DAGBI.AD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. De nieuwe republiek Spanje. No. OO 133e Jaargang. Buitenland De Koninklijke familie te Parijs. De toestand in het land zelf. ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- er Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voornam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. VRIJDAG 17 APRIL 1931 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit 3 bladen. DE DUITSCH-OOSTENRIJKSCHE TOL-UNIE. Een Fransche contra-actie. In wei-ingelichte kringen wordt thans veel gesproken over onderhandelingen, die de Fransche min. van buitenl. zaken, Briand, met de diplomatieke vertegenwoordigers van Polen en van de kleine Entente heeft gevoerd en die bedoelden tegenover het Duitsch-Oos tenrijksche douane-accoord een contra-plan te stellen, teneinde uitbreiding der tolunie van te voren te beletten. Deze besprekingen, die met medeweten van Londen en Rome zou den zijn gevoerd, zijn, naar verluidt, thans in een uiteindelijk stadium gekomen. Men legt er den nadruk op in 'politieke kringen, dat een principieele overeenstemming tus- solien de afzonderlijke staten is verkregen en dat de opstelling van een gemeenschappelijk contra-plan binnen enkele dagen zal geschie den. Over den inhoud van het definitieve plan, dat men te Geneve bespreken wil, is nog niets bekend. DE ONLUSTEN IN NICARAGUA. Botsingen tusschen mariniers en rebellen. Te Gracias a Dios, nabij de grens van Honduras, is het tot bloedige botsingen ge komen tusschen Sandino-mannen en Ameri kaansche marine-soldaten. Tijdens het ge vecht staken de opstandelingen verscheidene huizen in brand. Volgens de laatste berich ten is het plaatsje weer door de Amerikaan- sche mariniers bezet. Het aantal verliezen is nog niet bekend. HET NIEUWE JAPANSCHE KABINET. De nieuwe Japansche Minister-President Wakatsoeki heeft in eed* onderhond met de vertegenwoordigers der Japansche pers ver klaard, dat het nieuwe Kabinet de politiek van het vorige zal voortzetten. De Premier betoogde, dat inzonderheid alle maatregelen ter leniging van de economische crisis de aandacht der regeering hebben en dat iedere poging om den wereldvrede te conso'ideeren door haar ondersteund wordt. Het nieuwe economisch program zal binnen enkele da gen worden gepubliceerd. NIEUWE ONLUSTEN IN BURMA. 1 Naar uit Rangoon gemeld wordt zijn in den loop der onlusten in Karna (Burma) drie politiebeambten gedood. In het geheele dis trict Karna zijn onlusten uitgebroken. Een aantal burgers werd door opstandelingen om het leven gebracht. Politietroepen en een ba taljo infanterie zijn naar het gebied van den opstand vertrokken. DE ONDER-KONING EN GANDHI. De vertrekkende Vice-Koning van Britsch- Indië Lord Irwin heeft gister met Ghandi een laatste onderhoud gehad, dat ongeveer twee uur geduurd heeft. Besproken werd de 0 handhaving van den tegenwoordigen „wa penstilstand". Lord Irwin heeft in een rede te Bombay verklaard, dat Gandhi alles doet, wat in zijn vermogen is om de overeenkomst van Delhi uit te voeren. Desniettemin moet er nog veel gedaan worden. Hij betreurde, dat er in ver schillende kringen een neiging bestaat om nog tijdens den wapenstilstand voorbereidin gen voor een nieuwen strijd te treffen. Lord Irwin deed een beroep op de Hindoes om den Mohammedaanschen minderheden recht te doen wedervaren. De stoet van den Onder-Koning werd tijdens den tocht naar Bombay met steenen geworpen. Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor. TUMULT IN DEN PROVINCIALEN LANDDAG VAN NEDER SILEZIE. Bij de behandeling der begrooting in den Provinciale Landdag van Neder-Silezië is het Donderdag tijdens de redevoering van den Duitsch-Nationalen afgevaardigde, dr von Gossler, tot groot tumult gekomen, toen de afgevaardigde de opmerking maakte, dat het huidige systeem en de heerschappij der minderwaardigen moeten worden terzijde ge steld worden. De voorzitter zag zich ten slotte genood zaakt de zitting te schorsen. Na een bijeenkomst van het Seniorencon vent werd van dr. von Gossler geëischt, dat hij zijn woorden zou terugnemen, hetgeen deze evenwel weigerde. Hij werd hierop van de verdere deelneming aan de zitting uitge sloten. De afgevaardigden der Duitsch-Na- tionale partij, de Nationaal-Socialisten en de leden der Economische Partij verlieten hierop de vergaderzaal. BELGISCH STUDENT IN ITALIË SPOORLOOS VERDWENEN. t De Belgische student aan de Brusselsche Universiteit Leo Moulin, is op een studiereis met een groep professoren in Italië te Milaan spoorloos verdwenen. Moulin was voorzitter 'van de Vrijdenkers-Vereeniging te Brussel en anti-fascist. Men vermoedt, dat hij door de fascistische autoriteiten is achtergehouden. De Belgische minister van buifenlandsche zaken is van de verdwijning van ijlen student op de hoogte gesteld. DE KABINETSCRISIS IN ROEMENIE. Thans een ambtenaren kabinet. De poging van Titulescu om een nieuwe regeering te vormen, is mislukt. De Koning zet „zijn pogingen voort. Waarschijnlijk zal thans Titulescu belast worden met de vor ming van een ambtenaren-kabinet, dat tot taak zal hebben nieuwe verkiezingen uit te schrijven, van welker resultaat de samenstel ling der definitieve regeering afhankelijk zal zijn. VERDUISTERING DOOR EEN NOTARIS. De Berlijnsche Justitie heeft een vervolging ingesteld tegen den advocaat en notaris Dr. Walter Haver, die ervan wordt beschuldigd een bedrag van Mk. 130.000' te hebben ver duisterd, waarvan 70.000 Mark aan den dienst der Nationale Schuld toekomt. ROOFMOORD OP EEN OUDE VROUW. Naar eerst thans gemeld wordt heeft Maandag j.1. te Lankau in SleeswijikHol- stein een gruwelijke moord plaats gehad. Een dief was de woning van een 78-jarige vrouw, die van haar rente leefde, binnengedrongen en had zich van haar geld meester gemaakt. Om alle sporen van zijn daad uit te wis- schen stak hij den inboedel in brand, waar door de oude vrouw tengevolge van verstik king om het leven kwam. De dader is nog niet gevonden. DE CONSERVATIEVE CRITIEK OP DE ENGELSCHE REGEERING. De debatten over de conservatieve "motie van wantrouwen in het Lagerhuis, waarin critiek wordt uitgeoefend op de door de re geering ten aanzien van de werkloosheid ge volgde politiek, werd ingeleid door een groo te rede van Baldwin, die verklaarde, dat de toestand met den dag ongunstiger wordt. Er moeten thans drastische maatregelen ge nomen worden om de staatsbegrooting in evenwicht te houden en de industrie in staat te stellen zich verder te ontwikkelen. Opmer kelijk is het gebrek aan vertrouwen. Het pu bliek is getuige van de mislukkingen der re geering op het stuk der werkloosheid en der openbare financiën en het ziet tevens de uit werking op het zakenleven. Van meer be lang is nog, dat ook de regeering het ver trouwen in zichzelf heeft verloren, want zij ziet thans in, dat zij hare verkiezingsbelof ten niet heeft ingelast. De regeering MacDonald gered. De conservatieve motie van wantrouwen tegen de regeering is verworpen met 305 te gen 251 stemmen. Dit resultaat, werd met grooten bijval op de regeeringsbanken begroet. ZONDERLINGE INBRAAK BIJ EEN BISSCHOP. Te Lemberg (Polen) zijn onbekend geble ven daders de werkkamer van den Ukraini- schen Bisschop Buczko binnengedrongen, terwijl deze zich in de kerk bevond. Zij maakten zich meester van de geheele parti culiere en dienstcorrespondentie van den bis schop, alsmede van een bedrag van 150 Zloty aan geld. AFGHANISTAN'S OPMARSCH NAAR DE „BESCHAVING". Generaal terechtgesteld. De laatste overlevende generaal van de re geering Habib Oellah, is op bevel van ko ning Nadir te. Kaboel terechtgesteld. De exe cutie geschiedde doordat men hem voor een kanon vastbond en dit afschoot. Alfonso heeft Spanje verlaten en vertoeft momenteel in Frankrijk, waar hij afwacht, wat Spanje in de naaste toekomst zal wenschen. Aan belangstelling ontbreekt het Alfonso niet. Toen hij uit Marseilie naar Parijs ver trok, stond een groote menigte hem op te wachten en juichte hem hartelijk toe. Terwijl het salonrijtuig aangehaakt werd, onderhield de koning zich met eenige bekende persoon lijkheden. Hij herhaalde tegenover een ver tegenwoordiger van Havas, wat de hertog van Miranda reeds gezegd had, dat namelijk zijn ballingschap slechts tijdelijk was en dat hij er toe besloten had om alle bloedvergieten te vermijden. Na de algemeene verkiezingen van Juni zou men wel verder zien en geloof mij, zoo voegde de koning er niet zonder melancholie bij, er is meer moed voor noodig om te handelen zooals ik gedaan heb, dan te chargeeren aan het hoofd van een escadron. De koning begaf zich vervolgens naar'zij n salonrijtuig onder gejuich van de menigte- Hem werd een garve roode rozen aangebo den. Even verscheen de koning ten behoeve van de fotografen, terwijl de Spanjaarden opnieuw „El Rey" riepen maar de koning legde den vinger op den mond om hun aan te raden te zwijgen. Hij was zichtbaar zeer be wogen en zijn oogen schoten vol tranen Toen de trein zich in beweging zette ble ven de Spanjaarden hun koning toejuichen Om ongeveer 5 uur gistermiddag kwam Alfons in Lyon aan. Er waren uitgebreide maatregelen van orde genomen. Er was geen enkele autoriteit op het station maar wel waren er tal van journalisten en reizigers ach ter het politiecordon, die de grootste stilte in acht namen. Toen de koning zich aan het portier vertoonde en het hoofd boog ont blootten allen het hoofd maar er werd geen enkele kreet geslaakt. De koning zag er treurig en vermoeid uit. Zeven minuten later vertrok de trein .-...■ Tot om ruim 11 uur de trein in Parijs arri veerde. waar koningin Ena haar gemaal zou terugzien na vele bange uren. De koninklijke familie zal ongeveer twee weken in Parijs blijven en daar afwachten, wat het volk in Spanje wil. Belangstelling voor de in ballingschap vertoevende koninklijke familie is er genoeg. Gistermiddag begaf de Spaansche koningin 'zich naar haar broer en schoonzuster, de markies en markiezin van Carisbrooke die in. de Noorsche delegatie te Parijs verblijf houden, terwijl daarna de koningin van Bel gië een bezoek bracht aan koningin Ena. Dit onderhoud was zeer aandoenlijk. De beide vorstinnen omhelsden elkaar langdurig. De koningin van Spanje weende en kon eerst geen woord uitbrengen. „Het is verschrikke lijk", zeide zij eindelijk. „De koning heeft geen afstand van den troon gedaan. FTij heeft alleen zijn macht overgedragen. Wat zou er gebeurd zijn als hij het niet had gedaan?" Meer dan een half uur vertelde de Spaan sche koningin van de vreeselijke uren die zij en haar familie hadden doorgemaakt. Haar hart latende spieken sprak koningin Elizabeth koningin Victoria moed in. Daarna verlieten de vorstinnen elkaar. De toestand in Spanje zelf. De President van de voorloopige Spaan sche regeering Zamora heeft aan een verte genwoordiger van de socialistische „Soir" medegedeeld, hoe hij over de toekomst van Spanje denkt. Zamora verklaarde, dat de re volutie van Jaca a priori tot mislukking ge doemd was. Spanje vraagt nu verwezenlijking van zijn denkbeelden 'en een gezonde demó- cratie. Het einde van de dictatuur heeft niet den terugkeer van een nieuw regiem gebracht. Ook na het aftreden van Primo de Rivera werd het dictatoriale regiem voortgezet. Primo Was geen echte dictator, doch slechts een strooman van den Koning, die zich steeds door financieele belangen liet leiden. De eigenlijke verantwoordelijke persoon is Don Alphonso XIII geweest, die ondanks zijn vriendelijken aard steeds een autocraat is geweest. De nieuwe regeering geeft het volk de garantie, dat de tweede Spaansche Repu bliek niet in een bloedbad zal ontaarden en dat zij voor hun taak berekende mannen aan de spits heeft. Onlusten op tal van plaatsen. Uit Barcelona, waar de 24-uurs protest staking door de arbeidersleiders werd afge last, wordt gemeld, dat in de provincie ern stige onlusten zijn uitgebroken. Te Malaga werd het gebouw van de Vrij- conservatieve krant „La Union Mercartil" voor de volksmenigte in brand gestoken, ter wijl de machines verbrijzeld werden. Te Ruelva heeft een botsing plaats gehad tus schen communisten en politie, waarbij een arbeider gedood werd en verscheidene an deren zware verwondingen opliepen. Te Sevilla is de staat van beleg afgekon digd om verdere ordeverstoringen door de communisten te voorkomen. Het voorbeeld van Catalonië volgend, heb ben de Baskische provinciën een zelfstandi ge republiek uitgeroepen, die een eigen con stitutie zal hebben, gebaseerd op historische privileges. Naar uit Lissabon gemeld wordt zijn de vroeger ministers uit het kabinet Primo de Rivera, Yanguas en Generaal Berenguer, te Lissabon aangekomen. Bloedige onlusten te Barcelona. Volgens een radiobericht uit Barcelona werden bij de communistische onlusten, wel ke gisternacht hebben plaats gehad, drie personen gedood en meer dan 100 gewond. Gister hebben syndicalisten in Barcelona een fabriekseigenaar vermoord. De politie neemt uitgebreide veiligheidsmaatregelen. De onlusten in Marocco. Volgens de laatste berichten zijn te Tetuan 5 personen gedood en 90 gewond. Onderhandelingen tusschen Madrid en Barcelona. Uit Barcelona wordt gemeld, dat er tus schen de Madrileensche regeering en de Ca- talaansche leiders ernstige meeningsverschil- len bestaan, aangezien men te Madrid be zwaren maakt tegen de Catalaansche deside rata. De door Macia gevoerde telefonische onderhandelingen met Zamora werden te Madrid door Macia's vertegenwoordigers voortgezet. In welingelichte kringen is men van meening, dat deze besprekingen tot aan vaarding van de Catalaansche eischen zul len leiden. Te Barcelona heeft de groote meerderheid van de bevolking zich vóór de onafhankelijkheid uitgesproken. De aristocratie verlaat het land. Gister zijn de laatste leden van het konink lijk huis naar het buitenland vertrokken; slechts een tante van den koning, de Infante Isabella, is te Madrid achtergebleven, aan gezien zij ongesteld is. Ook de hooge adel maakt zich gereed het land te verlaten. Het verlangen om uit Madrid te vertrekken is zoo sterk, dat de slaapwagens reeds voor vele dagen zijn uitverkocht. Een begeleidend verschijnsel is de run op de banken, die van zoodanigen omvang is geworden, dat deze instellingen besloten hebben voorloopig niet meer dan een kwart gedeelte van de verlang de bedragen uit te betalen. Reeds waarschuwingen aan de nieuwe regeering! Uit het clericale kamp weerklinken reeds stemmen, die de regeering erop opmerkzaam maken, dat zij haar macht slechts op de al lerbelangrijkste aangelegenheden dient te concentreeren, aangezien haar optreden niet op wettelijke gronden gebaseerd is. Van die zijde werd bovendien reeds bijeenroeping van de. Constitutioneele Nationale Vergade ring gevraagd. Over het algemeen is men niet zeer ingenomen met de onafhankelijk heidsverklaring van Catalonië zij het dan binnen het kader der Spaansche republiek aangezien het federatieve probleem de eenheid van Spanje wel eens in gevaar zou kunnen brengen. 'De minister van oorlog maakt de benoe ming van majoor Franco tot chef van het militaire vliegwezen in het ministerie van oorolg bekend. Tevens worden de geëxter- neerde voormalige officieren uitgenoodigd terug te keeren. De ministeraad is gisteren wederom bijeen gekomen. Belangstelling in V. B.-kringen. Het verloop van de omwenteling in Spanje wordt in Volkenbondskringen met groote be langstelling gevolgd. Uiteraard werd van de zijde van den Volkenbond tot dusverre nog geen verklaring dienaangaande afgelegd. Niettemin beschouwt men het als zeker, dat de Spaansche Ambassadeur te Parijs Quino- nes de Lyon, die sedert vele jaren Spanje in den Volkenbondsraad heeft vertegenwoor digd en een geprononceerd aanhanger van Frankrijk is, in de toekomst wel niet meer aan de besprekingen van Geneve zal deel nemen. Quinones de Leon Was Raads-rap- porteur voor de Ontwapenigskwestie en had nog in den loop der laatste raadszitting in Januari opdracht ontvangen tezamen met den secretaris-generaal van den Volkenbond de voorbereidende besprekingen voor de ont wapeningsconferentie te voeren. Men neemt hier algemeen aan, dat de nieuwe Spaansche minister van buitenlandsche zaken, Lerroux, Spanje persoonlijk in de Mei-bijeenkomst van de Europeesche Commissie en den Volken-, bondsraad zal vertegenwoordigen. Over de houding, welke de nieuwe Spaansche regee ring ten aanzien van- den Volkenbond en het ontwapeningsvraagstuk zal aannemen, is hier nog niets bekend. De vreugde van Domingo en Franco. De corresp. van de H.Crt. te Parijs ver telt: Het stille huis in de Rue de Vaugirard, vlak bij de tuinen van het Luxembourg, stond al sedert jaren onder strenge bewa king. De goede verstandhouding wilde, dat de Parijsche politie een beetje toezicht hield op de twee vreemdelingen die daar hun in trek hadden genomen en schijnbaar als kal me, rustige burgers leefden. Want de twee Spaansche heeren, die zich hier hadden ko men vestigen, hadden hun land moeten ver laten, wijl ze een gevaar werden geacht voor den regeeringsvorm, waaraan thans, zoo ge heel onverwachts, een einde is gekomen. Mar- celino Domingo, leider van de Spaansche Republikeinen en Prieto, kopstuk van de so cialistische partij, vermoedden zeker zelf niet, een veertien dagen geleden, toen Alphonso XIII onbezorgd in een Parijsch boulevard theatertje van „La Vie Parisienne" zat te ge nieten, dat zij weldra zouden worden geroe pen om naar Spanje terug te keeren, tenein de daar de teugels van het bewind in handen te nemen, terwijl de koning zich tegelijker tijd zou inschepen, vluchtendom zich, hoogstwaarschijnlijk, op zijn beurt als ban neling te komen aanmelden bij de Fransche autoriteiten. Het is wèl een héél groote om mekeer Als het enthousiasme in Spanje zelf groot is, dan kunt ge nagaan wat een vreügde er hier heerschte bij de politieke bannelingen, die geleden hebben onder het ancien régime. Het grensde bijna aan waanzin. En telkens wanneer weer een telegrammenbesteller een nieuwe dépêche uit Madrid bracht, ging er opnieuw een gejuich op en hoorde men de meest verwarde kreten en klanken de blijde mare herhalen. Zoo hebben we de Spaansche bannelingen teruggevonden. Dat het al lang gistte, we hadden het reeds gehoord, enkele maanden geleden, in September van het. vorig jaar, toen we het voorrecht hadden te dineeren met Santiago Alba, die juist twee dagen te voren een bezoek had gekregen van Alphon so XIII. Doet u me het genoegen om er niet over te schrijven, had de politieke ban neling ons toen gevraagd, maar ik kan u wel zeggen, dat we thans in een héél korte overgangsperiode zijn getreden: in het begin van het volgend jaar moeten we een omme keer hebben. Hoe die zal uitvallen, durf ik ook niet te zeggen. Maar verandering komt er Maar dat 't alles zoo gauw zou gaan, dat de eerste vrije stemming, welke men sedert zooveel jaren aan het Spaansche volk geeft, op zulk een overtuigende wijze zou aantoo- nen, dat het oude régime er heeft afgedaan, dit hoopte men wel hier in het bolwerk van de Spaansche revolutie, maar men durfde er in het begin niet eens aan te gelooven. 't Is niet zonder moeite, dat we eindelijk doordringen tot de heeren Domingo en Prie to, die nu reeds zijn aangewezen als minis ters van financiën en (waarschijnlijk) van koloniën, zoodra de voorloopige regeering 't voorbereidende werk zal hebben verricht. Woelige en juichende studenten verdringen zich zoo dicht om de beide bewindslieden, dat 't bijna een onmogelijkheid is om een woord met hen te wisselen. Maar op hun beider gelaat is zoo'n vreugde, dat woorden haast overbodig zijn. Dus de koning doet afstand? Ja, zoo juist hebben we de officieelft bevestiging ervan gekregen uit de hoofdstad. Het is de Republiek. Eindelijk. Het groote woord „Republiek" ontketent opnieuw het enthousiasme. En wat denkt u nu te doen? zoo vra gen we aan Domingo. Onze liefste wensch is natuurlijk om zoo spoedig mogelijk naar Spanje terug te keeren, m^r we wachten nog op enkele me dedeel ingen, details, waarna we dan een be slissing zullen nemen, 't Allereerste wat ons te doen staat is om zoo spoedig mogelijk de Constituante bijeen te roepen. We willen dat alles vlug, maar volkomen ordelijk gaat. On- dertusschen Weer een telegram. Dan even stilte. En opeens barst Domingo los: De overwinning. Men roept ons: mor gen nog moeten we thuis zijn. Vanavond rei zen we af. 't Einde van de gevangenschap: leve de Spaansche Republiek. Deuren klappen mep hoort gerèn in de gangende menschen omhelzen elkaar in ontroeringanderen dansen van opwin ding men schudt elkaar de handen anderen voeger, zich bij de enthousiaste groep. Er speelt zich hier, in dit anders zoo stille huis in de Rue de Vaugirard een histo rische scène af, want hier is de Spaansche Revolutie voorbereid, bier is in alle stilte het plan in elkaar gezet en uitgewerkt. Een groote, zwaargebouwde man, écht- ype van den zuiderling, met zijn donkere baardje, voegt zich bij de groep. We hebben hem méér gezien maar waar? waar En opeens flitst ons een naam door het brein: majoor Franco. Franco, de held van den Oceaan, Franco de banneling, die enkele maanden, na een mislukte „putsch" per vliegmachine ontkwam en toen onvindbaar was voor de speurders van alle landen. Hij is het. Eindelijk dan toch onze Republiek? Wat zijn uw plannen? Ik ook, zoo gauw mogelijk terug naar Spanje. Wat ik daarna doe, weet ik nog niet, want ik bemoei me niet met politiek en vraag geen plaats. Maar 't voornaamste voor mij is, dat de Republiek is uitgeroepen, dat mijn ideaal is bereikt. Dat is het beste wat ik voor mijn land kon wenschen en voor me zelf. Prieto en Domingo reizen al vanavond afik moet nog mijn boel inpakken, maar morgen vertrek ik zeker ook Rust in het land? Volgens de uit Spanje ontvangen berich ten schijnt in alle. provincies van het land' weer volkomen rust te heerschen. Te Barce lona is het werk gisteren hervat. Men ge looft, dat elk gevaar van de zijde der commu nistische syndicalisten is geweken. - Macxia heeft zich bereid verklaard een communistische delegatie te ontvangen, om hem in kennis te stellen met de communis tische eischen. Hij verklaarde, dat hij als de mocraat de wenschen van alle volksgroepen zoover mogelijk tegemoet wil komen. Te Valencia hebben de uitgebroken gevan genen zich voor het grootste deel weer aan gemeld. Te Sevilla schijnt de orde nog niet volkomen hersteld te zijn. Generaal Llano, die tezamer. met den be kenden vlieger majoor Franco was gevlucht,

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1931 | | pagina 1