DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Het conflict tusschen Pruisen en het Rijk. SxtgeÜiksdiOjüecdcfU Onie Jioionim No. 170 Donderdag 21 Juli 1932 134e Jaargang Verschillende autoriteiten in Pruisen gear resteerd. - Severing wit slechts voor geweld wijken. - Onrust in Essen en andere in dustrie-steden. Von Papen spreekt. Rijkskanselier Von Papen. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. i^osse nummers 5 cents. Directeur: C. KRAK. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsiuimte. Brievv;C franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v h. HERMs. COSTER ZOON, Voordaro C 9. postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Wat er gisteren in Duitschland gebeurd is, fieeft de aandacht van de geheele wereld ge trokken. Dat is trouwens geen wonder, want in 't kort komt het hierop neer, dat Pruisen niets meer te zeggen heeft in eigen land, doch dat von Papen daar als een dictator kan regeeren! Dat moet wel kwaad bloed zetten bij de Pruisen en bij de bevolking van andere Duit sche staten en wat er in de komende dagen gebeuren kan, is met geen mogelijkheid tc zeggen. Alleen dit mag wel goed in de gaten gehouden worden, dat bij al de maatregelen die von Papen getroffen heeft, de nat.-socia- listen een groote rol spelen. Zij hebben nu eigenlijk de macht in handen, want de ge beurtenissen van gisteren zijn eigenlijk alleen door de Nazi's geëischt en door von Papen ingewilligd. Zeer tot ongenoegen van communisten en van het Centrum We zullen echter nu niet op de zaak voor uit loopen en allereerst de redevoering van von Papen publiceeren. Von Papen heeft gisteravond voor de radio een redevoering gehouden, waarin hij de interventie van het rijk in Pruisen motiveerde. Hij zeide o.m. Duitsche vrouwen en Duitsche mannen. Met ingang van heden ben ik door den heer Rijkspresident aangewezen tot Rijkscom missaris voor Pruisen. In deze kwaliteit heb ik, uit hoofde van de mij verstrekte volmacht den Pruisischen minister-president Braun en den Pruisischen minister van binnenlandsche zaken, Severing, van hun functie ontheven. 'De Rijksregeering heeft na een minutieuse be studeering van den toestand besloten den Rijkspresident dezen stap voor te stellen. Zij beperkt zich daarbij tot de noodzakelijkste maatregelen, welke vereischt zijn voor het herstel van geordende rechtstoestanden in het Pruisische staatsgebied. Laat mij U tot be grip van den toestand in het kort den politie ken toestand in Pruisen, de motieven voor de getroffen maatregelen schilderen. De Pruisische staatsregeering is reeds den 19 Mei vrijwillig afgetreden en wikkelde sindsdien de loopen zaken af, overeenkomstig artikel 59 van de Pruisische grondwet. De nieuwe landdag was op grond van de dooi den ouden landdag en wel door de partijen van de coalitie van Weimar aangebrachte wij ziging in het reglement van orde, niet in staat een minister president te kiezen. De op dit feit berustende parlementaire basis van het kabinet dat de zaken afwikkelt is afhan kelijk van de tactische houding der Commu nistische Partij. Want na de verkiezingen voor den Pruisischen Landdag verkregen de N.S.D.A.P. en de Duitsch Nationale Volks partij 47 de overige partijen 37 van het aantal uitgebrachte stemmen, terwijl de resteerende 16 werden uitgebracht op de communisten. Ik wil er hier niet op ingaan in hoeverre men nog kan spreken van geordende politieke verhoudingen, indien door de hou- dy}g_<jer verschillende partijen de communis tische partij op de wip zit. Deze gebeurtenis sen zouden de regeering in geen geval aan leiding hebben gegeven onmiddellijk invloed te nemen bij de gebeurtenissen in Pruisen, maar behalve de kwestie van den normalen politieken toestand moet de vraag worden ge steld, of wij bij een verantwoordelijk onder zoek naar de wenschen van het Duitsche volk het recht hebben de op de Communistische Partij uitgebrachte stemmen op de zelfde wijze te beoordeelen als de stemmen der an dere partijen. De Communistische Partij van Duitsch land streeft er, naar eigen erkentenis, en zoo als herhaaldelijk is geconstateerd, naar de grondwet te schenden. Sinds jaar en dag werkt zij met alle middelen aan de ontbinding van politie en weermacht. Zij tracht met de meest verschillende methoden de religieuse, zedelijke en cultureele grondslagen van ons volk te vernietigen, en ten slotte is het de K.P.D. welke door haar illegale terroristi sche groepen geweld en moord in den politie ken strijd heeft gebracht. Er moet een duide lijke scheidingslijn worden getrokken tus schen den staat en de verwoesters van onze cultuur. De radicaliseering van den politieken strijd is van jaar tot jaar en van maand tot maand toegenomen. Omdat men in politieke kringen er niet toe kon besluiten de politieke en mo- reele gelijkstelling van communisten en na- tionaal-socialisten op te geven, is de onna tuurlijke frontvorming ontstaan, welke de communisten tegen de N.S.D.A.P. stelt De Rijksregeering is vrij van banden van partij politiek. Zij is evenwel niet bevrijd van den. zedelijken plicht openlijk te constateeren, dat door een zoodanige gelijkgerechtigde inscha keling van staatsvijandige elementen in den politieken strijd de basis van den staat tot het uiterste in gevaar worden geracht. De Rijksregeering heeft met ernstigen zorg deze ontwikkeling van de binnenland sche politieke verhoudingen gadegeslagen. Zij heeft, nu haar ambtsaanvaarding, er na rijpelijke overweging van afgezien in te grj- pen in deze ontwikkeling, zoolang het een zaak der partij bleef. De regeering was even wel verplicht te handelen van het oopenbük af dat de eerst slechts uit partiitactische mo tieven geschiede inschakeling der communis ten in een gemeenschappelijk front tegen de N.S.D.A.P. ook was overgeslagen op regee- ringsinstanties in Pruisen, welke verant woordelijk zijn voor te nemen maatregelen Hier ging het om de autoriteit van den staat. Hier mocht niet gedraald worden, hier moest in het belang van den staat direct de waarheid naar voren worden gebracht. Deze dwingende noodzakelijkheid van een interven tie heeft zich voorgedaan tegenover de Pruisi sche staatsregeering. Het is geen toeval, dat slechts in Pruisen de Communistische strijd- organiaties een omvang konden aannemen, welke een permanente bedreiging vormen voor de openbare orde en veiligheid. Het is geen toeval dat slechts in Pruisen de verkie zingstijd begeleid is door een verschrikkelijke vermeerdering van bloedige botsingen. In den laatsten tijd is geconstateerd, dat bij het overgroote deel der ernstige onlusten sprake is van aanvallen van communistische terro ristische organisaties. Alle afzonderlijke maatregelen van politiewege zouden een per manent en veilignerstel van geordende poli tieke verhoudingen hebben kunnen brengen. Deze taak kan evenwel slechts worden ver vuld door een planmatig en welbewust optre den tegen de verwekkers der onlusten. De Rijksregeering heeft moeten vaststel len, dat de ontwikkeling der politieke ge beurtenissen in Pruisen een aantal vooraan staande persoonlijkheden aanleiding heeft gegeven maatregelen achterwege te laten ter bestrijding van de staatsvijandige werk zaamheid der K.P.D. Indien bijv. hooge functionarissen van den Pruisischen staat zich er toe leenen leiders der communistische partij mogelijk te maken op illegale wijze op te treden, indien een Pruisische commissaris van politie zijn partijgenooten opwekt de communisten niet te storen, dan wordt de autoriteit van den staat van boven af onder graven op een wijze welke onverdraaglijk is voor de veiligheid van het Rijk. De maatregelen der Rijksregeering zijn niet gericht tegen de zelfstandigheid van het land Pruisen, zij beperken zich er bewust toe de bases te scheppen voor het herstel van een ordelijken rechtstoestand. Deze bases moet evenwel zijn het herstel van een staatsautoriteit welke volkomen vrij is van eenige staatsvijandige communistische partij. De Rijksregeering wil door haar maatre gelen een geordende doorvoering van den verkiezingsstrijd garandeeren. Zij zal de vrije politieke bedrijvigheid slechts in zoo verre beperken als vereischt wordt voor de handhaving der openbare veiligheid. Zij gaat daarbij uit van de opvatting dat de or deverstoorders om het even tot welke groep zij behooren, op zoodanige wijze moeten worden teruggedrongen dat het volk moge lijk wordt de verkiezingen te houden. De minister van binnenlandsche zaken heeft verklaard slechts voor geweld te zul len wijken. Slechts met dezen reden heeft de Rijksregeering op machtiging van den Rijks president den uitzonderingstoestand moeten afkondigen voor Berlijn en Brandenburg. De miliaire uitzonderingstoestand zal, zooals van zelf spreekt, slechts zoo lang worden gehandhaafd als noodzakelijk wordt ge acht voor het herstel van normale verhou dingen. Ik verhaal wat de Rijksregeering vanmiddag heeft verklaard: De zelfstandig heid van Pruisen zal niet worden aangetast. De Rijksregeering zal verder optreden op den door haar juist erkende weg. o Ook andere redevoeringen zijn gister avond gehouden. Weliswaar waren er ver gaderingen belegd voor de a.s. verkiezingen, maar er werd op deze vergaderingen hoofd zakelijk gesproken over de jongste gebeurte nissen. Zoo heeft dr. Hugenberg te Koblenz het woord gevoerd voor de Duitsche nationa- len en o.m. het volgende gezegd: Vandaag is een prognose in vervulling ge gaan, die ik wel eens in vriendenkringen heb gesteld. Wanneer eenmaal een omzwaai mocht komen, dan zal dat niet anders kun nen gaan, dan dat öf de Rijksregeering de Pruisische, öf de Pruisische de Rijksregee ring arresteert. Het is een ware zegen, dat de toestand eindelijk opgehouden heeft, dat in Berlijn zoo verschillende groote overheids organisaties als het ware als twee vijandige staten tegenover elkaar stonden, dat dus langs dezen weg een begin gemaakt wordt met het uit den weg ruimen van het dualis me Pruisen-Rijk. Ik behoef niet te zeggen, dat wij deze ontwikkeling der dingen begroeten. Wanneer thans de sociaal democratie en het centrum moord en brand schreeuwen en zeg gen, dat dit een coup d'état is en een schen ding van die grondwet, dan moet ik daarop antwoorden: Neen, geenzins, maar het is alleen de logische voortzetting van de me thode van Bruening. Dr. Bruening voerde het woord tijdens ver gaderingen van de Beiersche Volkspartij in Augsburg en in Munchen. Hij zette uiteen: De ontwikkeling in Pruisen moet grooten zorg bereiden. Naar sprekers meening be stonden de voorwaarden voor het aanstellen van een rijkscommissaris in Pruisen niet Misschien wordt men thans automatisch voorbij de doeleinden, die men zich gesteld heeft, gedreven. Verder is in den verkiezingsstrijd nog het woord gevoerd door dr. Heim en staatsraad Schaeffer, die in het licht stelde, dat de rijks regeering haar bevelen uit het Bruine Huis scheen te krijgen. Wat thans in Pruisen ge beurd kan morgen in een ander land gebeu ren. Daarom moeten de andere landen zich tegen een dergelijke overweldiging verzetten In Gelsenkirchen voerde de voorzitter van de vakvereeniging der Christelijke mijnwer kers het woord, rijksdagafgevaardigde lm busch. Hij verklaarde oa.: Het aanstellen van een rijkscommissaris voor Pruisen is een niet gerechtvaardigde maatregel. Het zou beter geweest zijn, wanneer men in plaats daarvan een nieuw uniformverbod uitgevaar digd had. Vele volkskringen hebben den in druk, dat wij thans een revolutie van boven af meemaken. Adolf Hitier voerde het woord op nat.-soc. verkiezings-demonstraties in Kiel, Hamburg, Bremen en Lueneburg. Hij zette o.m. uiteen: Wij bevinden ons op het oogenblik op het keerpunt van het Duitsche lot. Het gaat thans niet om het kabinet von Papen, maar thans gaat de*roep: Hier centrum en socia lisme en hier Duitsch nationaal-socialisme Dat zijn de beide wereldopvattingen, die met elkander strijden. Wanneer onze tegenstan ders verklaring, dat de nat.-soc. geen andere partij naast zich willen dulden, hebben zij gelijk. Wij willen, dat Duitschland eindelijk bevrijd wordt van den vloek der 30 partijen Wanneer nationale politici mij voorhouden, dat ik voor de burgerlijke partijen niet halt houden wil, antwoord ik. Tijdens een nationaal-socialistische demon stratie te Munster eischte dr. Frick, dat Braun en Severing als eenige schuldigen door de crimineele politie zouden worden ge arresteerd en voor het gerecht zouden wor den gebracht. Dr. Goebels gaf in Apolda en in Jena uiting aan zijn voldoening over de aanstelling van een rijkscommissaris in Pruisen. Wanneer in Pruisen het Marxisme uitge schakeld is, is het in het geheele Rijk uitge schakeld. o Zooals wij gisteren nog konden mededee- len, zijn in Pruisen minister-president Braun. minister Severing en nog enkele andere mi nisters uit bun functies ontheven. Beide eerstgenoemden willen echter niet vrijwillig aftreden en het is naar aanleiding daarvan, dat dr. Bracht, die namens von Pa pen de leiding in Pruisen heeft, een onder houd heeft gehad met minister Severing. In dat onderhoud verklaarde Severing opnieuw, dat hij slechts voor geweld zouwij- ke n. Dat ziet er dus vrij ernstig uit. Tegen half vijf gistermiddag verscheen een afdeeling rijksweer in het gebouw van het hoofdcommissariaat van politie te Berlijn, om de heeren Greczinsky en Dr. Weiss in verzekerde bewaring te nemen. Behalve deze twee heeren werd ook de vroegere commandant van de Berlijnsche Schutzpolizei, Heimannsbergh voorloopig in arrest gesteld. Greczinsky, Dr. Weiss en Heimannsberg werden na hun arrestatie te Moabit ingeslo ten in het officierenverblijf. De nieuwe commissaris van politie, Mel- cher, en de nieuwe commandant van de Schutzpolizei, Poten, begaven zich later naar de Prinz Friedrich Karlstrasse, waar Poten de leiding over de Schutzpolizei op zich nam. De arrestatie der vroegere politiecommis sarissen geschiedde door 12 man van de Rijksweer onder leiding van kapitein Hausse. Na zijn arrestatie heeft Greczinsky een schrijven gezonden aan luitenant-generaal Rundstedt, waarin hij met referte aan een vorig schrijven van gisteren en het telefoon gesprek van 2 uur 15 gistermiddag er nog maals den nadruk op legde, dat hij zich niet kon vereenigen met de door den generaal ge troffen maatregelen en volgens de grond wet als lid van den landdag en als afgevaar digde immuun is en niet gearresteerd kon worden, ook niet wanneer hij in verzekerde bewaring mocht worden gesteld. De door kapitein Hausse ter zake gedane mededeelin- gen acht Greczinsky ongelooflijk. Ook de uit zijn functie ontheven minister president Brauij heeft een schrijven gezonden en wel aan von Papen. Daarin zegt Braun het volgende: ,,Per schrijven van 20 Juli 1932 deelt U mij mede, dat de heer Rijkspresident U tot Rijkscommissaris voor het land Pruisen heeft aangewezen en dat U mij als zoodanig ont heft van mijn functie van minister-president. Tegelijkertijd zou het ambtsgebouw door mi litairen zijn bezet ten einde het mij, voor het geval ik mijn verlof zou onderbreken, onmo gelijk te maken mijn ambtsbezigheden te ver vullen. Volgens mijn meening zijn deze maat regelen van iedere juridische basis ontbloot. Ik verzoek U derhalve mij te willen mededee len, welke motieven U, mijnheer de Rijks kanselier aanleiding hebben gegeven tot dit optreden en op welke bepalingen der grond wet en van de wet U zich daarbij baseert, —o In het gebouw van het Pruisische ministe rie van binnenlandsche zaken, Unter den Linden, verschenen gisteravond om 8 uur 10 de gevolmachtigde van Rijkscommissaris, dr. Bracht, zoomede de Berlijnsche politiecom missaris, Melcher, en een kapitein va-n politie. De heeren zochten den voormaligen minister van binnenlandsche zaken Severing op in zijn werkkamer. Dr. Bracht verzocht Severing zijn ambtsbezigheden neer te leg gen. Hierop herhaalde Severing zijn bekende verklaring; dat hij tegen een dergelijke maat regel moest protesteeren en overigens slechts voor de bedreiging met geweld zou wijken Vervolgens werd hem met dit geweld ge dreigd, waarna Severing zich in zijn appar tement in het ministerie begaf. Op deze wijze is Severing uit zijn functie ontheven. o De gebeurtenissen te Berlijn welke ten deele bekend werden gemaakt in speciale edi ties der bladen, worden in het industriegebied van Rijnland—Westfalen levendig bespro ken. Er doen zelfs geruchten de ronde over een te verwachten algemeene staking. In kringen der vrije vakvereenigingen ziet men de heden te houden zitting van de com missie van het Algemeene Duitsche Vakver bond met groote spanning tegemoet en ver klaart men te voren geen stelling te kunnen nemen nopens de maatregelen der Rijksregee ring. De Christelijke vakvereenigingen ne men eveneens een zekere terughoudendheid in acht. In het industriegebied van Rijnland —Westfalen is het overigens rustig. Intusschen worden de botsingen tusschen communisten en nazi's ijverig voortgezet. Te Weiwasser hadden schietpartijen plaats met als gevolg een doode, talrijke gewonden en vele gearresteerden. En in Huetzling ging het precies eender. Ook daar werden vele communisten gearresteerd, terwijl een groot aantal anderen vluchtte. De maatregelen van von Papen hebben dus niet onmiddellijk geholpen. Wel hebben zij reeds een „slachtoffer" geëischt. De „Rote Fahne" is n.1. verboden. Dit com munistisch orgaan had n.1. gistermiddag een vlugschrift uitgedeeld met een oproep tot een politieke massastaking. Onmiddellijk werd de drukkerij door de politie gesloten. o Enkele persstemmen? Goed, maar dan van kranten buiten Duitschland. Wat de bladen in Duitschland schrijven, is wellicht niet al te betrouwbaar, omdat de censuur daar een woordje meespreekt. We nemen dus enkele persstemmen uit Engeland en Frankrijk. De Londensche bladen van gisteravond begonnen met groote koppen als: „Europee- sche Bom", „Triomf van Hitier", enz. De conservatieve „Evening Standard" ver klaart, dat nog geen regeering in Duitsch land zoo ver-gaande volmachten heeft beze ten, als thans aan den rijkskanselier zijn ge geven. De liberale „Star" schrijft, dat geen poli tieke of sociale groep in Duitschland sterk genoeg is, tegenstand te bieclen tegen een der gelijke machtsconcentratie. Dr. Nowak van het IJzeren Front heeft den Berlijnschen vertegenwoordiger van de „Evening Standard" het volgende bericht ge geven: De republikeinen zijn bereid tot ener gieke en ver-gaande maatregelen. Nu of nooit. Wij moeten en willen de republiek vr- dedigen. Een algemeene staking is het beste en onvermijdelijke wapen. Een sterke afdee ling republikeinen marcheert naar het Prui sisch ministerie van binnenlandsche zaken om Severing voor arrestatie te beschermen. De Fransche bladen nemen een min of meer vijandige houding aan jegens de rijks regeering en verwijten haar alleen maar toe gegeven te hebben aan den door Hitier uitge- oefenden druk. „Paris Soir" beschouwt de laatste gebeur tenissen van een buitenlandsche politiek standpunt en verklaart, dat het buitenland niet onverschillig mag blijven staan tegen over de ontwikkeling van den binnenland- schen toestand in Duitschland Men moet zich bezorgd de vraag stellen, welke waarde het woord heeft van een Duitschland, dat of aan de anarchie, of aan de Hoherzollern is over geleverd. De nationalistische „Liberté" stelt de Fransche regeering mede verantwoordelijk voor de gebeurtenissen in Duitschland, aan gezien zij door haar toegevendheid het natio nalisme heeft beschermd. Scherpe redevoeringen. In een openbare vergadering van de Duit sche volkspartij te Osnabrück heeft de leider dezer partij, de rijksdagafgevaardigde Dingel- dey, het woord gevoerd. Hierbij kwam hij ten slotte tot de gebeurtenissen in Pruisen. De jongste verkiezingen hebben het duidelijk be wijs geleverd, dat de regeering van de zwart- roode-coalitie niet meer in overeenstemming is met den wil van de meerderheid van het Duitsche volk. Daarmede is het oogenblik voor de tegenwoordige regeering gekomen af te treden en de macht aan de oppositie te laten. Doelbewust hebben de coalitiegenooten dit tot dusver weten te verhinderen. Dit ver wijt kan in het bizonder tot het Centrum worden gericht, dat het in de band heeft ge had, deze ontwikkeling te voorkomen. In een rede te Bremen betoogde Hitier o.a. dat de regeering-Von Papen een buiten gewoon milde regeering is, ofschoon toch eindelijk een aanvang is gemaakt met door tasten. Doch de heeren zullen zich erover verwonderen, wat hun wacht in het komende derde rijk, want de rekening voor alle ellende, alle vervolgingen van kameraden is nog niet vereffend, ook niet de afrekening met de marxisten, die millioen arbeiders uit hun werk hebben gehaald. Tegen Grzesinsky, Weiss en Heimannsberg is op grond van paragraaf 3 van de noodver ordening van den rijkspresident van 20 Juli inzake het afkondigen van den staat van beleg in Berlijn en de provincie Brandenburg, een strafvervolging ingesteld. (Zooals bekend stelt paragraaf 3 op verzet tegen bevelen van den militairen bevelhebber gevangenisstraf of geldboete tot RM 15000). Het ontslagen Pruisische kabinet bijeen. Het uit zijn functie afgezette Pruisische ka binet is nedenmorgen om 10 uur bijeen ge komen ter bespreking van den toestand. De gevolmachtigde van den rijkscommissaris voor Pruisen, dr. Bracht, heeft intusschen ook tot de overige leden van de Pruisische regee ring, die uit hun functies zijn gezet, doch hun functies nog niet hebben overgedragen, de vraag gericht, op welke wijze zij van hun functies wenschen te worden ontheven. Zooals bekend is, is ook de Pruisische mi nister van binnenlandsche zaken volgens een gemaakte overeenkomst met geweld uit zijn functie ontzet en dit zelfde zal thans waar- schijnlijk met de overige ministers geschieden DUIVELBANNERS. Aneta seint uit Makassar: Twee vrouwen, moeder en een dochter, die in dessa Polean op Boeton als doekoens op traden en een 8-jarig ziek meisje zoodanig mishandelden, dat het kind aan de gevolgen daarvan overleed waarna de doekoens net stoffelijk overschot vilden, zoogenaamd om den duivel uit te bannen, werden ieder ver oordeeld tot 10 jaar gevangenisstraf. r. f VERGIFTIGING EN OPLICHTING. De politie te Soerabaja heeft momenteel de volgende affaire in onderzoek. Twee Tsjecho- Slowaken, die reeds te Malang oplichting pleegden, sloten bij de „Sunlignt Insurance Cy" een levensverzekering ten name van een

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1932 | | pagina 1