Qememtecaden
£aatste AeticfUen
Jfcfieepsü{dwQM
J-ttQezmdw Siukkm
ERNSTIG VLIEGONGEVAL BIJ
BOEDAPEST.
Verkeerstoestel vernield; zes
dooden.
STAKING IN EEN GROOTE HON-
GAARSCHE KRANTENDRUKKERIJ.
ONS KWAAD EN ANDEREN,
BERGEN.
De raad dezer gemeente vergaderde gister
middag om 3 uur voltallig ten Raadhuize
onder voorzitterschap van burgemeester mr
H. D. A. van Reenen.
Na opening volgde vaststelling der notu
len van de vergaderingen van 20 Augustus
en 1 September.
Mevr. Dekker heeft in de notulen niet
alles gevonden, wat zij in de vorige vergade
ring gezegd had; zij had graag alles in de
notulen willen zien opgenomen.
Devoorzitter achtte het onmogelijk
een stenografisch verslag te laten maken en
zegt eenige gevraagde aanvullingen toe.
Ingekomen was o.m. een adres van deu
heer W. Meulman e.a. (bewoners Meerweg
en omgeving), houdende verzoek om een spoe
dige verbreeding en asfalteering van den
Meerweg; verder een verzoek om jaarlijksche
subsidie van de Noordholl. Propaganda-com-
missie van den Alg. Ned. Geheelonthouders-
bond. Besloten werd deze stukken in handen
van B. en W. om bericht en raad te stellen en
de beslissing aan te houden tot de behande
ling van de begrooting-1932.
Ingekomen was voorts het verslag van den
schoolarts; werd ter visie van de raadslëden
gelegd.
De heer d e n D a s vroeg B. en W. hun
aandacht aan te schenken aan de kwestie van
inomunisatie tegen roodvonk. Spr. vroeg bij
de komende begrooting e§n nader voorstel
met het opg op kostelooze inenting van een
volgende groep schoolkinderen.
Devoorzitter zeide toe, dat B. en W.
dergelijke voorstellen zullen overwegen.
De heer Miltenburg onderschreef de
woorden van den heer Den Das en zag
gaarne meer propaganda gemaakt; ongeveer
de helft der kinderen zijn volgens het verslag
ingeënt; daarom moeten meer ouders tot het
besef komen, dat inenting noodig is.
De heer Zeiler vroeg of B. en W. geen
maatregelen kunnen nemen, ingeval de
ouders geen medewerking verleenen, bij her
haaldelijk voorkomen van onreinheid bij kin
deren.
De voorzitter wees er op, dat deze
gevallen niet veel voorkomen; ingrijpen door
B. en W. is nog niet noodig.
Aangeboden werd vervolgens de gemeente
rekening 1930, welke voor den gewonen
dienst aanwees: ontvangsten 350.244; uit
gaven 335.027.481/^; batig saldo
15.217.28 voor den kapitaaldienst
ontvangsten 560.863.53%uitgaven
'f 541.222.52; batig saldo 19.641.011/2.
De rekening van het G.E.B. toonde aan
voor afd. I in ontv. en uitg. 79.759.07. Het
winstsaldo bedroeg 24.663.95; voor afd. II
in ontv. en uitg. 31.876.19.
De rekening van het Burgerlijk Armbe
stuur over 1930 bedroeg aan ontvangsten
15.688.59; aan uitgaven 15.378.03;
batig saldo 310.56.
In de commissie tot nazien dezer rekenin
gen werden benoemd de heer Jb. Swaag met
7, mevr. Dekker met 8 en de heer Dingerdis
met 6 stemmen.
De heer H e m e 1 r ij k verzocht in» zijn
vacture mevr. Dekker aan te wijzen. Spr. had
reeds 2 jaar in deze commissie zitting en
geeft gaarne mevr. Dekker gelegenheid met
dit werk kennis te maken.
Voor de vacature-Martin werd door den
heer Blank namens de R. K. fractie de
heer Dingerdis aanbevolen. In deze vacature
kreeg de heer Miltenburg 4 stemmen.
In behandeling kwam voorts een aanvraag
van het bestuur der R.K. Bijzondere school
voor uitgebreid lager onderwijs „St. An-
tonius" te Bergen d.d. 17 Juni 1931 om inge
volge art. 72 der Lager Onderwijswet 1920
'gelden beschikbaar te stellen voor het aan
schaffen van natuurkundige instrumenten en
van nieuwe boeken voor het Geschiedenison
derwijs volgens een nieuwe methode.
B. en W. stelden den raad voor de ingevol
ge art. 75 der Lager Onderwijswet 1920 ver-
eischte medewerking te verleenen.
Benoodigd zal zijn c.a. 219.30 voor aan
schaffing van natuurkundige instrumenten en
c.a. 110 voor geschiedenisboeken.
Dr. H e m e 1 r ij k merkte op, dat de in
specteur zich in dezen van advies onthoudt.
Hij beriep zich op het advies van den mi
nister in dit geval gegeven. Als de inspec
teur gunstig geadviseerd had, zou spr. er
genoegen mee genomen hebben. Spr. maakt
hieruit op, dat de leermiddelen niet versleten
zijn, doch vervangen moeten worden.
In dezen tijd van malaise moet men met
deze uitgaven' voorzichtig zijn.
De heer Zeiler vond het aangenaam dit
geluid te hooren van den heer Hemelrijk; is
- het wel noodig in dezen tijd een nieuwe
methode in te voeren?
Spr. ziet in het advies van den inspecteur
een bewijs, dat het niet noodig is nieuwe leer
middelen aan te schaffen. Spr. zou een woord
van protest op z'n plaats vinden tegen de
schoolbesturen, dat deze in de huidige tijds
omstandigheden een dergelijke aanvraag
doen.
De voorzitter betoogde, dat volgens
art. 75 de doelmatigheid van een nieuwe
methode geen rol speelt en geen term voor
weigering mag zijn. De raad kon momenteel
niet anders doen.
Dr. H e m e 1 r ij k kon niet meegaan met
een protest aan de schoolbesturen. De in
specteur had zijn meening moeten geven over
de doelmatigheid en de noodzakelijkheid van
de aangevraagde methode. Spr.'s bezwaar
gaat hoofdzakelijk tegen het advies van den
inspecteur en daarom wil spr. van dezen een
uitspraak.
De voorzitter heeft geen bezwaar het
oordeel van den inspecteur te vragen; doch
acht dit in dit geval niet noodig.
De heer H e m e 1 r ij k merkte op, dat het
ook voor de schoolbesturen prettiger is, als
er een advies van den Inspecteur is.
Mevr. Dekker maakte B. en W. een
compliment voor de zuinige huishouding op
het gebied van onderwijs Spr. toonde met
cijfers aan, dat Bergen, in verhouding tot an
dere gemeenten per kind niet veel uitgeeft.
Besloten werd de vereischte medewerking
te verleenen. 6
De heer Z e i 1 e r wenschte geacht te wor
den te hebben tegengestemd.
Evenzoo werd besloten de vereischte me
dewerking te verleenen, ingevolge een aan
vraag van het bestuur der Berger Schoolver-
eeniging d.d. 28 Juli 1931 om ingevolge art.
72 der Lager Onderwijswet 1920 gelden be
schikbaar te stellen voor aanschaffing van
leermiddelen wegens verandering van .eer
methode, ten behoeve van zijn lagere- en
uitgebreid lagere school. Atx
Benoodigd zal zijn: c.a. 456 82 voor de
lagere school en c.a. 387.34 voor de school
voor U-L.O.
De heer Zeiler wenschte ook m dit ge
val geacht te worden te hebben tegenge-
St Voorts werd z.h.st. besloten, onder dank
zegging voor de aanbieding, van den heer
jb. van Reenen, kosteloos in eigendom en
onderhoud te aanvaarden een tweetal stroo-
ken grond, nog behoorende tot het natuur
reservaat en eenige strooken grond, gedeel
telijk reeds bestemd en gedeeltelijk bestemd
voor verbreeding van diverse wegen.
De kosten van de overdracht zijn voor re
kening van de gemeente.
Werkverschaffing.
Tenslotte kwam in behandeling een ver
zoekschrift van de Besturen van de Afdee-
lingen Bergen van den Algem. Nederl. Bouw-
vakbond, van den R.K. Bouwvakbond en van
den R.K. Land- en Tuinbouwbond, houdende
verzoek tot het scheppen van productieve
werkgelegenheid, als wegverbeteringen en
rioleering en voorts waar zulks niet moge
lijk is, tot bestrijding der werkloosheid te
besluiten tot een steunregeling op den grond
slag van de werkloosheidsverzekering, vol
gens welke aan uitgetrokken werkloozen
wordt uitgekeerd 15 per week met kinder
toeslag, aan verzekerde werkloozen boven
hun werkloosheidsuitkeering een kindertoe
slag en de uitkeering te doen plaats hebben
door bemiddeling van de respectievelijke
penningmeesters der organisaties.
B. en W. hebben aan het werkloosheids
vraagstuk hun volle aandacht gewijd en
reeds in voorkomende gevallen werkgelegen
heid verschaft.
Evenals in het vorige seizoen is het college
van oordeel, dat de juiste oplossing van het
vraagstuk gezocht moet worden in het ge
ven van werkgelegenheid.
De praktijk heeft toen uitgewezen dat
zulks mogelijk was.
Ook voor dit seizoen geven B. en W. hier
aan verre de voorkeur boven uitkeering in
geld, zonder dat hiervoor gearbeid wordt,
en achten zij het mogelijk op deze wijze we
derom aan de moeilijkheden, die voor de ar
beidersgezinnen uit de werkloosheid voort
vloeien, tegemoet te komen, indien de Raad
hun voorstel inzake de regeling der werk
loosheidsvoorziening zal willen aanvaar
den.
Dit voorstel houdt o.m. in, dat als werk
loozen als regel slechts in aanmerking ko
men, zij, die tenminste een jaar in de ge
meente wonen en eenig kostwinner in hun
gezin zijn.
Voor te werkstelling komen in de eerste
plaats in aanmerking arbeiders, die zijn „uit
getrokken", of die sinds 1 October, gedu
rende meer dan 14 dagen, als werkloos staan
ingeschreven.
Het loon zal 40 cent per uur bedragen,
terwijl everigens van toepassing zal zijn het
bepaalde bij de artt. 4, 5, 7, 8, 9, 10 al. 2 en
3, 12 en 14 van het arbeidersreglement der
gemeente; op de algemeen erkende christe
lijke feestdagen zal het loon worden door
betaald.
Uitbesteding van werken zal niet op
lageren grondslag dan het bovenstaande ge
schieden. Bij te werkstelling buiten de ge
meente zal een vergoeding van de kosten
voor de reis gegeven kunnen worden.
Te werkstelling zal plaats hebben zooveel
mogelijk per week of per 2 weken, met een
wachttijd daarna van gelijke duur; aan „uit
getrokken" arbeiders zal echter op iedere 3
werkweken slechts 1 wachtweek gegeven be
hoeven te worden.
Deze steunregeling treedt in werking met
ingang van 1 October a.s.
Devoorzitter betoogde, dat in Bergen
een gezonde economische toestand heerscht,
ondanks het feit, dat de crisis zich ook hier
laat gelden. Het college heeft reeds op zijn
eerste vergadering overwogen wat in dezen
te doen en hoe te zorgen voor voldoende
werkgelegenheid. Zij zullen echter niet hun
toevlucht nemen tot uitkeeringen in geld; dit
werkt factoren in de hand, die het onmoge
lijk maken er mee voort te gaan.
De heer Dingerdis wilde op de eerste
plaats productief werk verschaffen; o.a. ver
bouwing ziekenbarak, rioleering Oosterweg,
verbetering van verschillende wegen, het ver
der ondergrondsch maken van het electrisch
net en het aanleggen van wandelpaden rond
de Hertenkamp. Spr. had in de voorstellen
van B. en W. niet die warmte kunnen ont
dekken, die B. en W. er zoo graag bij den
Raad zouden willen in zien. Spr. had gewild,
dat B. en W. wat meer gedacht hadden aan
den treurigen toestand van de werkloozen.
Spr. zag gaarne ingevoerd een steunregeling
en kindertoeslag; zooals in vele andere
Elaatsen, is dat ook hier te verdedigen. De
inderen zijn ook de slachtoffers en dï
minst schuldige van dezen toestand.
De heer Den Das vroeg of de heer Din
gerdis voor z'n persoon spreekt of namens
z'n fractie. Als hij voor zijn persoon spreekt,
zou spr. dat gaarne willen toelichten; maar
op een andere manier.
De heer D i n g e rd i s verklaarde per
soonlijk en niet namens zijn fractie te hebben
gesproken.
De heer Den Das vond dit eenigzins te
leurstellend, hij had gemeend, dat de heer
Dingerdis de woordvoerder van zijn fractie
was. Wat spr. gaat zeggen, is wel namens
zijn fractie. We kunnen aldus spr. over
tuigd zijn van de ernst van deze aanvraag.
Het is een waarneembaar feit, dat er iets
gaat gebeuren in dezen tijd, waarbij er
slachtoffers zullen vallen. Spr. constateerde
een maatschappelijk wanbeheer van de ka
pitalistische samenleving. De overheidsbe
sturen moeten zooveel mogelijk aan de ge
volgen tegemoet komen. Voor een groot deel
worden de ergste klappen door de arbeiders
opgevangen; die worden de dupe, waardoor
zij hun arbeidskracht niet meer verkoopen
kunnen. De overheid heeft tot taak daarin
naar beste krachten te voorzien.
In de toelichting van B. en W. op hun
voorstel is een geluid waarneembaar, dat te
waardeeren is. Door werkgelegenheid zal
zoo best mogelijk geholpen moeten worden.
Een lange werkloosheid werkt demoralisee-
rend op den geest van de arbeiders en hun
gezin; daarvoor moeten we waken door het
scheppen van werkgelegenheid. Als de ge
meente voldoende werkgelegenheid biedt, is
een steunregeling niet noodzakelijk. Spr.
vroeg zich echter af, of de Raad zooveel kan
doen om al die menschen werk te verschaf
fen, die bij particulieren zonder werk zijn
gekomen. Spr. hoopte, dat B. en W. den
zelfden weg opgaan als vorig jaar.
Als de gemeente niet voldoende werk heeft,
moet er een regeling komen, niet met het ver
nederende van armenzorg, maar een rege
ling, die den toets der critiek kan door
staan.
Weth. Apeldoorn wees er, aangaan
de het gesprokene door den heer Dingerdis,
op, dat, als B en W. niet verder zouden
gaan dan het door hem aangegeven werk
plan, het werk heel gauw op zou zijn. B. en
W. hebben wel meer op het program, o.a.
een groot stuk rioleering, aanleg van fiets
paden enz. daarop kon spr. een geruststel
lend antwoord geven. Spr. gaf de stellige ver
zekering dat een veel grooter bedrag voor
vorig jaar zal zeker
De heer Z e i 1 e r merkte op, dat men niet
ver van elkaar staat. Men wil armoe en el
lende voorkomen. Het zal in Bergen wel los
loopen.
Spr. wees op Duitsche steden en op Enge
land, waar Sociaal Democraten regeeren.
Dr. H e m e i r ij k: Dat is wat anders,
dat is nog de vuile wasch van anderen. (Ge
lach).
De heer Zeiler vroeg hoeveel werkloo
zen of er zijn.
Weth. Apeldoorn: 36; gedeeltelijk is
er reeds werk verschaft.
De heer Zeiler vond het demoralisee-
rend geld te ontvangen waar men niets voor
doet; het deed spr. genoegen, dat de heer
Den Das de voorkeur geeft aan werkver
schaffing.
Dr. He m e 1 r ij k wist, dat ook in de fi
nanciële wereld klappen vallen, er is daar
echter geen broodsgebrek; en vergeleken bij
de duizenden arbeiders, die gebrek lijden, is
hun aantal klein.
Het tegenwoordige stelsel van voortbren
ging en productie, dat ook ten sterkste door
r.-k. en Christelijke economen veroordeeld
wordt, moet worden opgeruimd en door een
ander vervangen worden.
De heer Zeiler: Dat zal toch niet ge
lukken.
Dr. H e m e 1 r ij k: Als wij er niet in sla
gen, dan een ander geslacht; anders zijn de
menschen niet waard, dat zij de welvaart
van de aarde genieten.
De heer Z e i 1 e r: U kunt niet de funda
menten wegslaan.
Dr. H e m e 1 r ij k: Dat zeg ik niet; het
gebouw willen wij veranderen. De juiste weg
weet u niet en weten wij niet. Het is niet de
taak van de overheid het kwaad in de wortel
.aan te tasten, maar om de gevolgen weg te
nemen.
Geen werk en wel geld, is demoralisee-
rend; maar het is veel meer demoraliseerend
voor 'n gezin, geen werk en geen geld. B. en
W. garandeeren voldoende werk. Als zij
daarin tekort schieten^ wat dan te doen. Zoo
mogelijk zag spr. vakarbeiders in vakwerk
geplaatst. Spr. vroeg de medewerking van
den Raad om in deze regeling verbetering
te krijgen.
De heer Dingerdis staat aan den
kant van den heer Hemelrijk, waar deze het
kapitalistisch stelsel in den huidigen vorm
veroordeelt. Spr. merkte voorts op, dat er
werkloozen zijn, die tot 5 dagen reeds werk
loos zijn.
De voorzitter achtte geen termen
aanwezig om 'n somber geluid te doen hoo
ren. Bergen verkeert nog in een bevoorrechte
positie. Het voorstel houdt atuurlijk in een
machtiging van B. en W. om werken uit te
voeren.
Bij de artikelsgewijze behandeling stelde
de heer Den Das voor, in het voorstel van
B. en W. het woord „uitgetrokken" te ver
vangen door „georganiseerde". Spr. wilde
den georganiseerde daardoor eenige voor
keur geven boven den ongeorganiseerde.
Wethouder Apeldoorn vond het niet
de taak der gemeente de georganiseerden
meer te helpen; een ongeorganiseerde met
een groot gezin kan niet ten achter gesteld
worden bij een georganiseerde. Spr. kan er
niet genoeg op aandringen het voorstel-Den
Das niet aan te nemen.
De heer Dingerdis steunde het voor
stel-Den Das.
Dr. H e m e Lr ij k achtte het ook een mid
del tegen werkloosheid, de georganiseerden
den voorrang te geven. Bovendien spreekt
men over een fictief gevaar, want B. en W
zeggen, dat ef genoeg werk zal zijn voor
allen. Zal dit niet het geval zijn, dan wil
spr. een steunregeling voor allen. Er is nog
nooit zoo vroeg en zooveel werkloosheid ge
weest als dit jaar. Als de raad bang is voor
de ongeorganiseerden, dan stemme men
mee voor een steunregeling
De heer Miltenburg wilde zijn stem
afhankelijk stellen van het al dan niet in
stellen van een steunregeling.
De voorzitter: Dit voorstel van B.
en W is de steunregeling; als deze faalt, is
ons middel niet toereikenddan is het woord
aan de heeren.
Het voorstel-Den Das om in het voorstel
van B. en W. het woord „uitgetrokken" te
vervangen door „georganiseerde" werd aan
genomen met 6 stemmen voor, 3 stemmen
tegen en 2 stemmen blanco. Vóór stemden
mevr. Dekker en de heeren dr. Hemelrijk, Den
Das, MacDonald, Dingerdis en Zeiler. Te
gen de heeren Apeldoorn, Swaag en Voüte;
blanco de heeren Blank en Miltenburg.
Het voorstel van B. en W. werd voorts on
gewijzigd z. h. st. aangenomen
De heer den Das hoopte, dat het B en
W. moge gelukken te voorzien in werk. Maar
spr. stelde zich niet erust. In den vorm van
een motie zou spr. daarom B. en W. willen
uitnoodigen een steunregeling te ontwerpen
en die den Raad in een volgende vergadering
voor te leggen, om als, onverhoopt blijkt, dat
er geen werk genoeg is, er een andere rege
ling reeds gereed is. Bij een volgend raads
besluit zal er toch nog over beslist moeten
worden, 't is slechts bedoeld als voorzorgs
maatregel.
De voorzitter achtte een steunregeling
overbodig. Als er geld te halen is, krijgt men
een wedloop naar deze gemeente; B. en W.
zullen wel voor voldoende werk zorgen.
De heer Den Das trok zijn motie in
Devoorzitter deelde nog mee, hoeveel
personen zich voor het cursusonderwijs heb
ben opgegeven; voor esperanto 14, plus 10
meer gevorderde; voor boekhouden resp. 9 en
2; voor engelsch resp. 13 en 9; voor Duitsch
5 en voor rransch geen.
Spr. herinnerde aan het raadsbesluit om
een cursus te doen doorgaan, als zich min
stens 15 deelnemers opgeven en wil slechts
esperanto laten doorgaan.
Dr. H e m e 1 r ij k vroeg soepele toepassing
van dit raadsbesluit en vroeg per annonce in
de bladen erop te wijzen, dat boekhouden en
Engelsch doorgaan, indien zich nog enkele
deelnemers opgeven.
Devoorzitter zegde dit toe.
Voorts werd in principe besloten aan te
koopen een perceel grond aan den Natteweg,
weg, groot 315 M. 2 ter plaatse waar
een verkeersweg geprojecteerd is, welke oo
de Prov. Wegenlijst voorkomt en waarvoor
uitkeering zal worden verkregen
Dr. Hemelrijk vroeg of het niet noo
dig is de publieke tribune te vergrooten. Als
de belangstelling is zooals dezen dag, is ze
veel te klein.
De voorzitter noemde d« belangstel
ling sporadisch en achtte verbouwing daar
voor onnoodig.
Hierna sluiting.
VOORZITTER TWEEDE KAMER.
De Staatscourant van hedenavond bevat
een Koninklijk besluit, waarbij tot voorzitter
van de Tweede Kamer voor het tijdvak der
tegenwoordige zitting is benoemd mr. J. R.
H. van Schaik, lid van die Kamer.
Uit Boekarest wordt gemeld, dat het
passagiersvliegtuig van den dienst
Parij'sBoekarest hedenmorgen vroeg
nabij Balatika in brand is geraakt en
neergestort. De piloot, de marconist en
vier passagiers werden gedood. Een der
passagiers was een Berlijnsch advocaat,
terwijl de anderen afkomstig waren uit
Weenen en Belgrado.
In de krantendrukkerij „Hungaria" is
gisteren een staking uitgebroken. Ten
gevolge van de jongste verordening der
regeering, waardoor de omvang der
kranten met een derde verminderd zou
worden, wilde de bedrijfsleider verschil
lende wijzigingen in de arbeidsvoor
waarden invoeren, waartegen.de arbei
ders protesteerden en tenslotte in sta
king gingen. In de „Hunagria"-drukkerij
worden drie kranten gedrukt.
Niet zelden kan men van die menschen
aantreffen, die leven en doen alsof ze alleen
op de wereld zijn. Ze spelen Robinson Crusoë,
die op het onbewoonde eiland kon doen en
laten precies wat hij maar wilde. Zulke lie
den verachten de goede vormen, wat gaan
hun de anderen aan. Ze nemen voor zich
het beste en het meeste; anderen moeten maar
zien wat ze krijgen kunnen. Ze gedragen zich
zooals zij dat het gemakkelijkste vinden op
dat moment; anderen mogen zich daaraan
dan maar ergeren als ze dat willen Totaal
onsociale naturen dus, die in de groote maat
schappij, die de samenleving der menschen
is, feitelijk niet thuis behooren en in de kleine
maatschappij, welke het gezin is, tot een
last zijn. Ze maken zich schuldig aan een
onvergeeflijke fout. Deze: dat ze wèl de lus
ten dier maatschappij groot of klein
willen genieten, maar de lasten daarvan wil
len ze niet aanvaarden Zuiver egoïsme dus
Egoïsme en inconsequentie.
We kunnen tegen zulke egïsten zeggen,
i u n'e* a"een °P de wereld zijn; dat ze
ie bedenken hebben, hoe andere menschen
even goed recht hebben op een plaatss: op
ij il' ?P waardeering. De menschenwe-
reld toch is niet een hoop zand of grint,
waarvan de korrels en de steentjes evengoed
anders zouden kunnen liggen zonder dat
daaraan iets veranderen zou. Neen, de men-
schenwereld is een wèl geordend lichaam,
waarin ieder lid, zelfs het kleinste zijn
eigen plaats heeft en van dat groote lichaam
der samenleving geldt, wanneer één lid lijdt,
dan lijden alle leden mede
We zien dat zoo duidelijk in de kleine we
reld van het gezin. Als de pa der families
goed in de verdiensten zit. dan hebben ook
vrouw en kinderen een goed verzorgd leven;
Zl'n de verdiensten maar gering, dan ervaren
allen, dat schraalhans keukenmeester is. Als
de vrouw des huizes gezond is en berekend
voor haar taak, dan zal 't gezinsleven langs
vlotte banen gaan; wanneer echter de huis
moeder zwak is en vaak bedlegerig dan zal
dat als een last op het gezin drukken Het
kan moeilijk anders; als één lid lijdt dan lij
den alle leden mede; als één lid in eere ge
houden wordt, dan verblijden zich alle leden
mede.
Dat geldt ook en zeker niet minder van
het goed en van het kwaad, dat we doen. Te
weinig wordt dat bedacht. Daardoor wordt
ook onberekenbare schade geleden. Er is een
direct erfelijksheidsverband tusschen de goe
de en de kwade lichamelijke en geestelijke
eigenschappen van vader, moeder en kinde
ren. In meer dan één opzicht zijn de kinderen
juist kinderen van hun vader en hun moeder.
De trekken van gelijkheid zijn niet toeval
ligheids producten. Verder nog. Het goed,
dat gedaan wordt door vader of moeder
keert ook tot hen terug. Het kwade, dat de
ouders doen, wreekt zich ook aan de kinde
ren. Want dit toch is een onomstootelijk
waarheid: wanneer een mensch, wie dan ook
en waar dan ook, kwaad doet hij doet dat
niet voor zichzelf alleen; anderen lijden me-
duidelijk, proefondervindelijk f»
stateeren als deze waarheid is even J c°n-
zwaar is ook de verantwoordêlh'Kif °0t
daaruit voortvloeit w®lke
Veel te weinig wordt die waarho.-a v
m bracht. Immers, wanneer dat wd ht
schiedde: hoeveel meer goed en hoeveel
der kwaad zou gedaan worden Maar ltu
oogen zijn te kortzichtig, dan dat w„0n*
draagwijdte van ons goed en kwaad
maar bij benadering zouden kunnen Srwk
ten, laat staan juist bepalen at'
De waarheid, dat anderen, dus onschuidi
gen, lijden door ons kwaad, werd van o.,a
her ingezien. Dat zien we in die woorden7-1
de Tien Geboden: Ik bezoek de zonde de?v,
deren aan de kinderen tot in het derde
vierde geslacht. Er is verband, niet steM3
duidelijk te constateeren, stuk voor stut
maar wel in het algemeen tusschen rn
kwaad en anderen. 04
Welk een verantwoordelijkheid laadt dal
op onze schouders. Een verantwoordelijkheid
te grooter, omdat we, in het algemeen Jr
sproken, volledige vrijheid hebebn om te doen
en te laten wat we willen. We kunnen dus
niet een deel van die verantwoordelijkheid
van ons afschuiven op anderen of haar ge
heel ontkennen, indien we althans niet ge!
heel of gedeeltelijk ontoerekenbaar zijn We
staan voor het feit, dat anderen, zeker het
vaakst die ons het naaste zijn, lijden onder
het kwaad dat wij doen, Het zou heel gemak
kelijk wezen om daarvan een menigte voor-
beelden bij te brengen.
Daarom klemt de eisch in het geweten dat
we het goede zullen doen en het kwade moe-
ten mijden. Niet alleen, omdat het goede
goed en het kwade kwaad en daarom ontoe.
laatbaar is, maar ook, omdat we weten, of
schoon we niet kunnen nagaan hoe en hoe
ver, dat anderen, die onschuldig zijn aan dat
kwaad, onder dat kwaad en zijn gevolgen
zullen lijden.
STOOMVAARTLIJNEN,
Kon. Ned. Stoomb. Maatschappij,
3rion, 15 Sept. v. Bordeaux te A'dam.
Eos, 15 Sept. v. Napels te Malaga,
[los, 15 Sept. v. A'dam te Pasages.
Saturnus, 15 Sept. v. Spanje te A'dam.
Ariadne, 13 Sept. v P. Plata n. Havre. 1
Bacchus, 14 Sept. v. W.-Indië te New-York
ris, 15 Sept. v. Stettin te A'dam.
ason, uitreis, 14 Sept. te Callao.
Minerva, 13 Sept. v. Danzig te Hamburg.
Telamon, 13 Sept. v. Tarragona te Genua.
Theseus, 14 Sept. v. Kopenhagen te Danzig.
Venezuela, 13 Sept. v. A'dam te Hamburg.
Vesta, 14 Sept. v. Oran n. Barcelona.
Bodegraven, thuisreis, 14 Sept. v. Cura9ao n.
Europa.
Ulysses, uitreis, 11 Sept. te en van Cura-
<;ao n. Cristobal.
Stoomvaart Mij. Nederland.
Chr. Huygens, uitreis, 14 Sept. v. Belawan.
P.C. Hooft, thuisreis, 15 Sept. v. Southamp-
ton.
Poelau Laut, 14 Sept. v. Hamburg n. A'dam.
Sembilan, uitreis, 15 Sept. te Port Said.
"ohan van Oldenbarnevelt, uitreis, 15 Sept.
v. Suez.
Poelau Laut, 16 Sept. v. Hamburg te A'dam.
Poelau Telia, uitreis, 15 Sept. te Port Said.
Holland Amerik a-Lijn.
Dinteldijk, Pac. n. Rot.., 13 Sept. te San
Francisco.
Maasdam, 14 Sept. v. Rott. te New-Orelans.
Damsterdijk, Rott.-Vanc., 12 Sept. v. San
Jose.
Veendam, 14 Sept. v. Bermuda te New-York
Delftdijk, Rott.-Vanc., 15 Sept. v. Londen.
Nebraska, Pac.-Rott., 15 Sept. v. Londen.
Kon. Holl. Lloyd.
-landria, thuisreis, 14 Sept. v. Funchal (Ma
dera).
Salland, uitreis, 14 Sept. te B.-Ayres.
Munster, 15 Sept. v. A'dam n. Z-Amerika
via Antwerpen.
Kon. Paketvaart Mij.
Tasman, Kaapstad-Batavia, 14 Sept. te Port
Natal.
(Buiten verantwoordelijkheid van de
Redactie. De opname in de rubriek, bewijst
geenszins dat de redactie er mede instemt).
RESTAURATIE RAADHUIS VEERE-
Mijnheer de Hoofdredacteur,
Erkentelijk voor uw steun, in het onder
schrift op het „Ingezonden Stuk" van den
heer Smits te Heiloo, verzoek ik U, daaraan
het volgende nog te mogen toevoegen.
De restauratie-commissie is niet „losgela
ten" op het Veersche raadhuis, doch pas ont
staan nadat door de regeering besloten was
tot herstel van het Veersche Raadhuis.
Het deel dezer commissie is hoofdzakelijk,
gelden van belangstellende particulieren tr<
den lande in te zenden, teneinde daardoor de
restauratie-kosten voor de regeering, en dus»
indirect, voor de belastingbeta
ler s, te verlichten. Dat dit inderdaad „W
zorg", en zelfs een groote zorg voor edd
commissie is, dat geef ik den heer Smits t06
al zal hij het wel anders bedoelen!
Aangezien mijn opponent een pr»c'
tisch en nuchter voorstellen van de ra
ken schijnt op prijs te stellen zal ik niet
gewagen van zedelijke plichten, die ®P
het nageslacht rusten, om dergelijk6
wonderschoons bouwwerken met liefde
in stand te houden, doch slechts op deze
twee punten wijzen:
1 Het voor restauratie door regeering
en, zoo aanstonds, door particulieren,
beschikbaar te stellen geld wordt zeker
voor het grootste deel "aan werkloozen,
direct en indirect, uitgekeerd, zoodat
hier dus van productieve werkverschaf
fing gesproken mag worden. t
2. Het Veersche Raadhuis vormt, me
zijn oudheidkamer, een voorname bron
van inkomsten voor ons Nederlanders,
jaarlijks toch komen vele honderd®
Amerikanen en andere buitenlander
een bezoek aan Veere brengen, en wel
de eerste plaats om zijn buitengewoo
mooie Raadhuis!
Met dank voor de plaatsruimte.
SIBOLD S. SMEDING,
Lid van de Restauratie-continu®8
voor het Raadhuis te Veere.
