HEVEA
Rechtszaken
Roeken
Onze JCoCmiën
Jiunst m Wetenschap
Indië in ons midden
DE OOLIJKE OESTERS
DE GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN
l De nieuwe leden.
-FIETSBANDEN
Heiloo.
Lijst 1, R.K.: 906 stemmen, 5 zetels (tot
dusver ook 5 zetels). Gekozen J. Schuijt, J.
Opdam, J. A. J. Barnhoorn, C. Franken, A.
Dekker (niet herkozen J. Sengers, J. Ligt-
hart en S. Koomen).
Lijst 2, Verbonden V. Bond, Vrijz-Dem. en
Christ. Hist., 862 stemmen, 4 zetels (tot dus
ver 5 zetels). Gekozen A. J. C. Maas Geeste-
ranus, P. van 't Veer, Joh. J. Vahl. P. de Ja
ger Pzn. (Niet herkozen T. Kostelijk (v.d.)
Lijst 3, S.D.A.P., 2 zetels (tot dusver 1).
Gekozen H. Keesman en P. Greeuw.
Totaal aantal geldige stemmen 2112. On
geldige stemmen 34. Kiesdeeler 192.
Onze Heiloosche correspondent schrijft:
De onbloedige strijd is gestreden. De kiezer
heeft beslist hoe onze gemeente in de vier
jarige periode zal worden geregeerd. Aan de
voorbereiding van de verkiezing is met
kracht gewerkt, al kwam dat niet tot uiting
in aanplak- en strooibiljetten. Huisbezoek :s
er gedaan en vrijwel alle partijen hebben
hun beste beentje voorgezet om de kans voor
hun lijst te vergrooten.
Zooals bekend zijn de vrijheidsbond, de
vrijzinnig-democraten en de Christel ij k-histo-
rischen op één lijst uitgekomen.
Zooals we in onze beschouwing van 8 Mei
schreven is dat compromis niet van harte .ge
gaan en zeker niet bij de vrijzinnig-demo
craten. Op die lijst was een onzekere plaats
en nu was er strijd tusschen de V.D. en de
G.H. over het rangnummer op die lijst. De
IV.B. had door haar stemmenaantal recht op
j2 zetels. Doch de kans van de V.D. en C.H.
(was, indien zij met een vrije lijst uitkwamen,
even riskant. Ten slotte is men bij meerder
heid! van stemmen overeengekomen, dat de
heer T. Kostelijk (V.D.) de 5e plaats en dus
kie riskante plaats zou krijgen. Het gevolg
lis geweest daar de verbonden lijst 44
stemmen minder kreeg dan de roomsch-
katholiek, dat de heer Kostelijk niet is her
kozen.
y De lijst der R.K. is wel bitter tegengevallen
jen het heeft zich gewroken dat men stelsel-
jjnatig den arbeider weert. Bij de Statenver
kiezing 'brachten zij 964 stemmen uit en thans
606. Niettemin hadden ze op de verbonden-
flijst een voorsprong van 44 stemmen. Toch
hebben volgens onze berekening 31 katho
lieken hun stem op een andere lijst uitge
bracht of hun stembiljet ongeldig gemaakt,
wat bij' de katholieken te denken geeft,
i De S.D.A.P. is wederom met sprongen
vooruit gegaan. We hebben reeds op 8 Mei
betoogd' dat zij een ernstige candidaat waren
yoor een tweeden zetel en men heeft er om
jgelaehen. De uitslag der verkiezing heeft ons
in het gelijk gesteld, we meenden dan ook
,'dat we goed wisten dat men een ander bloed
;in den raad wilde. Bij de Statenverkiezing
kreeg de S.D.A.P. 333 stemmen en nu alle
'partijen hebben belangrijk minder stemmen
Jdan bij de Statenverkiezing gaat de
,fe.D.A.P. maar weer met 11 stemmen vooruit
en behaalde 344 stemmen, waarmede zij den
'tweeden zetel in den raad veroverde. Als
men nagaat dat in 1923 de heer van de Val!
'op het nippertje 3/4 van den kiesdeeler haalde,
dan is het succes van de S.D.A.P. teekenend.
Dat de partij met dezen uitslag in zijn nopjes
'was, is te begrijpen.
Volgens onze meening heeft zij stemmen
gekregen van de ontevreden R.K. arbeiders,
'doch ook van de V.D., waarvan een deel der
•kiezers ontevreden was over het verbinden
der lijsten.
De uitslag der verkiezing was dat werden
uitgebracht 2146 stemmen, waarvan van on
twaarde 34, geldige stemmen 2112. De kies
deeler was 192. In het Stembureau Raadhuis
iwerdén uitgebracht op lijst 1. Roomsch-
«Katholieken 185; lijst 2. Verbonden Lijst 626;
Hijst 3. S.D.A.P. 237, van onwaarde 16. In
jhet Stembureau R.K. Jongensschool ver
kreeg Lijst 1 Roomsch-Katholieken 721, Lijst
]2 Verbonden lijst 236 en Lijst 3 S.D.A.P. 107
stemmen, van onwaarde 18.
Door dezen uitslag kregen de r.k. en ver-
jbonden lijst dadelijk 4 zetels toegewezen en
Itie S.D.A.P. 1. Daarna kwam de S.D.A.P.
■mte 3/4 van den kiesdeeler voor den 2en
fee tel, terwijl de R.K. met de grootste rest den
iaatsten zetel behaalden,
t De nieuwen raad zal bestaan uit 5 katho
lieken, 2 Vrijheidsbonders, 1 vrijzinnig-
Memocraat, 1 christelijk-historisch en 2
•sociaal-democraten.
4 In den nieuwen raad komen niet meer terug
k|de heeren Sengers, Ligthart en Koomen (de
laatste trok zich van de vrije lijst terug), ter-
pvijl de anderen bedankten en de heer Koste
lijk, die de beer Vrijburg opvolgde.
f 'Nieuwe raadsleden zijn van de R.K. Dr.
^(Barnhoorn, C. Franken en A. Dekker, van de
S.D.A.P. de heer P. Greeuw.
Direct na afloop van den uitslag werd deze
door de Alkmaarsche Courant per bulletin
bekend gemaakt. Om 8 uur nog geen drie
'kwartier na den uitslag waren de bulletins
over het gèheele dorp verspreid.
i De heer Joh. Ant. Jos. Barnhoorn
is den 25 Maart 1899 te Assendelft geboren
ais zoon van een hoofdonderwijzer en is dus
thans 32 jaar. Sinds bijna twee jaar woont
hij hier ter plaatse als dir.-geneesheer van de
St. Willebrordus en de St. Paulusstichting.
iTe voren was hij in een zelfde functie van
het gesticht voor geesteszieken te Venraay.
De heer Barnhoorn is secretaris van het
Bisschoppelijk Comité van O. L. Vr. ter
[Nood.
De heer Corn. Franken is eveneens
een geboren Noordhollander. Hij aan
schouwde in Maart 1864 te Schagen het le
venslicht en is dus thans 67 jaar. Hij is oud
spoorwegambtenaar en was o.m. stations
chef te Noordscharwoucfe en Piet Gijzen-
burg en chef van 't goederenstation te Rotter
dam in den tijd dat hij te .Heiloo woont
heeft hij de achting van een breeden kring
dorpsgenooten verworven, wat wel blijkt uit
de verschillende functies, die hem opgedragen
werden door vereenigingenhij is n.1. secre
taris van het r.k. ziekenhuis-verplegings-
fonds, van de r.k. Spaarkas yoor de jeugd en
van het ziekentridium van O. L. Vr. ter Nood
Stuur"'"penningmeester van het r.k, armbe-
'ieer A r i e Dekker is een 51 -jarige
BIimrvo tniWeeker e«5- tuinder> geboren 19
ÜU1U879 te Limmen. Hij timmerde tot dusver
niet veel aan den weg, maar van hem kan
getuigd worden, dat hij in kweekers- en tuin
derskringen zeer gezien is.
De nieuwe vertegenwoordiger voor de
soc.-dem., de heer P i e t e r Greeuw, zal
met zijn 27 jaren zeker de Benjamin van Hei-
loo's vroedschap zijn. Hij is hier geboren en
gezien dat deze jonge bouwvakarbeider
door de afd. der s.d.a.p. na het vertrek van
den heer van de Vall tot haar voorzitter
werd gekozen, bewijst wel, dat hij in zijn
kringen een goede reputatie geniet.
Beverwijk.
r.k. 6 zetels (6); lijst Eyking 1 (2); c.h. 1
(1); lijst Visser 1 (0) en neutr. lijst 2 (2); s.d.
a.p. 2 (2).
Broek op Langendijk.
Uitslag stemming gemeenteaad.
Aantal uitgebrachte stemmen 1077, van
onwaarde 16, aantal geldige stemmen 1061.
Gekozen zijn: Lijst 1 Anti-Rev. 464 stemmen,
A. Glas Cz., O. Koedijk Oz. en D. A. Kan-
sen.
Lijst 2. Chr. Hist. 273 stemmen: C.
Ooijevaar en L. v. Zuidam.
Lijst 3 linksche groep 324 stemmen: C. C.
W. Bonnet (vrijz.) en P. v. d. Molen (s. d.
a. p.)
In de verhouding rechts en links komt geen
verandering. Wel wat betreft de personen.
Zoo heeft de heer Jb. Glas Azn., (a.-r.)
zijn plaats op de lijst welwillend afgestaan
aan den heer Kansen, terwijl de heeren Kamp
en Smal hun plaatsen moesten inruimen voor
de heeren Bonnet en v. Molen.
Oudkarspel.
Uitgebracht werden 950 geldige stemmen:
s.d.a.p. 217 1 (2), herk. de heer H. Bakker;
v.d. 264 2 (2), herkozen de heer P. Kostelijk,
gekozen Mr. C. P. Eecen; r.k. 218 2 (2), her
kozen de heeren B. Bommer en P. Rijper; ge
meentebelang 116 1 (0), gekozen de heer E.
Zaagman, algemeen belang 134 1 (1), herko
zen de heer Jac. de Boer.
Oude Niedorp.
Uitgebracht werden totaal 566 stemmen.
Lijst 1 357 stemmen. Lijst 2 209 stemmen.
Benoemd werden lijst 1 R.C.-lijst: J. Bak
ker Jzn. (aftr.), W. Kolkman, C. de Boer
(aftr.) en W. Slijkerman.
Lijst 2 (Protestantsche lijst): D. Kriller, J.
van Zoonen Azn. en J. Waiboer (allen aftr.).
Krommenie.
r.k. staatspartij 563, a.r. 269, s.d.a.p. 661,
v.d. 592, comm. 478, van onwaarde 69, totaal
2632. De samenstelling van den raad is de
zelfde gebleven.
De r.k. behaalden 2 zetels, s.d.a.p. 3, a.r.
1, v.d. 3, comm. 2.
Purmerend.
Totaal aantal uitgebrachte geldige stem
men 2988. Hiervan verkregen: v.d. 844 st.,
3 zetels (3); J. Veth 175 st., 1 zetel (0); s.d.
a.p. 939 st., 4 zetels (4); r.k. 854 st., 4 zetels
(4); a.r. 76 st., 1 zetel (1). De vrijzinnige
partijen verliezen een zetel ten koste van
Veth.
Nieuw gekozen: C. Koning (v.d.), J. Veth
(vrije lijst), J. Kooy (a.r.), B. J. Brugge (s.d.
a.p.)
Amsterdam.
Uitgebracht volgens den voorloopigen
uitslag: 304.827 geldige stemmen, verdeeld
als volgt:
s.d.a.p.' 123.504 (17), r.k. 53.332 (7), Vrij
heidsbond 31.689 (4), communisten 26.570
(3), chr. hist. 25.553 (4), Middenstand 18.801
(3), vrijz. dem. 16.359 (2), a.r. 20.608 (3),
rev.-soc. 9.206 (1), dr. de Hartogh 5.641 (1).
Voorts verkregen: chr. dem. 2.377, herv.
ger. staatspartij 1.631, Lampetje 1.446, inva
liden 1.182, fascistenbond 934, r.k. volkspar
tij 923, groep-Lisser 662, evangelische partij
422, nationalisten 256, ned. chr. arb. partij
214, werkloozen 162, Siedenburg 130. Van
al deze partijen heeft geen enkele 3/4 van
den kiesdeeler die ruim 7000 bedraagt
behaald, zoodat zij geen zetel konden verove
ren.
Volgens den voorloopigen uitslag zou de
s.d.a.p. 2 zetels winnen, terwijl dr. de Har
togh zijn intrede in den raad zou doen. De
vrijz. dem. en de communisten verliezen elk
een zetel. ?v-. «,v
e t
Haarlem.
Het totaal uitgebrachte geldige stemmen
bedroeg 54.521, waarvan uitgebracht op:
Vrijheidsbond 3786, s.d.a.p. 16.492, chr. hist.
3910, a.r. 3839, r.k. staatspartij 14.692, vrijz.
dem. 6588, comm. 2706, r.k. volkspartij 715,
staatk. geref. partij 195, chr. dem. partij 378,
vrije lijst-v. d. Kamp 983, rev. soc. 196.
De zetels zijn als volgt verdeeld: Vrijheids
bond 3 (4); s.d.a.p. 12 (12); chr. hist. 3 (3);
a.r. 3 (3); r.k. staatspartij 11 (11); v.d. 5
(3); communisten 2 (1); vrije lijst-v. d. Kamp
0 (1); r.k. volkspartij 0 (0); staatk. geref.
partij 0 (0); rev. soc. 0 (0); chr. dem. 0 (0).
Den Haag.
De voorloopige uitslag der verkiezingen is
dat gekozen zijn: v.d. 3 (2), vrijh.bond 7 (7),
a.r. 5 (4), r.k. 10 (10), comm. 2 (1), staatk.
geref. partij 1 (2), s.d.a.p. 13 (14), chr. hist,
4 (4).
Rotterdam.
Uitgebracht 268.958 stemmen, waarvan
-5.994 niet geldig waren. Geldige stemmen
dus 242.964.
De nieuwe raad zal bestaan uit: vrijheids-
o/In ^L' s-d'a-P- 15 (16), r.k. staatspartij
8 (8), a.r. 6 (71, chr. hist. 4 (4), vrijz. dem. 1
(2), comm. 1 (0), staatk. geref. partij 1 (1) en
rev. soc. 2 (2).
t.i Velsen.
Uitgebracht 16.321 geldige stemmen.
Daarvan verkregen de neutr. partij 721, chr.
dem. 85, r.k. staatspartij 2698, a.r. 1339,
oud-katholieke partij 713, comm. 664, groep-
Schilling 1101, r.k. staatspartij (lijst-Hand-
graaf) 962, s.d.a.p. 3863, chr. hist. 2338, Bur
gerplicht-Santpoort 159, Vrijheidsbond 772,
v.d. 701, protest, kiezers 204.
De raad zal als volgt zijn samengesteld:
neutr. partij 1 (0), r.k. staatspartij 5 (5), a.r.
2 (3), oud-katholieken 1 (0), comm. 1 (0),
groep Schilling 2 (3), r.k. staatspartij (lijst-
Handgraaf 2 (1), s.d.a.p. 7 (5), chr. hist. 4
(5), Burgerplicht-Santpoort O (0), vrijheids
bond 1 (1), v.d. 1 (2), prot. kiezers 0 (0).
lichtloopend
//zersterk
VSKf-T.?"
-Ktr.
BELEEDIGING VAN PRESIDENT
HINDENBURG.
Een vakvereenigingsbestuurder
voor de rechtbank.
Voor de rechtbank te Almelo stond Dins
dag terecht D. S., vakvereenigingsbestuur
der te Amsterdam, verdacht dat hij op 1 Mei
1931 te Almelo opzettelijk den president der
Duitsche republiek, met welken staat het
Koninkrijk der Nederlanden bevriend is, heeft
beleedigd door te zeggen: toen Wilhelm aan
het houtzagen was gezet, kwam Ebert en
daarna kwam Hindenburg, de groot-moorde
naar.
De officier van justitie achtte het ten laste
gelegde bewezen en eischte een boete van ƒ40
subs. 20 dagen hechtenis.
Verdachte hield een uitvoerig pleidooi,
waarin hij er op wees, dat de woorden wer
den gebezigd in een rede tegen den oorlog.
Spr. keerde zich tegen de hoofdschuldigen en
president Von Hindenburg is een hunner. In
zijn verontwaardiging heeft hij toen gezegd,
wat hem ten laste is gelegd.
VERDUISTERING DOOR EEN
PENNINGMEESTER.
Voor de rechtbank te Almelo had zich
Dinsdag te verantwoorden H. A. opperman
te Vriezenveen, terzake, dat hij als penning
meester van de afdeeling Vriezenveen van den
Ned. Bouwvakarbeidersbond gelden verduis
terd heeft tot een bedrag van ongeveer
1000.
Verdachte bekende. Gebleken is, dat het
geld voor de huishouding is gebruikt en in
de café's is gebleven.
De officier achtte de verduistering bewezen
en vond het ergerlijk, dat het hoofdbestuur
verdachte niet controleerde en wilde dit als
een verzachte omstandigheid beschouwen.
Spr. eischte een gevangenisstraf van twee
maanden.
DIEFSTAL.
De rechtbank te Leeuwarden heeft den 29-
jarigen meubelmaker S. J. D. te Amsterdam
wegens diefstal en braak in de zuivelfabriek
te Bovenknijpe veroordeeld tot vier jaar. De
eisch was drie jaar en zes maanden.
IV-
SCHADE VERGOEDINGSEISCH
AFGEWEZEN.
De Haagsche rechtbank heeft afwijzend
beschikt op het verzoek van J. B., om van den
Staat een schadevergoeding van 60.000 te
mogen ontvangen in verband met zijn ar
restatie en gevangenhouding als verdachte
van den moord op den Voorburgschen manu-
facturier van d?r Drift.
B., die wordt bijgestaan door mr Paauwe,
zal van deze afwijzende beschikking in hoo-
ger beroep gaan bij het Haagsche gerechts-
VERDUISTERING.
Voor de Arnhemsche rechtbank is Dins
dag behandeld de zaak tegen een 32-jarigen
kantoorbediende bij de posterijen, die in de
jaren 1929 en 1930 gelden tot een totaal be
drag van 1350 heeft verduisterd.
Verdachte heeft bedragen, welke voor de
postspaarbank werden gestort, niet in de
registers ingeschreven of slechts ten deele
verantwoord.
De substituut-officier van justitie, mr.
Lasonder, eischte een jaar gevangenisstraf.
Uitspraak 6 Juli.
„Het geestelijk portret", door Jo-
seph GoUomb; uitgave J. T.
Swartsenburg, Zeist.
In dit boek heeft de schrijver een verhaal
gegeven, dat van begin tot einde den lezer
vast houdt doordat het zóó vol actie is en een
inzicht geeft in zóó verschillende karakters,
dat men niet rust vóór men den afloop weet.
Rechter Robert Graigin wordt vermoord aan
getroffen in een landhuis in een van de voor
steden van New-York, waaruit de bewoon
ster gevlucht is. Zijn broer Bruce eveneens
een rechter die den ouderen Robert steeds
had vereerd als een discipel den leermeester
had zich vast voorgenomen de moorde
nares te vinden en aanvaardde de aangebo
den hulp van Galt, een wetenschappelijk ,na-
vorscher, die verteerd wordt door een harts
tochtelijke weetgierigheid omtrent mannen
en vrouwen, hun beweegredenen en hun re
acties. Galt bezit geen hart, geen moreelen
zin, maar een bovenaardsch vermogen om
iemand te doorzien, dat hem een vreemdsoor
tige macht verleent over een ieder, die bin
nen zijn operatie-veld treedt. Bij het zoeken
naar de moordenares speelt hij een ingewik
keld spel, bijgestaan door drie misdadigers,
wier leven hij in zijn hand heeft.
En dan begint een jacht, zóó vol afwisse
ling en met zóó ongelooflijk snelle actie, dat
een korte inhoud van het boek niet is te geven.
Totdat eindelijk, na vele interessante en span
nende momenten, waarbij ook 'n auto-ongeluk,
dat den rechter Bruce aan den rand van 't graf
en in handen van een vreemdsoortigen dokter
brengt, de onthulling komt van het geheim
van den moord. De moord is niet bedreven
door de vrouw, op wie zoovele weken was
gejaagd en die zien een plaats als secretares
se bij Bruce had weten te veroveren, maar
door een man, die meende met Robert een
zaak te moeten vereffenen. Het moment en
de wijze waarop de moord wordt opgehel-
rd is ongelooflijk treffend.
Jhr. R. H. G. Nahuys bezorgde een heel
goede vertaling in het Nederlandsch.
H.
ZWARE BANDJIR TE PADANG
(W. SUMATRA).
Gisternacht heeft een zware bandjir de
handelswijk, de kampongs en het Chineesehe
kamp geteisterd. Het water steeg 1 M. 30 bo
ven de straat, doch is thans gezakt. De
toko's kregen groote waterschade. Zij zijn
gedeeltelijk verzekerd. Aan vele wegen werd
schade toegebracht. De weg door den oebang-
ias, alsmede de spoorbaan naar Padang
et plaatselijk wegennet heeft veel
geleden. Eenige huizen zijn wegge-
andjang zijn door een aardschuiving ge
stremd. He
schade ge
spoeld. Er viel gisteren 390 m.M. regen.
Padang, de hoofdplaats der residentie Su-
matra's Westkust, ligt aan den mond van
de Harau- of Padangrivier, die vooral in
vroeger jaren berucht was om haar bandjirs,
welke in den tijd der zwaarste regens (Oc-
tober tot en met December) vóór de totstand
koming van het bandjirkanaal, dat bij Loe-
boek Bagaloeng het overvloedige water uit
de rivier aftapt en naar zee voert, jaarlijks
heele wijken der stad onder water plachten
te zetten. Het abnormale van den hier boven
vermelden zwaren regenval is, dat hij zich
voordoet buiten de beide iaarlijksche regen
perioden (den reeds genoemden grooten
regentijd en den kleinen regentijd omstreeks
April) en dat de hoeveelheid water, in deze
in normale tijden droge periode neergekomen,
meer dan twtemaal zoo groot is dan er zich
in de regenrijkste Novembernachten ont
last. Hierbij dient te worden aangeteekend
dat Padang door zijn ligging nabij den
evenaar geen moesson-verdeel ing kent.
De vermelde verkeersstremmingen beteeke-
nen dat de voornaamste verbindingen van
de hoofdplaats met het achterland, de Pa-
dangsche Bovenlanden, tijdelijk verbroken
zijn.
OUDHEIDKUNDIGE VONDST
TE HEERLEN.
Bij het graven der ftindeeringssleuven voor
den bouw van het „Limburgsch Dagblad''
aan de Nobelstraat te Heerlen heeft de ge
meente-archivaris, de heer A. Peters, een
merkwaardige oudheidkundige vondst ge
daan, door Voor de Romeinsche geschiedenis
van Heerlen van groot belang is. Algemeen
is bekend, dat waar Heerlen thans is vroeger
een Romeinsche vesting heeft gelegen, ge
naamd Coriovallum. Thans heeft de heer
Peters van deze vesting een gedeelte van de
gracht gevonden, die spits toeloopt, dus wig
vormig is en een diepte had van 2 meter on
der den beganen grond met boven een ope-
nigswijdte van ruim 6Vi m. De aanvulling
bestond grootendeels uit beenderen van groo
te slachtdieren. Ook werden er scherven ge
vonden, welke grootendeels dateeren uit de
2e eeuw, enkele zelfs uit de le eeuw. Even
eens kwamen enkele spijkers te voorschijn
en een afgesleten Romeinsche munt, vermoe
delijk van Keizer Domitianus (81—96 n.
Chr.).
Krakeel in een kleine gemeente.
Geruimei. tijd al komen er nu en dan be
richten uit Indië over ongeregeldheden tus
schen Chineezen en inlanders te Pekalongan.
Het bestuur hield zich met het krakeel en de
daaruit spruitende vechterijen bezig, herstelde
de orde, maar het is onzeker of ook de oor
zaak is weggenomen. Heel jammer voor zoo'n
aardig plaatsje op de noordkust van Java!
Pekalongan vertoonde 25 jaar geleden de.
vriendelijkheid van een oude dame, wel
varend en schoon, Tegenwoordig is er te
veel blijk van de verandering die de moderne
tijd alom brengt, dan dat men nog Pekalon
gan mag vergelijken met de bejaarde dame.
Niet ten onrechte zegt men wel, dat Pekalon
gan de eenige kustplaats op Java is, waar
men weinig heeft te lijden onder de nabijheid
van kustmoerassen, die de koortsigheid be
vorderen of veroorzaken. Het klimaat is er
zeker niet ongunstiger dan in andere laag
gelegen streken; de aanleg en de netheid, de
bedrijvigheid en de vriendelijke rust, de
goede wegen naar oost en west en zuid
mitsgaders de tramlijn Semarang—Tjirebon
(al eenige jaren tegelijk spoorverbinding
Batavia—Semarang) en de zee op een kwar-
tief afstand, dat alles maakt Pekalongan
tot een aangenaam stadje. Maar ziet daar is
eenigen tijd1 geleden de fakkel der onrust ont
brand; bepaaldelijk tusschen Javanen en
Chineezen bleek een vijandschap ontstaan,
waaraan men wederzijds uiting gaf door aan
tasting van personen en bezittingen. Aan
wie de schuld? Wist men het maar! Want er
zijn verklaringen gegeven die ook weer wer
den weersproken. Geen lezer zai van mij de
juiste verklaring verwachten en ik heb ook
het voornemen niet haar te zoeken, doch wel
is het voor de kennis van een zoo gemengde
samenleving, als een Indische stad biedt, van
eenig belang, de mogelijkheden te bezien die
ten grondslag dienen voor veeten met een
langdurige uitwerking.
Pekalongan heeft altijd een talrijke Chi
neesehe gemeente gehad, natuurlijk bijna ge
heel bezig met handel, vooral met tokobes
drijf. Men vergete niet, dat in de omgeving
der plaats veel landbouwnijverheid bestaat
met een groote schare arbeiders, die aan den
tusschenhandel en den z.g.n. pasarhandel
drukte bezorgt. Dan is er de batiknijverheid
druk: heel Pelongan batikt kains (lappen)
en sarongs Chineezen, inlanders, Arabieren
doen er aan; ook de batikkerij als westersche
onderneming vindt men er. Van meer betee-
kenis als nijverheid is het weven van buik
banden even buiten Pekalongan, buikbanden
die den heelen archipel door worden verzon
den. Geen wonder dus, dat er voor den Chi«
neeschen koopman en credietgever aantrek
kelijkheid was tot vestiging. Omdat de han,
del een rustige sfeer behoeft is de Chinees
sche koopman een rustig element in Indië.
Echter behoeft hij tot afleiding zijn clubwe
zen, het vormen van kongsies. Nu is de
kongsie meestal een vereeniging met een doe!
vaak een handelsdoel, maar er zijn ook kon el
sies alleen maar óm de kongsie, die dar!
gaarne een andere kongsie dwars zit. Het is
rUr)'^ i3ar êeteden, dat Chineesehe kongsies
te Pekalongan elkaar af en toe te lijf eineen
de jongeren voor-op. Het waren de avondlik
ke verpoozingen, want overdag gaat de iiver
naar be ere dingen uit. De verbittering tus-
schen Makao'ers (de uit China gekomenenV
en de paranakans (de in Indië geborenen
meest uit Javaansche moeders) lag het eerst
l?mrmfrtfaad,ea' nauweliJks was zon ter
kimme of de leden der vijandige kongsies
kwamen uit om slag te leveren in de ïe-
schiktste straatjes van het Chineesehe kamp.
Zoo gebeurde het ook te Semarang. Toen de
Jong-Chineesche beweging intrad, die de
staaiten verfoeide, die onderwijs ift Chi-
neesch en in Engelsch voorstond, vrijheid
verlangde en een nationali-
teitsbesef aan den dag legde, was er meteen
nieuwe stof voor het kongsiewezen gevonden
en men ging elkaar als lid van een schoolver-
eeniging te lijf. Zulke kongsiegenoegens zijn
voor de overheid, vooral als zij slechts matig
met politie is toegerust, een groote last,
maar een gevaar voor den staat ligt er niet
in. Alleen: het moet worden beëindigd.
Na de ongeregeldheden van 25 jaar gele
den werd de rust te Pekalongan nie* ernstig
meer verstoord vóór 1931, doch nu gaat het
tusschen Javanen en Chineezen. In de ge
beurtenissen lag eenige aanwijzing, dat han-
delsaangelcgenheden de ooi zaak zouden
zijn. Al wat nering mag heeten ondervond
den last van de oneenigheaen; men meende
overal op zijn hoede te moeten zijn. Er kwa
men aanslagen voor, meerendeels op Chinee
zen en met vuurwapens als de inlander niet
pleegt te gebruiken. Vreemd ook is het, dat
na de bevrediging van de inlandsche zoowel
als van de Chineesehe schare, dank zij het
optreden van de overheid, toch de onzeker
heid in de nering aanhield en de vrijheid van
beweging niet terugkeerde. Het ligt voor de
hand, dat men, op zoek naar de oorzaak van
het verschijnsel, gaat letten op de kleine cre-
dietneming welke de inlander nergens kan
of wil missen. Zeker bestaat er desacrediet en
zijn er afdeelingsbanken, waar alles veilig en
geregeld gaat, maar de inlander vindt het
daar voor zijn kleine leeninkjes te omslachtig
en zoekt liever de minder veilige gelegenheid
waar het vlot toegaat. De Chinees, de Ara
bier, de hadji leenen geld uit, gemakkelijk en
duur; hun manieren van terugvordering zijn
dikwerf zóó, dat men spreekt van hyena s.:
De Chinees heeft het in den regel het drukst,
want hij gaat met zijn mars de desa's en
kampongs in en de koopman is gul in het uit-
leenen. Die zeer gezochte credietverleening
moest wel lijden onder de kfakeelen, maar de
andere woekeraars kregen juist meer te doen
en konden niet anders dan juichen over de
vijandschappen, die de Chineezen beducht
maakten en hun koopmanschap belemmerden.
Aan die zijde bestaat belang bij het voort
leven van de onzekerheid en onveiligheid er
het is mogelijk te achten, dat uit dien hoek
kunstmatig de tweedracht werd gaande ge
houden.
Dergelijke aangelegenheden nu behoortn
tot het werk van het bestuur, lastig werk
maar belangrijk en mooi, en er behoort vaaic
een scherp vernuft toe, wil de ambtenaar
tusschen de weinig openhartige oosterlin
gen de juiste toedracht, de ware oorzaak, de
werkelijke schuldigen vinden.
DENGAN HORMAT.
KORTE BERICHTEN.
Tot voorzitter van den Nationalen
Oranjebond „Wat ook vall, trouw staat pal
is in de plaats van den veilede".^k °7ed"
leden heer Al'bert van der Horst benoemd de
heer H. W. Monsees. t
In de maand Mei waren er in Amster
dam 21.198 werkloozen, d.i. 2059 minder
dan in April.
Weest voorzichtig met vuur
in bosch en heide
19. Totdat een groote kabeljauw, met wien ze
in een en dezelfde bun gestort werden, hen
eindelijk vraagt, waarom ze hier eigenlijk be
land zijn. Oesters hoeven toch niet met een
vischnet opgehaald te wordenl Ze zijn zeker
weer onvoorzichtig geweest? Huilend geven ze
toe dat ze dat waren, „Ja, ja", zegt de kabel
jauw, „en nu is berouw te laat". Wie eenmaal
als visch in handen der menschen valt, moet er
maar op rekenen opgegeten te worden. Daar
zorgt de schipper wel voor".
20. En de kabeljauw wijst de ontstelde Oes"
terkinderen op den stoeren zeeman, die juis
glimlachend over den rand van de bun naar
vangst staat te kijken. Dat is de schipper.
Heer en meester is hij aan boord van
schuit en alle visschen, zoo verteld de ka e
jauw, hebben geleerd hem te vreezen, wan i
doet altijd goede vangsten.
