Atkmaarsche Courant
Damrubrieb.
Britveo nit m zantiig lind.
Hondsrd Twee en Twlntlgste Jaargang.
Vrijdai? 81 December.
Uit onze Staatsmachine.
QU bet IacQsebe fovea?
-w
IrutelUng van Gezondkeidadlensten.
Toen de Gezmdheidswet in de Kamer be-
ihandfeki wend, verklaarde de Minister van
Airbeid, d'at een organisafie van die noodig
geoordeeldfe gezondhci'dsdiensten in voorbe-
reidtoig was. Het wetsontwerp „tot tostellimg
van gezondheiidsdiensten" is net gevolg van
die voorbareiding.
De wetensehap der bygdtoe heeft in dfe late
re jaren groote TOrdeningen gemaakt, zoo
groat, dat de zorg voor de voTiksgezondheid,
de opsporing van de gevaren, die haar bednei-
geni, de a an wijzing van den weg tot verbete-
ring en> dfe nitvoeriing van' wet-telijke maatre-
gelen tot beschermtog deskundige teidtag ver-
eischf en diat er een ongaan moet zijn, dat zich
daaraan igeheel kan wijden.
Enkele gemeenten hebben zich zulk een' or-
gaan versdhaft door het instellen1 van een ge-
meentddjken gezondheidsdiensit, eenige ande
re zijn bezig daartoe voorbereidfende maatre-
gden te nemien, maar in verreweg de meeste
gemeenten van on® land denikt men er niet aan
om> een specialen tak van dienst, die de ge-
zondheidhbelangen der. inwoners behartigt, in
te stellen. Misschien voelit men er wat voor,
maar deinst men terug voor megelijke groote
uit'gaven, waarschijnlijk zal in ved gevallen
de geringe belamgstelling in de gezondheids-
leer de oorzaak zap van de verwaarloozing
van het hier bedoelde groote volksbelang. Nu
het geboortecijfer in sommige streken en
plaatsen daalt, is het van te meer belanlg om
net leven en de gezondheid van dfe bevo
te beschermen en de levensduur, zoo mogelij
te verlengen.
Werfczaamheid op het gebtod der volksge-
zondheid is te meer gebodem, omdat het niet
zelden voorikomt, diat ziektcn uit de eene pfaaits
naar de andere worden overgebracbt en het
ijMematiotnaal' verkeer niet geheel onschuldig
blijkt aami het v<56rkomen van ziektegevallen.
Typhus, pofcfcen, vlefctyphus zijn vaak geim-
porteerde ziekten en alleen een eenitrale lei-
ding met vertakkinigem over het gcheele grond-
gebied_ van ons land kan vooikomen, dat zdj
zich uithreidien en ongestoord en ortbestreden
haar slachtoffers maken. Vervdeel img van
•krachtien vermindent de uitwerking en hoeveel
laatsen zijn er, waarvan* in 't gdieel geen
■achlt uitgaat.
Zal1 dus werkelijk wat goeds gedaan worden
in't belang. der volksgezondheid, dan moeten
er gezomdheidsdiensten komen1 voor alle [ge
meenten, maar los van die gemeenten, die
mcestal haar onvermogen of, erger, haar on-
wil hebben' bewezen.
Want tot nog tee was de behartiging van
de volksgezondheid aan de gemeentebesturen
overgelaten en die liefem ze over aan 'swe-
relds beloop.
Daaruit zou volgen, diat de gemeenten ont-
der gezondheMsdi-'ensteti niet ved anders over
dan de bemoeiingen met de volkshuisvesting
en wordt het ontweip tot wijziging der Wo-
ningwet aamgenomen, dan verliest ook dit deel
van de bemoeiingen der ootnmissies wat van
zijtn belangrijlkheid. De mogelijkheid bestaat
dat de tegenwoordige gezondheidlsooiiimissies
als onnoodig worden afgesohaft.
De kost en, die uit dit wetsontwerp zullen
voortvloeien zijn moeilijk te schaitten. Te Am-
sterd-p'T] wrren de kosten van den G zond-
heid!si.''irv'st na aftrek van die voor keurings-
eii ontsmettings-dienst, 24 cent per inwoner.
Reken.' men op 20 ct.. d[an zou dat voor het
Rijlk worden f 1 400000, waarvan de staat
dan de helft en de [gemeenten de andere helft
betalen. Als daarmee ziekten en epddemieen
voorkomen en de economische kracht van het
volk vermeerderd kunnen worden, dan is dat
bedrag al zeer giering.
Gaan wij nu het wetsontwerp na, dan is de
hoofdzaak daarvan het wlgende:
Het Rijk wo'idt vendeeld in districten; in
ieder district is eeni.gezondheidsdlenst; die is
'gevestiigd1 in een door de Regeering aange-
wezen plaa'ts.
De gezoodheidsdienst kan verbonden wor
den met den geneeskundigen diensit der ge-
meeniten.
Iedere gezoodheidsdienst heeft een' deskun-
diigen directeur, het noodige deskundige per-
soneel en eenl laboratorium.
De ala zctel aangewezen gemeente stelt de
verordeningen op den dienst en de inatructies
vooor het peersoned vast en zorgt voorts, dat
de dienst kan functiomeeren. Die verordenin
gen en instructies vereischen de goedkeuring
van Ged. Staten.
Het ontwerp bevat de noodige admi
nistrative bepalingen ountrent deze zaken,
Het Rij|k betaalt de helft van de kosten van
den Gezondheidsdienst en de gemeenten, die
het district vormen, de andere helft, elk naar
verhouding van het aantal inwoners. Worden
er kosten gemaakt, die maar voor 6en of enke
le gemeenten dienen, dan worden die op de-
zellde wijze omgesiageni over de gemeenten,
die er gebruik van maken.
Ook van de kosten van oprichting en' eerste
inrichting der laboratoria betaalt het Rijk
de helft, mils het plan' is goedgekeurd door
den Minister. De andere helft wordt betaald
door de gemeente, waar het laboratorium ge-
vestigd is.
iDe 'Directeur dient de gemeentebesturen1 en
burgemeesters van raad en: vcrstrekt inlich-
tingen aan den Inspecteur der volksgezond-
hhid.
Dat dc directeur en het personeel onder ze-
kere voorwaarden' toegang hebben tot alle ge-
bouwdte en ongebouwde peroeelen in het dis
trict, spreeikt van zelf.
Binnen 6 maatndan, nadat de noodige be-
sluiten zijn genamen, die voor de uitvoering
der wet noodig zijln, moet de gezondheids
dienst gereed zijn om de werkza amheden te
begitnnen.
pk
kTi
zet moeten: worden uit de voogdij aver den ge-
zandheidstoestand' der ingeretcneni, maar aat
js weer niet aan te bevelen, omdat de gezond
heidsdienst, wil dr e vruchtbaar zijn, rekening
moet houden' met de eigenaardigheden der be-
vaUdng: Art 135 van de Gemeeutewet erkent
dit, door aan de Gemeenteraden op te dragen
o.a. het maken van verordeningen betreffende
de gezondheid. Het Rijk kan echter de alge-
meene leidimg nemen en aan dfe gemeenten den
weg wijizeni Of haar dwitagen bdjl nalatigheid.
En een tweede eisch is, dat tusschen de ge
meenten' samenwericing bestaat en niet de eene
dupe wardlt van den onwil of de zorgeloosheid
of de kortzichtigheid van de andere.
jHetfc best is dat te bereiken, meent de Minis
ter, door het voorbeeld van de Warenwet met
liaar keuriingsdiensten te volgen. Op overeen-
komstige wij'ze zal het land, volgens het wets
ontwerp, verdeeld worden to gezandheidsdis-
tricten en in elk district wordt e6n plaats aan-
gewezen als de zeted van den gezondheids
dienst. 'De gnootere steden kuinnen een afzon-
dferlSjlk district vormen, omdat haar belangen
zoo zeer verschillen van het plattelanid; de
kleinere, tandelijfce igemeenten kunnen gecom-
btoeerd wonder; naar de behoefte. Maar alle te
zamen zullen moeten meewerken tot het groo
te doel: strijd tegen zonden op hygienisch ge-
bied' en' bevordering van de volksgezondheid.
Zoo kan de ktodenhygiene bewrdeidi, de
strijd tegen de ituberculose en itegen besmette-
lijlke zitten worden aangebondenook de
schoolartsen zullen' bijl den gezondheidsdienst
wonden! ingebeeld.
'De iinspecteurs (van de (VolkSgezondhoid,
dre een voorname rol blijivem spelen, zullen to
de gezomdheidsdiensten helpers en adviseurs
hebbem; zdj zullen hun verfcregen kcrnnis van
bestaamde ioestanden en van den aardi en de
leefwijze der bevolktog in de verschillende
districten kunnen dienstbaar maken' bij het
advies omitrent te maken wetteldjke bepalingen
en het vervaaidigen van gemeenitddjike veror
deningen.
Daar nu het Rijk de algemeene leiding
geeft, is het billijk, dat het ook, evenalS bij de
Warenwet, de helft der kosten op zich neemt.
Mien' vraagt weliicht, wat er, als de hier ge-
schetSte organisatie tot stand komt, met de
bestaande gezondheidScommissies moet igebeu-
ren. Den goeden onder dezen niet te na ge-
sproken, hebben de meesten niet al te veel ge
daan aan het werlc, dat aan1 de gezomdheids
diensten zal worden opgedragen. Zij waren er
ook niet op uitgerust
Veer dis
UjjH u d* iaartwllting
Aan de Dammers!
Met dank aan de verschillende oplossers
'voor hun belangstelling, die zij dit afgeloo-
pen jaar weer getoond hebben voor onze ru-
oriek. Wij wenschen hun veel vooruitgang
en succes op damgebied in 1921 en hopen,
dat zij ook in't nieuwe jaar hun medewer-
king zullen blijven verleenen.
Stand van probleem No. 631
(auteur Lamarre).
Zwart: 3, 5, 8, 11, 12, 13, 21. 22, 23, 40 en
twee dammen op 27 en ,46.
Wit: 10, 14, 20, 24, 25, 33, 36, 37, 38, 41,
42, 43, 49, 50.
Dit probleem is gecomponeerd als op-
sluitprobleem en de eerste oplossing is dan
als volgt:
1. 4944 1. 40 49
2. 50-44 2. 49 19
3. 36—31 3. 27 47
4. 33—28 4. 23 41
5. 14:23 5. 5:14
6. 20 18 6. 3 of 8
7. 2319! Nu staan beide dammen en
schijf 41 vast. Er is echter
ook een gewone slagoplos-
sing mogenjk en wel deze:
1. 36—31 1. 27 47
2. 10— 4 2. 46 48
3. 4:45 3. 48:10
4. 38—32 4. 10 37
5. 20—15 5. 47 20
6. 25 14 6. 37 10
7. 15: 4
I Beide oplossingen ontvingen wij van de
heeren: P. de Groot te Warmenhuizen, Jb.
Toepoel te St. Pancras en H. E. Lantinga te
Bellingwolde. Verder oplossingen van de
heeren W. Blokdijk, P. Dekker cm D. Gerling
te Alkmaar. Van probleem No. 630 ontvin
gen wij nog goede oplossingen van: Stijntje
Koning te Koedijk (Bravo!) en P. de Groot te
Warmenhuizen.
UIT DE PARTIJ.
De volgende stand is ons toegezonden
door den heer P. de Groot:
Zwart: 13, 14, 16, 17, 18, 22.
Wit: 25, 28, 31, 32, 33, 36.
1. 31—26 "(31—27 of 3227 zijn beter)
1. 16—21
2. 36-31 2. 1319
3. 31—27 3. 22 31
4. 26 37 4. 18—22
5. 37—31 5. 21—26
6. 3227? Hier had wit moeten spelen:
33—29!!, 25—20! en 20:9,
dan is het een tegen vier, doch
hoewel zwart aan zet is, kan
hij niet verhindcren, dat wit
hem dwingt tot een schijfver-
Ues. De Lezer onderzodco
<Ut! Zaar lMnaam!
7. 27 18
8. 33—29
9. 29—24
10 28—22
11. 18—12
12. 12— 8
6. 26:37
Wit kan nu geen dam halen. Hij moet
2520 (zwart 14 25) en't is vier tegen &n,
z mder dat wit een zwarte schijf kan verove-
ren.
Een aardig partijgedeelte
E1NDSTAND.
De volgende eindstand van Weiss is wel
niet nieuw, maar blijft toch altijd interessant,
voor wie hem niet kennen
Zwart: 31 en dam op 48.
Wit: 25, 34, 39, 42, 50.
Wit speelt:
1. 42—37
2. 50—45!
3. 39—33
4. 45 34
5 25:34!
Ter oplossing voor deze week:
Probleem No. 632
van J. BOURQUIN.
1. 31 42
2. 42-47 (gedw.)
3. 47 40
4. 48 :30
Zwart: 8/12, 14, 15, 17, 18, 20, 21, 22, 27,
35, 41.
Wit: 23, 24, 28, 29, 31, 33, 37, 38, 40, 42,
44, 45, 46.
Zwart heeft als laatsten zet gespeeld
3641. Wat speelt wit nu?
Oplossingen v6r of op 6 Januari, Bureau
van dit Blad.
XIV.
Omder de zaken-, welike bloediverwanten en
vriemdien van: hen, die in Indie wericen, het
meest misschien to'tercsseeren, mag ik zeker
wel noemen den gezomdheidsboestandHij is
voor vde moeders hier een sdhriikbeeld en be-
let niet zelden, dait ouders hun zoom of doch-
ter toestemmtog geven miaar Java te gaan.
Voor de verachritote verbeeld ing verrijzen' dam
de spO'ken cholera en peslt en er wordt ver
ba aid, hoe jomg sommigen daar sterven, er
wetoig ouden vanl dagen gevondem' woiden
em zoovelen op betrekkeEjlk jeugdiigen leeftijd'
als oude mannen en vrouwen repaitrieerem. En
wanneer er dian nog een wijsgeer komt vertel
len van't degeneratieproces, dat't blanke ras
in de tropen ondergaat, dat de seniele aftake-
ltog daar eerder intreedt dian hier, dan is het
spel volm-aakt en zelfs jonge menschen, die
anders niet veel last hebben van schrikbeelden
der toekomst, doch die gaamne en vlug de
lichitpurt'en ziem-, besluiten om toch maar niet
de reis te aamvaaidem-.
Sterk wordt men dan dilkrwijUs gesteund in
het loffelijke voomemen om toch maar
liever aan de lage stranden der Nloordzee te
blijiven' door mopperaars, die meenen, dat In
die hwi' miet gaf, wat ze verdienden, wiat ze
waard waren.
O, die mopperaars
Ze zijtn zoo dikwijils zoo schreeuwend onbil-
•ldjlk, dat tot velen moet gezegd worden Ge
mocst u schamen.
Ziet eens hier. Be wil eens een voorbeeld
noemen. Ik heb niet een bepaald persoon op
het oog, maar meer eenl type, diat ik vele malem
ontmoet heb gelumemde meer dam een kwart
eeuiw veiMijjf in de tropen em to' de 5 jaren,
welfce verstreken' zijm, skids ik met diepem wee-
moed1 in het hart op een domkerem Nlovember-
avond eenzaam zat aan de verschansing van
de „Remjbrandltf' en liamgzaam de lichten vam
Java voor het laaist aan den horizon zag
verdwij'nen.
Met diepen weemoed!
Ja, want behalve, dat deze terugkeer naar
het vaderl amd' voor nuij' beteekende, dat een be-
langrijik deel van majm- levcn, het belangrijkste
deel1, omdat het omvatte de jaren van moeiza-
men arbdd, worstding en huiseldjk geluk, was
afgies-Wen, had ik ook afsdheid moeten nemen
van ktoderen, die hun carriere warcm begom'-
men op Java en ik moest afecheid memen
van een land', dat me lief was, van een' volk,
dat omdamks zijln vele gebreken, toch mijm
groote belangstelliog had gewekt.
Doch laat ik h'erwer thans zwij'gen Op
dat oogenblik was ilk ook een' mopperaar, maar
een ander, dan' ik nu wil1 beschrijlven. Ik mop-
perde over iets, wat de anderen eenige bevre-
digimg heet te geven.
Die mopperaar dam.
!H5j is jomg maar Indie gegaan', om- zijn po-
sitie te veribeteren, te veroverm, wat hij ver-
moedlt in het oude vaderlamd niet te zullen
verkrijigen1. (HSji zag er tegen op om hier to het
oude land, waar zoovelm loopen im den tred-
molen van eeni verouderdc maatschappij,
waarto de menschen zijln ingededd to versdiil-
lende groepen en rubriekjes, te trachten zijn
weg te vindem en te komen tot een welstand,
welke in zijin oog was het geluk.
Materiiailistisdie wenschien hadden hem tot
in zijn dkoomem gevolgd' en nu hoopte hij, dat
Indie voor hem het land van belofte zou zijn.
Zijn wemsch werd vervuld De dag was ge-
komen, waarop hij hoopte met een fiftok kapi-
taal of met eeni good pensioen naast een1 aar
dig voor dan «udn» dag op «j s*-
legd, kan huiswaarts fceeren. Indii had1 zijn
wenscheni vervuld en men rnocht meenen, dat
hij er hid! land damkbaar voor zou zijn.
Doch wie zoo rilenkt, is geheel van de wijs.
Onze mam' is de omtevredenhedd to eigen per
soon.
todii is een vervloekt land, dc menschen
zijfr er „apen-", of hoe hij ze anders moge be-
titelen, de zon is er de koperem ploert, hij heeft
er een ellenriig leven gehad.
De welstamv" ddcm hij gemocif telt hij niet
Voor zijm t eestcsoo,r is iets .anders .ve^schenen
In zifm gedachte leeft het, dat, zoo hij nimmer
naar Indie was gegaan, hijl ook zijn doel be-
reikt zou hebben, dat hij' door zijn verblijf in
ch tropen gemist heeft, zooveel waarop een
"I'irsch redilt heeft Nu wordt door hem het
levem to Europa geidealiseerd. Aan Indie is
geen goed.
Dat is ondankbaar. Want we moeten toch
wel weten, dat het gros der menschen hier
blijft voortsukkelen to een bescheideo bestaan,
wertoendle van den vroegen rnorgen tot den la-
fen avond tot op een' leeftijid!, waarin werkelijk
de ouderdom gekomen is.
Gewezen wordt op het gezonde Neder-
land, op de geestdijke geniettogen, welke de
groote steden hier geven en van menigeen heb
ik dan- wel vemomen, hoe hum wenschen uit-
gimgen naiar opera's, ooncerteo en amdtere ver-
raaken.
Alsof het hier te lande een dagel'ijkvsdie
gewoomte is, die veorstelliogen te bezceken,
alsof hier to Nederland' geen zieke lieden zijn,
geen' tertog is, welfce duizemdea en nog eens
duizenden doet lijden.
Ik heb er gekend. die een moeilijke, zelfs ar-
moedige jeu'gidi acnter den rug hadden, die
geleefd hadden to' een Heine burger-klasse,
waarin het leven al1 heel moeilijk is, doch die
in Indie hoog opgaven van de genietdngen ran
dat leven, die vergeten hadden, wat ze waren
en er niet aan- dienken wildert, wat ze hier, als
er geen' wonideren gebeurden, zouden gewor
den zijn.
In hum, haif is geen grantje danfcbaarheid
voor <te gelukkige omstamdigheden, waarin In
die hem gebraaLt heeft en waardoor ze heb
ben kunnen slagen.
Enkele mopperaars hebben' gelijk. Toen ik
in Indie aankwam, wias de eerste, met wien ik
in het Hotel der Nederlamden te Batavia ken-
mis maakte een overate biji de 'Koniniklijfce Ma-
nne, die voor het laaitist de terugreis naar Ne
derland aamvaardde. Hi} beklaagde me, om
dat ik gedoemd was vele jaren op Java te
moeten. doorbrengen en1 vervloekte den tijdi,
gedurende welke hij in Indie had moeten zijn.
Hlierover mag ik den mam; niet hard vallen.
De menschen', die voor de Koninklijke Marine
to Indie zijn, tdlkens voor een tijd. van drie
ja,ar, verkeeren niet to' de gunstdlgsfe omstan-
diigheden. 'De eenste maat, wanneer ze jong
zijn en ongehuwd, wanneer alles voor hen de
bekoring vam het nieuwe heefft, gaat het wel,
maar later, wanneer ze vrouw en kind1 moeten
achterlaten, en daf! was vooral vroeger het
geval wisten, daf ze diagen, welken em maan-
dien moestan doorbrenlgien op de kusten van
A'tjehi, al maar wacht doend, heen en weer
kruisend, zomder emoties, to de grootste ver-
veltog, ja dan was dat iette verechrikkelijks,
iets dat demoraLiseeremd werkt em het uur van
repatrieeren was voor hen het uur van. ver-
losstoig.
Doch dit gelidf voor vele anderen met, ook
al beweremi ze, dat het zoo is.
Die mopperaars doen hier fe lande meer
kwaad, dan vennoedelijk wel to hun bedoeling
ligf. Ze doen velen) afschrikken vam het over-
gaan to Imdische betrekkiingen, hetzij in
'slamds dienst, hetzij in het particuHere. Eia
dat is j ammer.
Want Indie kan zoo goed' de jonge Holland-
sche kracht gebruifcen. Er is daar voor jomg
Holland groot en heerllijk werk te doen-, werk
waarvoor eenl idealist warm kan loopen.
Hlelaas werkt dfe regeering ook niet zoo, dat
de lust om ih staaitsdienst naar Indie te gaan
toeneemt. Evemals overall elders, is er een snel
ssidjgende lijtn waameembaar in de prijzen
der levemsbehoeften to Indie. Een' enkel voor
beeld. Een woning, waarvoor ik to' 1915 te
Bandoeng 100 'smaands huur befaalde,
doet nu bijlna 200. Daarop zijln dfe salaris-
sen1 niet berekend en) dit wordt niet voldoende
in het oog gehouden door de regeering, welke
er een edhte kroidemieraipolitiek op na houdt,
allihams op na hield. Want er is wel eenige
kentertog merkbaar. Volgens de laatste be
richten wordt gebroken met het naargeestig
stdsel van duurte- en ktodertoesla^n en
wordt een bettfere salarisregeling waarschijn
lijk. Dit is noodig, want hoe idealistisch men
ook aangelegd moge zijn, we moetan weten,
dat we zelf er ook zdj: bij spinmeni
Vroeger wias dat to Indie ook zoo, maar in
de wereldcrisis, welke tegenwoordig wordt
doorgemaalkt, ging dat verloren.
Hlierover uiliSvijdende, verloor ik uit het oog,
dat ilk schrijvan zou over dan gezonldheidstoe-
stend in Indie.
Ik zal daar dus den volgemdan keer dadenjk
mee begtomen.
A. v. W.
1
908.
1920.
DE STAAT ALS KOOPMAN.
Er is een gezegde in omloop, dat vriendelijk
klinkt, maar denkelijk vTij onvriendelijk be.
doeld wordt: „Wien God een ambt geeft,
uien geeft Hij het verstand er by." Spreek.
woorden zijn niet altijd ware woorden. De
Staat treedt ala koopman op en bewees her.
haalde malen, dat het rechte koopmanaver.
stand ontbrak; de opvolgende ministers van
Landbouw hebben voor een goed deel in de
laatste jaren die Staatskoopmanszaken bead,
ministreerd en er zijn heel wat Nederlanders,
kooplui en niebkooplui, die bij de bekend ge»
worden koopmanshandelingen van die Excel,
lenties het hoofd hebben geschud.
In den regel komt het publiek niet geheel
op de hoogte van die handelszaken der re.
geering en zelfs de Tweede Kamer weet er
soma niet alles van. Een enkel lid stelt dan
wel eens een vraag; maar het antwoord munt
niet altijd uit door volledigheid en duidelijk.
heid. Men beweert maar „men" regt zoo
veel dat de meeste van de Staatakoopmanv
zaken niet bijzonder gelukkig zijn en dat er
nogal eens met verlies gewerkt wordt
Als nu een of andere handelszaak der re.
geering eens heel duidelyk wordt uiteengezet
dan is het niet te verwonderen, dat daar meer
dan gewone aandacht a an wordt geschonken:
men wil dan toch weleens wcten, of al die
praatjes over slechte koopmanschap waarheid
bevatten.
Zulk een bijzondere uiteenzetting van 46n
bepaalde zaak ligt open en bloot voor one.
Het betreft een handel in schoenen; en de
berichten daarover komen van twee kanten.
Want dit is het merkwaardige, dat de leveran.
cier en de kooper beiden hoofd zijn van een
departement; Oorlog is de leverancier en
Landbouw was de kooper, die op zijn beurt
weer verkooper werd aan het publiek. Wij
hebben dus te doen met een grossier (Oor.
log), een winkelier (Landbouw) en den con.
sument (Sijmen Betaall)
De grossier en de winkelier vertellen er
beide wat van, de laatste het meest, maar
beiden zitten ten slotte wat met de zaak ver>
legen.
Oorlog heeft in den regel groote voorraden.
Toen nu in 1918 de schoenen zoo duur waren
en Oorlog niet dadelyk zijn voorraad noodig
had, bedacht Landbouw, die al zoo vaak en
zoo goed had gezorgd voor de burgerlj, dat
die schoenen, die daar toch renteloos lagen,
als dood kapitaaL wel onder de menschen
konden worden gebracht Dat was braaf en
die braafheid werd nog grooter, toen Land,
bouw het plan opvatte om - die schoenen, als
hy ze van Oorlog ovemam beneden den in.
koopsprys ter beschikking van de menschen
te stellen.
Landbouw schatte de benoodigde hoeveeb
heid op 500.000 paar en nam zich voor om op
elk paar 4 toe te leggen. Alweer heel braaf.
Dat zou dus een verliespost worden van 2
millioen en de Tweede Kamer en haar deftige
zuster stonden die 2 millioen welwillend toe.
Landbouw maakte bekend. dat er paren
schoenen te krijgen waren voor 8 per paar;
blijkbaar rekende deze verkooper dus op een
tnkoopsprys van 12.
In plaats van 500.000 paar, leverde Oorlog
echter maar 398.420 paar. Of Oorlog er niet
meer wou leveren, of er niet meer had, of dat
het publiek niet van meer dan dat aantal gc»
diend was, melden de stukken niet In elk go
val, er werden 101.580 paar minder door Land,
bouw verkocht en dus zou het nadeelig saldo
101.580 maal 4 minder moeten zyn of
406.320. Een gewoon mensch zou dus den.
ken, dat Landbouw van de toegestane 2 mill,
gld. de zoo even genoemde som overhield.
Maar dat was toch niet het geval; Land,
bouw kwam zelfs nog te kort Hoe dat nu pre.
cies zih weten wij niet; het is duidelijk, dat
Landbouw er op gerekend had de schoenen
voor 12 te krygen; maar Oorlog bracht
13.22 in rekening, zoodat de byslag van
Landbouw niet 4 was maar 5.22 per paar.
En nu kan ieder uitrekenen, dat als men op
398.420 paar schoenen 5.22 per paar toelegt,
dat samen maakt 2.079.752.40. De toegesta.
ne 2 mill, waren dus voor dit kleinere aantal
al niet voldoende. Of nu Landbouw vergeten
heeft te vragen, wat Oorlog voor de schoe»
nen moest hebben, of dat Oorlog maar bru«
taalweg meer in rekening heeft gebracht dan
„verakkordeerd" was, dat weten wy niet.
Maar Landbouw zat met een tekort van
79.752.40.
Was het daar nu maar by gebleven, dan
was 't nog niet zoo heel erg; leverancier en
kooper hadden het zaakje in orde kunnen
maken.
Er is grond om te veronderstellen, dat de
fout bij Landbouw schuilt want zoo aan.
stonds moeten wy nog melding maken van
een andere fout die zeker ontstaan is, door,
dat Landbouw iets vergeten had. Maar het is
een beetje pijnlijk, dat de fout bij Landbouw
zou zitten. Aan Oorlog, die gewoonlijk geen
handel drijft en die wed wat anders aan 't
hoofd heeft en in elk geval geen Afdeeling
Handel heeft, ware een fout nog te vergeven.
Maar nu Landbouw deze flaters maakt,
komt er zulk een ongerustheid over ons, of
er in den loop der laatste 6 jaren niet nog
meer fouten zyn gemaakt door dezen nieuw.
bakken koopman, te meer omdat men van de
crisis.kooplui gewend is, dat als zy fouten
maken, die in de tegengestelde richting loo.
pen.
Nu dan, aan een crediet van 79.752.40
om de fout te herstellen heeft Landbouw lang
niet genoeg; wanter was vergeten reke»
ning te houden met vracht emballage en ver«
dere onkosten en die bedroegen voor de
398.420 paar schoenen 88.199.76 of ruim 22
cent per paar. Waarschynlyk heeft Landbouw
heel verwonderd gekeken, toen deze koopman
bemerkte, dat het verzenden van schoenen
ook geld kost Heelemaal niet aan gedachtl
Het totale tekort is dus 79.752.40 met nog
88.199.76, samen 167.952.16 boven de toe.
gestane 2 mill. gld. Die sorb, of liever en juis.
ter 169.000 vraagt de Minister van Land,
bouw aan de Staten Gener&aL Hy en zyn
voornaamste handelabedianden moMtaa hat
*i aigealijk uit hum aigaa nk bijpaaaan.
Maar nu zit Oorlog er ook wat me®.
De Minister van Oorlog schryft, nadat hy
van de eigenaardige handelatraasac tie, melding
heeft gemaakt:
„Het liet zich aanzien, dat na de ver>
strekking ten behoeve van de burgerbevol.
king nog eene voldoende hoeveelheid schoe.
nen beschikbaar zou blyven om in de gewone
behoefte van het leger voor de jaren 1919 en
1920 te kunnen voorzien en het lag in de be«
doeling om onder meer norm ale omstandighe*
den voor aanschaffing van schoeisel voor de
gewone behoefte gel den aan te vragen en ook
in opeenvolgende begrootingen bedragen te
brengen om geleidelijk weer een mobilisatie.
voorraad schoenen te kunnen vormen. De ver.
wachting, dat het aanvragen van gelden voor
aanschaffing van schoeisel voor de gewone
behoefte tot de begrooting voor het jaar 1921
zou kunnen worden uitgesteld, is niet in ver.
vulling gegaan; enz."
De slotsom is dus: Landbouw heeft zich
leelijk verrekend en moet 169.000 aanvragen
voor een kleinere hoeveelheid dan die Land,
bouw voor 2 millioen beloofde te verschaffen.
En Oorlog heeft zooveel overgedaan aan
Landbouw, dat hij zelf schoenen te kort komt
en daarvoor moet aanvragen.
De moraal? De Staat moet maar zoo min
mogalyk handel dryven, zoolang hy niet by
een degelyk koopman in de leer is geweest.
Wit soeelt*
7. 3741
8. 4147
9. 47 15
10. 17 28
11. 15—29
12. 29-47
*[e
Onze vroegere stadgenoote mej. H. D. Issa«
diBertelman schrijft ons uit Fort National
(Algerie) o.a. het volgende:
De droom is vervuld. Mijn voet rust op den
bodem van het warme land dat ik in stilto
altijd vreesde nooit te zullen bereiken. Om my
heen is het licht, het heerlyke, gloeiende mooie
licht, en in het koesterend Novemberzonnetje
zit naast me op de rots een klein levend we«
zentje.
De droom is vervuld!!!
8 November! En ik knipte vanmorgen met
mijn oogen tegen het helle licht. Maar toch ia
de officieele regentyd 16 October begonnen,
de natte moesson. Dan gaan we in de winter'
kleeren. De zomer duurt hier van 1 Mei tot
half October en dan is het niet eene Holland*
sche zomer, dat we voortdurend naar de lucht
kijken of er ook regen komt, neen het is on»
afgebroken alle dagen een helder blauwe lucht
en zonneschyn en licht.
O licht, gy blik van God.
Het allereerste, wat onz' oogen schouwen
Als ik ze open voor een nieuwen dag
Die weer begint met vrede en vertrouwen.
In Mei is het al erg warm; de allerergste
maanden zun Juli en Augustus.
Maar gedurende den geheelen zomertyd loo*
pen hier kinderen en groote menschen enkel
in een hemd en een jurk, de hals ontbloot en
da armen tot da achoudera naakt
Hirr draaft aaa> kat aaln gahoudaa llakaaw
Jb#
