let d& lies op bet HooiU
j FBblLLBTOH.
iSkn? Set «rg*tto vocrsi twos c ti
mes, de onaangename grenoontrole, die in
Ktousendaal begint, wordt voortgezct in Es-
schen, en later bij de Fran*ob-Belgiacbe grei.a
tweemaal wordt herhaald
En dian ia het tot verveleas toe *t nelfde
toe: alien uitstappen, bagage meenemen, en
lange rijen wachten in de riaitatie-lokalen, en
daarop vooral in. het veanroeste atationnetje
in Frankrijk, weer atlaan, en wachten in een
koude, uitgebrande atationahal, met zwart
geblakerde wanden en toogeapijkerde raam-
openingen, waar je bijna een uur lang staat te
ftrappelen van kou en ongeduld o,p de kille
eteenen, waehtende tot alle bagage i® gevisi-
terd, en tot alle paspoorten xijn gestempeld
De ambtenaren zijn andera wel geachikt, ale
alles ten minate in orde ia; maar in Eeschen
werden een pear ale echippera uitziende Hol
lander en een goed-gekleed jeugdig paar
toeh zonder veel beleefdheid1 teruggestuurd
iik kon niet boo gauw ontdekken, wkkrom.
Hun paaaen werden ingehouden en ze
moesten maar naar Roosendaal teruggaan,
werd hun aanigezegd. De bonding van den
Belgiechen luitenant leed niet aan overmaat
van vriendelijkheid, en hij ging niet in op de
verrzoeken en de aanidrang der teleurgestelden,
en ietiwat beteuterd-kijkende stumpers
Maar, misschien was hij wel in z'n recht;
imieechien waren't wel ataatagevaarlijke bole-
jewiki, of, wat nog erger is, ontbnak er wel
ergens een atempeltje of een datum op hun
paapoort
De reis door BeLgiS levert verder niet veel
bijaonders op; het was mooi, winterach weer
dien dag, en zoowel in Hollandsch a la in Bel-
giseh Brabant echitterde de zon op de even
met rijp bedekte boomen en akkers, en voor
al na Rrussel, ale het landechap meeir heuvel-
aohtig wordt, merkt men dat wij one vlakke
landje 'nebben verlaten, dat wij in den vreena-
de zijn.
Tegen dat we't Belgenland onder groo-
te apijt verlieten, Logon de vroege Winter-
ache avond te donkeren, en toen wij eindelijk,
verkleumd, weer onze ooupfi opzoohten, was
't geheel duieter goworden. Zoodat wij van de
verwoesting van Noor d -Fr anlkrij'k niet veel
meer konden zien enkel de telkone ber-
haalde geraamten van etationegebouwen lange
de lijni, en nu en dan't sombere aupeot van
geheele rijen venminkte buizen naaat elkaar,
en tegen elkaar geleund, waar van de eenzaam-
uitstekende vuutbrokken in 't halve licht
smeakend omhoog-goheven handen leken, bid-
dead om hul.p in verlaten wee.
Snel gierde de trein lang* doze vernielde
etadjee, en 't deed goed, toen Brieux, Jt fa-
brieksicentrum on belangrijk ipoorweg -kivoop-
punt ten Noorden van Psrijs, de talrijkc lich-
ten on* leerden, dat we de verwoesting had-
den verlaten, en 't overwinnende Parijs na-
derden.
Niet al te veel te laat atopten wij aan de
Gare du Nord en vonden nog een taxi, dio
one in den laten avond snel naar ons hotel
in't oentrum der etad v* orde. VL.
STATEN-OENERAAL.
EERSTE KAMER.
Zitting van 9 Jan.
Tijdelljke afwijkingen van de Mllliiewet.
De heer 't H o o f t had bezwaar tegen
verkorting van den diemsttijd voor de cavale
ne; hij achtte met het oog daarop het ont
werp stiriidig met de gronawet, die voor hand-
having der inwendige rust een troepenmacht
vordert, waarbiji geoefende cavalene onmis-
baar is.
iSpreker wilde het ontwerp aanhouden tot
de volgende vergadering.
Deneer Staal was voor het ontwerp;
hij wilde gelegenheid geven tot een emstige
proefheming met verkorten oefentijd, in af-
wachiting van de behandeling der nieuiwe mi-
litiewet.
iDe heer Berigsma wees op de nood-
zalkelijikheid van uitbreidiitg der mardchaus-
sie, in verband1 met de verkorting van den
oefentijd.
Minister De Visser, die wegens on-
gesitielldheid van den minister van oorlog ad
interim, het ontwerp verdedigdle betoogde, dat
ook na aanncniinq van het ontwerp, de minis
ter van oorlog bevoegd bldift, met het oog op
troebelen de cavalene onder de wapenen te
coen blijiveni.
De heer 9 it o r k steunde het verzoek van
rn heer't Hooft, betreffende uitstel van be-
ideling.
iDe Minister had bezwaar tegen uit
stel
Het ontwerp werd aamgenomen met 22 te
gen 10 stemmen! (applaus der militairen op
de publieke tribune).
iHet buitengewoon oorlogskrediet wordt z.
h st aangenomen.
De motle-Franssen.
in zake toekenninig van schadevergoedingen
aan Scheffelaar, aannemer te Bergen-op-
'ixnea, werfi kwBdMh! dmr q«j Tco?'
atelier; zij werd gesteund door den heer
Staal en Stork en bestredem door der
heer De Oijselaar
Minister De Visser Het de besliar'ig
aan de Kamer over, die de mode aasneent
met 21 tegen 10 stemmen.
!Na aanneming van een viertal Idedne ont-
werpen waren aan de orde, nadere voorzie-
ningen getreffende de grecsbewaking.
De heer Bergtma wcnsclite een min
der bureaucratische regeling der grensbcwa-
•king.
IDe heer Mendeta Icon' niet medegaan
met diit ontwerp dat alles overlaat aan het
vrije arbltrium van het uitvoerend geza^ en
op ongchoorde wiitze iingriiipt In de privaat-
rechtcHjke en-publiekrechtelijke bevoegdheden
oer staatsburgers.
Minister Heemskerk verklaarde aan
den heer Bergsma, dat de wet op humane wij-
zc zal! wordien toegepast. Tegen over den heer
Mcndcls wees spr. erop, dat er voldoendc
waarborgen bestaan tegen onveraniwoorde-
lijkc besll8singen van de uitvoerende macht
inzake de uitvoerlng dczer wet.
Het ontwerp mu aangenomen met 24 te
gen 3 stemme half 4 werd1 de vwgace-
ring gesloten
BUITBNLAND.
BESTRIJD1NO'VAN DEN WONINO-
NOOD IN HET BUITENLAND.
De Soziale Proxia bevat een paar mededee-
lingec, wclke ook bekendheid over de grena
verdienen.
De Zentralstelle fiir Voikswohlfahrt heeft
met medewerking van het Pruisische Ministe-
rium fur Voikswohlfahrt, een cursua gehou-
den over woningbouw en woning-inspectie.
in aansluiting bij dezer. cursua werd eer
Congres van hoofdm van Duitsche waning
diensten gehouden, waar het mitiatiei werd
genomen tot het stichtta van een Vereimiging
van Duitsche Woaingdieosten.
Doel der Vereeniging is: te gerakeu tot ge-
regelde wederzijdsche uitwisselmg van gege-
veus betreifende de stedclijke womngdiensten,
ten einde van de in de verschilleude plaatseu
gedane ervaringen in zoo ruim mogclijken
kring partij te trekken. Als voorzitter werd
voor de eerste maal bcnoemd de directeur van
den Berlijnschen woningdienst. De dagelijk-
ache leiding berust bij de ZenUalstelle tur
Volkswohllahrt.
Het Congres zelf leverde, zegt het blad,
talrijkc nieuwe pmpectieven op. Door prae-
adviezeu ingeleid, werden i^handeld de
vraagatukken van noodwoningbouw, woning-
distributie, gedwongen iokwartiering dc toe-
alagen op ae bouwkosten, het betrakken van
bouwmateriale, cnz.
Op de Septembervergadering der Ihtiiing-
ache gemeenten is hooidonderwerp van dm
werkrooster „De toekomstige taax dei Ge
meenten ten aanzicn van den Woningbouw"
geweest.
De inlelder besdmuwde den wocingbouw
van gemeentewege siechts als een noodmaat-
regel, dodt wees op de noodzakeUjkheid, dat
de gemeenten een verziende grondpolitiek voe-
ren. Siechts bii een zoo groot mogelijke uit-
breiding van l et stedelijke grondbezit kan
wordeu bereikt, dat in stede van huurkazemes
luge huizen verrijzen en toCh genoegzaam ou-
bebouwd terrein overblijft voor parken, sport-
en speelterreinen, etc.
leu einde den tegenstand van eigenzinuige
grondeigenaren te overwinnen, i s uitbreidmg
van het onteigeningsrecht uoodzakelijk. Niet
siechts kleine wonmgeu met een maximumbe-
woning door 8 gezinuen zullen gebouwd rnoe-
teu wordeu, maar ook huizen van middclbare
grootte, met een maximumbewoning door
twaalf gezinnen.
Ter besparing op de bouwkosten, bevai do
spreker het gebruik van vast bouwtypen aan
eu een verstandige toepassmg van het i aylor-
ii systeem.
't Departement van Volkswelvaart in
Duiischland heeft een belangrijke verorde-
ning op alle verhuurde localiteiten afgekon-
digd.
De huurprija waarbij eigenlijke huur eu de
prijs van verwarming enz. stnkt afgeschei-
den wordt. wordt ia het algemeen bepaaid
naar den huurprija op 1 Jult 1914. Is die
prijs onbekend, o: voor't perceei op dien da
tum niet verhuurd, dan wordt gehandeld naar
plaatselijk gebruik. Vigr weken na aikondi-
ging der wet (15 januari) moei de prijs vast-
geaceld zijn. Deze prijs is maximumpriis cu
deze mag in de toekomst niet meer verhoogd
worden.
De wet beeft terugwerkende kracht. Alle
bestaande huurprijzen, die boven het maxi
mum gaan, worden automatisch daarop te-
ruggebracht. Loopende contracten beneden
dm vect ka&ZI'L 'Ss
huurpriis kan ook doer hef Einigungaamt be
neden den hoogsten prijs vastgestela worden.
Siechts in twee gevallen kan de eigenaar,
met goedkeumg van het Mieteinigucgsamt,
een huurprijs bev::: 't maximuzn eischen:
wanneer hij zonder toeslag onverplicht geld
toeleggen raoest voor het onderhoud, of wan
neer het bijpassen door noodige veranderin-
gen of verhoogde publieke afgxften (belastin-
gen, enz.) veroorzaakt werd.
De huurders krijgen tea zeker contrflle-
recht, in zooverre, dat de eigenaar bun een
verklarlng moet afleggen over den. huurprijs
op 1 Jul! 1014 en zoo mogelijk een huur-con-
tract van dien datum moet verltoonen. Op
aanvrage van den huurder kan het Mieteim-
gungsamt den eigenaar zelfs tot een verkla-
ring onder eede verpliehten; valsche verkla-
ringen worden met gevangenisstraf van 66n
tot drie jaren bestraft.
Uit de boven reeds aangehaalde bepalingen
omtrent de toepassing der wet valt, zegt Ons
Eigendom waaraan wij deze bijzonderheden
ontleenen, nog aan te stippen, dat het onder-
verhuren van woningen en verhuren van ge-
meubileerde woingen, wat den huurprijs en de
vergo.ding voor Bijkomende dingen, ontbijt,
bijv., bediening, enz., betreft aaa de goedkeu-
ring van de gemeente-autoriteiten is onder-
worpen.
Naar de Belgische bladen melden, is de mi
nister-president met den minister van openba-
re werken tot overeenstemmmg gekomen om
trent een uitgebreid plan tot net zoo spoedig
mogelijk doen bouwen van cen groot aantal
goedkoope woningen. Voor 1920 zou met dit
aoel een credlet worden aaagevraagd van
100 mililoen frcs.
In groote trekekn komt het plan hlerop neer,
dat de regeering aan de plaaiselijke besturen
of aaa de erkende maatschappijen voor het
bouwen van goedkoope woningen een ttom
lecnt welke de helft van de waarde van het
huis niet te boven mag gaan. en hoogstens
6000 francs per woning mag oedragen De
leening wordt toegestaan voor twintig jaren
tegen 2 pCt. rente. De aldus gebouwde huizen
mogen siechts verhuurd wordeu tegen een
huurprijs, die net hooger mag zijn ami vier
pCt van het kapitaal aan den bouw besteed.
Na twintig jaren zal de regeering met de
bouwers een nleuw contract aangaan.
OEMENOD NiEUWS.
ONTEVREDEN MILITAIREN.
In verband met een brandjc, Dinsdagavond
in de Kromhout-kazeme te Utrecht, zijn twee
soldaten in hechteuis genomen tegen wie
vermcedcns vau brandstichting bestaan.
Reeds aanstonds had men vermoeden, dat het
braildje opzettelijk was veroorzaakt.
De ter blussching van het vuur uitcetrok-
ken brand weer heeft er over geklaagd, aat mi
litairen, toen de auto van de brandweer het
kazemeterrein kwan: oprijden, hebben ge-
jouwd en gejoeld. Eveneens is er van dezelf-
de ziide over geklaagd, dat, toen een der
brandwachts even later cen telefonische'bood-
schap mocst overbrengen naar de remise van
de brandweer, deze beambte is uitgefloten en
nageroepen op een wijze, die ergerlijk moest
worden genoemd.
Het ligt voor de hand, dat menigeen zich
thans gaat afviagen, zegt het „U. D.", welke
motieven er toch voor bestaan voor een z.66
hevige ontstemming. Men heeft reeds kunnen
lezcn, hoe de militairen uit de Kromhout-
kazeme zich per adres tot de Koningin en
den minister hebben gewend in zake de
kwestie van de in trekking der militaire
spoortarieven.
Er bestaan twee redencn tot ontevreden-
heid onder dc manschappen. De eerste is,
zooals gezegd, gelegen in het feit van de in-
trekking der militaire taricven op de spoor-
wcgen.
Er is echter een tweede reden tot ontevre-
denheid, aldus Nverd aan het blad verzekerd.
Militairen, die tot v66r kort Zaterdagmiddags
„naar huis" gingen en den Zondag uitbleven,
kregen, omdat zij twee middagen niet in den
kazernekost deelden, daarvoor 2 X 45 cent
uitbetiald is vcrgocding. Dat was bij elkan-
der de niet oubelaqgrijke vergoeding van 90
cent. Die 90 cent werd in de mceste geval
len door de jongens beschouwd als een tege-
moctkoming in de reiskosien on dan ook ah
zoodanig aangewend. Die vergoeding is
thans door den minister 66k ingetrokken,
zoodat cen militair, die Zaterdag en Zondag
buiten de kazcrne is, gecn vcrgocding meer
uitbetaald krijgt voor de twee middagmalen,
die hij mist. Dat scheeit den miliciens in die
gevallen du3 66k 90 cent. Voor hen een der-
ving aan geld die heusch niet onbelangrijk is.
Donderdagavond is er woer een begin van
brand ontdefct op het terrein der Kromhout-
kazeme, thans in een houten loods aan den
yv.sisatfstatLag
Dc omstandigneden, waaroitder dit brand-
ie, dat weer spoedig gebluschi werd, dank zij
de activiteit van een schildwacht, ontstaan
moet zijn, geven ten sterk vermoeden om tt
denken aan kwaadwilligheid. Er wordt dan
ook een gestreng ocderzoek naar dit yoorval
ingesteld.
De kaderopleiding depfiti-ooxnpagnle brigade
grenadier* en jager* te den Haag heeft het
volgende telegram gezonden aan den rhiniater
van Oorlogs
Wij dringen aan op verhooging van eoldij,
invoering von de ouue regeling van het
upoortarief, weder nitkeeren van menagegeld
bij 24-uur»-permi*aie en vrijitelling van beta,
ling van port voor briefkaarten. Venoeke
spoedige ingrijping".
Vr.ijtlagmorgen ia in de Oranje Haasan-
kazerne te Amsterdam eenige opwind'ing ont-
staan ten gevolge ran het feit, dat aan de
manschappen, die Vrijdag zouden „afzwaai-
en", op het laatste oogenblik werd medege-
deeld, ciat zij nog moeaten blijven. De onte-
vredenhoid uitte sich in woorden en daden
ala't vernielen van ruiten en dergelijke. Een
kapitein slaagde er voorloopig in, de gemoe-
deren te kalmeeren, om. door de mededea
ting, dat de mange happen den volgenden dag
zouden weggaan.'
HET VERGAAN VAN HET
S.S „NICOLAAS."
De reederij ontving mededeeling van den
2en stuuima'. uit Kmgkjobing, dat gered
zijn: M J. Lubbe, le machinist; J. de Groot,
2c siuurman; T. J. Schaapveld, kok; J. Ja
cobs, donkeyman; A. v. Gardingen, T. W.
Hutzeson, R Kooijman en J. v. d. Meer, ma-
trozen; K. Tichelaar, tremmer; F. C Pieter-
se, steward; A. J. Klokkers, bediende.
Zes van ie geredden bevmden ^ich in hf1
hospitaal. Hun toestand is gunstig.
Omgekomen zijn bij het omslaan van een
der betde reddingsbootea in de branding op
dc Deensche kusi: A. Dekker, kapitein; H.
Zijlstra. le stuurman; A. v. wijngaarden, 2e
machintst; J. de Haan, matroos; D. W. de
Vrij, B Keuter en A. L. Dekker, stokers.
Viif lijken waren Maandag reeds aange-
spoeid en herkend. Die van stuurman Zijlstra
en stoker Dekker waren nog niet gevonden.
Uit den brief van den tweeden stuurman
blijkt dat hii verschillende telegrammen aan
de reederij heeft verzonden, uaarvan echter
geen enkele is aangekomcn. Ook de brief van
acn consul is tot nu toe niet ontvangen.
DE STRANDING OP HET VROUWE-
ZAND.
De op het Vrouwezaind gestrande schepen
zijn de Ondememing van Zwarisluis, scnip-
per R. Vis&cher, en de Anna Maria, van
Oudeweterinig, schipper De Vrics, beide met
kolen van Rotterdam naar Sneek.
'De familie Visscher, 6 personcn, is behuu-
den aan wal gebracht. De familie De Vries
bestaande uit 5 persoueni, is nog enn boord.
Men vreest vbor het behoud van deze men-
echen. Een jol is ter redding uitgevaren.
Aangaande de zeeramp bij Hindeloopen
meldt men nog aan de „Lw. Ort.":
Woensdagavond was het schip reeds ge-
strand en spoedig lekgeslagen en gezonken.
De opvarenden hadden zicn trachten te red
den aoor zich op planken in den mast op te
hijschen. De geredden vond men dan ook op
zoo'n plank zitten. Een tweede ledige plank
deed al dadelijk het ergste vermoeden. De ge
redden waren echter eerst zoo verkleumd en
versuft, dat geen opheldering was te krijgen.
Later bleek, dat de ouders en het jongste
kind op de tweede plank hadden gezeten en
daar zijn verkleumd of door andere oorzaak
overboord geslagen en verdronken zijn.
Bij aankomst was de oudste, ruim 20-jari*
ge aochter bewusteloos en vreesde de dokter
ook vqor haar leven. Thane hooren wij van
een gun6tge wending in haar toestand. Zij
verklaarde, dat haar ouders en het kleine
broertje kort v66r de aankomst van de rai
ders nog leefden. De bemanning van de op
het Vrouwenzand bij Stavoren gestranae
„Anna Maria", van Oude Wetering, schipper
de Vries, bestaande uit 5 personen, is aan wal
gebracht. Deze personen werden, verstijfd van
koude, in een open sloep aangetroHen.
Het schip, evenals de gestrande „Ondeme-
ming", van Zwartsluis, schipper R. Visscher,
is gezonken.
ACHE HULPPERSONEEL
POSTER1JEN.
Onder het hulppersoneel der Posterijen
heerschi emstige ontstemming over een met
ingang van 1 dczer ingevoerde belangrijke
Vtrlaging van inkomsten
In 1919 wertt dloor de groep welke niet
meer voor vaste aanstelling in aanmerking
kwam een dagloon verdiend van 3.60.
Hoiiird in in Iwritliste Jan|ii|.
Maandag 12 Januari.
LANG® EEN ■OMWEG.
WEEK NAA'i' INDI8.
(Parij*.)
Ala ik nu eenige jaren geleden, in het be-
j gin van den oorlog, in m'n karretje lange de
Malamgsche kampongwegen reed; en dan in de
aangenaam-friseche morgenkoelte het „Boe-
rabajasch Handelsblad" met de nieuwste oor-
logsberichten las dan had ik volop gele
genheid en tijdi om te trachten mij v66r te
stelien die afgrijselijke werkelijkheid, den
mensehemmoord „en gro«" de elagvelden,
het leven in de loopgraven
En toen reeds was het mijn vaste besluit,
om later, tijdens of na den ooilog, te probee-
ren dat alle* van naderbij te zieni een
wensch die steed* onvervuld bleetf gedurende
de jaren dat de oorlog voortdiuurde al had
den wij dan op de „Noordam" dieht bij de
Vaderlandisehe kust, eenige minder aangena-
me oorlogservarinigen van h661 nabij opge-
daan! Want toch, al zag ik 't effect van de
mijn, waarop ons achip liep, van heel nabij,
en al voelden we aan den lijve in de reddings-
I'boot en later op de „Thamer", die ons oppik-
te, Zv«r voldoende de gevolgen er van dat
alio, wa* toch maar een ervaring op een on-
Jerdeel van het ontzaglijk terrein van den
irrooten krdjg en Frankrijk en de slagvel-
len <lAAr bleef toch in elks verbeelding het
terrein van de worsteling der volkeren.
En dug grepen wij gretig de gelegenheid
aan, om v66r ons definitief vertrek uit de
Westersche beschaving mogen wij daar in
deze tijden nog van apreken 1 nog iets van
Eu ro pa te zien om via Parij b en Londen te
roizen om dan in Boutbampton aan boord der
..Rembrandt" te gaan. Want wij 'achten dan
een week in Parijs te blijven, en zouden al-
licht gelegenheid hebben, iets van't geen de
oorlog had nagelaten, te aanschouwen.
Den lOen December verlieten wij mijn
vrouw en ik Holland, en met een zucht
van verlichting voelde je, na de enerveerende
drukte dor laatste weken, van inpakken, ver-
zenden, afscheid-nemen en, last not leaBt,
paspoort-formaliteiten, den AmsterdamPa
rij® in beweging komen cn uit het donker-
koude Rotterdamsche D. P. station echuiven.
Wiant ja gemakkelijk gaat't reizen nog
niet tegenwoordig! Eerst je Bollandsche pas
via 't verhuisbiljet en inschrijvingsbiljet-
ten en aanvraag van den burgemeester
nadat je je buitenlandsch verlof van den
Minister van Oorlog hebt gekregen; dat
duurde b.v. in imijn geVal 3 wekentoen trok
ik zelf naar Den Haag om daar te vernamen,
dat het niet verzonden was en dat't was zoek
geraakt tu®*chen andere papieren Ik weet
niet, of er veel papieren op ons Miin. van
Oorlog zoek taken, zoo een poosje, een paar
weken maarAnders moesten ze dat toch
zien af te leeren een verlofpas is natuurlijk
buitengewoon onbelangrijk, althia&s voor de
h.h. ambtenaren, maarals je eenmaal de
gewoonte hebt, papieren te laten siingeren,
komt er ook zoo gemakkelijk eens een ge-
wichtig document tusschen
Enfin, onze Hollandsche paspoorten kre
gen we nog net op tijd, om met de rest de
Belgische en Frtansche visa's gereed te ko
men. Dit ging vrij vlot, maar kostte toch nog
twee reisjes naar Maastricht, waar het Bel-
gisch consulaat wat vlotter werkt dan in
R'dam, zeker om de „Limbourgeoi® c6de'er te
believen, en een naar R'dam, waar wij het
Fransche visum in 66a dag kregen. Daarop
nog de moeilijkheden onzer niet-reglemen-
taire inscheping in Southampton overwon-
nen, met eenige brieven en twee persoonlijke
bezoeken aan de Mij. „Nederland" in Am
sterdam, en wij waren reisvaardig! Zooals
gij ziet, het is alles h6dl eenvoudig, maar
't kost tijd en geld ook; want je rcist nergens
ter wereld voor zoo'n lief prijsje als in ons
lieve vaderland. Ten be wijze diene dat't heele
traject AmsterdamPar-s (le kl.) 28.05
kost; en ParijsLouden, met gereserveerde
plaatsen, 74 franc, oftewel in Hollandsch
geld 18 gulden 11 Als men dit eens vergelijikt
met da prijzen voor de afstandjes in Hol
land, dan vraagt men zich toch wdl af, of wij
zoo buitengewoon goed af zijn Wat't reizen
■betreft; zelfs indien men een deel der oorza-
ken zoekt in 't voor ons gunstige koersver-
schil
En ook verder is hot reizen nog niet te
vergelijken met vroeger; in ons land hebben
wij al thans weer verwarmde treinen, die wel
langzaam, maar althans weer op tijd, loopen.
En dit alles laat vooral in Belgie en Frank
rijk nu en dan nog wel wat te wenschen over.
tea teeaMjviag van h«f tkgalijkaoh ndhia-
ddaldyeOt aooaia kai gtoiafl en meegemaakt
•t tvezd floof de
EM I LIE DEMANT—HATS.
39)
't Was avond toen ik met de Lappen in het
dal van TromsS terugkwam, de zon gloeide
en de schaduwen waren lang, wij waren moe
en niet tevreden over den dag, het was zoo'n
pijnlijke zaak geweest. De Lappen zullen
echter wel spoedig gehard worden tegen dat
soort van onbillijklieden, want zoo iets gebeurt
dikwijls, al is de schatting niet altijd zoo on-
biilijk als deze was.
't Is verdrietig te moeten zien, dat „hooge-
re beschaving" zich schuldig maakte aan
op z'n zachtst uitgedrukt onhumane be
handeling van een nuttig, vreedzaam volk.
„Ja," zei onze ised na lang stilzwijgen, „we
voelen ons als een vreemde bond, dien men
wegschopt. maar de koning weet zeker niet,
hoe we behandeld worden.
Op een heuvel in de buurt van de hut was
een omrastering gemaakt voor rendieren; die
werd alleen gebruikt als de Lappen bevel kre
gen een troep van hun- dieren beneden te
brengen, om de nieuwsgierigheid van buiten-
landsche toenisten te bevreaigen. Dat was
voor hen een plaag, maar ze richtten het toch
altijd zoo in, Aat hat mogklijk w« jun het ho
vel te voldoen. De geldelijke verdienste was
niet groot, daar ze aan den een of anderen
Noor voor't gebruik van de omheinde ruimte
een behoorlijke som moesten betalen en zelf
veel ongemak hadden met het naar beneden
brengen der dieren, als het warm was. Het
doet de rendieren niet goed in afgesloten
ruimte in de brandende zoh te moeten staan
zonder voedsel of water; gewoonlijk blijven
ze als het warm is, op plaatsen, waar nog
sneeuw ligt.
Toch faoort men in Noorwegen van de toe-
risten scherpe uitlatingen over de luiheid en
over het lawaai.van de Lappen. Zeer zeker
heeft zich, jammer genoeg, een soort toerist-
industrie onder hed ontwikkeld; de minderge-
goede en de heel arme Lappen maken allerlei
kleinigheden, die ze te koop aanbieden, de
vrouwen: beursjes, poppen en ander speel-
goed; de mannen verschillende voorwerpen
van rendierhoorn. Meesial zijn het lorrige,
siechts bewerkte dingen, in vele geval
len in de verste verte niet gelijkend op
Lapsche kunst, maar de vreemdelingen willen
graag goedkoop koopen en hebben geen ver-
staua van de waarde. Als'nu slecht en goed
werk met denzelfden prijs wordt betaald, be-
grijpt men, hoe spoedig ae arbeider demorali-
seert. Zelfs welgestelden, die niet houden van
dien handel met de toeristen, kunnen toch in
de noodzakelijkheid komen, zich voorwerpen
ten verkoop te moeten aanschaffen, bijv. meer
dan ten zilveren lepel, meer dan ten pijp met
zilverbeslag; de toeristen laten hen niet met
rust, ze willen die dingen koopen en liefst
niet nieuw, daarom rooken tegenwoordig de
Lappen, ale ze ia Noorwegen komen, een
„toeristenpijp." De koop lust van sommige
vreemdelingen grenst aan het onbescheidene,
ze koopen de kralen halsketting van de meis-
jes, de zilveren knoopen van den lijfriem der
vrouwen en alles \tat ze maar zien van sie-
raden: als de kleeren van de Lappen in hun
oogen aantrekkelijker waren, zouden ze hun
van het lijf aftroggelen. Als men de Lappen
verwijt, dai ze die dingen afstaan, zeggen ze,
dat het zoo moeilijk is te ontkomen, als de
toeristen zoo bij hen aandringen. Dikwijls be
talen de vreemdelingen ook zoo goed, dat de
verleiding te groot is.
Ais de toeristen in en rondom de omraste
ring elkaar verdringen, photografeerend en
gestikuleerend, is de heele atmosleer om zoo
te zeggen vol van uitroepteekens, en het heele
tooneel is een markt, die weinig aantrekkelijks
heeft. De Lappen gaan rond met een bosje
van hun koopwaar, er wordt geboden en afge-
dongen, en onderwiil staan ae rendieren sla-
perig en hongerig binnen de afsluiting, na
eindeloos ronddraven in die kleine ruimte,
verschrikt door al de onrust en de vele vreem
de menschen. De kinderen worden toegejuicht
om hun ouwelijke wijzigheid en volgepropt
met lekkernijen of er voor beloond met geld.
Het is naar, dat zoogenaamd beschaafde men
schen zich niet waardiger gedragen en zoo
weinig begrip van de toestanden hebben;
voor de buitenlanders zijn de Lappen een
troep kuriose en „snoezige" diere.n
Lang niet alle Lappen houden van dat ge-
doe. Eens zag ik een jongen man met een
spotlach kijken naar het Fransche gezelschap
en de drukte van zijn eigen stamgenooten.
MH*b jjj oista ta koop, Anda?" vraeg ik
„Neen, daar vind ik mij te goed voor," zei hij.
En zoo denken er meer; dadelijk, als ze het
vel of het gewei dat ze wilden verkoopen, kwijt
zijn, keeren ze naar de hut terug. Maar zelfs
de hut is geen veilige plaats, de vrijpostigen
van de toeristen gaan brutaal de hut binnen,
anderen die bang zijn voor „luchtjes" en „ge-
dierte", staan voor de deuropeniug en de
vluggertjes onder de jeugd klauteren op de
hut en kijken naar binnen door de rookspleet.
Bescheiden zijn helaas maar een klein aantal.
de onbescheidenheid der overigen stempelt het
heele gezelschap.
Niet eens alle kinderen houden van de op-
dringerigheid der vreemdelingen en van hun
geld. Rauna en haar vriendmnetjes liepen
ver weg, als er toeristen in de buurt waren
en kwamen niet te voorschijn, v66r dat het
avond geworden was en het dal met de groe-
ne hutten en haar bewoners weer gewoon wa
ren.
Als het toeristenbezoek voorbij is, keeren de
Lappen onmiddellijk terug tot hun dage-
lijksch bedrijf, en niemana praat over de
vreemdelingen, noch over den verkoop of
over wat ook van die heele drukte. De reden
dier onverschilligheid ligt wel ten eerste
in het gebrek aan belangstelling, maar ook
misschien onbewust in een gevoel van
vemedering. De toeristen laten het nooit ont-
breken aan minder kiesche vragen en gezeg-
den. Ze doen niet de minste moeie hun al-
schuw voor nadere aanraking met de Lappen
en hun woningen te verbergen, gebaren van
tegenzin en minachting ontgaan aezen niet en
..velen van die vreemdelingen denken, dat
w« heideneo zijn."
Door dit laatste vooral voelen ze zich be-
leedigd, wat niet te verwonderen is, ze hebben
diep godsdienstige gedachten en behandelen
elkaar met een fijn gevoel en een behulpzaam-
heid, als in onze maatschappij lang niet altijd
wordt gevonden. Sentimenfaiiteit natuurlijk
kennen ze niet, maar ze helpen elkaar. Heb
ben de armen geen trekdieren, ze leenen ze.
van wie rijk zijnhebben ze geen hut, dat
neemt de meer gegoede hen op, en het gebeurt
nooit, dat ze het volstrekt met eens kunnen
worden of een twist niet spoedig bijleggen, of-
schoon ze dag en nacht onder elkaars oogen
leven en vuur en brandstof en de kleine ruim
te met elkaar moeten deelen. Praatjes over de
huisgenooten worden verachtelijk gevonden.
die noudt men dus niet. Men vat die soort
onhebbeHikheden samen in het begrip ,Jbut
zonde." Van hun hulpvaardigheidkunnen al
le voetreizigers van het 'hoogland getuigenis
gevenbij een Lap vraagt men nooit tever-
geefs om een onderdak of een slaapplaata,
op de boerderijen en bij meer gegoeden kan
men wel eens afgewezen worden, als men
moe om een nachtverblijf komt vragen. Al
tijd lean men er op vertrouwen, dat men van
de Lappen juiste mlichtingen krijgt omtrent
den weg; godsdiensten bewijzen ze, als ze
zien, dat die noodig zijn, zelfs als ze er eigen-
lijk geen tijd voor hebben de Lappen neb-
ben zoo goed als nooit arbeidskrachten te
veel.
"Wotii rtpr«ttie
