Rlkmaarsclie Courant.
EEN LEVEN OM EEN LEVEN.
Van mijn Palestijnsche reis.
Radionieuws
Honderd vier en dertigste Jaargang.
Woensdag 30 Maart.
No. 75 1932
Donderdag 31 Maart.
Hilversum, 1875 M. (Uitsluitend A.V.ft.O.)
8 Gramofoonplaten. 10 Morgenwijding.
10.15 Gramofoonpjaten. 10.30 Concert. Toos
van Veen (zang), Leo Wolfsbergen (zang),
£,rb. Veen (piano). 11.— Voordracht door
Rolien Numan. 11.30 Vervolg concert. 12
Omroeporkest o.l.v. N. Treep. 2.J. Com-
brink: Handweven. 2.20 Pauze. 2.45 Max
[Tak: De groote symphonie-orkesten en hun
leiders. 3.30 Zang door Geertruida van Vla-
deracken. Jan Poortenaar (piano). 4.— Zie-
kenuur. 5.A.V.R.O.-Kamerorkest o.l.v. L.
Schmidt. Intermezzo: Zang door Charlotte
jaeckel. Piano: Egb. Veen. 0.30 Sportpraatje
door H. Hollander. 7.— Kamer-orkest (Ver
volg). 7.30 J. Peper: Causerie over Handels-
Onderwijs. 8.Gramofoonplaten. 8.15 Con
certgebouw-orkest o.l.v. Dr. W. Mengelberg.
'Maria Ivogün (zang). 0.a. Loudensche Sym-
phonie, Haydn; Mozart-aria's; Salomé's
iTanz, R. Strausz. In de pauze: Kon. 's-Her-
togenbosch' Mannenkoor o.l.v. P. Kallen-
bach. 10.30 Vaz Dias. 10.40 Gramofoon
platen. 11 Uit Rest. „Haeck'', Den Haag:
Orkesten o.l.v. Pali Tot en Cornelius Codol-
ban.
Huizen, 298 M. (8.—9.15 en 11—2.—
K.R.O., 10.—li.— en 2.—11.30 N.C.R.V
8.9.15 en 10.Gramofoonplaten. 10.15
Ziekendienst. 10.45 Gramofoonplaten. 11.30
Godsd. Halfuurtje. 12.15 K.RO.-orkest o.l.v.
IJ. Gerritsen. 2.Handwerkcursus. 3.3.30
Vrouwenhalfuurtje. 4.Ziekenuurtje. 5.
Cursus Handenarbeid v. d. jeugd. 5.45 Cello-
recital door H. R. Franke. Vleugel: Mej. A.
Hendriks. 6.45 Knipcursus. 7.— Vragenhalf-
uurtje. 7.45 Ned. Chr. Persbureau. 8.— Zang
vereniging „Weesper Mannenkoor" o.l.v. J
Boon. O.a. Wiegenlied, Brahms 9.Cause
rie over Jeugd-Werk. 9.30 Vervolg concert.
O.a. 3 Vlaamsche liederen. De Clercq en Sol-
datenkoor, Chr. Gounod. 10.Vaz Dias
10.30—11.30 Gramofoonplaten.
Daventry, 1554 M. 10.35 Morgenwijding.
10.50—11.05 Tijdsein, Berichten. 12.20 Orgel
concert door Reg. Foort. 1.20 Shepherds
Bush Paviljoen-orkest o.l.v. Harry Fryer.
2.05 Lezing. 2.20—2.50 Gramofoonplaten
3.20 Kerkdienst vanuit de Westminster. 4.05
BBC-Dansorkest o.l.v. Henry Hall. 4.50
Grosvenor House-orkest o-lv. J. Meeus. 5.35
Kinderuur. 6.20 Berichten. 6.53 Frank Mer-
rick speelt Haydn's Piano-sonates. 7.10 en
7.40 Lezing Lezing. 7.50 „Der Zigeuner
baron", operette van Joh. Strausz. BBC-
orkest, koor en solisten o.l.v. Adrian Boult
Regie: Cordon McConnell en John Watt. 9.20
Berichten en lezing. 9.55 Concert: Wmifred
Small (viool) en Maurice Cole (piano). O.a.
Prélude uit de „Suite Bergamasque", Debussy.
10.50 Kerkdienst. 11.05—12.20 BBC-Dans
orkest o.l.v. Henry Hall.
Parijs „Radio-Paris"1725 M. 805, 12.50
en 7.50 Gramofoonplaten. 9.05 dito. 9.20 Van
uit het Ambigu-Theater- „La Retraite" van
Bayerfein. (Tooneel).
Kalundborg, 1153 M. 11.201.20 Con
cert uit Rest. „Wivex" 2.20—4.20 L. Preii's
orkest. M.m.v. B. Heilmann (zang) en F.
Jensen (piano). 7.3(3—8.40 Haydnconcert
m.m.v. Strijkkwartet, vocale solisten en F.
Jensen (piano). O.a. Schotsche liederen en
Strijkkwartet Op. 76. Nr. 4, B-dur. 9.35
10.15 Deensche muziek o.l.v. Gröndahl. O.a.
Suite voor strijkorkest A-moll, Nielsen. 10.15
tot 11.50 Moderne dansmuziek.
Langenberg, 473 M. 6.257.20 en 10.40
tot 11.20 Gramofoonplaten. 11.2012.35
Haydn-Herdenking. 12.451.50 Concert o-l.v
'Eysoldt. 4.20—5.20 Concert door het Werag-
orkest. 7.20 Concert o.l.v. Wolf. O.a. Fragm
uit „De Tooverfluit", Mozart. 7.50 Uit de
operettes van Suppé. Sted. orkest van Mun
ster o.l.v. Wolf m.m.v solisten. 9.20 Berich
ten hierna tot 10.20 Concert o.l.v. Wolf. 10.20
tot 11.20 Concert uit Café Corso.
Brussel508 en 338 M. 508 M.: 12.35
2.05 Gramofoonplaten. 5.20 Concert o.l.v.
Meulemans. 6.05 en 6.5C Gramofoonplaten.
8.20 Concert o.l.v. André. M.m.v. Mej.
Gravis (zang) en G. Valentin (tenor). O.a.
Ouv. Sommernachtstraum, Mendeissohn; Se
renade, Toselli en Pas des Fleurs, Délibes
338 M.: 12.352.05 Gramofoonplaten. 5.20
Concert door het Omroeporkest. 6.50 Gra
mofoonplaten. 8.20 Concert door het Om
roeporkest m.m.v. het koor „Pogen". O.a. Vie
Parisienne, Offenbach.
jfautfCetott
Naar het Engelsch van Morice Gerard
door Emma A. H.
58)
Met vurig verlangende en trillende vingers
scheurde Lucille den brief open, die luidde
als volgt:
Liefste lieveling,
Dit kan ik je schrijven door de vriendelijke
welwillendheid en het oogluikend toelaten
van sir Ralph Abercromby, gouverneur van
den Tower, dien God beloone voor zijn goed
heid jegens mij. Ik werd hedenochtend naar
Bow Street gebracht op bevel van den koning
onderteekend door Zijn Majesteit in persoon,
beschuldigd van den moord op mylord De-
vizes. Zijn Genade, de hertog van Bucking-
ham, was tegenwoordig, zat op de bank bij
de overheid en leidde inderdaad het verhoor.
Hij is zeer bitter jegens mij gestemd. Ik
moest bekennen het feit, dat lord Devizes om
kwam door mijn hand, maar, toen ik mijn
verdediging wilde aanvoeren, sloot de over
heid het verhoor en verwees mij voor de uit
spraak van mijn vonnis naar het Gerechtshof
gepresideerd door den koning. Mij werd me
degedeeld, dat het geval binnenkort zal voor
komen. Je moet heel actief zijn, liefste en mas
ter Gaythorpe bewegen je te helpen, zoodat
Rome, 441 M. 7.20 Gramofoonplaten. 8.05
Beethovenconcert o-l.v. Santarelli. M.m.v.
Arrigo Serato (viool). O.a. 3de Leonore-
Ouverture en fragm. uit de 9de Symphonie.
9.05 Radio-tooneel. Hierna vervolg concert:
O.a. Vioolconcert D-dur.
Zeesen, 1635 M. 7.20 Concert door het
Leipziger Symphonie-orkest o.l.v. J. Fritzsche.
8.20 Haydn-herdenking m.m.v. orkest strijk
kwartet en solisten. 9.50 Berichten en hierna
Concert. (Dansen en marschen van Tschai-
kowsky).
RADIOMUZIEK VAN DE KOMENDE
DAGEN.
D o n de rd a g.
De herdenking van den geboortedag van
Joseph Haydn (31 Maart 1932) doortrekt
gelijk zuurdeesem de radio-muziekprogram
ma's van deze en de volgende dagen. Öp het
eind van den morgen brengt Weenen de of-
ficiëele herdenking door de Oostenrijksche
regeering, waarbij variaties over het volks
lied en het Te Deum ten gehoore worden ge
bracht; deze uitzending gaat ook over Lan
genberg en Königswusterhausen. Op het eind
van den middag brengt Berlijn kamermuziek
werken van Havdn. In het begin van den
avond brengt dit station een programma uit
den bloeitijd der Weensche wals met drie
kwartsmaat meesterwerken van o.a.
Strauss en Lanner. Hamburg herdenkt
Haydn met de uitvoering van een van diens
pianotrio's en een strijkkwartet. Het Haydn
concert van Kalundborg brengt om. de
Schottische Lieder voor sopraan, alt en
strijkorkest en één van de 77 strijkkwartet
ten van den meester, het kwartet op. 76 nr. 4
(Bes-dur). Langenberg geeft een aantal
fragmenten uit operettes van Franz von
Suppé (18191895). Beromünster geeft een
concert ter herdenking van Joseph Haydn;
Mühlacker huldigt dezen met een program
ma Alt Wien, gevolgd door een concert, dat
o m. het Kaiserquartett en de svmphonie in
C-dur (nr. 48, Maria Theresia) brengt.
Des avonds komt over Radio Suisse Roman-
de een mooi orkestconcert met een afwisse
lend programma, Bach's derde Branden-
bnrgsch concert (een der reeks „concerten"
voor orkest, eigenlijk symphonieën met obli
gate instrumenten, die opgedragen zijn aan
den markgraaf Christian Ludwig von Bran
denburg), verder een vioolconcert van Mo
zart, Debussv's orkest-suite Printemps, die
indertijd (1887) in de officiëele Fransche
muziekwereld wegens hare gederfde harmo
nieën een waar schandaal verwekte, en tot
slot Rimsky Korsakoff's bril'ante ouverture
Grande Paque Russe. Over Rome komt een
Beethovenconcert met o.m. de mooie ouver
ture Leonore 3 en één der beide romances
voor viool en orkest T-dur). Het Haydn
concert van Praag brengt o.m. het vioolcon
cert in C-dur en een symphonie (Es-dur)
Over Leipzig komt een uitzending „Joseph
Haydn" met mededeelingen over zijn leven
en werk en een muziekprogramma. Haydn's
vioolconcert in C-dur is ook te hooren over
Midland Regional, als onderdeel van een
mooi programma, dat verder de symphonie
nr. 99 in Es-dur brengt. Over London Regio
nal komt kamermuziek, o.m. strijkkwartetten
van den Enge1schen componist Bax en van
Ravel. Motala brengt de trio sonate g-moll
voor fluit, altviool en harp van Debussy, een
van de reeks Six sonates pour instruments
divers. Ook over Breslau komt een Havdn
concert. Later op den avond komt over Da
ventry kamermuziek (viool en piano). Ook
Barce'ona betuigt hulde aan de nagedachte
nis van Haydn.
Operette.
Daventry brengt Johann Strauss' Zigeu
nerbaron, een vroolijke geschiedenis, die niet
mank gaat aan het euvel, waaraan de meeste
operettes van dezen componist lijden en die
daardoor helaas vrijwel nooit meer worden
gegeven, de onmogelijke tekst.
EEN NIEUWE PLAATSTROOMLAMP.
Van de N.V. Thermion radiolampen fabrie
ken te Nijmegen ontvingen we ter recensie
een van haar nieuwe plaatstroomlampen
Type EGl.
Deze lamp is van het indirect verhitte type
(Gloeistroom 1.1 Amp., 4 Volt) en gecon
strueerd voor enkele gelijkrichting, waarbij
een maximale wisselspanning van 300 V.
mag worden aangelegd. Door het indirect
verhitten van de kathode past deze lamp zich
vooral zeer goed aan in toestellen met wissel
stroomlampen. Hierdoor worden n.1. alle
schadelijke gevolgen, van het eerst oploopen
van de plaatspanning en het daarna op tem
peratuur komen der kathodes van de ont-
vanglampen voorkomen. De kathode van de
lamp heeft n.1. evenveel tijd noodig om op
temperatuur te komen, als die der ontvang-
lampen. De lamp is voorzien van een ge
wone 4-pens sokkel. De kathode is inwen
dig met een der gloeidraadpennen doorver-
wij de verdediging zoo goed mogelijk opstel
len. Toch betwijfel ik den uitslag, want mijn
vijanden zijn alvermogend en zij nemen zich
voor deze zaak tot en einde te brengen, waar
mee mijn ondergang wordt beraamd. Toch
bid ik met den ouden Psalmist: Heere, neig
Uw oor, verhoor mij, want ik ben ellendig
en noodruftig. Bewaar mijne ziel, want ik
ben Uw gunstgenoot; o, Gij, mijn God, ver
los Uwen knecht, die op U betrouwt
Moge God, u, liefste, en onze kinderen on
der de hoede van Zijn vleugelen nemen, bidt
je liefhebbende echtgenoot, Robert Darcy.
Tien dagen verliepen na de ontvangst van
dien moedigen en teederen brief; dagen van
hevigen angst en spanning. Ze werden inge
nomen door beraadslagingen met de advoca
ten. In den regel ging miss Darcy naar St.
Martins Fields, maar tweemaal kwam
Gaythorpe bij haar in Kingston, toen zij te
ongesteld was om de reis naar hem te onder
nemen.
Het werd Lucille vergund haar echtgenoot
drie keer per week te zien,( maar nooit alleen
er was altijd een gevangenbewaarder bij. De
ze bezoeken vergden zeer veel van haar uit
houdingsvermogenhaar moed begaf haar
als de praam haar geleidde naar de nood
lottige treden bij de „Verraderspoort", waar
door zeo vele gevangenen de voltrekking van
hun vonnis tegemoet gegaan waren, gedu
rende de eeuwen, sinds de Tower gebouwd
was; de grimmige valpoort, de massief ge
welfde ingang, de kleine cel met haar stevige
muren, waarvan de dikte in het oog viel,
bonden. De bol van de lamp is voor het
grootste gedeelte doorzichtig gelaten, slechts
aan den onderkant hiervan is een magne
siumspiegel neergeslagen; hierdoor wordt
de warmte-uitstraling van de lamp ten zeer
ste bevorderd. Verder is de anode gaasvor-
mig uitgevoerd, hetgeen eveneens de warmte-
uitstraling van de anode ten goede komt. Een
en ander maakt, dat de lamp ca. 30 Watt kan
dissipeeren (300 Volt bij 120 mA). Wij heb
ben de lamp geruimen tijd op ca. 20 Watt be
proefd en geen overmatige verhitting gecon
stateerd, terwijl de lamp nog evengoed func-
tionneerd als bij het begin. Bovendien is de
bevestiging van de kathode zoodanig gecon
strueerd, dat sluiting tusschen kathode en
anode door een micacentreering absoluut uit
gesloten is. Resumeerende komen we tot de
slotsom, dat we hier met een lamptype te
doen hebben, dat alleszins aan de door de
fabriek medegedeelde gegevens voldoet en
zoowel door zijn uiterlijke constructie als
door zijn electrische eigenschappen aan de
hoogste eischen voldoet.
Door Rabbijn S. Ph. de Vries Mzn.
JOODSCHE KRONIEK
Door den Emek.
Voor ongeveer een tiental jaren bevonden
zich in heel de vlakte, die tot de grootste be
hoort en eens de vruchtbaarste was van het
oude Palestina, slechts enkeie Arabische dor
pen. En hun weinige bewoners waren be
klagenswaardige schepselen, die hun ellendig
leven voortsleepten in den strijd om een
kommerlijk bestaan en tegen de voortdurend
doodelijke dreiging der malaria. En verder
kon men er begraafplaatsen vinden en de
steenen van verspreide graven. Allemaal res
ten van nederzettingen Arabische en ook
Duitsche die aan moeraskoortsen waren te
gronde gegaan.
En toen, voor een jaar of tien, hebben de
leiders van het K.K.L. Kéren Kajémeth
Lejisraél, dat is het Joodsch-Nationaal-Fonds
den wel zeer brutaal schijnenden moed ge
vonden, om met grondaankoop in het groot
in den Emek te beginnen. Met de technische
middelen der wetenschap en de taaie en held
haftige volharding van Palestina-pionieren
zijr. de moerassen opgeruimd en is de koorts
tot een zeer klein procent teruggebracht of
reeds geheel verdreven. De Emek telt thans
een dertig dorpen en nederzettingen, met meer
dan zesduizend Joodsche bewoners. Ge
zonde en bezielde werkers, die dc vreugde
van den arbeid kennen.
Aan drainage-werken en investeerings-
k os ten is voor den Emek een paar millioen
Pond uitgegeven. Of het teveel is en of het
roekeloos was en of die roekeloosheid zich
thans wreekt en in de toekomst zich voort
durend sterk zal blijven wreken, dat zijn
vragen, waarover wij geen oordeel hebben.
En welke wolken er zich in den huidigen
wereldcrisis boven den Palestina-opbouw
samenpakken, die nu misschien ook door de
reusachtige onderneming van de Emek bo
vendien topzwaar is geworden, ligt in den
schoot der naaste jaren. Wij kunnen deze
vragen niet zoo maar voorbijgaan. Een ant
woord hebben we echter niet. We kunnen
slechts hopen, dat de Joodsche wereld het
vereischte antwoord wel zal geven. Hopen en
verwachten.
Met zulke overdenkingen gaan we den
Emek in. We bevinden ons op Joodschen bo
dem; op grond, die voor het overgroot ge
deelte nu eigendom van het Joodsche volk is
geworden, en door Joodsche handen is en
wordt bewerkt; die van een onherbergzame
verlatenheid, waar de malaria-koorts, dus de
dood, rondwaarde, tot een reeds vruchtbare
streek is gemaakt, welke bewijst, wat hier de
Joodsche wil vermag en hoe volharding en
idialisme, die elkander bevruchten, den Bijbel-
schen bodem weer in cultuurland weten te
herscheppen.
Wij missen den juisten maatstaf der verge
lijking, omdat we voor tien jaren niet hebben
bezien, hoe het er hier uitzag en ook niet de
eerste pogingen en den moeizaamsten tijd van
den aanvang der ontginning hebben aan
schouwd. Maar we kennen toch de kale heu
velen en de met steenen en rotsblokken be
zaaide hellingen en uitgestrektheden, die ons
als uitdagend aankeken en vroegen: Wat
wacht ge van ons? Wat verwacht ge van
deze woestenijen? Het land hier geeft ant
woord. De velden geven antwoord. De bodem
gehoorzaamt den wil en den vlijt der Jood
sche handen. „En zij gehoorzamen Jisreëel"
1). Zoo denkt men onwillekeurig.
En we zijn te Béth-Alpha aangekomen. Het
is juist middag. Pauze en etenstijd. In een
groote, luchtige, nog houten, maar stevig
gebouwde barak zitten mannen en vrouwen,
allemaal nog in de jeugd of in ieder geval
nog in den opgang des levens, aan lange
daar waar het kleine venster uitstak over de
plaats daar beneden; het voortdurend gebrul
van de leeuwen uit hun omheining naar To-
wer-Hill; al deze dingen dienden om nog te
versterken de gedruktheid, die het noodzake
lijk gevolg moest zijn van de zware beschuldi
ging, tegen Robert ingebracht. Alleen het be
wustzijn van zijn onschuld en braafheid en
haar eigen vertrouwen in God behoedden
haar voor inzinking, die haar gezondheid
ernstig ondermijnde.
Eén ding, dat zoowel de adcocaat als miss
Darcy verbaasde, was het feit, dat Anne Pem
bery, het jonge meisje, dat Robert had gered
en thuis gebracht, door den procureur-gene
raal gedagvaard was om bij de rechtzitting
te verschijnen als getuige van de andere par
tij.
Zij had haar lichamelijk gezondheid voor
een groot deel terug, maar haar geest was
nog zwak en verward. Zij had zich zeer ge
hecht aan miss Darcy, die haar groote vrien
delijkheid en achting had getoond; ze ver
bleef nog altijd in het huis in Kingston,
daar haar vader nog niet was teruggekeerd
en degene, wie hij de leiding van zijn huis
houding had opgedragen, ziek lag aan bin-
nenkoortsen, waardoor zijzelve verzorgd
moest worden.
Master Gaythorpe en met hem de advocaat
dien hij had aangenomen, had Anne Pembery
beschouwd als de voornaamste getuige ten
gunste kapitein Darcy en zelfs de rechtskun
digen konden niet verklaren door welke spits-
vondigheid haar getuigenis kon gerekend wor
tafels op lange banken aan het gezamenlijke
middagmaal. We zijn in een collectivistische
kolonie. Zoo zijn er eenige. Dat is nog wat
anders dan coöperatie. Hier geschiedt alles
vóór, maar ook uit en door de gemeenschap.
Alles. Zoo ergens, dan komt het hier op het
menschenmateriaal aan. en op de eenheid
van overtuiging en wil. In Béth-Alpha schijnt
het goed te gaan. Wat we er zien. in het
woongedeelte en daarbuiten, getuigt van ge
regelde ontwikkeling.
Bij onzen rondgang komen we natuurlijk
ook op de plaats, waar nog maar kort ge
leden de merkwaardige vondst is gedaan
van een oude Synagoge. Onder het graven
voor den aanleg van besproeiingspijpen stiet
men op een onverwachten, steenen tegen
stand, die niet diep onder den grond lag.
Zij, die daar groeven, waren intellectueel
geen onontwikkelde menschen. Zij werden
voorzichtig en bemerkten heel ras, dat er
hier sprake kon zijn van een historische ont
dekking. De Archeologische Raad werd ge
waarschuwd. En nu ligt er de vrijwel intact
gebleven vloer bloot eener Synagoge. Een
vloer van mozaiek met duidelijke Bijbelsche
tafereelen uit Izak's offerande 2) Abra
ham en Izak bergopwaarts, ieder met het
zijne beladen; de twee knapen bij den ezel
priester-emblemen, wapenen der stammen,
en zoo meèr. Met bijschriften in het He-
breeuwsch. Ook de indeeling en de omtrek
der Synagoge konden gereconstrueerd wor
den. De beelden in het mozaïek zijn primitief
en veel kunstwaarde wordt er niet aan toe
gekend. Maar uit een cultuurhistorisch oog
punt is de vondst belangrijk. De gegevens
zijn voldoende en beslissend om deze Syna
goge in de vijfde a zesde eeuw in het laat-
Romeinsche tijdperk te dateeren, vóór de
verovering van Palestina door de Arabieren.
De regeering heeft het heele terrein om- en
overbouwd en alles goed verzorgd.
De kolonist, die ons rondleidde bleek, be
halve spade en houweel, ook deze weten
schappelijke stof volkomen te beheerschen.
Niet als een gids, die reeds ongetelde keeren
hetzelfde lesje heeft opgezegd. Maar na on
zen rondgang vroeg ik naar de eigen, de
nieuwe Synagoge. En ik kreeg ten ant
woord, dat ze deze oude hier archeologisch
wel van belang vonden, maar aan een
nieuwe geen behoefte hadden. Ook dit schijnt
een onderdeel te zijn van het collectieve
systeem. Hetgeen we in het nabij gelegen
En-Charod opnieuw ervoeren.
En-Charod is op dezelfde leest geschoeid
Het is economisch al verder dan Béth-Al
pha, kan zich niet alleen reeds heelemaal
zelf bedruipen, maar ook al beginnqn aan de
afbetaling der investeeringskosten, die vele
duizenden ponden beloopen. Hier gaat een
vrouw, een dame, met ons mede, wier meis
jesnaam Esther Budko is. Zuster van den
schilder Budko, en deze een leerling van
Struck. Van prof. Struck had ik overal intro
ducties bij de persoonlijkheden, die wij noo
dig zouden hebben, zoodat ons nergens een
seconde verloren ging met navragen en zoe
ken en wij nooit van het kastje naar den
muur gezonden werden.
In En-Charod zijn de houten barakken bij
na allemaal door steenen huizen en gebou
wen vervangen. En alles wordt naar hooger-
op verplaatst. Voor de veiligheid! Bijna niets
is nog beneden. En dat is van hout en nier
bewoond. De woningen beslaan niet de
meeste ruimtee. Het zijn complexen, waarin
ook de echtparen niet méér hebben dan één
kamer en keuken of bijvertrekje. Alles im
mers is gemeenschappelijk: eetzaal, lees
zaal, zaal voor ontspanning; alles wat er
noodig is. En voor de kinderen is er een kin
derhuis. Meer dan één. Er zijn veel kinde
ren. Maar ze zijn niet thuis. De ouders ko
men hen 's avonds voor het ter ruste gaan,
goeden nacht zeggen en blijven dan korter
of langer met hen samen. Maar overigens
zijn de kinderen ook collectief bezit en hun
verzorging en opvoeding een collectieve zorg.
De ouders, werken inderdaad zoo lang het
dag is, met natuurlijk de noodige indeeling
en rustpoozen. En de dag begint heel vroeg
en „men gaat uit naar zijn taak en zijn
werk tot den avond" 3). Of hieruit het
systeem is ontstaan? En of het daarmede te
verdedigen is? Het kind ter wereld in het
Centrale Ziekenhuis van den Emek. Dat is
de regel. Vandaar keert de moeder terug
naar haar werk. En het kind gaat naar het
Kinderhuis. Het systeem leek en lijkt mij
niet minder dan verschrikkelijk. Om de
ouders. En om de kinderen. De ouders ech
ter hebben deze methode zelf gekozen en ze
schijnen het mooi en heerlijk te vinden. Een
ionge moeder, die wij troffen en die ook in
Holland was geweest, vroeg mij met trots:
Zouden arbeiderskinderen wel ergens ter we
reld zulk een verzorging krijgen? Neen
moest ik zeggen zulk een verzorging niet.
Want het huis is mooi En de inrichting is
model. In allen deele. Hygiënisch en pae-
dagogisch. Want de kinderen, ingedeeld
naar hun leeftijd, worden hier den heelen
den te hooren tot de tegenpartij.
De dag van het verhoor brak tenslotte aan
Lucille gelaat was bleek en vaal, met donkere
kringen onder de oogen.
Robert Darcy gaf in zijn uiterlijk ook blijk
van wat hij doorgemaakt hadgrijze vlokken
verschenen in zijn haar en kneveloverigens
was zijn houding van een kalme waardig
heid en zelfvertrouwen en eerbied voor zich-
zelven, die hem nooit begaf, heel dien ver-
schrikkelijken tijd door.
Master Sawyer, later beroemd als sir Ro
bert, pleitte voor kapitein Darcy, maar hij
had geen getuigen.
Zijn Genade, de hertog van Buckingham,
was niet op zijn gemak en rusteloos in zijn
getuigenis-aflegging; hij zag er meer ver-
loopen uit dan ooit, of hij zich had voorbe
reid voor deze onderneming door dagen en
nachten van zwieren; hij kon niet naar den
gevangene kijken, die hem steeds strak in het
oog hield.
De getuigenis van den hertog was een net
van leugens, zóó voorgesteld, of het heel na
tuurlijk en waar was; hij was het, die, loo-
pende met lord Devizes, kreten had gehoord
en toen hij naar een onbebouwde plek liep,
werd hij daar kapitein Robert Darcy ge
waar, dien hij zoo even kende, en die
een half dood meisje in het zadel licht
te; zij traden tusschenbeide ten behoeve
van het jonge meisje, waarop de degens
werden getrokken, en eer de wacht ter
plaatse kon komen, was mylord Devizes
doodelijk gewond, daar hij door het hart
dag ontwikkelend en in doelmatig spel bezig
gehouden. Dat alles is bewonderenswaar
dig. Maar verzorging en opvoeding zijn
twee. En een Kinderhuis is geen ouderlijk
dak. Waarmede eigenlijk alles is gezegd.
Niettemin werd mij verzekerd, dat de band
tusschen de ouders en de kinderen hier niet
minder stevig is dan bij welke andere maat
schappelijke verhoudingen en regelingen
ook. En dat ouderliefde en kinderliefde er
evengoed bij gedijen.
Kunnen we ook hier een Synagoge bezich
tigen? „Neen", zegt Esther Budko. „Die
hebben we niet" gaat ze ernstig, eenigs-
zins ironisch, en als spijtig polemiseerend
voort „Wij zijn immers goddeloozen!"
En met een armbeweging naar het werk en
in het rond: „Wij gelooven, dat wij God hier
beter verstaan, en dat Hij ons hier beter ver
staat". „De school dan" vragen wij
„en het onderwijs en joodsche letteren en we
tenschap? En de Bijbel?" „Wis en ze
ker!" zegt zij „Kunnen wij onzen kin
deren dan betere en mooiere en verhevener
klassieken geven dan den Bijbel?"
We rukken op Adoelé aan, alwaar we een
behoorlijk hotel weten te vinden. Het is niet
ver meer. Als we halt houden, komt de waard
aan ons portier en vertelt ons, dat hij ons tot
zijnen spijt niet kan herbergen, omdat hij
leden van de politiemacht heeft gekregen en
nu alle kamers zijn bezet. Hij wist, dat wij in
aantocht waren, want hij had van prof.
Struck mijn post toegestuurd gekregen, die
inmiddels voor mij te Haifa aangekomen
was. Die post was een blijde verrassing.
Maar het was een tegenvaller, dat wij geen
hotel hadden. We hebben echter nog eenige
daguren en Schmidt meent dat we de belang
rijkste instituten in den Emek nog kunnen
zien en toch met den avond Haifa bereiken.
Daar zullen we het op aanleggen. Afoelé is
bedoeld als de groote centrale hoofdplaats
van den Emek. Maar zij is het nog niet, al
heeft zij het hoofdstation van de spoorlijn.
We hebben niet veel keuze voor hotel. We
frisschen ons op en verkwikken ons aan wat
spijs en drank.
En we trekken weg naar het groote Cen
trale Ziekenhuis, gesticht en onderhouden
door het Arbeidersziekenfonds en de prach
tige Amerikaansche vereeniging „Fladas-
sah", die Palestina met tal van hygiënische
instituten van den eersten rang heeft voor
zien en den heelen gezondheidsdienst op
modernen grondslag heeft geregeld en tevens
onderhoudt. Mooie ligging, hoog, den omtrek
beheerschend. Mooi gebouw. Mooi en voor
zoover ik kan beoordeelen volledig inge
richt, zooals een ziekenhuis moet ingericht
zijn. Ook wat het verplegend personeel van
broeders en zusters betreft.
Bij het aanschouwen van zulke instituten
moet men telkens weder tien jaren terugden
ken. En overwegen, hoe het er toen in den
Emek moet hebben uitgezien!
Vlak bij ligt K'far-Jeladiem, dat is: Kin
derdorp.
Een kolonie voor weezen. Een algemeen
weeshuis. Maar een landelijke inrichting,
waar de jongens en meisjes in den land
bouw worden opgeleid en in alle werkzaam
heden, die voor het landbouwbedrijf noodig
zijn. Er is een volledig landbouwbedrijf aan
verbonden, waarin de kinderen gaan werken
van den leeftijd af, waarop ze ook in het
gezin als boerenzoons en -dochters zouden
medearbeiden. Ook hier is alles, wat tot het
verblijf, het onderwijs en het bedrijf behoort,
naar het hoogere gedeelte van het bezit ge
bracht of wordt er langzamerhand heen
verhuisd. Alweder voor de veiligheid! We
zien hier bovendien een vaste politiepost. Eén
bereden man.
Ook de meisjes-landbouw-school in Naha-
lal doen we aan. Het is vacantie-tijd en niet
de heele meisjesbevolking is aanwezig. Maar
we zien het hoofdgebouw en de omgeving en
de tuinen en een aantal aanstaande boerin
nen aan het werk in de stallen en bij het
pluimvee en aan den arbeid op het lana.
Onze beknotte tijd dwingt ons tot een slechts
vluchtige beschouwing. Want ik wil inzon
derheid nog graag even in Schleich-Abreq
zijn.
Dus laten we verder eenige kolonies liggen.
Zelfs Balfouria naar Lord Balfour ge
noemd met de uitgebreide boomaanplan-
tingen, welke blijkbaar reeds beloften voor
de toekomst in zich bergen, beschouwen we
slechts in het voorbijgaan. Ginds in een pas,
als kijkend om den hoek van den Tabor, den
stolpvormigen berg. die al lang in zicht is,
zien we Nazareth liggen. We komen in de
verzoeking onze route daarheen te nemen.
We hebben echter het uur niet meer te mis
sen, dat deze omweg ons kosten zou.
Ook Scheich-Abreq blijkt niet vlak aan den
hoofdweg te liggen. Het schijnt eenigszins
moeilijk er te komen, of onze Schmidt is
hier dan voor het eerst niet precies
georiënteerd, Zoodat dr. Fries me op een ge
geven oogenblik vraagt: „Wat zoekt u toch
gestoken werd. Kapitein Darcy was de
aanvaller in alle opzichten; hij en zijn
vrienden hadden enkel in zelfverdedi
ging gehandeld.
Master Sawyer vroeg Zijn Genade naar
den derde, die tegenwoordig was, waar
op de hertog antwoordde, dat hij een
vreemde was, die zeker ook op het ge-
.luid was afgekomen; dat hij zoozeer in
een mantel gehuld was, dat hij hem niet
herkennen zou en dat hij iVi de drukte,
nadat hij lord Devizes had helpen weg
dragen, verdwenen was zonder verkla
ring, daar hij waarschijnlijk liever niet
bij de zaak betrokken werd.
Toen den hertog gevraagd werd waar
om ze het lijk van mylord Devizes zoo
gauw verwijderden, in plaats van het
daar te laten tot de wacht kwam, wend
de hij dit af met groote gladheid van
tong door te zeggen, dat hij een chirurg
daar dicht bij kende, met wiens hulp hjj
hoopte als ze er tenminste gauw bij
waren dat het bloed kon gestelpt
worden en mylord Devizes weer zou bij
komen.
Al de pogingen van master Sawyer
om den hertog van de wijs te brengen
gedurende het verhoor, mislukten; ze
maakten inderdaad het geval erger,
daar hij er andere bijzonderheden bij
voegde, die tegen Darcy schenen te ge
tuigen, al werden ze dan ook schijnbaar
met eenigen tegenzin uitgesproken.
(Wordt vervolgd).
