AlkMaarsche Courant.
godsdiehstige verdraagzaamheid
Jiimst m Wetenschap
Honderd drie en dertigsle Jaargang.
,|(1„il, i claE 10 September
DE ZIEKTE VAN EDISON.
De toestand zorgelijk?
DE BOMMENFABRIKANT
IN GENUA.
Verschillende arrestaties.
Brieven uit Rusland
01a 1931-
jïo. 213
(Van onzen Indischen medewerker).
y0iksraadslid Wiwoho Poerbohadidjojo
ft schriftelijk aan de Regeering inlichtingen
-éd over de juistheid van de berichten
gevraag wejen) die de Italiaansche regeering
omtren o ggpieegd 20U hebben op de Mohame-
che bevolking. Hij schreef daarbij, dat de
"^"heberichten in de Indische dagbladen en
5en®a.enspraak ervan door de vertegenwoordi-
van Italië eenzijdig waren en dus geen
^rtrouwen verdienden.
veDe berichten, die hij bedoelt, zijn in hoofd-
jeze Jat de Italianen een moskee zouden
Th ben veranderd in een roomsche kerk, nadat
de Arabische verdedigers van het plaatsje,
rin die moskee stond, overweldigd hadden.
rMnlandsche bladen over geheel Indië hebben
h daar zeer verontwaardigd over getoond en
IlCn boycot van Italiaansche goederen bepleit,
nl consulaire vertegenwoordigers van Italië
hebben deze berichten als geheel verzonnen en
onwaar doen tegenspreken
De heer Wiwoho, met alle respect voor de
waarheidsliefde, die hem bezielt, had deze te-
denspraak niet zoo klakkeloos als eenzijdig
den ter zijde stellen en moeten bedenken,
dat het hier een binnenlandsche aangelegenheid
van een vreemde mogendheid betreft, waarin
onze regeering zich moeilijk mengen kan. Hij
kal toch niet verwachten, dat onze regeering
ambtenaren naar Tripoli zendt om daar een
onderzoek in te stellen. Welke andere gegevens
kan onze regeering verstrekken, dan de offi-
cicele Italiaansche? En welk motief zou onze
regeering kunnen opgeven, om nadere inlich
tingen aan Italië te vragen, nu er in Tripoli geen
enkel belang van Nederlandsche onderdanen
bestond? Op deze interpellatie zal de regeering
wel niets anders kunnen antwoorden, dan dat
ze ten eenenmale onbevoegd is, om tot eenigen
maatregel over te gaan.
Het feit, dat de Mohamedaansche bevolking
in Indië woedend is op Italië, en daaraan uiting
geeft door lange artikelen in de dagbladen en
door boycot van Italiaansche goederen, bewijst
wederom, hoe uiterst voorzichtig men vooral in
Indië moet zijn, om niet te prikkelen tot gods
dienstige onverdraagzaamheid waarbij helaas in
de laatste tientallen jaren ook politieke onver
draagzaamheid schijnt te moeten komen.
Vooral de rechtsche politieke partijen, die
somtijds te pas en vaak te onpas den gods
dienst in hun politiek mengen, mogen wel eens
een waarschuwing ontvangen, om toch voor
zichtig te zijn en op hun woorden te passen,
waar het de koloniën betreft. Elke uiting, die
vijst op verdeeldheid der Nederlanders onder
ling, wordt door de inlanders en hun pers uitge
buit, en als argument gebruikt, dat wen Neder
landers niet deugen.
Wanneer in een klein dorpje in Limburg de
pastoor van den kansel tegenover zijn onont
wikkeld gehoor fulmineert tegen misdadigers en
boosdoeners en vrijmetselaren en godlooche
naars, zal dat weinig kwaad doen. De hoogere
rcomsche geestelijkheid heeft al jaren lang toe
gegeven, dat dergelijke aanvallen op vrijmetse
laren, die edele idealen nastreven, ongepast
zijn en niet meer mogen voorkomen, en lang
zamerhand zal dit ook wel doordringen tot de
lagere geestelijken. Maar wanneer dergelijke
uitingen in hun pers gedrukt worden, dan drin-
ge ze ook door tot Indië en dan doen ze
groot kwaad aan de Nederlandsche belangen,
dan brengen ze de rijkseenheid in gevaar. Ik
noemde toevallig vrijmetselaren, omdat die
traditioneel vervolgd worden, en iedereen dit
wel weet, maar ik had even goed een andere
categorie kunnen noemen.
Een staaltje van onvoorzichtige uitlating:
prof, Gerard Brom is vorigen zomer in Indië
geweest. Terstond na afloop van dit pleizier-
reisje is hij herhaaldelijk geinterviewd, o.a.
door studenten van de Nijmeegsche hooge-
school. In de Koerier" van 7 November 1.1. le-
zen we zulk een interview, waarbij de hoogge
leerde o.m. deze wijsheid verkondigde: „In
Europeesche kringen bestaat, er veel stem-
mingmaking tegen de inlandsche bevolking. Er
werd een Vaderlandsche Club opgericht; zij telt
jngeveer 10.000 leden, een min of meer fascis-
tsche organisatie, die door de regeering echter
terk gedesavoueerd wordt de Club is anti-
:bristelijk, omdat zij de tegenstelling versterkt".
In deze korte zinsneden worden dus tegen de
Aiclerlandsche Club '4 ernstige verwijten uitge
sproken, en dat zonder het minste bewijs of
zelfs een poging tot bewijs. In de eerste plaats
ordt van stemmingmaking tegen de inlandsche
Jevolking gesproken; dit nu is volkomen on
waar; van het eerste geschrift, dat van de Va-
lerlandsche Club uitging tot heden aan den
lag, is het standpunt van de Club steeds duide-
ijk geweest, dat zij samenwerking ook met in
landers wenschte tot heil van geheel Ned.-
Indië. Ook de tweede beschuldiging, van min
°f meer fascistisch te zijn, is er geheel naast;
Eet eenige, wat mogelijk den professor tot dat
Merkwaardige idee gebracht heeft, is dit, dat
V. C. meent, dat bij benoeming tot staatsbe-
Eekkingen slechts overwegingen van kennis,
karakter en vaderlandsliefde een rol mogen
'Pc/en. Dat was ook het gevoelen van den groo-
'en Thorbecke, die de roomschen in Nederland
tot dankbaarheid verplicht heeft; zou prof.
r°ni ook Thorbecke een fascist durven noe-
Mcn? Ten derde de bewering dat de Club door
e regeering sterk gedesavoueerd wordt; hier is
en schijn van waarheid, want de regeering, die
!*tzelfde doel nastreeft als de Vad. Club n.1.
welzijn van geheel Ned. Indië, toonde zich
den beginne een weinig geprikkeld, dat de
ad Club meende, dat de regeering te veel
^houwen schonk aan onbetrouwbare extreme
'''onalisten; maar van de vervolging van een
rrtal van die nationalisten en het voorkomen
an nieuwe opstandjes af, is de regeering
endelijker tegenover de Club gestemd.
>?e laatste beschuldigingen echter, die van
christelijk te zijn, is het onzinnigste, wat
professor zou hebben kunnen verzinnen
il wendeelOnder de leden der Club zijn
■Cj 5a j r°omsch-katholieken en het hoofd-
,n p'ub was en is, om de christelijke
ill10pn '„'p beschaving te midden van de
i. Mohamedanen te handhaven
vele verschillende soorten van christenen en
zou liefst den godsdienst zóó hoog houden,
dat die niet door politiek geharrewar en ge-
pmgel naar beneden werd gehaald. Noch
tegen roomschen, noch tegen andere christe
nen heeft de Vad. Club ooit, in welk gezicht
dan ook iets gezegd of ondernomen.
ï.n h« laatste nummer van de Omroep
Gids, officieel orgaan van de Ned. Chr. Radio
Vereen, wordt gemeld, dat de minister van
Waterstaat advies gevraagd heeft aan de
radio-vereenigingen over de voorwaarden,
waarop de Philips Omroep Holland-Indië be
reid zou zijn met de Nederlandsche zenders
mede te werken bij een nieuwe uitzending
naar Indie. De PHOHI stelde o.m. als eisch,
dat de uit te zenden programma's door een
Phohi-commissie beoordeeld zullen worden,
die er voor instaat, dat een algemeen Neder-
landsch progiamma zal worden samenge
steld en daarbij' gezorgd wordt tegen wat
strijdig zou zijn met den goeden smaak, als
mede kienkena voor de gevoelens van eenige
groep van luisteraars. De Prot. Christelijke
en de r.-katholieke omroep-vereenigingen heb
ben tezamen geantwoord, dat ze eenige be
zwaren hadden, in hoofdzaak, dat hun uit
zending zou staan onder toezicht van die
Phohi commissie, aan welk „uit den aard der
zaak niet uitslutend kan worden overgelaten,
te beslissen, wat krenkend zou v ezen voor
eenige groep van luisteraars". Dit laatste
nu is een teekenend bewijs voor geestesge
steldheid, die bijzonder tegenover Indië on-
gewenscht is. De Phohi bstaat uit de besturen
van de grootste Nederlandsche ondernemin
gen die in Indië werkzaam zijn; de commis
sie, die zij tot beoordeelen der Programma's
zou aanwijzen, zou volkomen op de hoogte
zijn van wat in Indië gehoord raag worden,
vele goede christenen zouden in die coromis
sie zitten, maar zij zouden daarbij weten, hoe
men voorzichtig moet zijn, om niet-Mohamme
danen en anderen te krenken. Zij zouden
daartoe honderd maal beter in staat zijn, dan
de zeer eenzijdige politieke besturen van de
genoemde omroep-vereenigingen. Mannen,
die enkel in Ne'derlandsche'politiek thuis zijn
en geheel met de belangen van één enkele
groep van geestverwanten meeleven, kunnen
oneindig minder goed beoordeelen, wat kren
kend is vcor andersdenkenden. De gezegden
van prof. Brom zijn er een voorbeeld van. Er
is niet de minste reden om niet te denken, dat
prof. Brom een vredelievend en braaf mensch
is en hij er geen oogenblik aan gedacht heeft
dat zijn woorden krenkend zouden zijn en
kwaad zouden kunnen stichten; maar hij was
nu eenmaal eenzijdig georienteerd en sprak
tegen geestverwanten. En de besturen van de
prot. Christel, en van de r.-katholieke radio-
cmroepen staan in dit opzicht met hem gelijk
Zijn zijn te eenzijdig, om zelf te kunnen voe
len, welk kwaad hun woorden in Indië kunnen
veroorzaken. Er is voor Indië veel grooter en
veel verder doorgevoerde godsdienstige ver
draagzaamheid noodig dan men veelal in
Nederland beseft.
SNEEUWVAL IN ZWEDEN.
In het Noorden van Zweden heeft gister
nacht 'n hevige storm gewoed, terwijl groote
hoeveelheden sneeuw zijn gevallen. Telegraaf
palen zijn omgevallen, zoodat het telefoon- en
telegraafverkeer tusschen verscheidene steden
is verbroken. Nachtvorst heeft in Jaemtland
groote schade aangericht en den erwtenoogst
vernield. Ook in de nabijheid van Stockholm
heeft het gevroren.
EXPLOSIES IN DE VEREENIGDE
STATEN.
Verscheidene dooden en gewon
den.
In het plaatje Dallas in den staat Texas
exploideerde het kruitmagazijn van de
Dupontfabrieken. 25.000 pond dynamiet vlo
gen in de lucht. De exploisie was verscheidene
kilometers in den omtrek te hooren. Verschei
dene dooden en gewonden vallen te betreu-
ren.
Te Benton in den stsaat Illinois vond een
explosie plaats in de dynamietopslagplaals
van een mijn. Zes personen werden gedood.
EEN CYCLOON IN MIDDEN
EUROPA.
Groote verwoestingen in Slowakije.
De cycloon, die in Oost-Slowakije gewoed
heeft, heeft te IJzhoren groote verwoestingen
aangericht. Het dak van de fabriek Bezid
werd afgerukt en op de belendende fabriek
geslingerd. Een 4 M. hooge schoorsteen
werd omgeworpen Ook de 5 M. h'ooge
schoorsteen van de fabriek Akkord werd door
den hevigen winddruk tegen den grond ge
slagen. Öp het. Centraalstation werd de auto-
garage omvergeworpen. Hierbij werden twee
arbeiders, die in de nabijheid werkten, zwaar
gewond. Veel schade werd ook toegebracht
aan het artilleriedepot. Een artillerist werd
zwaar aan het hoofd gewond, terwijl twee an-
j dere soldaten minder ernstige verwondingen
j bekwamen. Een pasgebouwd huis, welks dak
j 40 M. ver werd weggeslingerd, werd verder
zwaar beschadigd. De bewoners moesten het
j ontruimen, daar gevaar voor instorting be-
stond. Een vrouw en kind werden hier zwaar
gewond.
VELDWACHTER DOOR FRUIT-
DIEVEN DOODGESCHOTEN.
Gistermiddag begaf de veldwachter Hat-
tinger zich op zijn rondgang door de velden
bij Bonames, een plaatsje in de nabijheid van
Frankfurt. Hij had een kleinen jongen bij
zich. Onderdweg sprak de veldwachter twee
jonge mannen aan, die bezig waren bij
vruchtboomen. Op zijn vraag, wat zij uit
voerden, trok een der beiden een revolver en
schoot hem neer. De man was onmiddellijk
dood. Totnogtoe is geen spoor van de daders
ontdekt.
Omtrent de gezondheidstoestand van Tho
mas Edison wordt gemeld, dat, hoewel geen
direct gevaar bestaat, de toestand toch reden
tot bezorgdheid geeft.
In verband met het onderzoek naar de me
deplichtigen van den op 7 dezer in zijn wo
ning te Genua gearresteerden bommenfabri-
kant Bovone, zijn tot nu toe nog 12 personen
door de politie gearresteerd. Onder hen be
vond zich de zuster van Bovone, Johanna.
Deze, evenals zijn bij de laatste ontploffing
verongelukte moeder, zou bij vroegere terro
ristische acties, evenals bij de voorbereiding
van nieuwe bomaanslagen, die te Rome, Na
pels, Triëst en Milaan zouden plaats heb
ben, haar medewerking hebben verleend.
a&iMam??' Club wenscht, dat ver-
**«dmneid neersche vooral onder de
ZWARE STRAFFEN VOOR DE
LEIDERS DER OPSTANDELINGEN IN
BURMA.
Te Tharrawaddy in Burma heeft het pro
ces plaats gehad tegen 14 leiders der opstan
delingen, waarbij 1 beklaagde ter dood werd
veroordeeld, terwijl 12 anderen werden ver
oordeeld tot levenslange verbanning. Een be
klaagde werd vrijgesproken. Het aantal per
sonen, die amnestie hebben gekregen be
draagt 5000.
EEN GEHEIMZINNIG GEVAL.
Eenigen tijd geleden werd te Gross-Ednitz
een staljongen door den zoon van den eige
naar van een riddergoed Günther doodge
schoten. De Zwitser Hartwig, die hierbij was
tegenwoordig geweest, terwijl hem een ande
re kogel langs het hoofd was gegaan (had
zulke ongunstige verklaringen ten aanzien
van Günther Jr. afgelegd, dat de laatste, na
dat hij eerst in vrijheid was gesteld, weer
werd gearresteerd.
Woensdagnacht is nu een eigenaardige ge
beurtenis voorgevallen, die vermoedelijk wel
verband houdt met hetgeen vroeger is ge
schied. Hartwig, die met zijn familieleden
Dinsdagavond op den gewonen tijd was naar
bed gegaan, werd midden in den nacht plot
seling wakker door een zacht geruisch, ter
wijl hij zelf en de zijnen bijna gedwelmd wa
ren. Het gelukte hem nog de deur open te
maken en de 'buren te wekken. Het gas was
met een slang door het venster in de kamer
geleid. Het politioneel onderzoek is in vollen
gang.
COMMUNISTEN EN NATIONAAL-
SOCIALISTEN.
1 doode, 3 zwaar gewonden.
Gisteravond tegen 22 uur is het nat.-soc.
lokaal in de Gleisenaustraat 17 in het Z.W.
van Berlijn vanaf de straat door verscheidene
communisten beschoten. Hierbij werden 4
nationaal-socialisten, hoofdzakelijk aan
hoofd en armen, vrij zwaar gewond. De poli-
tic die met een overvalauto ter plaatse arri
veerde, arresteerde 6 personen. Een der ge-
wonden nationaal-socialisten is intussehen tn
het ziekenhuis overleden»
ERNSTIG TRAMONGEVAL IN
LONDEN.
Volle tram in brand geraakt.
Gister is een tramwagen met 75 dagjes-
menschen in een bocht omgeslagen en binnen
een oogwenk in brand gevlogen. Slechts door
het snelle arriveeren van reddingsmanschap
pen, die de inzittenden met een acetyeel-snij-
apparaat uit den laaienden wagen bevrijden,
is het te danken, dat alle personen, die zich
in den tram bevonden, zij het met min of
meer ernstige brandwonden, gered konden
worden.
DE KONING EEN ONGENOODE
GAST!
Dé Skandinaafsche correspondent van
het Hbld. meldt;
Oslo krijgt eindelijk een nieuw stad
huis. Het zal verrijzen aan de haven en
een oud en Teel ijk stadsdeel is daartoe
afgebroken geworden. De eerste steen is
dezer dagen gelegd maar het socialis
tisch gemeentebestuur had het niet noo
dig gevonden den koning van Noorwe
gen tot die plechtigheid uit te noodigen.
Dat heeft natuurlijk heel wat stof doen
opwarrelen en de koning, wA begrijpend
dat een zeer groot deel der burgerij prijs
zoa (teilen op zijn aanwezigheid bi; de
plechtigheid, had besloten er dan maar
als particulier bij tegenwoordig te zijn.
Voor de donateurs zouden immers plaat
sen gereserveerd worden en de koning
was een der grootste donateurs. Heel
aangenaam voor het gemeentebestuur
was dat niet en het zal zeker geen ge
makkelijke gang voor don voorzitter ge
weest zijn toen hij het staatshoofd bij
den ingang afwachtte en, netjes met den
hoed in de hand, naar de ten slotte toch
speciaal voor den koning en den kroon
prins gereserveerde plaatsen geleid le.
Het gemeentebestuur heeft zich ten
slotte toch nog goed uit het geval gered,
de voorzitter begon zijn openingsrede
met een speciale begroeting van „Zijn
Majesteit" en ook in het verdere verloop
bedankte hij hem in het bijzonder voor
zijn belangrijke bijdrage.
MUITERIJ IN GEVANGENIS.
Clandestien vervaardigde messen
als wapens.
Onder de gedetineerden der gevangenis
van Utah brak muiterij uit, daar een der
hunnen bij een poging om te ontvluchten was
doodgeschoten.
Gewapend met lange messen, die zij in het
geheim hadden vervaardigd, vielen zij de be
waarders aan. Talrijke schoten werden ge
lost, de adjunct-directeur der gevangenis
werd gewond. Na een half uur kon men de
muiterij onderdrukken.
geschil op te lossen door een duel op hun
eigen manier. Zij legde de linkerhand op el-
kaars schouder en begonnen met een revol
ver in de rechterhand op elkaar te vuren.
Nadat negen schoten waren gelost, vielen
beiden dood neer.
(NIet-Officieel.)
457e STAATSLOTERIJ
Trekking van Donderdag 10 September
4e Klasse, 4e Lijst
Hooge Prijzen:
19304 1000.-.
Prijzen van 65.
68 189 434 567 614 1351 1448
2057 2325 2393 3087 3089 3197 3843
4197 4263 4582 4832 4866 4985 6150
6642 6962 7000 7162 7632 7813 7880
8300 8303 8377 8434 8580 8625 8675
10048 10269 10534 10635 10789 10815 10836
11061 11200 11440 11478 11502 11567 11656
12363 12636 12770 12773 12975 12990 13092
13410 13503 13581 13676 13940 13979 14630
15209 15638 15648 15684 15713 15749 15S07
16169 16396 16724 16949 17474 17600 17608
1797? 18181 18524 18598 18852 18925 19085
19477 19499 19646
1931
1738
3909
6182
8083
9124
10921
11924
13105
14706
15959
17668
19428
ZONDERLING DUEL.
Beide vechtersbazen gedood.
Het hoofd der politie Roady en de oud
burgemeester Radford, woon- en verblijf
plaats Hartford, een plaatsje in Britsch-
Indië, die twist hadden gekregen over een
machine der stadsreiniging, die voor het
huis van Radford was blijven staan, en die
het niet eens konden worden, besloten het
De Russische arbeiders en de
sovjet-regeering.
Een van de belangrijkste vraagstukken van
het tegenwoordige Rusland is de verhouding
van de arbeiders tot het sovjetregime. Vóór
de laatste agrarische maatregelen ,de collecti
visatie van den landbouw en de oprichting
van de kolchozen) steunde een groot gedeelte
van de boeren de sovjet-regeering. Wel was
het aantal 'boeren, die bereid waren de regee
ring te steunen, in den bloeitijd van de NEP
veel grooter dan in de jaren na,den dood van
Lenin, maar toch kan gezegd worden, dat
de sovjet-regeering op het platteland een
basis had, waarop zij kon rekenen. Daar de
arbeiders, behalve dan sommige uitzonderin
gen, eveneens de sovjet-regeering als hun
regeering beschouwden, kon toen gesproken
worden van een tamelijk breede basis voor
het sovjet-regime.
Nu hebben de boeren zich van de sovjet-
regeering afgewend. Er zijn onder hen groote
groepen, die de sovjet-regeering fel haten, de
overigen plegen passief verzet. Bijzonder veel
verbittering hebben de maatregelen van Sta-
lin in de laatste 1 Vi jaar gewekt. Eerst werd
de collectivisatie doorgevoerd, waarbij hon
derdduizenden boeren op straat werden gezet
en tot bedelaars gemaakt. Daarna, toen de
gisting onder de boeren te gevaarlijke afme
tingen begon aan te nemen, nam de dictator
den bekenden draaie en gelasttte een stopzet
ting van de gewelddadige doorvoering van de
collectivisatie. Den boeren werd beloofd, dat
zij niet meer gedwongen zouden worden lid
van een kolchos te worden. In het voorjaar
1930, toen de bezaaide oppervlakte zeer ge
ring was, werden de boeren aangezet hun ak
kers te bezaaien, waarbij de dictator hun
beloofd had, dat zij het recht zouden krijgen
vrijelijk over hun oogst te beschikken. In het
najaar 1930 werd echter al het graan in be
slag genomen en de boeren mochten slechts
een zeer minimale hoeveelheid behouden. In
het voorjaar 1930 werd het verbod om op de
markten levensmiddelen te verkoopen afge
schaft en Stalin beloofde, dat de markten in
het vervolg geoorloofd zouden blijven, maar
eenige maanden later werden de markten op
nieuw verboden. Zelfs de kolchozniki hebben
redenen te over om ontvreden te zijn: zij heb
ben niets gekfegen van hetgeen hun beloofd
was en het graan wordt nu bij hen tegen den-
zelfden lagen prijs in beslag genomen als bij
de z.g. jedinolitsjniki, d.w.z. boeren, die geen
lid van een kolchos zijn geworden.
In het algemeen kan dus gezegd worden,
dat de boeren als geheel nu tegen het sovjet
regime gekant zijn en redenen hebben de
sovjet-regeering te bestrijden. Er zullen ech
ter natuurlijk ook uitzonderingen zijn. Er
zijn enkelingen, die van de algemeene ver
woesting van de bedrijven der z.g. koelaki ge
profiteerd hebben en die nu uit angst voor
wraak van den kant der overige boeren bereid
zijn het sovjet-regime te steunen. Bovendien
zijn er bijna in elk dorp eenige personen, die
van het sympathiseeren met de sovjet-regee
ring een soort broodwinning hebben gemaakt
Zij nemen deel aan strooptochten van de over
heid, deelen de overheid mede, hoeveel graan
elke boer heeft verbouwd enz. en krijgen tel
kens de voorgeschreven vergoeding. Dat zijn
tegenwoordig vrijwel de eenige elementen,
waarop de sovjet-regeering op het platteland
kan rekenen.
De intellectueelen, de maatschappelijke
klasse die den strijd tegen het tsaristische
regime had geleid en de massa's aangevoerd,
zijn nu volkomen verpletterd en gedemorali
seerd. Kort geleden heeft de groep „Borjba
Za Rossiejoe" (De Strijd om Rusland), wier
politieke en sociale opvattingen wij niet dee
len, maar die in Fusland medestanders heeft
en vaak zeer interessante mededeelingen
krijgt, een „verkenner" naar Rusland gezon
den. Het is dien man gelukt niet alleen naar
Rusland te gaan, maar ook het land heel
huids te verlaten. Zijn mededeelingen over
den toestand in Rusland zijn zeer interessant
en komen overigens overeen met alle andere
berichten. Hij schrijft, dat de Russische intel
lectueelen geestelijk volkomen verslagen zijn.
Een zeer groot gedeelte van hen is terechtge
steld, gearresteerd, verbannen. De overgeble
venen voelen hun zwakheid. Zij trachten het
lot van hun terechtgestelde en verbannen
collega's te ontkomen door telkens weer hun
aanhankelijkheid aan het regime te betuigen,
van hun loyaliteit te spreken. In materieel op
zicht is de positie van de ntellectueelen zeer
slecht, veel erger dan verleden jaar, toen de
toestand als wanhopig werd aangeduid. Al
leen de „spetzen" (ingenieur e.d.) hebben
eenige hoop op verbetering van hun salaris
sen en woningen.
En de arbeiders? Over hen vertelt de „ver
kenner" het volgende; De arbeiders lijden
honger evenals de overige groepen van de
bevolking, alleen iets minder, maar dat „iets
minder" is een der steunpunten van het sov
jet-regime. In vergelijking met West-Europee-
sche arbeiders, schrijft de „verkenner", maken
de Russische arbeiders door hun uiterlijk, een
deprimeerenden indruk, maar toch is het ge
voel, dat zij tot een bevoorrechte klasse be-
hooren, bij hen nog niet geheel verdwenen. De
proletarische origine opent alle deuren voor
11, ook de deuren, die naar de communistische
partij leiden. Hoe weinig het gewone lid van
de partij ook op een dictator lijkt, toch voelt
hij op zich de weerspiegeling van de macht
der regeerende partij, die Rusland bejieerscht,1
en belooft, binnen afzienbaren tijd de wereld
revolutie te ontketenen. Den massa-bolsjewiek
imponeert, dat hij practisch deel uitmaakt
van de regeerende partij, dat hij zelf ook een
zekere macht bezit, dat de ingenieurs hem
vleien, dat de intellectueelen en de artsen zicü
moeite geven hem gunstig voor zich te stem
men. Zelfs het feit, dat de boeren hem haten,
maakt hem in zijn oogen tot een belangrijk
wezen.
De émigré's letten in den regel te weinig op
dit psychologisch verschijnsel. Uit het feit,
dat de economsche positie van den Russischen
arbeider ontegenzeggelijk zeer slecht is, lei
den zij af, dat zijn verhouding tot de sovjet-
regeerng, aan wie hij die slechte positie te
recht wijt, ook slecht moet zijn. In werkelijk
heid is dat echter niet heelemaal zoo. Het ge
voel van zijn meerderheid overwint bij den
arbeider den wrok om zijn armoede, om de
onhoudbare woningtoestanden, om den hon
gersnood, om het gebrek aan kleeren en
schoeisel. Het bewustzijn, dat hij als proleta
riër tot de bevoorrechten behoort, dat hij, hoe
dan ook, meer 'brood, meer vleesch, en andere
levensmiddelen krijgt dan de -vroegere „hee-
ren", dan de arts, de leeraar, de advocaat
enz. streelt zijn ijdelheid en maakt hem tot
een voorstander van het regime van de „dicta
tuur van het proletariaat".
Lang zal deze geestestoestand echter niet
kunnen duren, maar ook hier moet de uitdruk
king „niet lang" niet in de letterlijke betee-
kenis van het woord opgenomen worden. In
Rusland voltrekt zich alles uiterst langzaam.
Dezelfde historische processen, waarvoor een
ander land tijdens de revolutie eenige maan
den noodig had, duren in Rusland eenige
jaren. De gebeurtenissen sinds Stalin den
„linkschen koers" heeft ingeslagen, de ver
andering van de arbeiders in zooiets als lijf
eigenen, de toenemende moeilijkheden met de
voedselvoorziening, het verschil tusschen het-
gen voorgespiegeld wordt en de werkelijkheid,
dat alles brengt den arbeider op gedach
ten, die voor de sovjet-regeering minder ge-
wenscht zijn. Maar zoolang het land niet vol
komen verarmd is, zoolang de arbeider iets
meer krijgt dan de overige groepen van de
bevolking, zoolang de arbeider zich als een
bevoorrecht wezen voelt (al uit zich die be
voorrechting in een stukje brood meer dan
wat de gwone stervelingen krijgen), zal een
groot gedeelte van de arbeidersklasse de sov
jet-regeering steunen, zal zij den val van het
tegenwoordige regime als een soort onheil be
schouwen.
Daarbij moet men nog iets in aanmerking
nemen. De fabrieken, de mijnen, de werven
enz. zijn nu staatsbezit of „bezit van het
volk", zooals de bolsjewistische propagan
disten zich uitdrukken. Ofschoon de arbeiders
geen voordeel van dezen toestand hebben,
vleit het toch hun bewustzijn, dat zij; als de
„regeerende klasse" theoretisch de eigenaars
van alle rijkdommen des lands zijn. Een ver
andering van regime zou waarschijnlijk tot
de denafionalisatie van vele bedrijven leiden
en dat wekt bij vele arbeiders verzet. „Wij
hebben toch niet daarvoor honger en allende
geleden, niet daarvoor gestreden en gevoch
ten, om de fabrieken aan de kapitalisten terug
te geven", zoo redeneeren zeer velen onder
hen. En de bclsjewiki weten op zeer handige
wijze van dezen geestestoestand gebruik te
maken.
Da) alles wijst er op, dat bij een eventueele
revolutie tegen het sovjet-regime of bij een
staatsgreep de arbeiders geen leidende rol
zullen spelen. Er is zelfs een toestand denk
baar, waarbij zekere groepen van de arbei
ders de bolsjewiki zullen steunen in den strijd
tegen eventueele tegenstanders. Te meer daar
de staatsgreep een karakter van een pronun-
ciamento kan krijgen.
Pr. BORIS RAPTSCHINSKY.
VEREENIGING „MODERNE KUNST"
AAN HET VOLK".
Eenige kunstschilders te Bergen hebben
zich afgevraagd wat zij gezamelijk kunnen
doen om de moderne kunst dichter bij het
volk te brengen.
Er zijn er nog te velen, die het werk der
modernen niet kennen, die er op exposities
schouderophalend of zelfs spotlachend voor
bij loopen omdat zij er nog niet genoeg mee
vertrouwd zijn en de aparte en geheel eigene
schoonheid ervan nog niet kunnen voelen.
Het is noodzakelijk dat de moderne kunst
verder tot het volk gebracht wordt, dat men
de waardelooze rommel, die nu, al of niet
ingelijst in huiskamers en in verenigings
lokalen aan de wanden „prijkt" eens ver
vangt door het werk van de beste onzer jon
ge kunstenaars, waarvan het voortdurend
aanschouwen tot een steeds meer begrijpen
en waardeeren zal leiden.
Evenwel, dat alles was tot dusver gemak
kelijker gezegd dan gedaan, want schilde
rijen zijn een kostbaar bezit en niet iedereen
is in de gelegenheid daarvan te profiteeren.
Men heeft zich daarom in kunstenaars
kringen reeds geruimen tijd de vraag gesteld:
hoe brengen wij onze kunst dichter "tot de
massa en wat moeten wij doen om onze kunst
uitingen tevens binnen ieders bereik te bren
gen?
De Bergensche kunstschilders A. Colnot,
D. H. W. Filarski, Jelle Troelstra en Mat-
thieu Wiegman zijn eens aan het confereeren
gegaan en het gevolg daarvan was de op
richting van dc Vereeniging „Moderne kunst
aan het Volk".
Ieder van een maakte twee litho's naar
eigen schilderijen, d. w. z. zij maakten een
teekening op lithografische steen, waarvan
dan verscheidene afdrukken kunnen gemaakt
worden, die omdat zij geen mechanische re
producties zijn, meer de gedachte van oor
spronkelijk, door den kunstenaar zelf ver
vaardigd werk geven.
Het is vanzelf sprekend dat deze „schilde
rijen in wit en zwart" moeilijker te „zien"
zijn dan de oorspronkelijke gekleurde werken,
maar door ze een passend plaatsje te geven
en er telkens weer naar te kijken zal men ze
steeds beter begrijpen en waardeeren.
De bedoeling der hierboven genoemde kun
stenaar is nu deze litho's voor leden van
arbeidersvereenigingen of van vereenigingen
die zich op cultureel gebied bewegen, via het
bestuur dezer organisaties voor slechts 1
per stuk verkrijgbaar te stellen. Achter glas
gezet in een eenvoudig zwart lijstje vormen
zij een wandversiering, die financieel voor
ieder bereikbaar is en die geleidelijk de