DAGBLAD VOOR
ALKMAAR
EN
OMSTREKEN.
SbrikSTS,de linde,e"'
VOLKSUNIVERSITEIT
WINTERTIJD
S. KROM.
Stoomerij 1 Ververij
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
1% o. 234
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten .abat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMs. COSTEI ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
MAAIDAG 5 OCTOBER 1931 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
133e Jaargang.
T)uqdliksch Ojueczicht
LORD READING NAAR PARIJS-
Besprekingen over den algemeenen
tBuiletdaud
35HTI3SnVd 3AkQ3IN 30
ENCYCLIEK „NOVA IMPENDET".
HET BEZOEK VAN LAVAL
AAN WASHINGTON.
Geen voorstel tot het sluiten
van een veiligheidspact van
President Hoover?
GROOTE BRAND IN HET LETLAND-
SCHE KUENSTLERTHEATER.
ROOVERSBENDE IN POLEN
OVERVALT GOEDERENTREIN.
Twee spoorwegarbeiders gedood
EEN NIEUWE POLITIEKE PARTIJ
IN DUITSCHLAND.
De Socialistische Arbeiders
partij gesticht.
OOK IN DE SAKSISCHE MIJN
INDUSTRIE 7 PERCENT
LOONSVERLAGING.
GEDEELTELIJKE AMNESTIE
IN BULGARIJE.
In verband met den verjaardag van de
^egaaiT in V°de
ONBERADEN HUWELIJKEN EN
ECHTSCHEIDINGEN.
DE STAD KUAN DOOR DE
JAPANNERS BEZET.
4-
WAPENVONDST UIT DEN TIJD
VAN DE „HUURDERSWEEREN".
VOORSTEL VAN QUESNAY TOT
VERMINDERING VAN DE GOUD
DEKKING?
DEENSCHE BANKEN
IN MOEILIJKHEID.
Volgende week aanvang der
WE R KCURSUSSEN
BIJZONDER RAPPORT BANK VOOR
INTERNATIONALE BETALINGEN.
Onze naam waar-
borgt U prima en
vlugge aflevering
DE BOTSINGEN TUSSCHEN
WALEN EN VLAMINGEN.
Ministercrisis in België in ver
band met. de incidenten?
Het gebouw der Legion Natio
nale verwoest; talrijke ge
wonden.
Een ware slag tusschen Vla
mingen en Walen.
Dit nummer bestaat uit drie bladsn.
o
<-■ .oestand.
v
De serie bezoeken, welke ministers van ver
Schillende landen aan elkaar brengen, wordt
nog voortdurend grooter. En nu mag men
misschien wat twijfelachtig zijn schouders
ophalen over de waarde van dergelijke bezoe
ken, wij meenen, dat zij in elk gevai nuttig
kunnen zijn, omdat men elkaar persoonlijk
beter leert kennen, omdat meu gelegenheid
kn "t om besprekingen met elkaar te voeren
dieeen niet al te officieel karakter dragen.
Thans zal, naar het Foreign Office uit
Londen mededeelde, de Britsche minister van
buitenlandsche zaken, Lord Reading, naar
Parijs gaan. De Fransche minister-president
Laval en de Fransche minister van buiten
Tandsche zaken Briand hebben hun uitgenoo
digd, teneinde een bespreking met hem te
hebben over den algemeenen toestand. Reeds
morgen vroeg zal Lord Reading vertrekken
Dit bezoek zal het eerste persoonlijke con
tact zijn dat Lord Reading met de Fransche
ministers heeft sedert hij zijn ambt als mi
nister van buitenlandsche zaken aanvaardde
De jongste en ook de komende gebeurtenis
sen, o.a. het Fransche bezoek aan Berlijn en
het aanstaande bezoek aan Washington, de
ontwikkeling der gebeurtenissen te Genève
ten aanzien van het ontwapening en de jong
ste gebeurtenissen van financiëelen en econo
mischen aard, maken in de huidige periode
een persoonlijke bespreking uiterst wensche-
lijk. De Fransche uitnoodiging aan Lord
Reading wordt dan ook te Londen algemeen
met instemming begroet.
Volgens de (Engelsche) „Observer" is het
bezoek van den Britschen minister van bui
tenlandsche zaken Lord Reading aan Parijs
naar de meening, dat in Engelsche politieke
kringen heerscht, het logisch gevolg van het
'bezoek aan Berlijn van den Franschen minis
ter-president Laval, aangezien Engeland met
het oog op de belangrijke beteekenis van de
besprekingen te Washington van de stem
ming te Parijs en van de eventueele gevolgen
van Laval's reis naar Washington op
hoogte dient te worden gesteld.
Niet alleen acht men het de hoogste tijd.
dat men een duidelijk beeld krijgt van de toe
komst der Stillhalte-overeenkomst, doch bo
vendien acht men het een dringende eisch der
omstandigheden, dat binnen vier maanden
een zekere overeenstemming tusschen Frank
rijk, Amerika, Engeland en Duitschland
■wordt bereikt inzake de toekomst van het
Hooverplan. Men hoopt, dat de groote inter
nationale beweging, die door de gedachten
wisseling tusschen de vier mogendheden
ingeleid, de grondslag zal vormen voor een
internationale overeenkomst inzake stabilisa
tie der prijzen en de toekomstige verhouding
tusschen schuldeischers en schuldenaren.
o
Waarom gaat Lord Reading naar Parijs?
Dat blijkt nog nader uit verschillende berich
ten, die binnenkomen Zoo wordt in goeü-in
gelichte kringen verklaard, dat Lord Rea
ding den wensch heeft te kennen gegeven het
resultaat der te Berlijn gevoerde Duitsch
Fransche besprekingen te vernemen en zich
met de Fransche regeering ook te onderhou
den over andere kwesties, welke in verband
staan met de reis van Laval naar Washing
ton. In dit verband worden de kwesties ge
noemd betrekking hebbende op de internatio
nale schulden, de ontwapening en de crediet-
verstrekking. De Parijsche pers juicht het
bezoek van den Britschen minister van bui
tenlandsche zaken van harte toe en legt er
den nadruk op dat zijn wensch des te gerecht
vaardiger is daar de besprekingen te Berlijn
en Washington onvoorwaardelijk passen in
het kader der op C.hequers begonnen en te
Parijs, Londen en Berlijn voortgezette direc
te besprekingen der verantwoordelijke poli
tici
Pertinax schrijft in „Echo de Paris" dat de
kern der besprekingen te Washington het
foudprobleem zal vormen en dat het van de
ngelsche regeering afhangt op welke wijze
dit zal worden opgelost.
„Excelsior" wijst er op dat Laval zeer
goed weet, waf hij wil. Hij zal zonder vast
omlijnd program naar Washington gaan en
er naar streven all kwesties naar beste weten
en consciëntieus te behandelen, in het belang
van Europa en den vrede.
De Osservatore Romano" van Zaterdaa
avond publiceerde den Latijnschen en den
Itahaanschen tekst van de nieuwe Pauseliikt
„Nova lmpendet".
,P®VS saat uit van de hevige crisis die
volirt £n m - P,r-ldariaat ^eft. en ver-
«Wij zien een groot aantal
is
eerlijke en werkwillige arbeiders, die slechts
wenschen, in het zweet huns aanschijns door
eerlijken arbeid hun dagelijksch brood te
verdienen, waarom zij God dagelijks bidden,
en die thans tot werkloosheid zijn gedwon
gen, en die met hun gezinnen in groote be
hoeftigheid verkeeren". Het valt te vreezen
dat wanneer de nood niet gelenigd wordt
vele in ellende verkeerende gezinnen tot wan
hoop gedreven zullen worden. De paus roept
op tot een kruistocht van naastenliefde, want
door het stillen van den lichamelijken hon
ger zullen ook de zielen getroost worden
De kruistocht van naastenliefde zal ook de
vlammen van haat en hartstocht dooven en
de vlammen van liefde en eendracht voeden
en zal leiden tot vrede en sociale en indivi-
dueele welvaart. Bij de kruistocht van naas
tenliefde gaat het om een offer, dat voort
vloeit uit den door Christus in Zijn Evange
lie verkondigen plicht.
De Encycliek gaat dan verder over den
wedstrijd in bewapening, die teugelloos ge
noemd wordt. Het is een gevolg van de
ijverzucht tusschen de volkeren en veroor
zaakt reusachtige uitgaven, die onttrokken
worden aan het volksvermogen en aldus bij
dragen tot verscherping van de crisis. De
paus herhaalt derhalve de waarschuwing
van zijn voorgangers. Het is te betreuren dat
men daar tot nog toe geen rekening mee
heeft gehouden.
Tenslotte roept de paus alle bisschoppen
op om met alle tot hun beschikking staande
middelen het geweten te wekken voor de chr
geboden der naastenliefde. De bisschoppen
moeten in hun diocesen centrale instellingen
voor hulpverleening scheppen. De paus zal
God bidden, dezen tijd van bezoeking te wil
ien verkorten.
Het gerucht, dat president Hoover aan den
Franschen minister-president Laval tijdens
diens bezoek aan Washington het ontwerp
van een nieuw veiligheidspact zou willen
voorleggen, in welk ontwerp ook een nieuwe
regeling zou zijn opgenomen van de Duitsche
Oostgrenzen, heeft in Washington veel be
vreemding gewekt en is met groot ongeloof
ontvangen. Men verklaart, dat Hoover en
Laval, als verantwoordelijke leiders van twee
mogendheden, die op het oogenblik een over
heerschende positie in de wereld innemen,
ongetwijfeld zullen trachten een gemeen
schappelijke grondslag te vinden voor de op
lossing van de acuten vraagstukken, zooals
de kwestie der oorlogschulden, de goudver-
deeling en den goederenhandel, en dat zij
daarbij zeker ook het plan tot het bijeenroe
pen van een internationale, alles-omvattende
conferentie zullen bespreken. Aangezien er
echter een hardnekkige Congres-oppositie is,
die zich verzet tegen elke verplichting van
Amerika aan Europa, acht men het hoogst
onwaarschijnlijk, dat Hoover het voorstel tot
een veiligheidspact zou doen, om in ruil
daarvoor Fransche concessies ten aanzien
van de ontwapening en de oorlogsschulden
te verkrijgen. Het program voor de Fransch
Amerikaansche besprekingen zal, in verband
met den korten duur van het bezoek, zorg
vuldig worden voorbereid. Men acht het ech
ter voorbarig, reeds thans vermoedens uit te
spreken over het resultaat van het bezoek.
De verklaring, die naar verluidt in den loop
van deze week van president Hoover te ver
wachten is, zal voornamelijk betrekking heb-
,...°P Amerikaansche binnenlandsche
politiek.
Zaterdagmorgen vroeg is in het Let-
'a^sche Kuenstlertheater, het z g. Da-
vles Theater te Riga, een groote brand
uitgebroken, waardoor de geheele toe-
.-.chouwersruimte werd vernield. De ge-
hee.e Rigasche brandweer werd gealar
meerd om aan hec blusschingswerk deel
te nemen. Dank zij het ijzeren brand-
scherm bleef de tooneelruimte geheel
onbeschadigd, dat de rest van het ge
bouw is zoodanig vernield, dat van her
stel waarschijnlijk geen sprake kan zijn.
Bij het blusschingswprk liep een brand
weerman ernstige brandwonden op. De
oorzaak van den brand is vermoedelijk
kortsluiting.
periode tusschen het einde van den oor
log en het optrede nvan de huidige re-
geerine. In het bijzonder wordt amnestie
geëischt voor den voormaligen, thans te
Belgrado wonenden minister van land
bouw en den ie Parijs vertoevenden "ei-
der van het agrarisch-communistische
eenheidsfront. Men acht het ingediende
wetsontwerp van de grootste beteekenis
voor de binnenlandsche politiek van
Bulgarije, aangezien men er krachtigen
tegenstand tegen verwacht van alle an
dere partijen.
In het bosch bij Alexandrowo in de buurt
van het spoorwegstation Wloclawek in con
gres-Polen werd door gewapende roovers een
overval gepleegd op een goederentrein. Daar
de trein begeleid werd door eenige politie
beambten en bovendien het rijdend treinper
soneel gewapend was, ontspon zich een kort
gevecht. Twee spoorwegarbeiders werden
neergeschoten. De trein werd tot staan ge
bracht. Met behulp van politie uit Wlocla
wek is het gelukt in een naburig woud 17
verdachte personen te arresteeren, die, naar
vermoed, deel uitmaken van een beruchte
rooverbende.
jl
Zondag werd in de te Berlijn bijeengeroe
pen Rijksconferentie waaraan 88 vertegen
woordigers uit het Rijk, waarvan gekozen
vertegenwoordigers uit 259 van in totaal 32
districten der Sociaal Democratische Partii
en eenige gasten deelnamen de „Socialisti
sche Arbeiderspartij gesticht.
Tot partijvoorzitters werden gekozen dr
Seydewitz, dr. Rosenleld en Stroebei, voorts
in het partijbestuur de afgevaardigden Por-
tune, dr. Eckstein, Zweiling en frau Dueby
Gelukwenschen waren ontvangen van de
Independent Labour Partij en het voormali
ge Rijksdaglid Ledebur.
Nadat dr. Seydewitz in een toespraak ge
wezen had op de eerste door de partij te voe
ren acties, lichtte dr. Eckstein de reglementen
toe. Het program van actie dat een scherpe
begrenzing aangeeft van de nieuwe partij
tegenover de S.P.D. en de K.P.D. werd met
eenparigheid van stemmen aangenomen.
Tot ongeregeldheden is het niet gekomen,
aangezien de vergaderplaats streng geheim
is gehouden. - v,
De besprekingen met den Saksischen arbi
ter voor de kolenindustrie in Saksen hebben
tot resultaat gehad, dat een scheidsrechterlij
ke uttspraak is gevallen, volgens welke de
loonen in de Saksische kolenindustrie met in
gang van 8 October a.s. met 7 percent ver
laagd zuilen worden. De nieuwe overeen
komst kan per maand worden opgezegd en
loopt voorloopig slechts tot het einde van
November. De werkgevers hebben de uit
spraak aanvaard, terwijl zij door de arbei
dersorganisaties verworpen is. De Vereeni-
ging van Mijneigenaars te Zwickau heeft het
Rijksministerie van Arbeid verzocht, de uit
spraak bindend te verklagen. Men verwacht,
dat evenals voor het Roergebied het geval
was, ook de mijnwerkers in Saksen zullen
worden vrijgesteld van betaling van contri
butie voor de werkloosheidsverzekering.
onafhankelijkheid van Bulgarije heeft
de koning op voorstel van den minister
van justitie aan 400 gevangenen e
of gedeeltelijke amnestie verleend un-
der hen bevindt zich een vrij groot aan-
taTSekertfjdVhehgher;60 afgevaa^dig-
nNtische fra^en^voorrie! Ingediend
KERKERSTRAFFEN WEGENS DEN
MOORDAANSLAG OP KONING
ZOGOE.
Zaterdag deed de rechtbank te Ried (Oos
tenrijk) uitspraak in het proces wegens den
moordaanslag op Koning Zogoe van Alba
nië. Wegens moord werd de Albaniër Ajelos-
hi tot 7 jaar zware kerkerstraf veroordeeld.
De tweede beklaagde, de Albaniër Cami,
werd wegens poging tot moord en mede
plichtigheid veroordeeld tot drie jaar zware
kerkerstraf. Deze straffen worden verzwaard
voor beide beklaagden met een dag per kwar
taal zonder voedsel. Bovendien moet Cami
een schadevergoeding betalen aan den bij
den aanslag op den koning gewonden Mi
nister Libonova, terwijl beide beklaagden
tevens veroordeeld zijn in de kosten van het
geding.
1
VUURGEVECHT TUSSCHEN WIT-
GARDISTEN EN G.P. OE-TROEPEN.
Nabij Blagowesjtsjensk trachtte een groep
Wit-Gardisten de Russische grens te over
schrijden, waarbij zij verrast werden door
troepen der G. P. Oe. Er ontstond een vuur
gevecht, waarbij vier Wit-Gardisten werden
gedood, alsmede een Russisch grenssoldaat
Acht Wit-Gardisten werden gevangen geno
men en zullen door de G P. OE. veroor
deeld worden.
Een ambtenaar van het politiehof te Lei-
cester, belast met het voorloopig onderzoek
inzake aanvragen ;t echtscheiding, heeft aan
de News Chronicle, zooals de N. R. Crt. ver
telt, meegedeeld, dat er per week 50 paartjes
bij hem komen, die trachten willen echtschei
ding te verkrijgen. Het aantal is den laatsten
tijd geregeld toegenomen, de ambtenaar geeft
hiervan de volgende verklaring. Een jongen
loopt op straat een meisje tegen het lijf en
twee of drie maanden later trouwen zij. Zij
kennen elkaar nog volstrekt niet, zij hebben
geen geld genoeg om een eigen huishouden
op te zetten en moeten bij hun ouders of ver
wanten hun intrek nemen. Trekken zij bij hun
ouders in, dan kiest de moeder altijd partij
voor haar eigen kind, hetzij zoon of dochter.
Wat de(n) echtgenoot hindert. Zoo gauw er
dan onaangenaamheden komen loopt degeen,
die zich verongelijkt gevoelt, naar het hof
voor echtscheidingen. De moeilijkheden doen
zich vrijwel allemaal voor bij heel jonge echt
paren die geen eigen tehuis hebben. -
Naar uit Russische bron te Peking wordt
vernomen hebben de Japansche troepen de
stad Kauan in de omgeving van Tsjantsjoen
bezet. De Japansche troepen werden aan de
grens tusschen Tsjantsjoen en Kwantsjoen
tsoe versterkt, zoodat de Japanners ingeval
van uitbreken van onlusten te Charbin in de
gelegenheid zullen zijn, direct den geheelen
Oosterspoorweg te bezetten.
Bij een verhuizing werd op den zolder van
een huis in de Dorfstrasse te Mariënfelde,
welk huis vroeger bewoond werd door den
inmiddels overleden Geheimrat Prof. Rosen-
bruch, een aantal verroeste wapens, w.o. 13
geweren, een automatisch pistool, een revol
ver en handgranaat, een kist infanteriemuni-
tie en talrijke zwart-wit-roode banden met de
letters S gemerkt, gevonden. De wapens
stammen uit den tijd der a.g. Inwonersweeren
en zijn thans geheel onbruikbaar.
Naar uit Bazel gemeld wordt, heeft de
Directeur-generaal van de Bank voor Inter
nationale Betalingen, Quesnay, een voorstel
uitgewerkt tot algemeene vermindering van
de gouddekking der bankbiljetten-circulatie
der centrale banken, welk voorstel vermoede
lijk ter sprake zal komen in de eerstvolgende
zitting van den Raad van Beheer der Bank
voor Internationale Betalingen op 12 Octo
ber a.s.
Het plan, waaromtrent nog geen nadere
bijzonderheden bekend zijn, zou o.a. inhou
den, de waarde van de munteenheid ten aan
zien van den gouden standaard te verlagen.
Dit zou bijv. voor Duitschland, waar op het
oogenblik 1390 Rijksmark een waarde van 1
pond fijngoud vertegenwoordigt, b?teekenen,
dat deze verhouding verhoogd zou worden
tot 1600 of 1700 Rijksmark per pond fijn
goud. Door deze verlaging van de goud-
dekking, die natuurlijk slechts mogelijk zou
zijn wanneer alle landen, ook Frankrijk en
Amerika, er aan meededen, zoo een vergroo
ting van de geldcirculatie mogelijk zijn, zon
der dat de emissie-banken daardoor met
goudgebrek te kampen zouden krijgen.
De grootste der drie leidende Deensche
banken, „Handelsbanken", is in moeilijkhe
den geraakt tengevolge van de jongste econo
mische ontwikkeling. De Nationale Bank
heeft toegezegd, bij een eventueele onttrek
king op grooten schaal van gelden, Handels
banken te zullen steunen door het beschik
baarstellen van een belangrijk bedrag, dat
voorziet in de behoeften van de bankinstel
ling.
Het sociaal-democratische dagblad „So-
cialdemokraten", het orgaan van Minister
president Stauning, schrijft, dat men veilig
kan aannemen, dat er geen twijfel aan de so
liditeit van de bank bestaat, wel echter wat
betreft haar liquiditeit
BENZINE-ONTPLOFFING BIJ HET
REINIGEN VAN KLEEREN.
Twee personen gedood.
Zaterdag reinigde een vrouw met hulp van
haar dochter eenige kleedingstukken met
benzine in de keuken van haar woning te
Dresden. Plotseling ontplofte de benzine en
de vrouw en het meisje werden zoo ernstig
gewond, dat zij beiden, na in het ziekenhuis
te zijn opgenomen, nog in den loop van den
avond overleden. De buren verklaarden, dat
de ontploffing zoo hevig was, dat het huis
op zijn grondvesten schudde.
Schrijft na int
De president van de Bank voor Internatio
nale Betalingen is, naar de diplomatieke
correspondent van „Daily Telegraph" meldt,
voornemens een bijzonder rapport inzake de
financieele crisis in Engeland uit te brengen
aan het directorium der Bank.
Onlangs was MacGarrah te Londen, ten
einde de situatie persoonlijk te kunnen bestu-
deeren. Het directorium zal voorts den toe
stand in Duitschland, Oostenrijk en Honga
rije bestudeeren, zoomede de verdere toekomst
der „Stillhalte" credieten op korten termijn,
voor zoover Engeland daarbij betrokken is.
(Zie voor begin pag. 1 derde blad.)
Zondagavond liep te Brussel het gerucht,
dat heer Van Caeneghem, minister van open
bare werken, hedenavond zijn ontslag zou
aanvragen in verband met het feit, dat de
heer Bovesse, minister van P.T.T., de radi>
uitzending heeft toegelaten van de Waalsche
betooging te Hasselt. Er is ook sprake van,
dat de andere Vlaamsche ministers zouden
aftreden. Men acht het evenwel mogelijk, dat
de zaak morgen in der minne wordt ge
schikt.
Bij den terugkeer uit Hasselt van een ge
deelte der leden van het nationale legioen te
Antwerpen trokken ongeveer 500 betoogers
naar het lokaal van het legioen in de Lange
Gasthuisstraat.
Nauwelijks waren zij daar aangekomen
of zij werden daar aangevallen door een
sterke groep Vlamingen die in minder dan
geen tijd het geheele lokaal vernielden. De
glasscherven vlogen overal in het rond.
De direct geroepen politiebeambten
slaagden er in de orde te herstellen. De ge
heele straat werd afgezet.
Tal van personen liepen verwondingen op
Een groote .menigte bevond zich heden
avond om tien uur nog in de omgeving van
het stationsgebouw. De menschen zijn zeer
opgewonden. Er werden nog nieuwe inci
denten gevreesd aangezien nog twee treinen
uit Hasselt werden verwacht.
De Belgische dag te Hasselt heeft zich tof
een waren slag tusschen Walen en Vlamin
gen ontwikkeld. Sterke patrouilles gendar
men trokken door de straten. Men erzekerf
dat het aantal gewonden omstreeks honderd
bedraagt.
Een extra-trein welke uit de richting Gent
kwam werd bij Kermpt door Vlaamsche boe
ren en studenten met steenen cn flesschen
bekogeld. Talrijke ruiten werden vernield.
Het aantal der door glasscherven gewonde
treinpassagiers is zeer groot.
Toen hedenmiddag de feeststoet, bestaande
uit 25.000 menschen zich in beweging zette,
werden zij door de toeschouwers onder ge
joel ontvangen. Er werd geroepen: „Leve
Vlaanderen, weg met België'', terwijl de
Vlaamsche Leeuw werd gezongen.
Op eenige plaatsen is het den Vlamingen
gelukt, ondanks het optreden der gendarme
rie, den optocht te doordringen. t
Uit de bovenverdiepingen van het Vlaam
sche Huis werd met flesschen en glazen ge
worpen. De gendarmerie bestormde het Huis
en dwong de Vlamingen het Huis te ontrui
men.
Jonge Vlamingen haalden de Belgische
vlag van de huizen omlaag en verbranden
deze onder het zingen van Vlaamsche liede
ren.
De microfoon waarmede de redevoeringen
via den Vlaamsche omroep zouden worden
