DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN De uitslag der verkiezingen, W. M. H. Pels Zoon, Alkmaar. ZiTËHU46 25 APKIL 1931 133e Jaargang, Er zijn groepen, die altijd voor verrassingen zorgen. Loontje komt om zijn boontjeook in de politiek. Dageüijkscfi Overzicht Witte Mordemtx. MAARSCHE Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- er Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. ui o. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEM A Dit nummer bestaat uit 3 bladen. Er zijn van die gelukkigen, die met verkie zingen niets anders te maken hebben dan dat zij een of tweemaal in liet jaar naar een stembureau trekken en er een rood stipje achter den naam van een der candidaten zetten. Er zijn er zelfs die, als de uitslag der stem ming bekend is, alle cijfers en beschouwin gen maar overslaan omdat zij hun tijd wel nuttiger kunnen gebruiken. Het zijn natuurlijk niet de besten in den lande, die hun burgerrechten zoo weinig op prijs stellen en wie elke regeeringskleur even lief is. Er zijn kiezers, en gelukkig de overgroote meerderheid, die voorkeur voor een bepaalde richting hebben en wien het zeer zeker interes seert of de candidaten wier levensbeschou wing zij deelen al dan niet een plaats zullen veroveren. Het werk van duizenden belangstellenden .s beperkt tot de stemmingsdaad en tot het rustig doorkijken van de uitslagen, terwijl de arme journalist, of hij zich voor politiek interesseert of niet, nu eenmaal genoodzaakt is voor alles wat met de stemming samen hangt de grootste belangstelling te toonen. Hij moet voorbereidingen treffen om de uit slagen, zoover hij die krijgen kan, nog den zelfden avond te verzamelen, te schiften, op te tellen en te publiceeren, om den volgenden dag 'den totaal-uitslag wereldkundig te ma ken en hij moet zich, last not least, als alles achter den rug is, nog eens verdiepen in ein- celooze reeksen cijfers teneinde na te gaan hoe er gestemd is, of het beter of slechter dan vroeger was, welke dalende of opgaande lijn in de cijfers van diverse politieke groe pen te bespeuren zijn en bovenal welke ver anderingen in politiek opzicht in zijn eigen woonplaats de bijzondere belangstelling vragen. Opmerkelijk is, dat de verschuiving naar links in de Staten onzer Provincie blijft aan houden. Was de verhouding in 1923 reeds 40 links tegen 37 rechts, in 1927 werd dit 46 links tegen 31 rechts en thans is het reeds tot 47 links tegen 30 rechts gekomen. Dank zij het stelsel d'Hondt, dat thans evenals in 1927 bij de verdeeling der zetels dienst gedaan heeft, wist de S.D.A.P., even als bij de vorige verkiezing, twee zetels meer te behalen dan waarop zij volgens haar stemmental eigenlijk recht had, wel een be wijs, dat er ook met deze op rechtvaardig- heicl gebasseerde stelsels nog wel het een en ander aan een evenredige vertegenwoordi ging blijft ontbreken. Voor wat de nieuwe samenstelling onzer Staten betreft kunnen wij ons verder beper ken met hier nogmaals in herinnering te brengen, dat de S.D.A.P. twee zetels gewon nen heeft, de Middenstandsgroep en de Rev. Soc. Partij elk één zetel, dat de R.K., evenals trouwens over het geheele land, op hetzelfde niveau bleven, dat de Vrijheidsbond, de Christ. Historischen, de Vrijz. Democraten elk zetel hebben verloren, terwijl de onaf hankelijke liberaal De Hartogh voor goed z'jn afscheid heeft gepredikt. In 1927 moest Alkmaar, dat toch al niet zoovele Statenleden onder haar ingezetenen telt, Mr. W. C. Bosman en de heer Balk door de verrassingen der politiek aan de Staten zien ontvallen, maar de thans geboden ver kiezingen hebben de Alkmaarders volkomen gerehabiliteerd. De heeren Westerhof en Van de Vall behielden hun plaatsen, de heer Rin- gers zag zich door den volkswil gehandhaafd op den pas door hem geërfden zetel en last not least js onze eigen burgemeester thans Statenlid geworden, wat toch zeker het beste is dat wij op dit gebied kunnen bereiken. Hoe belangrijk of een lichaam als Provin ciale Staten ook zijn mag, wij, Alkmaarders, komen er toch niet zoo direct mee in contact als dat met onze eigen volksvertegenwoordi ging, den gemeenteraad, het geval is. Diens samenstelling interesseert ons in veel sterkere mate en vooral wanneer de raadsverkiezingen in 't zicht zijn en binnen twee maanden door vrijwel dezelfde kiezers in onze gemeente, die ook thans aan hun stemplicht voldeden, opnieuw zal moeten worden bepaald welke kleur de gelukkigen zullen hebben, die straks aan onze raads- overzichten worden overgeleverd, is het ze ker interessant eens na te gaan welke poli tieke stroomnigen in onze gemeente sinds een vorige verkiezing versterkt of verzwakt zijn. Wij komen dan evenwel voor een moeilijk- beid omdat onze cijfers, voorzoover het Sta ten- of Kamerverkiezingen betreft slecht te vergelijken zijn. Elke verkiezing brengt weer lijsten die er vroeger niet waren, wat tot versnippering van stemmen leidt, zoodat een kiezer die vroeger bijv. liberaal stemde, nu heel best zijn stem bijv. aan de lijst van een middenstander zal kunnen geven. Zoolang de politieke verzameling niet uit een constant aantal van dezelfde politieke groepen bestaat moet met dezen bezwarenden factor wor den rekening gehouden en het eenige wat wij daartegen kunnen doen is de toevallige en kleinere groepen zoo goed mogelijk over de grootere verdeelen. Wij hebben daarvoor in onderstaand over zicht de kiezers, die op de R.K. Volkspartij stemden tot de Katholieken gerekend, die de Socialistische partij steunden bij de .Soc.- Dem. ingedeeld dit kwam trouwens al leen in 1923 voor de Democratische kie zers bij de Vrijzinnig Democraten geteld alsook de Plattelanders, die in 1927 hun iijst met de V.D.-partij hadden verbonden en wat betreft 1929 voor de Kamerkiezers de stemmen van de liberalen Floris Vos en Ter Hall naar den Vrijheidsbond overgebracht. Beginnen wij met de R.-Katholieken, dan zien wij voor de opeenvolgende verkiezingen in 1923, 1927, 1929 en 1931 de volgende cij fers: 3582 3995 4500 4420 Gaan wij nu na, wat het totaal aantal geldige stemmen bedroeg dat op elk dezer stemmingen te Alkmaar werd uitgebracht dan komen wij tot de volgende cijfers: 10670 12440 13974 13733 Het tweede cijfer is 1.16 maal het eerste het derde 1.12 maal, het tweede en het vierde weer 0.98 maal, het derde (omdat het aantal kiezers voor de Prov. Staten kleiner is dan voor de Kamer). Een normale groei wordt voor elke partij bereikt als haar aantal stemmen naar de zelfde verhouding stijgt of daalt als het to taal der bij elke stemming uitgebrachte stem men en voor een zuivere vergelijking moe ten wij van de bovenstaande Katholieke cij fers het tweede dus vermenigvuldigen met 1.16, het toen uitgebrachte aantal met 1.12 en het alstoen uitgebrachte weer met 0.98. Wij doen dit met stemmencijfers van alle partijen welke wij in dit artikel nog beschou wen zullen en beginnen dus met de katho lieke. Na onze vermenigvuldiging zien de in 1923 (Staten), 1927 (Staten), 1929 (Kamer) en 1931 (Staten) te Alkmaar uitgebrachte Katholieke cijfers er als volgt uit: 3582 x 1.16 =.- 4155 3582 en er zijn er 3995 3995 x 1.12 4474 en er zijn 4500 4500 x 0.98 4410 en er zijn 4420 Het normale groeipijl wordt dus in 1927 niet bereikt, hoewel het verschil niet groot is, in 1929 blijkt het tekort ingehaald en is men zelfs boven den normalen groei gekomen en in 1931 is men weer iets afgezakt, hoewel men nog juist iets boven het normale peil is gebleven. In allen gevalle blijkt wel, dat van verras singen in deze partij geen sprake is en de Katholieken in onze gemeente ongeveer hun normale aantal kiezers blijven behouden. Een zelfde beeld geven ongeveer de totaal cijfers in de geheele provincie. Hoewel het aantal kiezers steeds stijgende was, bleek het aantal geldige stemmen op deze partij in de Provincie bij de twee laatste verkiezingen resp. 143763 en 141887, terwijl het totaal op alle partijen in de Provincie uitgebrachte stemmen resp. bedroeg 677.357 en 678.777 (de beide cijfers verschillen naar verhouding zoo weinig dat hier geen omrekening behoeft plaats te hebben). Opmerkelijk blijkt, dat de partij der groote gezinnen waarvan men den sterksten groei mocht verwachten, er niet in slaagt om haar zeteltal vooruit te brengen, hoewel het stel sel d'Hondt hierop niet zonder nadeeligen invloed is geweest. In 1927 verloren de Katholieken 2 zetels in Prov. Staten.'in 1929 behielden zij hetzelfde aantal kamerzetels en in 1931 ook hetzelfde aantal Statenzetels, hoewel zij over het geheele land er twee heb ben verloren. Van een beduidenden groei is in allen ge valle geen sprake, eerder bij de thans gehou den verkiezing van een kleine inzinking. Passen wij hetzelfde op de S.D.A.Ptoe dan komen wij voor de 4 verkiezingen tot de volgende cijfers. Het aantal geldige uitge brachte stemmen is: 2009 (met de Soc.-p.) 3412 4229 en 3584 Volgens den normalen groei moesten er evenwel zijn: 2009 2330 3821 en 4144 In onze gemeente is de S.D.A.P. dus zeer snel gegroeid tusschen de jaren 1923 en 1927, zij groeide nog welig hoewel minder hard in de jaren 1927 en 1929 en blijkt thans op bedenkelijke wijze geslonken te zijn. Geven wij deze partij een zoo groot moge lijke kans door er in 1923 nog de stemmen der Soc. Partij bij te tellen, en in 1929 en 1931 die der Rev. Soc. Partij dan is het aan tal uitgebrachte geldige stemmen resp. 2009 3412 4357 en 3815 Zij hadden dan bij normalen groei evenwel moeten zijn: 2009 2320 3821 en 4269 zoodat ook dan precies hetzelfde verschijnsel geconstateerd wordt. Men zou de achteruitgang kunnen verkla ren als deze in de geheele provincie gecon stateerd werd, maar in 1929 werden op de Soc.-Dem. in onze Provincie 221.734 stem men uitgebracht en in 1931 210.539. Er is dus een inzinking maar in lang niet zoo be duidende mate als dit thans in Alkmaar ge constateerd wordt, waarvoor ook wel als be wijs kan dienen dat de S.D.A.P. haar zetel aantal van 24 in de Staten heeft kunnen be houden (en dank zij het stelsel d'Hondt er nog twee zetels heeft bijgekregen). Dit alles leidt tot de conclusie dat juist in Alkmaar iets voorgevallen moet zijn, dat deze partij een beduidend aantal stemmen ge kost heeft. Wat de Vrijzinnig Democraten 'betreft zijn in Alkmaar bij de vier bovengenoemde verkie zingen de volgende geldige stemmencijfers uitgebracht: 1746 1620 1865 en 1611 Voor 1923 en 1929 hebben wij er de stem men der Dem. Partij bijgeteld, voor 1927 die der met de V.D. verbonden Plattelanders. Bij normalen groei wij passen weer de omrekening toe moesten de cijfers even wel zijn 1746 2025 1814 1827. Wij constateeren dus een bedenkelijke in zinking in onze gemeente tusschen 1923 en 1927, een prachtig inhalen van de schade tusschen 1927 en 1929 en een beduidenden val bij de thans gehouden verkiezingen. Hoewel het totaal-aantal kiezers steeds stijgende was, kregen de Vrijz. Dem. in de geheele provincie bij de twee laatste verkie zingen resp. 61121 en 55675 sternen. In de geheele Provincie liep het aantal Vrijz. Dem kiezers dus in ongeveer dezelfde mate terug, zoodat dit verschijnsel in Alkmaar geen bij zondere oorzaak behoeft te hebben. De Christelijk Historischen behaalden resp. de volgende stemmencijfers: 1111 976 920 en 1311 Volgens den normalen groei moest dit zijn: 1111 1288 1 093 en 901. Wij zien dus in onze gemeente tusschen 1923 en 1927 een snellen val, tusschen 1927 en 1929 een wat meer op peil komen en thans een schitterende rehabilitatie, een groei veel sneller dan over de geheele Provincie gecon stateerd werd, waar de geldige stemmen in 1927 en 1929 resp. 51660 en 59768 bedroe- gen. De Vrijheidsbond verkreeg in 1923, 1927, 1929 en 1931 resp. het volgende aantal stemmen: 1517 1759 1823 en 1295. ter Hall) en 1818. Bij normalen groei zou deze partij toeko men: 1517 1799 1823 en 1295. Wij constateeren in Alkmaar dus een tijd perk van bloedarmoede tusschen 1923 en 1927, een tijdperk van ernstige ziekte tus schen 1927 en 1929 en een prachtig inhalen van den achterstand, zelfs een beduidenden voorsprong, bij- de thans gehouden verkiezin gen. De abnormaal gunstige verhouding in Alkmaar komt nog meer uit als men nagaat dat in 1929 en 1931 over de geheele Provin- sie de cijfers dezer partij resp. 55717 en 68047 bedroegen. Wij komen aan de Anti Rev. Partij, die bij de opeenvolgende verkiezingen de volgende cijfers verkreeg: 389 469 525 en 492. Bij normalen groei had dit moeten zijn: 389 451 525 en 492. Hun stemmenaantal in onze gemeente groeide dus normaal tusschen 1923 en 1927, zakte een kleinigheid tusschen 1927 en 1929 en kwam bij de thans gehouden verkiezingen precies weer op peil. Ook de stemmencijfers der geheele Provin cie brengen geen. verrassingen (50004 en 51992). Met de R.K. Staatspartij schijnen de A.R. wel op een groep standvastige kie zers te kunnen rekenen. Ten slotte de Communisten, wier stemmen cijfers resp. waren: 165 144 126 en 86, terwijl zij bij normalen groei hadden moeten Zljn' 165 191 161 en 123. Hun aantal is in onze gemeente langzaam maar zeker aan het afzakken, hoewel de Pro vincie in 1929 en 1931 totaalcijfers vertoont van resp. 27602 en 31830 en het getal over het algemeen dus stijgende is. Waarschijnlijk is de Alkmaarsche grond niet vruchtbaar ge noeg om het Communistische plantje blijvend in het leven té kunnen houden. Wij' hebben in een onzer vorige nummers al berekend, dat, zooals de partijen er vol gens de thans gehouden verkiezingen in onze gemeente voorstaan, bij de eerstvolgende raadsverkiezing de Katholieken 7 zetels zul len krijgen, de Vrijheidsbond 3, de S.D.A.P. 6, de V.D. 2, de C.H. 2 en de A.R. 1. Het kwaad straft zich zelf en elke goede daad wordt beloond, ook in de politiek. De Katholieken blijken door het rood zwarte avontuur in onze gemeente niet merk baar achteruitgegaan. Zij behouden hun oude getrouwen, al zal waarschijnlijk, de omstan digheid, dat men bij de a.s. raadsverkiezing de élite wel wat over het hoofd gezien heeft, nog eenigen achteruitgang in stemmental kunnen brengen. De S.D.A.P., die in 1929 de R.K. cijfers bijna had ingehaald en een tijdperk van groe ten bloei achter den rug had, was destijds de door het elftal verdrukte partij, die veler medelijden en sympathie verwierf. Thans is zij, nog juist eenige maanden voor de raads verkiezingen, van verdrukte onschuld veran derd in dictator-partij, die met de Katholie ken regeert en de Katholieke wenschen mede tot vervulling brengt en het rsultaat is, dat een groote groep van niet door dik en dun meegaande kiezers waaronder zich vele neutralen en halfslachtige liberalen zullen bevinden de S.D.A.P. in den steek Iaat. Zoo de Alkmaarsche afdeeling ooit een dui delijke waarschuwing heeft ontvangen, dat zij1 in politiek opzicht op den verkeerden weg is, dan is het zeker door deze uitspraak van de Alkmaarsche kiezers. Wij kunnen de dames en heeren niet beter raden dan zoo spoedig mogelijk het boete kleed om te hangen en openlijk te demonstree- ren, dat zij zich in politiek opzicht terdege vergist hebben. Waarschijnlijk hebben ook de Vrijz. Dem. hun succes in 1929 te danken aan de om standigheid, dat zij mede in het hoekje zaten waar de slagen van het elftal vielen. Dat de Christelijk Historischen thans zoo prachtig ophaalden zal voor een groot deel wel te danken zijn aan het feit, dat oud-Wet houder Ringers als nummero één op de lijs', prijkte. De Vrijheidsbond was in 1929 een der par tijen die bij de rechterzijde aan den verkeer den kant van de raadstafel zat en meewerkte aan de totale negatie van het achttal aan de overzijde. De uitspraak van de kiezers liet niets te wenschen over, er was een zeer ster ke daling men heeft toen waarschijnlijk menig kiezertje aan de S.D.A.P. verloren en dat alle leed thans geleden is, zal zeker niet alleen te danken zijn aan den omzwaai van den thans in de oppositie gekomen heer Thomsen, maar vooral aan het plaatsen van den burgemeester als nummero één op de partijlijst. Zijn populariteit zal een beduiden de factor voor het succes van de Vrijheids- bondérs geweest zijn. Ten slotte nog eenige algemeene opmerkin gen. De dames Aukes—Timmers, Prins—Vles- sing en Carels hebben resp. slechts 47, 59 en 30 voorkeurstemmen gekregen. Ondanks het waarschuwend geluid van de dames Helleman en Carels maken de Alk maarsche vrouwen van haar stemrecht geen gebruik om haar sexegenooten een politiek voordeeltje te bezorgen. Wij durven niet uitmaken of dit nog aan een zekere schuchterheid is te wijten dan wel of de Alkmaarsche vrouwelijke kiezers in het algemeen van meening zijn, dat de mannen in de politieke arena beter op hun plaats blijken. Bij vele partijen werd een beduidend aan tal voorkeurstemmen geconstateerd. De hee ren Westerhof (683), van Slingerland (69), de Boer (125), Offers (41), Van Drunen (54), Sietsma (43), Cloeck (50), Hoijtink (23) en Foreest (42) om ons nu maar tot de candidaten van onze omgeving te bepalen hebben blijkbaar partijgenooten die meer op het belang van den candidaat dan op het partijbelang letten, wel een bewijs, dat ook in dc politiek de natuur menigmaal boven de leer gaat. Niet opgekomen waren 1175 kiezers, een bedenkelijk percentage van het geheel, terwijl van 642 kiezers geconstateerd werd, dat het door hun ingeleverde biljet ongeldig was. Waar het ondenkbaar is, dat al deze men- schen niet in staat zijn een stembiljet behoor lijk in te vullen zal daaronder wel een groot aantal blanco-stemmers schuilen, menschen, die op het uitoefenen van het kiesrecht geen prijs stellen, maar niet flink genoeg zijn om dit door hun wegblijven openlijk te demon- streeren. Met belangstelling wachten wij thans af of de reeds in het zicht zijnde raadsverkiezingen nog bijzondere verrassingen zullen brengen. ONDFR HET NIEUWE SPAANSCHE BEWIND. De regeering belooft over twee maanden verkiezingen. Actie der monarchisten? Einde Juni zullen in Spanje de groote ver kiezingen plaats vinden voor de Cortes, aldus luidt een meckdeeling van de nieuwe republi- keinsche regeering en ze geeft meteen de re denen op, waarom men zoo lang moet wach ten op dien grooten dag, die beslissend zal zijn, beslissend zoowel voor het huidige regime als voor den in ballingschap verkee renden koning Alfonso. Met deze mededeeling wil de nieuwe regee- rinug natuurlijk toonen, dat het haar wensch is te weten, wat het Spaansche volk wil en daarnaar zal ze handelen, Zoo althans zijn de beloften. Een andere vraag is, of die belof ten inderdaad ingewilligd "zullen worden, alsde volksmeening eens een andere mocht zijn dan die der regeering! Intusschen gelooven wij, dat de verkiezin gen niet in Juni gehouden zullen worden. We hebben zoo'n idee, dat er in de komende Vraagt: Chat. Coutet, ciemi sec, per fl. f 1.30, per 24 tl. f 28.-. KOORSTRAAT 49/51. TELEFOON 207. weken wel zooveel gebeuren zal, dat de ver kiezingen uitgesteld moeten worden, maar toch mag niet ontkend worden, dat de nieuwe regeering alles doet, om een goeden indruk te maken. Handig is ze zeker en handig is ook de nieuwe bepaling, om het kiesrecht van 25 op 23 jaar te brengen. Eigenlijk had de re geering den leeftijd nog met een paar jaar moeten verminderen, omdat ze dan nog ze kerder van de overwinning zou zijn geweest. Hoe gaat het toch? Er wordt een verkiezings campagne ingezet, groote redevoeringen wor den gehouden en de jongeren laten zich maar heel gauw door woordvoerders overhalen, zonder dat ze precies weten, wat ze doen moeten. Dat is niet alleen in Spanje zoo, dat gebeurt overal, ook in ons eigen land. Men stemt en men stemt onwillekeurig op die par tij, welke tijdens de verkiezingscampagne het meeste belooft (of die beloften allemaal inge lost worden, is een andere vraag!) Hoe jonger dus de kiezers zijn, hoe gemak kelijker het is, stemmen te veroveren. Van daar, dat we deze zet der regeering handig mogen noemen. O De royalisten zitten intusschen ook niet stil. Prins Jaime van Bourbon, de leider der Spaansche legitimisten, die in Parijs woont, heeft eergisteren een oproep tot het Spaan sche volk gericht, waarin hij alle monarchis ten aanspoort, zich bij hem aan te sluiten. Er dient, zoo zegt hij, een groote, anti-commu nistische, voor vooruitstrevende denkbeelden toegankelijke, federatieve monarchistische partij te worden gesticht, die ook een wetge vende Cortes huldigt. Don Jaime biedt zijn persoon aan het Spaansche volk aan en verklaart zich bereid, om aan het hoofd aller patriotten het communisme te willen bestrij den. De koning heeft dus nog niet alle kansen verloren. Trouwens, er komt zoo langzamer hand wat meer actie in de monarchistische beweging. Zoo had de burgelijke gouverneur van Valencia vernomen, dat men in een fa briek van militaire kleedingstukken aldaar bezig was 5000 kokardes te vervaardigen met leliën er op, het monarchistische symboolDe cocardes waren besteld door een zoon van een artillerie-officier. Er hadden natuurlijk eenige arrestaties plaats. Verder is gebleken, dat de monarchisten verschillende aanslagen voorbereidden, o.a tegen den zoon van Blazco Ibancz en tegen den tegenwoordigen gouverneur van Cor- dova. Men merkt dus wel, dat men in Spanje nog aan allerlei verrassingen bloot staat! O Merkwaardig is het, dat men van een ge vallen grootheid allerlei onaangename en minderwaardige dingen weet te vertellen. Ook koning Alfonso wordt in dat opzicht niets bespaard. Het volgende diene als voor beeld, al mogen we niet vergeten, dat Alfonso geheel gerehabiliteerd wordt In het nummer van 19 April van „La Ré- publique", was de vraag opgeworpen, of ko ning Alfonso van Spanje gedurende den oorlog geen médedeelingen, welke hem door den Franschen militairen attaché onder ge heimhouding waren toevertrouwd, telegra fisch aan den Duitschen keizer had overge bracht. De in het artikel genoemde generaal Des- vignes, die van September 1916 tot Februari 1918 militair attaché was bij het Spaansche

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1931 | | pagina 1