DAGBLAD VQOR ALKMAAR EN OMSTREKEN De republiek Spanje uitgeroepen! Steomerij en Ververij TAPIJTREINIGING 8. I* IC O 71. Buitenland e 133e Jaargang. Uit het Parlement de Koning Alfonso XIII doet afstand van den troon. Een 1500-jarig koninkrijk verdwenen. EE eer en Costuums oppersen f t.-. MEeeren Costuums oppersen en ont- vlekken f 2.SO. EEeeren Costuums stoomen f 4.50. Minnen 3 dagen terug. Onze naam zegt V alles. ALKMAARS CHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, iranco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven iranco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telei. 3, redactie 33. Ho. 88 Directeur: C. KRAK. WOEÜUAG 15 APH1L 1931 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit 3 bladen. Den Haag, 14 April 1931. Hedenavond 9 uur kwam de Eerste Kamer bijeen voor de behandeling van een tweetal punten. Het eerste betrof de uitkeering van vei; goedingen aan den gewezen rijksbouwmees ter J. A. W. Vrijman, indertijd veroordeeld wegens onregelmatigheden bij de uitvoering van bouwwerken, waarbij echtergeen sprake is geweest van eigen bevoordéeling. In de Tweede Kamer heeft het voorstel slechts tot een paar opmerkingen aanleiding gegeven. In de Eerste Kamer heeft de heer Wibaut (s.d.a.p.) zijn warme instemming met de be doeling van het voorstel, als een soort van vergoeding voor het doorstane leed betuigd Zijn partijgenoot Mendels stemde ook in met het voorstel doch keurde het af, dat in dertijd de heer Vrijman 'borg is geweest bij een huurcontract, waarbij feitelijk de minis ter van onderwijs q.q. als borg had moe ten optreden. Dat was geen behoorlijke wijze van zaken doen voor een staat. Hij vroeg nadere inlichtingen. Minister De Geer erkende de laatste onre gelmatigheid, verontschuldigde daar met een beroep op de buitengewone tijdsomstandig heden en de dagen, dat bedoelde huur werd gesloten. Maar hij erkende ook, dat het nu noodig was den heer Vrijman de daardoor geleden schade te vergoeden. Na re- en dupliek werd hierop het voorstel goedgekeurd. Daarna werd zonder beraadslaging een wijziging der drankwet tot verlenging van het leven der z.g.n. oude vergunningen met één jaar goedgekeurd, waarna de openbare vergadering werd gesloten. Morgen vergadert de Kamer in de afdee- lingen. DR. SAHM OPPER-BURGEMEESTER VAN BERLIJN. Berlijnsche gemeenteraad heeft gistermid dag den voormaligen president van den Dan- ziger Senaat Dr. Sahm tot Opper-burge- meester van de hoofdstad des Rijks gekozen. De candidaat der D. Nationalen, Dr. Steinger, verwierf 46 stemmen, de communist Pieck 52 stemmen. De Nationaalsocialisten hadden ongeldige stembiljetten ingeleverd Dr. Sahm vereenigde 110 van de 209 stemmen op zich. In, aansluiting op.de verkiezing van Dr. Sahm tot burgemeester is de gemeenteraad van Berlijn overgegaan tot het kiezen van de burgemeesters en een wethouder van finan ciën. Tot eersten burgemeester werd met 106 stemmen gekozen de gemeentesecretaris Lan ge. Tot tweeden burgemeester werd gekozen de vice-president van den Stedendag Elzas. De D. Natioale Partij heeft zich van stem ming onthouden. Tot wethouder van financiën werd gekozen Stadtrat Asch met 101 stemmen. KASTEELBRAND IN WESTFALEN. Gistermorgen vroeg werd het aan Graal LandsbergVelen slot „Velen" door een fei len brand geheel in de asch gelegd. Wegens gebrek aan water stond de brandweer mach teloos. Het uit 37 klokken bestaande fraaie oude carillon ging eveneens verloren. De kostbare kunstschatten, welke het kasteel ™attei konden, evenals het Westfaalsche Adelsarchief, voor het grootste deel gered worden. DE KONING VAN ZWEDEN TE noBRUSSEL. Itook- .,01™£.van Zweden zal bij zijn terug keer uit Parijs Woensdagmiddag een bezoek brengen aan Brussel. Nog denzelfden avond zal de hooge bezoe- r zijn reis naar Zweden voortzetten. eei? naast het hoofdgebouw ge legen kolenopslagplaats en greep buitenge woon snel om zich heen, zoodat spoedig alle andere gebouwen in lichterlaaie stonden. Rondom deze gebouwen waren groote hoe- na- une en sPirdus in vaten opge stapeld, die alle exploideerden. Het geheele gebouwencomplex, ter lengte van 100 en ter reed te van 260 M., werd een prooi der vlam men. Tegen twee uur 's middags zag de brandweer zich gedwongen 14 particuliere woningen, die in de onmiddellijke nabijheid gelegen waren, te ontruimen. Bij het blus- schingswerk, waaraan werd deelgenomen door alle Parijsche brandweerbrigades, wer- een brandmeester en twee man levensge vaar ijk gewond. Een groote brandladder be zweek met het gevolg, dat twee brandweer- 1 leden omlaag stortten. Zij zijn waarschijn lijk in de vlammen omgekomen. De geheele omgeving was 'afgezet. De Politieprefect en de Minister van Openbare Werken versche nen ter plaatse om het blusschingswerk gade te slaan. Tegen vier uur des middags "'was het grootste gevaar geweken. De schade be draagt naar schatting vijftig millioen Francs Koning Alfonso XIII heeft gistermiddag voor zich en zijn familie afstand gedaan van den troon. Er is een republikeinsche regeering gevormd met Alcala Zamora als premier. Ziedaar het groote nieuws, dat vandaag aller belangstelling zal trekken. Koning Al fonso heeft zijn koningsschap neergelegd en waarschijnlijk heeft hij daardoor zijn land voor een groote, bloedige revolutie behoed. Alvorens echter over den toestand zelf ver der te schrijven, nieenen we hieronder eerst een korte beschouwing te moeten geven over Alfonso zelf en zijn regeeringsperiode. Alfonso XIII werd op 17 Mei 1886, 6 maanden na den dood van zijn vader Al fonso XII, geboren en op dag zijner geboor te werd hij tot koning uitgeroepen. Zijn moe der, Maria Christina, aartshertogin van Oos tenrijk, werd regentesse voor haar zoon. Na een strenge opvoeding werd de ex-koning op 17 Mei 1902 meerderjarig en nam toen de regeering over. In 1906 huwde hij met.prin ses Victoria Eugénie van Lattenberg, een kleindochter van koningin Victoria van En geland Op den bruidsstoet van het konink lijk echtpaar werd een bomaanslag ge pleegd, waardoor 15 personen werden ge dood. De koning gaf hierbij, evenals trouwens bij andere gelegenheden blijk van groote on verschrokkenheid. Uit het huwelijk van Don Alfonso werden zes kinderen geboren, w.o. vier zoons, die echter lichamelijk niet geheel gezond zijn. De buitenlandsche politiek van Alfonso werd in hoofdzaak door zijn Marokkaansche politiek beheerscht. In 1912 werd een FranschSpaansch verdrag gesloten, waar bij Marokko in twee deelen verdeeld werd. Deze Marokkaansche politiek des konings heeft herhaaldelijk geleid tot uitingen van ontevredenheid van de zijde van het volk. De krijgsverrichtingen van Spanje in Marok ko duurden tot 1926, toen het eindelijk, met behulp van Frankrijk, gelukte in het Spaan- sche gebied den orde te herstellen. Tijdens den wereldoorlog wisten de Spaansche re geeringen het land neutraal te houden. Ko ning Alfonso verleende meermalen hulp bij bemiddelingspogingen en nam een werk zaam aandeel in de hulpverleening aan ge vangenen en oorlogsverminkten. De meest beslissende daad van Alfonso had plaats in het jaar 1923 toen hij zich voorstander ver klaarde van de proclamatie van de dictatuur van Primo de Rivera. Tegen de regeering Primo de Rivera, die volkomen onafhankelijk optrad, werd herhaaldelijk geageerd, doch nimmer met succes. Ook slaagde Primo erin zijn voortdurende meeningsverschillen met den koning steeds weer bij te leggen. Eerst in het jaar 1930 aanvaardde de koning het ontslag van Primo de Rivera. Generaal Be- renguer werd tot opvolger benoemd met op dracht het parlementarisme een nieuwe kans te geven. Het kabinet-Berenguer werd van den beginne af aan beschouwd als een over gangskabinet, waarop een burgerlijk-liberaal ministerie zou moeten volgen. Hoewel de mi nister-president in overeenstemming met zijn opdracht de verkiezingen voorbereidde, ge lukte het .den burgerlijk-liberalen leiders Ro- manones en Alhusemas de regeering ten val te brengen. De nieuwe verkiezingen bleken echter eischen te stellen, die Berenguer niet kon inwilligen. De koning verzocht den kapi tein-generaal van de vloot, Aznar, een nieu we regeering te vormen o En nu de verschillende berichten. Om zoo volledig mogelijk te zijn, zullen we ze in volgorde opnemen. In den middag werd te Madrid bekend, dat te Barcelona de republiek zou zijn uitgeroe pen. De republikeinsche vlag werd geheschen op het raadhuis en van de andere openbare gebouwen werd onmiddellijk daarop de vlag eveneens uitgestoken. Groote geestdrift heerschte er onder de bevolking en die geest drift verbreidde zich buitengewoon snel. Intusschen was het in Madrid al lang niet rustig meer. Reeds in de morgenuren trok een groote demonstratie langs het paleis van den minister-president. De politie van Madrid was bevreesd, dat de demonstranten zich naar het in de nabijheid' gelegen Engelsche gezantschapsgebouw zouden begeven, waar de koning zich op dat moment bevond. Daar om maakte de politie van de wapens gebruik, tengevolge waarvan vijf personen zwaar en talrijke anderen licht gewond werden. In de middaguren stelde de minister-presi dent koning Alfonso voor, met de constitu- tionalisten in onderhandelingen te treden in verband met het overnemen van de regee ring. Aldus geschiedde. De Koninklijke Familie verlaat Spanje. De voorloopige republikeinsche regeering heeft aan den koning en de verdere konink lijke familie den eisch gesteld, dat zij des avonds te acht uur Madrid zouden hebben moeten verlaten. Tot aan de grens stelde de nieuwe regeering zich borg voor de veilig heid van de leden van het koninklijk huis. Tallooze officieren doorkruisten Madrid met automobielen, welke met republikeinsche vlaggen getooid waren. De dag van heden zal tot nationalen feestdag worden verklaard. De koers van de peseta is aanmerkelijk ge daald. Het voorspel van de abdicatie. Naar de Madrileeneche correspondent van de „Evening News" meldt, zou koning Alfon so naar Portugal gaan om zich vandaar over zee naar Engeland te begeven. Van andere zijde wordt weer vernomen, dat de koning allereerst naar Parijs zou gaan. Voorwaarden van den koning. De republikeinsche leider, Gxegorio Mara- non, heeft verklaard, dat de koning onder de navolgende voorwaarden tot abdicatie' heeft besloten Hem moet worden toegestaan het land te verlaten. Bovendien moet hem tijd gegeven worden voor het afwikkelen van persoonlijke aangelegenheden Bij het vertrek zullen hem militaire eerbewijzen worden gebracht. 'Naar de „Star" verneemt, is het nieuwe Spaansche kabinet onder voorzitterschap van Zamorra reeds bijeengekomen. De koning heeft eerst willen aftreden ten gunste van zijn zoon, doch Zamorra moet toen verklaard hebben, dat de republikeinen slechts genoe gen nemen met abdicatie van het geheele koninklijk huis. Hierna heeft de koning zich in het onvermijdelijke geschikt. Doei de koning geen afstand van zijn rechten? De laatste berichten melden, dat koning Alfonso zich weliswaar bereid verklaard heeft het land te verlaten, hetgeen intusschen ook geschied is, maar dat hij geen afstand heeft gedaan van zijn rechten. Hierin schijnt ook de verklaring gezocht te moeten worden voor het feit, dat de nieuwe republikeinsche regeering den geheelen middag min of meer een zwijgen bewaard heeft, dat eerst om 21 uur gisteravond verbroken werd. Om dit uur maakte Alcaia Zamora vanaf het balkon van het ministerie van binnenlandsche za ken de uitroeping der republiek bekend. Op het laatste moment voor de uitroeping der republiek kondigde de kapitein-generaal van Madrid den staat van beleg over geheel Spanje af. Afgewacht moet worden of de nieuwe regeering deze maatregel zal hand haven dan wel intrekken. De nieuwe ministers hebben hunne ambten zonder formaliteit op zich genomen. De mi nister van binnenlandsche zaken der repu bliek vermaande het volk ordelijk en bezon nen te blijven. De verklaringen der nieuwe regeering werden met gejuich begroet door de geweldige menigte, die zich voor het mi nisterie van binnenlandsche zaken had ver zameld. De regeeringsverandering heeft zich- tot dusverre in het geheele land in volkomen rust voltrokken. De leider der Guard'ia Civil, generaal San- jurjo, heeft het bevel over deze manschappen behouden en zich ter handhaving van de orde ter beschikking van de nieuwe regeering gesteld. Daarentegen is in plaats van hoog- sten politiechef, generaal Mola, de republi keinsche generaal Blanco benoemd. Uit Spanje vertrokken. De koning en zijn gezin zijn gisteravond te 20.30 uur per auto in de richting van de Portugeesche grens vertrokken. Vermoedelijk zal hij zich te Lissabon of Oporto aan boord van een Engelsch oorlogsschip begeven. Alle gevangen officieren en burgers, welke bij de laatste revolutionnaire woelingen be trokken waren, werden gisteravond door de nieuwe regeering op vrije voeten gesteld. De minister-president, Aznar, heeft aan de pers verklaard, dat het oude kabinet in den nacht op heden voor het laatst bijeen zou komen om de staatszaken formeel aan het nieuwe kabinet over te dragen De eerste republikeinsche regee ring. We hebben in bovenstaande al meerdere malen gesproken over de nieuwe regeering, zonder de samenstelling daarvan te melden. Naar verluidt, zou het eerste republikeinsche ministerie als volgt zijn samengesteld Alcala Zamora, minister-president; Dr. Lerroux (repl. radicaal), buitenland- sche zaken; Prof. De Ros Rios (soc.-dem.), justitie, Dr. Maura (dem. rep.) binnenlandsche zskcti Cab'allero (soc.-dem.) arbeid. Prieto (soc.-dem.) financiën; Dr. Albornoz (soc.-dem.) openbare wer ken; Domingo (rep. soc-dem.) onderwij .s. Dr. Barrios: handel; Dr. Azana (rep.) oorlog; Quiroga: marine; Bofill (Catalaan) economische zaken. Vreugde in Madrid. Nadat in Madrid bekend was geworden, dat de koning had afstand gedaan van den troon werd op het postkantoor de republi keinsche vlag geheschen. Een groote menig te bewoog zich geestdriftig door de straten met republikeinsche dundoeken. De koninklij ke familie had zich onmiddellijk reisvaardig gemaakt. In de hoofdstad des lands is alles tot dusverre vrij rustig. De politie beheerscht op het oogenblik volkomen den toestand en het is dan ook nergens tot botsingen geko men. De monarchisten zijn door het plotse ling besluit van den koning om af te treden buitengewoon verrast, aangezien men hoop te, dat de Kroon nog op het laatste oogen blik zou kunnen worden gered. Men behoeft niet meer te rekenen op een tegenbeweging van de zijde der monarchisten. Monarchie is thans na een 1500-jarig bestaan gevallen. Het zou in de bedoeling van den afgetreden kpning liggen, om zich met zijn gezin naar Engeland te begeven. Catalonië zelfstandig? Catalonië maakt zich zelfstandig. In Bar celona en in talrijke steden van de provincie werd reeds voor de abdicatie door het volk de republiek uitgeroepen. Naar verluidt zou men in Barcelona niet de Spaansche, doch de separatistische Catalaansche republiek hebben uitgeroejoen, waarvan de kolonel Ma- cia president zou worden. Geen Catalaansche Republiek? Volgens te Londen ingekomen perstele grammen heeft Zamora een telefonisch on derhoud gehad met de hoofden der voorloo pige regeering te Barcelona. Kolonel Macia, de Catalaansche leider, heeft verklaard, dat het niet in de bedoeling ligt een afzonderlijke Catalaansche republiek in te stellen aange zien de nieuwe beweging moet bijdragen tot een grooter en eendrachtiger Spanje. Een nader bericht meldt, dat energiek moet worden tegengesproken, dat er een separa tistische Catalaansche republiek zal worden gesticht. Macia heeft de verzekering gegeven, dat de zich thans ontwikkelde beweging Ca talonië bevredigen zal. De voorloopige regeering zal een officieele proclamatie uitvaardigen, welke behalve een oproep aan het volk ook in groote lijnen de voorloopige grondwet zal bevatten, volgens welke het land zal worden geregeerd tot een definitieve grondwet door de Cortes zal zijn uitgewerkt. In de provinciesteden is het overnemen van de macht door de republikeinen volkomen rus tig verloopen. De situatie te Madrid. De arbeiders te Madrid verjieten hun werkplaatsen en marcheerden in lange op tochten door de straten der stad. Bij deze optochten werden, behalve de republikeinsche, ook veel roode vlaggen meegevoerd. Er gaan geruchten over een aanstaande verdeeling van het grootgrondbezit. In beurskringen verluidt, dat op groote schaal kapitaal naar het buitenland gebracht wordt. Buitenlandsch geld is nauwelijks te krijgen. De taxi's reden met roode vlaggen. Van de helmen der ste delijke politieagenten heeft het publiek de kronen afgerukt. Op het gebouw van het Ministerie van Binnenlandsche Zaken wapperde de rood geel-violette vlag van de republiek, evenals op het raadhuis, waar de republiekeinen de leiding van de loopende zaken hebben over genomen. Muziekcorpsen trokken door de stad en speelden de „Marseillaise". De nieu we Minister van Binnenlandsche Zaken Mi- guel Maura heeft den socialist Saborit be noemd tot burgemeester van Madrid Bij de ze ceremonie werd een stilte van twee minu ten in acht genomen ter eere van den naar aanleiding van de onlusten van Jaca terecht- gestelden kapitein Galan, wiens beeltenis ln de zittingszaal in de plaats gesteld werd van het portret van den koning. Tot civiel gouverneur van Madrid is republikein Eduardo Ortega y Cascet noemd. Groote verwarring te Barcelona. De telefonische verbinding tusschen Barce lona en Madrid is sedert gistermiddag ver broken. Op de meeste gebouwen te Barcelona wappert de republikeinsche vlag.. Het post kantoor is gesloten, daar de menigte he g - bouw met steenen bekogelde, toen men teeen de verwijdering van het koninklijk wa- pen verzette. Afbeeldingen van den koning werden uit de vensters geworpen en ver brand. Er heerscht te Barcelona een groote chaos en de politie weet niet welke regeering zij eigenlijk gehoorzamen moet. De voorloo pige regeering te Barcelona heeft nieuwe ambtenaren aangesteld. Het telegraafkan toor staat voorloopig onder bewind van een zoon van een legerkapitein, die lid is van de provisioneele regeering te Barcelona. Berlijnsche bladen over den val van het Spaansche koningschap. Tal van Berlijnsche bladen leveren uitvoe rig commentaar op de omwenteling in Span van de be- je. Behalve de gewone beschouwingen over de oorzaken van den val van het koning schap bespreken verscheidene bladen, o.a. de „Lokalanzeiger" en de „Deutsche Tageszei- tung" de veranderingen, die met de nieuwe regeering ook in de buitenlandsche politiek van Spanje zullen komen, vooral omdat deze revolutie, aldus de bladen, met Fransch geld gesteund en sedert jaren vanuit Parijs be vorderd is. De eerste besluiten der nieuw* regeering? Hedenmorgen te twee uur heeft de nieuwe Spaansche regeering door middel van den nieuwen staatssecretaris Sanchez Guerra, een zoon van den bekenden voormaligen con servatieven staatsman, de pers de eerste be- sluiten van de nieuwe regeering medegedeeld'. Zij bevatten de officieele benoeming van Al cala Zamora tot voorloopig president en de benoeming van de leden van het kabinet, een algemeene politieke amnestie, en de instel ling van een minister voor verkeerswezen. Met de waarneming van dit nieuwe ministe rie is Barrilos belast. Ook de koninklijke familie vertrekt. Verder werd medegedeeld, dat de koning slechts vergezeld door den als vlieger-officier bekenden Alfonso van Orleans van Medina- Celi en den graaf de Casa Aguilar Madrid heeft verlaten. De koningin met de prinsen en de prinses sen en de overige leden van het koninklijk huis zullen hedenmorgen met de koninklijke salonrijtuigen voorzien van een vrijgeleide en onder bescherming van den directeur-ge neraal der guardia civil over Irun naar Frankrijk vertrekken, en vandaar naar En geland. De plannen der nieuwe regeering. Blijkens een te half drie vannacht gepubli ceerde regeeringsverklaring is de voorloopige regeering voornemens op krachtige wijze te werken aan den opbouw van de republiek. Zij is echter vastbesloten alle door haar te ne men maatregelen te onderwerpen aan de goedkeuring van het parlement. Alle beper kingen van de uitingen van de politieke meeningsvrijheid en geloosvrijheid zijn ver vallen verklaard. Het privaatbezit zal onaan getast blijven, met uitzondering van den grond, waaromtrent nog nader beslist zal worden. De regeering behoudt zich echter het recht voor, in geval van nood ter bescherming van de republiek tijdelijke maatregelen te nemen. De onderteekening der abdicatie actie; een ontroerend moment. Ooggetuigen, die bij de onderteekening door koning Alfonso van de acte van zijn troonsafstand aanwezig waren, verklaren, dat het een dramatisch moment was. De koning was in gesprek met Zamora, die met hem sprak over de noodzakelijkheid van de onderteekening van de acte. Terwijl de koning in gedachten zat voor de groene tafel, waarop het stuk voor hem lag, kwamen (Ie andere leden van het kabinet binnen, die den koning eerbiedig groetten. De koning dacht na, het hoofd in de han den gesteund. Toen greep hij resoluut den gouden penhouder, die voor hem lag en tee- kende met een grimmige uitdrukking op het gelaat het document, dat een einde maakte aan veertien en een halve eeuw monarchie in Spanje. De koninklijke familie via Parijs naar Londen. Het Fransche ministerie van binnenland sche zaken ontving gisteravond de mededee- ling, dat de Spaansche koninklijke familie op haar doorreis naar Londen Parijs zou aan doen Talrijke Spaansche monarchisten en leden van den Spaanschen adel hebben gisteren de grens overschreden en zich naar Frankrijk begeven. De nieuwe regeering deelt mede, dat koning Alfonso een manifest heeft ach tergelaten, dat zal worden gepubliceerd, zoo dra hij het Spaansche grondgebied heeft ver laten,

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1931 | | pagina 1