Alkmaarsche Courant. De geheimzinnige inbreker Jiai'iomeuws Een Hollandsch bedrijf, dat niet van de crisis heeft te lijden. jteuiMetoH Honderd vier en dertigste Jaargang. Woensdag 20 April. Robinson heeft de schoenen niet uitgevonden, maar de fabriek, die zijn naam draagt, werkt even energiek en even practisch als de eenzame eilandbewoner. Brieven uit Rusland (Wordt vervolg). No. 93 1932 Donderdag 21 April 1932. Hilversum, 269 M. Uitsl. A.V.R.O.-uitz 8.00 Gramofoonpl. 10.00 Morgenwijding. 10.15 Gramofoonpl. 10.30 Solistenconcert, C. J. Lemair (piano), G Goethart (zang) en Egb. Veen (begeleiding). 11.00 Cursus Kin- derkleeding. 11.30 Vervolg concert. 12.00 2.15 Omrcep-klein-orkest o.l.v. N. Treep. In termezzo: Orchestrion-muziek uit Calé „De Waag", Amsterdam. 2.30 Gramofoonpl. 3 00 Knipcursus. 3.45 Gramofoonpl. 4.00 Zieken- uur. 5.00 Radio-Kinderkoorzang o.l.v. Jacob Hamel. 5.30 Uit Grand Hotel „Central", Den Haag: Willy Honsbeek en. zijn orkest 6.Uit „House of Lords", Den Haag. Het orkest Lismonde. 6.30 H- Hollander: Sporfpraatje. 7.00 Zangrecital door Co van Geuns, m.m.v. Eb. Veen (piano). 7.30 En- gelsche les. 8.00 Omroeporkest o.l.v. N. Treep. Dansmuziek voor de oudere genera tie. 8.30 Wouter Loeb in zijn repertoire. 8 50 Vervolg Omroeporkest. Populair programma 9.15 Accordeonmuziek door „The Three Hawkcourts" (met vocaal refrein). 9.35 Ver volg Omroeporkest. O.a. uit ..Dreima- delhaus", Schubert-Berthé. 10.— Vaz Dias. 10.15 Piano-syncopations door Han Beuker en Wouter Denijs. 10.35 Vervolg Omroep- rkest. O.a. Schlagerpotpourri, Borchert. 11.00—12.00 uit „Palermo", den Haag: Dansmuziek. Huizen, 1875 Af. 8.009.15 K.R.O. 10 00 N.C.R.V. 11.00—2.00 K.R.O. en hierna N.C. R V. 8.00—9.15 en 10.00 Gramofoonpl. 10.15 Ziekendienst. 10.45 Gramofoonpl :11.3012.00 Godsd. Halfuurtje. 12.15 K.R. O.-orkest o.l.v. J. Gerritsen. 2.03 Handwerk- cursusu 3.00—3.30 Vrouwenhalfuurtje. 4.00 Ziekenuur. 5.00 Cursus handenarbeid v. d jeugd. 5.45 Viool-recital door S. Bahler m m. v. mej. Tr. Rieuwerts (piano). 6.45 Knipcur sus. 7.00 Friesch Propaganda-woord door W. Santema. 7.45 Ned. Chr. Persbureau. 8.00 Chr. Mannenzapgvereen. „Adama van Scheltema" o.l.v. Th.' v. Zutphen. M.m.v. mevr. H. VerhoefVan Zutphen (viool), mevr. N. Jansenv. d. Gugte (piano). 9.00 Ouderuurtje. 9.30 Vervolg concert. 10.45 11.30 Gramofoonpl. Ca. 10.00 Vaz Dias. Davenlry, 1554 Af. 9.35 Morgenwijding 9.50 Tijdsein, Berichten. 11.20 Orgelconcert Reg. Foort. 12.20 Shepherd's Bush Pavil joen-orkest o.l.v. Harry Fryer. 1.05 ezing. I.25 Voor de scholen. 2.393.05 Kerkdienst 3.20 B.B.C.-Dansorkest o.l.v. Henrv Hall. 3.50 Midland Studio-orkest o.l.v. Fr. Can- tell. 4.35 Kinderuur 520 Berichten. 5.50 Laffitte speelt Debussy's Pianomuziek. 6.10 Duitsche causerie. 6.50 Lezing. 7.20 „The little Ass", comedie van Bernard Walks. 8.20 Lezing en Berichten. 8.55 B.B.C.-orkest o.l.v. Victor Hely—Hutchinson. O.a. Serenade Nr 7 in D, (K.V. 250). Mozart. 9.50 Kerkdienst. 10.0511.20 B.B.C.-Dansorkest o.l.v. Henry Hall. Parijs „Radio-P.iris", 1725 Af. 7.05 en II.50 Gramofoonpl. 7.20 dito. O.a. Ouv „Barbier van Sevilla", Rcssini. 8.05 Cavai- leria Rusticana, Mascagni. (Gramofoonpla- ten van de Scala te Milaan o.l.v. Molajoli). Kalundborg, 1153 Af. 11.20—1.20 Con cert uit Hotel Angleterre. 3.104.20 Concert uit Rest. „Wivex". 7.309.35 Europeesch concert o.l.v. Gröndahl en Reesen. Palestri- na-koor o.l.v. Mögens Wöldike, en F. Jensen (piano. O.a. Nachklange an Ossian", ouvert Gade; Ouv. Liden Kirsten, Hartmann en Helios-Ouverture, Nielsen. 9.5011 50 Dansmuziek uit Rest. „Ritz" o.l.v. O. Lington. Langenberg, 473 Af. 6.257.20 Gramo foonpl. 11.2012.10 Concert uit München o.l.v. v. Klosz. 12.201.50 Concert door werklooze musici o.l.v. Dr. H. Paulig. 4.20 5.35 Svmphonie-concert uit Darmstadt o 1 v prof. Wilh. Schmitt. 7.35 Zie Kalundborg. 10.0511.20 Dansmuziek uit Mühlacker. Rome, 441 Af. 7.20 Gramofoonpl. 8.05 Feestconcert (vocaal en instrumentaal) ter herdenking van de stichting van Rome. Brussel, 508 en 338 Af. 508 M.: 11.35 1.05 Gramofoonpl. 4.20 Dansmuziek uit Hotel Atlanta. 5.50 Gramofoonpl. 7.30 Zie Kalundborg. 338 M.: 11.35—1.05 Gramo foonpl. 4.20 Accordeonmuziek: H. H. van Tulden S en Jr. Zang: de heeren »A. Ney- rinck en C. Baeten. 6.05 Concert o.l.v. Th van Sas. 7.20 Vocaal en instrumentaal con cert m.m.v. St. Jozef-orkest en O.L.Vrouwe Parochiekoor, o.a. Marsch uit „Aida". Verdi en Menuet uit de Symphonie Nr. 39 in Es- dur, Mozart. Zeesen, 165 Af. 7.35 Concert uit Kalund borg. 9.35 Berichten en hierna tot 11 20 Dansmuziek door het Scarpa-orkest uit het Engelsch door A. Treub. 10) Een oogenblik keek hij zijn dochter aan, alsof hij van plan was zich op haar te wer pen en haar te dooden; toen spande hij zich in tot hij zijn gewone uiterlijk weer gekregen had en zonk vermoeid in zijn stoel terug. Mijn beste kind, klaagde hij vriendelijk, je schijnt de tegenwoordige omstandigheden niet te begrijpen. Dat kan ik je vergeven Veel anderen begrijpen ze ook niet. Maar ik wil, dat jij weet en geloof t,dat de Brace Fi- nance and Investment Compagny volgens normale en rechtvaardige regelen bestuurd wordt. Je moet niet denken, dat, omdat ik soms hier in deze kamer zaken behandel, die eigenlijk in de City behandeld moesten wor den, ik de grenzen van eerlijkheid in zaken overschrijd want ik vermoed, dat je op zulke gelegenheden doelt, wanneer je spreekt van „strenge beginselen". Anders dan een bank heeft de B F 1. geen va'te t,ren voor dt zaken, en dat is een groot voordeel voor som migen van de B.F I cliënten, en een, dat ik niet van plan ben te bekorten. Onze rente- standaard is iets hooger dan die der banken, m^j- onze risico is naar verhouduur grooter, Het is voor een journalist niet gemakkelijk om over schoenen te schrijven. Want al wordt de krantenman geacht vrij wel overal verstand van te hebben, als hij iets weten wil over prijzen en kwaliteiten van schoenen, zal hij in den regel zijn leverancier opbellen en zich richten naar het oordeel van mannen, die in den schoenhandel grijs ge worden zijn en over langjarige, practische ervaring beschikken. Toen dezer dagen het verzoek kwam van de fabriek van Robinson-schoenen om eens een kijkje in haar bedrijf te nemen en naar eigen indrukken daarover het een en ander te schrijven, hebben wij ons voorgenomen de technische zijde van dit ongetwijfeld interes sante bedrijf eens voor onze lezers te belich ten maar ons angstvallig te onthouden van 'elke aanbeveling van het product zelf, tenzij men ons onweerlegbaar zou kunnen bewij zen. dat het onverbeterlijk is. Met dit voornemen zijn wij naar Nijmegen getogen en nu wij, teruggekeerd, iets over de fabriek en haar fabrikaat gaan vertellen, zeggen wij met volle overtuiging: „menschen, draagt Robinson-schoenen, ze zijn sterk, ze zijn elegant, ze zijn van prima Nederlartdsch fabrikaat en ze zijn goedkoop". Wij kunnen dat bewijzen. Een slechte of te dure schoen koopt men maar eenmaal. Das gibt's nur einmal en men vraagt een volgenden keer naar een beter merk. Maar als twee energieke mannen tien jaar geleden een bedrijfje huurden en er met acht werklieden schoenen maakten en als thans datzelfde bedrijfje tot een fabriek gegroeid is waar 250 arbeiders elke week 10.000 paal schoenen nog altijd van hetzelfde merk en van dezelfde kwaliteit maken, dan is on weerlegbaar bewezen, dat die schoen gekocht en gedragen wordt. Wie dragen deze schoenen. Tienduizend paar per week, een half mil- lioen paar schoenen per jaar, wie dergelijke cijfers hoort, vraagt zich onwillekeurig af: wie dragen dan al die schoenen? Zijn het buitenlanders, die door een goed koop Nederlandsch fabrikaat overrompeld zijn? Neen en dit is het markante het zijn volbloed Hollanders, beste brave vaderlan ders, want de Robinson-fabriek levert niet aan het buitenland. Niet alleen omdat het buitenland hooge in voerrechten heft terwijl ons land zijn gren zen voor het buitenlandsch fabrikaat wagen wijd openzet maar omdat de Robinson- fabriek het buitenland niet noodig heeft. In dezen tijd, nu men in allerlei toonaar den hoort roepen, dat men Nederlandsch fa brikaat moet koopen en de Nederlandsche in dustrie moet steunen, gaat de Robinson-fa briek voort het product te maken, dat zij al tien jaar met succes in den handel brengt en waarvan de omzet ondanks elke crisis dit jaar al weer 15 procent hooger is dan een jaar te voren. Als er één bewijs is, dat Holland tegen het buitenland concurreeren kan, dan is het dit en dan is tevens bewezen, dat men zich niet behoeft in te spannen om Nederlandsche pro ducten de voorkeur te bezorgen, mits die pro ducten maar goed en goedkoop zijn. Een profeet is gewoonlijk in zijn eigen land niet geëerd en de Robinson-schoen zou, vol gens dit spreekwoord, in Nijmegen niet ver kocht kunnen worden. Maar hoe is het in werkelijkheid? Van elke drie Nijmegenaren draagt er één Rob inson-schoenen Denkt U dat eens even in voor een stad van 80.000 inwoners. En al is Nijmegen en dat is juist een teeken, dat men daar het product goed kent een der plaatsen waar deze schoen het best ingevoerd is, er zijn er nog zeer vele andere waar men de kwaliteit eveneens heeft leeren waardeeren. Wist U b.v. dat van elke tien Alkmaarders er één op Robinson-schoenen door de Lange- straat wandelt? Waarom Robinson de schuts patroon is geworden. Robinson was een man, die ook schoenen van binnenlandsch fabrikaat droeg en wel eigenhandig vervaardigde voetbekleedsels van geitenvel, van het model, dat men in Holland gewoonlijk met den naam „turftrappers'' aanduidt. Niet daarom is zijn naam als schutspatroon dezer fabriek gekozen want schoenen van on- gelooid geitenvel zijn sinds Robinson's tijd Wij hebben natuurlijk vijanden, maar ik vind het niet aangenaam te denken, dat mijn dochter tot hen behoort. Ik zou Jiet prettiger vinden'te denken, dat wanneer, zooals nu, de haaien mij aanvallen, mijn dochter eenige sympathieke zorg zou koesteren. enEnid trok haar lippen samen en verhardde haar hart, en vervolgde haar lang gekoesterd voornemen. En wie zijn ditmaal de haaien, vader? vroeg zij koel. Ryan en zij troep. Zij beheerschen de markt en brengen onze beleggingen in gevaar. Maar zij zullen de beleggingen van veel anderen ook in gevaar brengen? Waarom denkt U, dat hun operaties in het bijzonder tegen U gericht zijn'? Dat denk ik niet. Dat weet ik. Zij hebben zelfs de onbeschaamdheid gehad mij er voor te waarschuwen! Maar wat heeft U gedaan, dat Ryan U zou willen benadeelen? Ik eb gehoord dat hij een zeer menschlievend man is. Het is niet zoo zeer om wat ik gedaan heb, als wat de Ryantroep denkt dat ik ge daan heb, Enid. En Ryan menschlievend goede hemel Hij is de Ryan, die het Ryan-weeshuis te Rapaparumu gebouwd heeft. Dat wordt gezegd. Misschien is het zoo. Maar je moet bedenken dat menige schurk zich achter een masker van mensch- lievendheid verbergt. Niemand schijnt hem norsoonlük te kennen. Hii werkt geheel in het uit de mode en de fabrieksschoen, welke wij thans bespreken lijkt evenveel op de schoenen van den bekenden schipbreukeling als een moderne Rolls Roys op het Fordje van 1892. Maar Robinson was na de schipbreuk een en al degelijkheid en soliditeit, hij was sterk en had een geweldig uithoudingsvermogen allemaal kwaliteiten van deze fabrieksschoen en hij was bovendien de held van de jeugd en het is dus geen wonder, dat de allereerste jongensschcenen door dit bedrijf vervaardigd met den naam Robinson zijn gestempeld. De fabriek maakt uitsluitend jongens- en heerenschoenen omdat damesschoenen te veel aan de grillen van de mode onderhevig zijn en zich daarom niet leenen voor massa-fabri- cage. In de Fabriek. Hier is sprake van massa-fabricage Niet in den ongunstigen zin waarin een bazar-artikel van twijfelachtige kwaliteit op de markt wordt gworpen, maar uitsluitend in deze beteekenis. dat een goed product in het groot vervaardigd voor den scherpst con curreerenden prijs kan verkocht worden. Ruim en licht maar zonder eenige luxe is deze fabriek en in het midden, als het ware in een glazen commandotoren, zetelt de twee hoofdige directie, de heer Frans Verschuur, een vakman met jarenlange ervaring, die ma terialen en machines en het werk, dat daaruit voortkomt, met één oogopslag kan beoordee- len en de heer F. Biessels, de commercieele leider, die bekendheid aan het product geeft en het verkoopt. Twee mannen, die elkaar op zeer gelukki ge wijze aanvullen en wier arbeid, om in schoenfabriektermen te spreken, aan elkaar sluit als de zool aan het bovenleer. Met den heer Verschuur zijn wij deze merk 'waardige fabriek doorgewandeld, merkwaar dig omdat het een Nederlandsch bedrijf is waar de arbeid op, wij zouden haast zeggen, Amerikaansche wijze gespecialiseerd is. Er wordt wel eens verteld, dat er in Ame rika fabrieken zijn waar men aan de eene zijde een varken in de machine stopt en aan de andere zijde de hammen en coteletjes maar voor het oprapen heeft. Wij kunnen in ver trouwen mededeelen, dat dit op fantasie be rust. Er wordt ook wel eens verteld, dat in de Fordfabrieken elke werkman zich op een be paald onderdeeltje van het werk gespeciali seerd heeft en dat al die onderdeeltjes telkens weer precies op tijd bij elkaar komen om er een auto van te kunnen maken. Dat is geen sprookje en zooiets gebeurt niet alleen in Amerika maar ook in ons eigen vaderland, want de Robinson-fabriek kent eveneens het systeem van den loopenden band waar alle onderdeeltjes juist op het goede moment tesamen komen, waar het pro duct, al voortgaande, telkens weer bij een anderen arbeider komt, die door routine, uit veeljarige ervaring verkregen, één enkele han deling op de snelste en deskundigste wijze kan verrichten. Vrijwel iedere werkman bedient hier een kostbare machine en men begrijpt niet hoe het mogelijk is machines te bedenken, die tel kens weer de handeling verrichten welke het product noodig heeft op het moment, dat het bij dat mechanisme is aangekomen. Men ziet het leer in een schoen veranderen. Wij wandelen mee met het uitgeponste bo venleer, dat naast ons van de eene hand in de andere overgaat. Wij komen aan lange tafels waar vlugge meisjeshanden de randen even door een ge heimzinnig machientje halen, waardoor zij verdund worden en op elkander sluiten als aan een volgende tafel een andere machi ne ze aan elkaar hecht. Wij zien boven- buiten- en boven-binnenwerk aan elkaar groeien, even verder verschijnen er plotse ling geringde gaatjes in, weer even verder knoopjes en telkens weer passeert het fabri- caat de meest ingenieuze machines, die er iets aan verbuigen, iets aan toevoegen of vanaf nemen al naar gelang de practijk de noodza kelijkheid daarvan bewezen heeft. Wij zien zolen en hakken ponsen, wij zien boven- en onderwerk op het juiste moment en in de juiste hoeveelheid bij elkaar komen en weer enkele machines verder zit dat alles on afscheidelijk aan elkander. Hier worden vele spijkertjes met één slag vastgedrukt, daar houten pennen geslagen. Ijzer en hout, lijm en lak, rubber en leer, het ontmoet elkaar op het juiste oogenblik en in de juiste verhouding. duister, zooals de meeste andere schelmen. Een echt romantische figuur, zei het meisje met iets van haar eerste luchthartige houding. Ik zou hem graag willen ontmoeten. Ik ook! verklaarde haar vader met wraakzuchtige heftigheid. Enid lachte even en ging naar de Chester field aan den anderen kant van den schoor steen. Wij zijn blijkbaar niet bepaald populair, merkte zij opgewekt op. Populair? Wat kan ons populariteit schelen? Wij zijn voorspoedig. Zijn we? vroeg Enid twijfelachtig. Sir Peter staarde haar aan en zij werd weer ernstig. Maar waarom zou hij U willen ruïnee ren, vader? drong zij aan. Waarom wordt er ieder oogenblik een gek geboren? gaf hij terug, met een zwakke poging om grappig te zijn; toen op een toon, waarmede hij het onderwerp afgehandeld verklaarde, voegde hij er bij Geef met de Dominion van gisteren, Enid. Maar Enid lette noch op den toon, noch op het bevel. Zij keek sir Peter scherp aan en dacht even na. Ryan moet aanstoot genomen hebben aan Uw schandelijke houding, vader, besloot zij eindelijk. Sir Peter keerde schielijk zijn hoofd om, en keek haar aan over den rand van zijn pin- ce-nez een zeker teeken. dat ziin humeur Wij beginnen met naast het ruwe leer te loopen en wandelen aan het einde van den langen transportband naast een sierlijke schoen, die in het magazijn gaat verdwijnen. Ook voor de arbeiders wordt gezorgd. De arbeiders werken in snel tempo, niet alleen omdat zij in stukwerk arbeiden, maar ook omdat het product, dat hen passeert niet blijft wachten en de eene handgreep moet ge daan zijn voor een naaststaande arbeider weer de volgende kan verrichten. Bedenkt men daarbij, dat de beste grond stoffen zijn gekozen en dat het product door de massa-fabricage zoo goedkoop mogelijk in prijzen van 4.50 tot 5 per paar kan geleverd worden, dan is er maar één con clusie te trekken: daartegen valt niet te con curreeren. Inderdaad, al worden hier loonen van 20 per week voor de meisjes en van 35 tot 40 fier week voor de mannen betaald, al worden hier duizenden guldens voor hygiëne, voor vacantie en voor een pensioenregeling uitge geven, toch blijft door dit arbeidssysteem een solide en sierlijke schoen voor ieder bereik baar. Op elke 8 Nederlanders draagt er thans één een paar schoenen, dat in deze fabriek is vervaardigd. Steeds stijgt de omzet en de directie streeft er naar dat achtste deel nog in een zesde te veranderen. Op welken voet men ook leven moge, er is altijd een Robinson-schoen, die aan dezen voet zal passen. Wie de schoen past trekke hem aan. Hij zal en dat is merkwaardig het Nederlandsche fabrikaat met voeten treden, maar juist daardoor er toe meewerken, dat een zuiver Hollandsch bedrijf een schitteren de toekomst tegemoet gaat. Tj. HET RUSSISCHE EXPERIMENT. (Nadruk verboden.) Elk historisch gebeuren vertoont veel as pecten en kan op verschillende wijzen beke ken worden. Ook de gebeurtenissen in Rps- land, de Russische Revolutie met al haar ge volgen, kunnen van verschillende standpun ten bekeken worden, waarbij zij telkens 'n an der aspect vertoonen. En dan de talrijke as pecten, waarin de Russische Revolutie zich aan den Westerlin vertoont, is dat van 'n ex periment. Over den aard en de beteekenis van dat experiment wordt den laatsten tijd overal in West-Europa veel gesproken en gedelibe reerd. Wij willen nu de zaak van dit stand punt bezien en daarbij rekening houden met het feit, dat het Russische probleem een we- reldbeteekenis gekregen heeft, want als een experiment bezien,, krijgen de Russische Re volutie en het bolsjewisme een wereldbeteeke- nis, onverschillig, hoe onze persoonlijke sym pathieën of antipathieën zijn. De wereld maakt nu een crisis door, die onze tegenwoordige samenleving tot in haar diepste wezen aantast en alles wankel maakt. De geestelijke toestand van het menschdom doet nu sterk denken aan dien tijdens een he vige aardbeving, wanneer de menschen den bodem onder hun voeten voelen wegglijden, wanneer zelfs de sterksten door een paniek stemming bevangen worden. Het vertrouwen in de stevigheid van onze economische en so ciale instellingen is verloren gegaan. Het is een gewaarwording zooals die welke tijdens den ondergang van de klassieke maatschap pij moest hebben geheerscht. De technische capaciteitn van het kapitalis me zijn niet verminderd, integendeel, zij ne men met den dag toe, maar er is een para doxale toestand ontstaan, waarbij de gewel dige groei van rijkdom de menschen steeds armer maakt. De koopkracht van de wereld neemt steeds af, terwijl de productie toe neemt. Het algemeene gevoel is dan ook, dat er iets gevonden moet worden, dat er nieuwe wegen bewandeld moeten worden. Deze stem ming maakt de menschen toegankelijk voor elke nieuwe gedachte, voor elk experiment. En nu aanschouwen de volkeren van de heele wereld, hoe in een groot land (een zesde van de wereld!) met een bevolking van ruim 160 millioen zielen, een nieuwe productievorm doorgevoerd wordt. Er bestaan dus nu twee economische systemen naast elkaar en niet slechts één. In boeken en kranten-artikelen, diepzinnig en oppervlakkig, met kennis van zaken en op een ergerlijk-dilletantische wijze, door menschen die hun leven lang de Russi sche maatschappelijke en sociaal-economische toestanden en ontwikkeling bestudeeren en door menschen, die in Rusland een paar we ken hebben doorgebracht en in dien korten tijd alles „hebben bestudeerd", worden de te genstelling van deze twee systemen en de vooruitzichten en mogelijkheden van het com munistische experiment besproken. Doch het zal voor iedereen duidelijk zijn, dat deze theoretische besprekingen betrekkelijk weinig waarde hebben, alleen de practijk zal aan- heel slechts werd want zij had inderdaad een groote reden van Ryan's vijandschap geraden. Haal me de Dominion van gisteren, her haalde hij met zachte, scherpe stem, terwij! hij op de couranten wees, die op de tafel vlak bij hem lagen. Wat belieft U? zei Enid vriendelijk. Sir Peter ging rechtop zitten en zijn stem werd snijdend. Daar je vermoedt, dat ik bluf op mijn gebrek aan goede manieren, meisje, haal inede Dominion van gisteren! De laatste woorden werden gezegd met de scherpe duidelijkheid van den sergeant-ma joor eener compagnie, die sarcastisch is, en Enid stond op met gekwetste waardigheid, hief haar kin op, en liep trotsch naar de boe kenkast in den hoek naast de deur van den sa Ion, waar zij haar vingers zoekend langs de ruggen der dicht opeen gepakte boeken liet gaan. Ais U het mij vriendelijk vroeg, zei zij streng, zou ik probeeren het voor U te vinden. Zij koos een boek uit en keerde terug naar den Chesterfield. Sir Peter keek verlangend naar het haard stel met oogen, die vonken schenen te schie ten, maakte een hulpeloos gebaar met zijn handen, en maakte een geluid, dat zijn doch ter gewoonlijk „vader's gesis" noemde. Toen stond hij plotseling op, keek boos den stapel couranten door. zas vlug naar de namen en toonen, welk systeem de overhand behalen zal. Daarom is het „Russische experiment'» van zoo ontzaglijk veel beteekenis voor de ge- heele wereld, ook voor Nederland. Hoe ontwikkelt zich dat experiment? Wat is er reeds bereikt? Wij zullen in algemeene trekken op deze vragen een antwoord trach ten te geven, waarbij wij ons van elke conclu sie, van elke beoordeeling zullen onthouden. Laat de lezer het maar liever zelf trachten te doen. In de geweldige literatuur over de „pjati- letka" bestaan twee stroominjven: de eene verheerlijkt alles wat er in Rusland nu gaan de is, raakt in woede bij elke )>oging om cri- tiek uit te oefenen en scheldt do critici schuim bekkend voor alles wat er leelijks te bedenken is; de andere vervalt in een andere uiterste en verklaart, dat alles humbug; is, slechts een middel om geld uit de zakken der lichtgeloo- vige Westerlingen te kloppen.. Wij deelen noch de eerste, noch de tweede opvatting. Het plan moet op ernstige wijze bestudeerd wor den, zonder voor-ingenomenheid. Nu wij de zaak toch als eer. experiment be schouwen, moeten wij ons gedragen zooals men zich tijdens een experiment gedraagt. Geen vooringenomenheid, scherp toezien, wat er in de retorte ontstaat. De grondgedachte van hetgeen nu in Rus land gaande is, is industrialisatie van een agrarisch land. Het is op 2;ich zelf niets nieuws, want het proces van industrialisatie ontstond in Rusland lang vóór de komst der bolsjewiki en nam vooral na den Russisch- Japanschen oorlog geweldige, zuiver Ameri kaansche afmetingen aan. IHeze snelle in dustrialisatie van Rusland was een van de oorzaken, die tot den wereldoorlog hebben geleid. Nieuw is alleen het nazend snelle tem po van de industrialisatie en de opbouw van de industrie en van het geheele economische leven van een groot land volgens vooraf uit gewerkte plannen. De eerste pjatiletka gaat nu ten einde en wij hebben dus ervaring. De oorspronkelijke plannen worden natuurlijk niet verwezen lijkt; alleen zeer naieve of in hooge mate vooringenomen menschen konden in vollen ernst gelooven, dat zoo iets mogelijk was. Doch van den anderen kant kan alleen een fanaticus ontkennen, dat er in den loop van die jaren iets tot stand is gebracht. Er zijn geweldige fabrieken-complexen ontstaan, vol gens plannen van buitenlandsche deskundi gen en onder leiding van buitenlandsche in genieurs gebouwd, van de nieuwste machi nes voorzien. Zij kunnen binnen afzienbaren tijd beginnen te werken. Hun productie zal natuurlijk ver beneden de duizelingwekkende cijfers blijven, die in de plannen vermeld staan, maar dat hun productie heel groot worden kan, zal alleen eea verblinde en fa natieke tegenstander kunnen ontkennen. De vraag is echter: zal die productie ren dabel zijn? En ook: onder welke omstandig heden zal die productie plaats vinden? Wan neer wij deze vragen onderzoeken, dan zien wij vreemde dingen, die de beteekenis van hetgeen bereikt is, sterk vermindert. Een ty pisch voorbeeld. Een der belangrijkste in- dustrieele ondernemingen is de geweldige Magnitogorsk. Deze onderneming kan mil- lioenen tonnen ijzer leveren. Maar steenkool voor deze hoogovens moet uit het Koeznetsky- bekken gebracht worden, een afstand van meer dan 2000 kilometer per spoor! Iedereen die eenige ervaring op economisch gebied heeft, zal begrijpen, dat dit onzin is. En der gelijke dingen zijn in het geheele vijfjaren* plan een gewoon verschijnsel. De industrie van elk land ontwikkelt zich op een organische wijze. De fabrieken worden (althans in den regel) daar opgericht, waar zij het meest op hun plaats zijn. In Rusland zien wij nu iets anders. Alles wordt van bo venaf opgelegd in plaats van zich van bene* den af te ontwikkelen. En de gevolgen zijn niet moeilijk te raden. Elke industrie heeft een groot leger van geschoolde ervaren werklie den, industrieel kader, noodig, zonder welke een arbeidsleger even waardeloos is als een gewoon leger zonder kader. Dit industrieel kader ontwikkelt zich tegelijk met de in* dustrie, alweer op organische wijze. In Rus land wordt nu een geweldige industrie uit den grond gestampt, maar kader stamp je niet uit den grond. Er zijn vele jaren, eenige generaties noodig, om industrieel kader te vormen. Gebrek aan ongeschoolde werk krachten is er in een land als Rusland niet, maar de geschoolde arbeiders zijn er te tel len. Even groot is het tekort aan ingenieurs, aan menschen die de groote fabrieken kunnen leiden. En het tragische van het geval wordt nog grooter, wanneer wij bedenken, dat de bolsjewiki de Russische ingenieurs wantrou* wen, dat zij telkens weer honderden inge nieurs terechtstellen en daarbij de beste krachten van het land. Men denke slechts aan het z.g. „Sjachty-proces". Wel worden in Rus land tientallen technicums en technische hoo- gescholen opgericht, maar zelfs indien die wierp ze toen de een na de ander op den grond. Toen hij aan de helft van den stapel was, gooide hij met een ongeduldigen zwaai van zijn hand de andere door de kamer heen Enid keek hem afkeurend aan. Maak niet zoo'n rommel, vader? vroeg zij koel. Verwacht U mijnheer Aimsbury niet vanavond Sir Peter schopte een courana op zijde, en ging op het haardkleed staan. En wie is Aimsbury, dat ik om hem mijn gedrag moet veranderen? vroeg hij kwaad. De vervloekte courana moet ergens zijn. Ik heb ze vanochtend gehad. Misschien weet Spencer waar ze is, zei Enid. Waarom vraagt U het hem niet? Sir Peter antwoordde niet onmiddellijk. Hij liep naar den belknop in den muur naast den schoorsteen, en drukte er woedend op. We zullen den ongen Aimsbury van avond ook zeker hier hebben? vroeg hij. Dat kan ik heusch niet zeggen, ant woordde Enid met geveinsde onverschillig heid, terwijl zij haar boek open deed. Maar je hoopt, dat hij komt, nietwaar? Hij komt zeker. De jonge kerel woont bijna hier. Hij nam zijn meest autocratische houding aan, liep over het haardkleed, en ging tegen over zijn dochter staan. Denk er aan, wie je bent, Enid, zei hij gebiedend, en laat hem loopen. Ik heb je ge zegd, dat ik niet goedvind, dat de zoon van een biscuitjabrikant je man wordt.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1932 | | pagina 5