voonpelt iete kwaada, m Gate, wasneer da
PROBiATUM EST.
'Dc Tongersche steenweg ligt verlaten. De
stonm jaagt in dolle vaart, zwiept den grau-
weni ropesi in vanijniige striemen op den weg.
Een eentzame jonge man, de nuttclooze para-
pllule onder den arm gekneld! baggept door
de modder tegen den stormi in. Zijne over-
peinzingen1 zullen wel even aschgrauw ge
weest zijn ate de lucht boven en de modder
beneden hem.
In die verte nadert met krijschend gewelci
eem auto. Aan weerzijden spuiten sior1ijke
moddcrfonteinen ins ranke bogen omhoog In
zijn verbeelding ziet de wandelaar zich zelf
rijkelijk gezegend met het sliiik der aarde.
De auto raast nader. Dan, plotecling,
waardig en kalm, maar beslist gaat's jonge-
llnge parapluie in de hoogte.
De remmen knarson1, de auto staat. De kop
vam den chauffeur buigt naar buiten. Min-
zaam lachend zegt de wandelaar* „Dank u,
nu kan' ik passeeren u kunt verder gaan".
Een onverstaanbaar antwoordi, dat sterk
aan een vloefc deed deniken, bromt uit den
hoogen pelskraag.
De motor zet aan, de auto j aagt voort met
achier en om hem de gierende storm.
(L. K.)
GEEN STROOMLEVERING.
Men meldt uit Eindhoven:
V/egens niet-stroomlevering door de P. N.
E. M. li'g'gen hier hcdien de meeste industne-
en stil. OWc zullen' de dagbladen vermoedelijk
niet kunnien verschijnen. Waarschijniijik zijn
meerdere plaateen gedupoerd.
MEMJIJK VOEDSEL AAN PAARDEN
EIN KOEIEN.
In de gemeente l-'insterwolde (Or.), zijn
meerdere goedgeslaagde proeven genomen
met het voederen van garnalenmeel aan paar-
den en Ikoeiem. Het meel wordt vermengd met
gerstemeel en gaarne door de dieren gegeten.
De voederwaarde is igroot. Bij den onbedui-
denden1 afzetl van garnalenmeel, zijn deze
proeven van grbot belang, voor die visschcrs
aan den Dollard.
NA DEN WATERSNOOD.
Het provinciaal bestuur van Noord-Hol-
land zal, ter bestrijding der kosten van de
de buitenpolders in de Zuiderzee!
voeren. Deze zal ook van toepassing zijn op
Deze hadden echter niet' van den water-
watersnoodswerken, een nieuwe belasting in-
snood te lijden, en er was niets te herstellen.
Daarom wordt thans door de besturen van
9 buitenpolders eene actie gevoerd om van
de nieuwe belasting verschoond te blijven.
DIEESTAL.
Te Maastricht is bij den herbergier J., wo-
nende op de Mafkt, in den nacht van Zater-
dag op Zondag gestoien een geldkistje, in-
houdende 25(XX) mark en enkele duizenden
francs.
De politie heeft de daders, 3 Maastrichtena-
ren, aangehouden. Een groot gedeelte van het
untvreemde geld werd nog in hun bezit go-
vonden.
vos zich laat hooren als een Lappengemeente
naar't gebergte verhuist, is er een minder in
de gemeente bij haar terugkomst in het na
jaar. Gate kreeg eindelijk haar pijp aan,
Heikla bromde iets binneumond» en' Rauna
waagde't even iets te zeggen over den ouden
hond dien ze hadden achtergelatendaarmec
waren ze uitgepraat, en zwijgend zetten ze
den tocht voort, de sledenrij gleed, gieed uren
lang. Eindelijk begon het lichter te worden, de
gezichteiuder werd zichtbaar en de zon kwam
op, prachtig als een weldoend wonder. De
sneeuwhoenders trippelden rond op.de sneeuw
zonder zich aan ons te storen. Alle domme
n'achtelijke angst was verdwenen en tegen de
lage bergruggen in de verte ontdekten we de
hutten der reisgenooten, die zich vroeger ver-
plaatst hadden dan wij. Rook zagen we er
nog niet uit opstijgen, maar Gate's fijn reuk-
orgaan had de nabijheid der hutten al waar-
genomen, eer we ze nog hadden gezien.
E>e zon was geheel boven de'kim toen we bij
de sida aankwamen. De rendieren werden vrij
gelaten en bleven in den lichten rustigen
morgenstond dicht bij ons, grazende op een
paar plekken die vrij waren van sjieeuw. Heik
la zocht bijeen wat we noodig hadden terwijl
Rauna in de slede nog wat ging slapen. Onze
hut werd in alle kalmte opgezet en toen we het
beddegoed cr in hadden, sliepefl ook wij nog
een paar uur.
Het was waar wat de Falmalappen gezegd
hadden: hierboven in't gebergte hadden ze
kleinere hutten, de onze was echter groot ge
noeg voor vier menschen.
De dag van onze aankomst bij de sida wfte
een Zondag, de 24ste April. Een wijde witte
wereld lag v66r ons, beschenen door de'zon;
en over die grootsche eenzaamheid van het
bergland klonk tegen den avond uit een der
hutten gezang.
Als de Lappen zingen is het of men na-
tuurgeluiden noort, het suizen van den wind
door struiken en door gras, het kabbelen van
het water, het gonzen der insekten, zoo klinkt
het als er kalm en nauw hoorbaar gezongen
wordt onder de een of andere huiselijke be-
zigbeid, mair bet geluid kan ook ruw zijn
EEN POSSBN-KWBBmE.
Naar wii vememen, te bij den Raad van de
gemeente Zaandam een klacht ingekomen te-
fen den wethouder dier gemeente, den beer
E. W. E>uij8, in verband met een passen-
aangelegenheid. De heer Du zou namelijlt
in October 1918 zijn invloed hebben aange-
wend b den consul-generaal van Engeland
te Rotterdam, om een pas-visa te krijgen voor
een Amsterdamschen tooneelspeler, onder
voorgeven, dat deze heer naar Engeland ging
om aaar te onderhandelen met de firma
West over leveringen aan de gasfabriek van
Zaandam. In een, op paper van de Tweede
Kamcr, gesteld schrijven, aan genoemden
consuLgeneraal met bovenstaande bedoeling
gericht, had de heer Duiis zich beroepen op
een bezoek, dat hij in 1916 met den heer Ter
Laan en eenige employes van de Zaandam-
sche gasfabriek aan Engeland had gebracht
tot het aanknoopen van relaties met de firma
West, en uiteengezet, dat, in verband met de
destijds gesloten contracten en voor zoo mo
gelijk nieuwe contracten af te slulten, de reia
van den heer (hier was ingevuld de naam
v»n den troneelspeler welke overigens aan
den burgemeoster van Zaandam is meege-
deeld) naar Engeland dringend noodzakelijk
was.
Ons kwam ter oore, dat er in Zaandamsche
Raadskringen eenige bevrcemding is gewekt
door het feit, dat de heer Du s een acteur den
g each ik ten man achtte om in Engeland ate
expert de Zaandamsche gasfabriek te verte-
nenwoordisen Mede zou in verband met de
ze zaak herinnerd zijn aan de geschiedenis
van den vorigen burgemeester van Zaandam,
de ten gevolge van een onregelmatigheid in
een paskwestie aan het licht gebracht door
d-m beer Dulls zich uit het publieke leven
"eft moeten terugtrekken
(Tel.)
MACHTNALE GRONDBEWERKJNO.
Iin verband met de tractorsbepraeving van
I'oll.-Nloordeiikwart'ier, komt ons", hetgeen dc
Tel. over machinale grondbewerk'ng schreef,
ook voor onze lezers belangrijk voor.
Het grootbedriji in landen als Amerika en
Argent in i6 kwam het eerst op het iden kbeeld,
den grondl mechamsch met den ploeg te be-
werkon. De voor het meerendcel dun bcvolkte
streken Jconen aan d'e vraag naar hlandienar-
bri'd niet voldocn, zoodat groote oppervlakten
slephits door machinaal plocgcn konden wor
den omgelegd. In 'het algemeeu is voorwaar-
de:
le. dat machinale bewerking snelle r ge-
schiedt
2e. dat het telcort aan pereoneel er door
wordt opgeheven.
De bijzondere voorwaardran zijn'. dat de be-
weuklnig aan dien eisch van degelijikheid, wat
Idiepte en veitkrulimeling bctroft, voldoet, en.
diat de kosten ruiiet hooiger zijiff, tenzij het
oogstresu'ltaat beter is. A
Naarmiate het grootbedrljf zich in kleinere
gedrijven oplost, necmt in den regel -de bebou-
wing in intensiteit toe en worden hoogere
eiscnen aan de gremdbewerking gesteld. Van-
daar dat die ploegmachines der groote be-
Id'rijven in de prairi6n en pampas voor de klei
nere bedrijVen in oude staten als Kansas en
Indiana met bruikbaar waren. In die 'groote
bedlrijlven werden geen andere eisehen aan de
bewenking gestelld ,'dan dat de grond was
omgelegd. Het te meestal ruw en slecht werk.
Toen Ide kleinere trekmachines of tractors op
de markt verschenen, kon iook het ikleinere be-
ditijf aanschaffing ovcrwegen, zoodat de
AmeriikaansChe boer zelfs op bedrijven van
40 H.A. een tractor gebruikt. Oeze machines
wij1 zullen ze eenvoudig trekker noemen
hebben doorgaans een 4 cylindermotor, die
met benzine, petroleum, of benzof wordt ge-
stookt, 6001200 tocren per niimuut maakt
en tidi met een snelheid van 2.57.5 K.M.
per uur kan voortbewegen. Het gewicht loopt
uiteen van pLm. 12003000 K.G., het aan-
tal paardekraohten van 815 voor frekar-
'beidi wil van 15—25 ate stationnaire machi
ne om te dorschen, malen enz. De dubbele ge-
shchiktheid voor arbeid buitens- en binnens-
huis bevordert de spaarzaamheid en daar-
dbor dien afzet. De werking is onafhankelijk
van het weer en het aantal rustdagen dus
kleiner dan bij paardewenk, zoodat de amorti-
satie en het onderhoud relatief geringer zijn.
Van ibuitengewone betedkenis is de geschikt-
heid voor transport, b. v. van zware dorsch-
macbines, met stroopersen, terwijl zij ate
en geweldig van kracht als storm in een
bosch, als het^krassen van raven en het wer
den van boos weer. Ik heb het niet zoo dik-
wijls gehoord dat zingende dichfen, maar zoo-
wel het liefelijke hoorde ik als het harde, en
altijd heeft het me herinnerd aan de geluiden
in de bosschen en de bergen.
De Lappen hier hadden hun zin voor kleur
en hun vreugde over alles wat glinstert en
schittert zuiver bewaard. 't Zilver, 't koper en
de glazen kralen waren nog niet van hun
kleeding verdwenen. Groote zilveren knoopen
versierden de riemen van mannen en van
vrouwen, en zelfs de kleine kinderen hadden
zilveren knoopjes op hun goed. Dat zilver
dient ter bescherming van de kinderen, het
belet dat ze door de onderaardsche maditen
omgeruild worden, aan een kind dat gestem-
peld zilver draagt, kan dat niet overkomen.
De onde'raardschen hebben geen stempel op
hun zilver en kunnen dus nooit de knoopen
verwisselen, al zijn alle kleertjes van de te
ruilen kleinen ook precies gelijk.
Er waren veel kleine kinderen in de sida en
ik werd bijzonder goede yrienden met de ze-
venjarige Ingas, de jongste dochter van on
zen gemeentevoogd. Haar vader was een paar
jaar geleden weduwnaar geworden en kon
niet over't verlies heenkomen. Het allerjong-
ste kind, dat bij zijn geboorte het leven van de
moeder had gekost, was op een Noorsche
boerderij in verpleging gegeven, want het te
onmogelijk een zuigeling mee te voeren op de
zwerftochten, als het kind de moedermelk
moet missen. Onze ised (gemeentehoofd) had
veel volwassen zoons en dochters, maar de
kleine Ingas was zijn troost, zijn alles: Die
twee zag men altijd hand in hand, als ze sa-
men waren, en met droefheid dacht hij aan
den plicht, dat hij spoedig het kind voor ja
ren zou moeten afstaan, als haar schooltijd
begon. Indien ik Ingas lezen en schrijven wil-
de leeren, terwijl ik bij hen was, zou ik een
tam rendier van hem te leen mogen hebben bij
alle verhuistochten, dan behoefde ik niet zoo-
veel te loopen. De*oude man was rijk en had
rendieren genoeg van allerlei soort.
Vsrualgd.)
>o 1
IB-'O
Geduren.de de week van 6 JANUARI TOT
EN MET 11 JANUARI 1929 is ,gel'd'i«
BON No. 14 van de Rijks-Suikerkaart.
MA'RGARTNEIKAIARTEN.
Gedure-vde bet tijdvak van 6 JAN. TOT
EN MLi 18 JAN. 1920 is geldig:
BOA No. 6 van de Rijks-Margarinekaart.
De DTRFJCTEUR van het DISTREBUTTE-
BIEURIJF deelt mede, dat wittebrood TTIT-
SLUITEND VEHKRIJGBAAR WOEiDT
GESTELD 0!P DE GRIOEN GEKLE'URDE
.1. ItOGDICAARTEN, waarop gee a tijdvak is
vermeld en wolke geldig zijn van 5 JANUARI
TOT EN MET 13 JAN. 1920. Roggebrood en
bruinbrood wordo verstrekt op de gewone
roggebrood- en hruinbroodka'arten.
Bij de uitbetaling der reductie op brand-
stoffen is gebleken, dat vele daartoe geen
achxiftelijke aanvrage aan het Bistributiebe-
drijf op de Paardenmarkt hebben ingediend,
welke aanvrage voor 30 Get. 1919 moest ge
schieden, waardoor dan ook aan deze personen
niet de reductie kon worden uitbetaald. Zoo
apoedig mogelijk zal voor deze personen de be-
noodigde maatregelen worden genomen om de
uitbetaling alsnog te doen plaats bebben.
deelt mede dat de MAXTM'UMPRTJZEN
voor HUISBRAND voor de maand Januari,
ale volgt zijn vastgesteld:
ANTHRACIET per eenbeid 3.66 be-
zoigd, f 3.50 afgehaald.
EIERKOEEN per eenheid f 3.10 be-
zorgd, 2.95 afgebaald.
MIJNCOKES per eenbeid 4.95 bezorgd,
4.80 afgehaald.
STEENKOLEN per eenbeid 3.35 be
zorgd, 3.20 afgehaald.
BRUINKOLENBRIKETTEN pea 100
K.G. 3.40 bezorgd, 3.20 afgebaald.
GASOOKES (geklopt) per H.L. 2.30 be
zorgd, 2.20 afgebaald.
GASOOKES (grove)' per EX. f 2.20 be
zorgd, 2.10 afgehaald.
Namens die Brandstoffen-Commissie,
J. H. JACOBSE,
Dir.-Administrateur.
MevroUw Lub, van Amsterdam, sprak in de
vergadering van Maandag over de treurige
rechtspositie van de gehuwde onderwijzeres
de slechte salarisregeling van de onderwijzers
en over bet nieuwe instituut van de bulp-on-
derwijzers.
Verschillende afdeelingen bracbten daarop
nog grieven naar voren.
De voorzitter verdedigde bet beleid van bet
b ofdbestuur en de redactie.
Het voorstel van de afdeeling Rotterdam
Om bet vereenigingsjaar van den Bond1 zooda-
nig wijei'gon, d«t do olgomoono r«rg*dorin®
gehouden kan worden in het voorjaar en bui-
ten de vacanties, word als praotiich onuit-
roerbsar verworpen.
Het voorstel van de afdeeling Middelhamis
om pogingen in het werk te stellen bij de a.s.
wijziging der L.O.-wet meerdere eenbeid te
krijgen in do regeling der vacanties ten aan-
zien van aanvang en duur, werd eveneens
verworpen.
Be afdeeling Amsterdam stelde voor het H.
B. te machtigen tot het sticbten van een
elgen gebouw over te gaan in overleg met een
deskundige commissie. Ofschoon nog niet ze-
kor is waar bet H.B. het volgend jaar zal
zetolen, in Amsterdam of in Ben Haag, werd
die machtiging vorleend. v
Het voorstel van de afdeeling Amsterdam,
dat bet H.B. er bij den minister van Onder-
wijs op aan zal dringen, dat alle examens van
vrouwelijke candidaten ook in bet openbaar
worden gehouden, werd aangenomen even-
zoo bet voorstel van de afdeeling Wagenin-
gen om bij de behandeling van het ontwerp
L.O.-wet er bij den minister op aan te drin
gen, de onderwijzers (essen) die bij het in wor
king treden der wet in de L. S. werkzaam
zijn, van d)at ©ogenblilk af als volledig bevoeg-
den te beachouwen wat de salarieering be-
treft.
Aangenomen werd ook het voorrftel-Amers-
foort om po'gingen in bet werk te stellen bij
de regeering, dat onderwijzers, die in een an
dere betrekking gaan, waataan geen penaioen
verbonden is, die door hen gestorte bijdragen
voor het pensioenfonds terug ontvangen.
Hiernaar zal echter eerst gestreefd worden,
indien de pogingen tot het verkrijgen van
uitg.«telde pensioenen mochten mislukken.
Be voorstellen van de afdeelingen Amster
dam, Arnbem, en Hilversum, beoogende bet
voeren van een kraehtige actie tegen een
verschillende salarieering van mannen en
vrouwen en ^ohuw'ien, werden vereenigd' tot
een motie, v. Ike bij aoclamatie door de ver-
gad'ering werd aangenomen.
In de vergadaring van den derden dag was
het eerst aan de orde het voorstel van de afd.
Ben Haag: Be Bond spreke zicb uit tegen
„het schoolparlement".
Be beer Van Veen, afd. Amsterdam, steldt
voor op deze vergadering geen beslissingen te
nemen, doch dit jaar ernstige besprekingen
en onderzoek te houden.
Be beer Moesman, H.B.-lid, was van nAe- j
ning dat de afgevaardigden wel op de boogte
zijn, daar ook in de vorige vergadering de
kwestie bespxoken was en een uitvoerig ver- J
slag is opgenomen in „Be Bode." Spr. vrees-
de, dat door bet schoolparlement, waarvan de
vergaderingen veiplicht zullen zijn, de belang-
stelliag in de bondsvergadering zal ver slap-
pen,.
Be heel- Tijssen, redacteur van „Bo Bode",
was voor het scboolpariement, daar het de
bevoegdheden van de klasseonderwijzers be-
langrijk zal uitbroiden, daar de invloed uit-
gaande van de sohoolverigadering nihil is.
Nadat nog verschillende beeron het v. oord
hadden gevoerd, werd een voorstel Bon Haag
aangenomen: „Be Bond spreekt zicb uit tegon
bet schoolparlement".
Be ponningmeester stelde voor de vergoe-
ding voor afgevaardigden van 6 op 8 te
brengen (per dag). Be post algemeene verga
dering 1919 stijgt van 11.000 op 12.560.
De begrooting 1920 werd hierop goedgokeurd.
In totaal bedraagt ze f 70.200; in 1919
47.000. De uitgaven van „De Bode" Jaedra
gen 14.900; in 1919 11.400.
Aangewezen werden Amsterdam, Gronin-
gen en Arnhem om een lid voor de finanoieele
commissie te benoemen. Aan bet hoofdbe
stuur werd overgelaten do plaats voor de vol
gende algemeene vergadering aan te wijzen.
De heer Van der Sluys (afd. Rotterdam)
herinnerde er aan, dat Ossendorp en Van Za.
delboff gestemd1 bebben voor de wet-Be Vis-
ser. Ossendorp zat in de Earner niet als voor
zitter, maar als gedelegeerde der S. D. A. P.
maar bij was daar nooit gekomen, als hij niet
onze voorzitter was. Boor dat voorstemmen
beeft bij onzen bond scbade gedaan. Het h
in bet belang 6n van den bond &n van Ossen
dorp, dat die twee dingen niet vereenigd blij-
ven. Van Zadelhoff en Ossendorp moeten df
bier blijven, df Tweede Kamerlid zijn.
Be voorzitter bestreed, dat bij door bet Ka-
merlidmaatscbap onge&cbikt zou zijn voor
voorzitter.
Als de belangen van den bond geschaad
/rijn, d«i< m1 mfiTL tnrlood1 la. d« ook
geschaad zijn. Daar is niet* ran gebleken.
Hot zal wel eens meer gebeuren, dat spreker
ander* stemt dan de bond wil.
In het belang ran den bond nam Eij geen
der voorstellen aan.
De heer Hoogland (afd. Aknsterdam)
dankte 0*sendorp voor wat hij in de Earner
voor den Bond gedaan heeft en ried aan:
„Trekt de voorstellen in".
Na nog uitvoerige disoussies werd een
voorstel-Rotlterdam „in de huidige wetge-
vende periods is bet noodzakelijk, dat onze
hoofd'bestuursleden, die tevens lid van de
Tweede Earner zijn,-bun functie als hoofdbe-
ituurder neerleggen" verworpen met 30
•temmen.
Het vooretel-Rotterdam, Leerdam, Weesp
en Zalt-Bommel „Het Hamerlidmaatschap is
onvereenigbaar met het- lidmaatschap van bet
hoofdbestuur" werd verworpen. Zoo ook het
voorstel-Opsterland, Heerenveen en It Gooi:
,JD» bond verklare het Eamerlidmaatsohap
onvereenigbaar met dat van bezoldigd be-
sttuurder".
Aangenomen werd om de bezoldigde hoofd-
bestuursledep te doen kiezen voor den f'ijd van
3 jaar- Voorgcstold werd een salaris vast te
stellen van 4600 per jaar. Indien een bezol
digd hoofdbestuurder tevens lid1 is van de
Tweede Earner, wordt van bet salari* 1600
ingebouden.
De afdeeling Bordreftht, de heer Geiok,
keurde het voorstel van de oommissie, om
1500 af te trekken, af.
Het voorstel van de afdeeling Rotterdam,
om de pensioenen en wachtgelden gelijk te
maken aan het salaris, werd verworpen.
Be geheele regeling van de rechtspositie
en overgangsbepalingen werd aangenomen.
Baarop kwam aan de orde de financieele
gelijkstelling van openbaar on bijzonder' on-
derwijs. v
De afdeeling Rotterdam, de heer Bijkhuis
noemde de behandeling niet gemakkelijk. Be
kwestie van de gebouwen is een der belang-
rijkste. Overal bouwen de korkelijken op het
oogenblik scholen; als er 80 000 bijeenge-
bracht is voor een school van 100.000,
wordt zij dus gobouwd met 70.(VO schuld.
Art. 138 van d'e nieuwe wet zegt, dat de
scho'ol getaxeerd wordt en het betaalde te-
rugbetaald. De waarde van de gebouwen is te-
genwoordig enbrm hoog. Het betaalde wordt
in jaanpayemenien terugbetaald in 4i0 jaar.
Yoor die 100.000 wordt terugbetaald 2
ton; dat geld kunnen de christelijken ton ba
te van hun onderwijs uitgoven. Na de 40
jaar wordt de staat nog ge^n eigenaar van de
school. Ook kan men bet oude scboolgebouw
vfrkoopen en zoo een n uv s iool stichten.
Be taxatie van. de chris telij'ke echolen waa
voor den oorlog 05 ft 80 millioon, hoeveel zal
het nu wel zijn? Het wcteartikel laat do kepi
tusschen de beurs en hot geweten. Daarom
noomde spreker het een immoreftl w^tsartikel
Het II. B. meende, dat de eisch van "Rot
terdam in de praotijk onmogelijk kan wordon
doorgevoerd. Spr-cker bestreed dit'.
Be voorzitter meende, dat Dijkhuis twee
onjuistheden zeide, ten eerste, dat de school-
gebouwen zullen worden getaxeerd als dc
gegevens ontbreken. Ten tweede, als het ge
bouw niet meer gebruikt wordt als school,
dan vervalt het weer aan de gemeente.
Het H. B. beloofde een nauwlettend on
derzoek.
De afdeeling Rotterdam, de heer Bijkhuis,
verzocht het H. B. zich in verbinding met an.
dere onderwijzersvexeenigingen te stellen en
trolk de motie in. j
Het voorstel om „De Bode"-redactie op te
dragen aan het dagelijksch beatuur van bet
H. .B. werd verworpen.
In zake het Bureau voor Onderwijsadviezen
en kinderbescherming werd1- het voorstel van
bet H. B. aangenomen.
Be algemeene vergadering aprak d'e wen-
schelijkheid uit, dat het geven van proeflesi-
sen door solliciteerende onderwijzers voor be-
trekkingen in de gemeente, waar ze reeds
werkzaam zijn, worden afgesehaft en droeg
de afdeelingen op, er bij de besturen van die
gemeenten, waar dat proeflessenstelsel nog
bestaat, krachtig op aan te dringen, dat dit
voortaan niet meer worde toegepast.
Het voorstel van het H. B. in zake een
nieuwe kraehtige salarisactie werd verde-
digd door den heer Lamers. Met algemeene
stemmen werd bet voorstel aangenomen.
Be volgende motie werd met op 66n nr.
«1UHtmOM:
„De algemeene vergadering, kennii geno
men bebbende van bet ongevraagd ontslag
door den raadi der gemeente Eatvrijlt d.d. 28
Maart 1919 verleend aan mevrouw P. D.
Eeus-Be Bruyn op grond van haar buwelijk
op 0 Maart da&raan voorafgaand en van do
goed'keuring van dit' raadsbcsluit door de Ge-
deputeerde Staten van Zuid-Holland,
kennis genomen bebbende van het feit, dat
naar aanleiding van bet hooger beroep op de
kroon, de minister van onderwijs te kennen
geeft, dat hier voor tusscbenkomst der regee-
ring geen termen bestaan,
dat dit ontslag niet gegrond ii op eenig
feit als motief voor ongevraagd ontslag in de
wet aaagegeven,
dat het evenmin steunt op eenigerlei te-
kortkoming van de betrokkene in baar ambt
van onderwijzere*,
dat door dit ontslag de gebeele rechtsposi
tie van den onderwijzer op zear ernstige wijze
wordt aaagetast,
dat het geen steun vindt in de wet op het
L. O. en in-strijd is met bet algameen be
lang,
epreekt mitadien haar sfherpe afkeuring
uit over de houding in deze van gepieentebe-
simur en regeering.
Be vergadering werd hierna gesloten.
