ÉiuaarscSie Courant.
Fortinbras' toovermacht
Radionieuws
JmiMelon
Stad en Omgeving.
Honlerd
tier en derflgste jaargang.
DONDERDAG 6 OCTOBER
Nieuws uit België.
(Wordt vervolgd)
Mo. 236
1932
o.a. Ouv. „Der Opernhall", Heuberger en
uit „Friederike", Léhar. 10.30 Gramofoonpl.
Zeesen, 1635 M. 7 20 „Das grosse Kind
Balzac", hoorspel van Paul Enderling. Hier
na derde acte van „Die Meistersinger von
N'ürnberg", opera van R. Wagner. Dirigent:
Dr. Wilhelm Furtwangler. 10.35 Berichten
en hierna tot 11.20 Dansmuziek door Ada-
bert Lutter's orkest.
B
en
Vrijdag 7 Octcber.
Hilversum, 296 M. (8.12.—, 4.-8.en
U _12.— VARA, 12.-4.— AVRO en de
VPRO van 8.—11.— uur). 8 Gramofoon
platen. 10.— VPRO-Morgenwijding. 10.15
Gramofoonpl. 11.15 P. J. Kers: Onze keu
ken. 11.45 Voordracht door Hetty Beek.
12.-2.AVRO-Kleinorkest o.l.v. N. Treep
en gramofoonpl. 2.Gramoioonpl 2.30
4.AVRO-Kamerorkest o.l v. L. Schmidt en
Gramofoonplaten. 4.40 Voor de kinderen.
5 20 VARA-Kleinorkest o l.v. Paul Duchant.
615 Orgelspel door J. Brookhouse Mac-
CaTthy. 6.40 W. v. d. Sluis: Verspilling van
productieve krachten (II). 7.Vervolg or
gelspel. 7.15 VARA-Kleinorkest (vervolg) en
gramofoonplaten 8.Mej. Dr. N. A. Brui-
ning: De komst der moderne richting (11).
8 30 Concert. C. Voute, viool. Mevr. E.
GeyerDonath, viool en B. Tjomsma, piano,
o.a. Trio Es gr.t., KV. 498, Mozart. 9.—
Dr. A Groeneveld: De zin v. d. menschelij-
ken arbeid. 9.30 Vervolg concert, o.a. Sonate
nr. 2 G gr.t., Telemann. 10 Vrijz. Godsd.
Persbureau. 10.05 Vaz Dias. 10.15
Blinxma: Nieuwe Zakelijkheid. 10.45
11.12.Gramofoonplaten.
Huizen, 1875 Af. (Algemeen programma
te verzorgen door den K R O.) 8. 9.15 en
10— Gramofoonplaten. 11 30—12.— V°°r
2ieken en ouden van dagen. 12 15 1.45 Sex
tetconcert 2 —3.— Solistenconcert, zang en
piano 3- Kamermuziek. 4.30 Orkestcon
cert. 5.30 en 5.50 Gramofoonplaten. 6.1">
Causerie. 6.45 Pianorecital door H. Nieland.
7.10 Lezing. 7.45 PTT-kwartiertje 8.— Or
kestconcert m. m. v. pianosolist. 9-15 Vaz
Dias 9 30 Populair concert d«or orkest en
gramofoonplaten. 11.—12.— Gramofoonpl.
Daventry, 1554 Af. 10.35 Morgenwijding.
10.50 Tijdsein en berichten. 11.05 Lezing.
12 20 Orgelconcert door Herbert Dawson.
1.05 Shepherd's Bush Paviljoenorkest o.l.v.
H Fryer 2.20 Voor de scholen. 4.15 Nor
thern Studio-orkest o.l.v. H. Fryer. 2.20 Voor
de scholen. 4.15 Northern Studio-orkest o. 1.
v J Bridge. 5.05 BBC-Dansorkest o. 1. v.
Henry Hall. 5.35 Kinderuur. 6.20 Berichten.
6.50 Debussy's Pianomuziek door Elsa Ka-
ron 7.10, 7.25 en 7.50 Lezingen. 8.20 „Hou
se Partty", spel van C. Denis Freeman met
muziek van Francis Poulenc, m. m. v. solis
ten, koor en orkest o.l.v. St. Robinson. 9.20
Berichten en lezing. 9.55 BBC-orkest o.l.v. J.
Lewis m m. v. Dorothea Helmrich, mezzo,
oa Les petitsriens, Mozart en liederen van
Hhndel, alsmede Balletmuziek „Faust
Gounod. 11.15 Lezing. 11.2012.20 Savoy
Hotel Orpheans. Dansmuziek.
Parijs „Radio-Paris", 1724 Af. 8.05, 12.50
en 7.20 Gramofoonplaten. 8.20 „Julius Co-
sar" van W. Shakespeare. 9.50 Gramofoon
platen, o.a. Crede uit „Othello", Verdi.
Kalundborg, 1153 Af. 11.20—1.20 Concert
uit Hotel Angleterre. 2.20—2.50 Italiaan-
sche Liederen door A- Hansen. 2.50—4.20
Concert uit Rest. „Ritz". 7 3010.„Die
Rauber", spel in 5 acten van Fr. Schiller.
10.15—11.50 Dansmuziek o.l.v. Kai Julian.
Langenberg, 473 Af. 6.257.20 Gramo
foonplaten. 11.20—12.10 Concert door werk-
looze musici o.l.v. A. Weilert. 12.201.50
Concert o.l.v. Wolf. 4.205.35 Concert o.l.v.
Eysoldt m. m. v. pianosolisten. 7.20 Das
grosse Kind Balzac" hoorspel van P. Ender
ling. 8.5010.35 Derde acte van „Die Meis
tersinger von Nurnberg" van Rich. Wagner
o l.v. W. Furtwangler. 10.3511.20 Avond
concert.
Rome, 441 AA. 8.05 Concert en Radio-too-
neel, o.a. Ein Heldenleben, symph. gedicht,
Strauss.
Brussel, 508 en 338 M. 508 M.: 12.20
Gramofoonplaten. 1.30 Concert door het
Klein-orkest ol.v. P. Leemans. 5.20 Concert
o.l.v. Fr. André. 620 Gramofoonplaten. 6.50
Concert door het Klein-orkest ol.v. P. Lee
mans. 8.20 Het Omroeporkest o l.v. Arthur
Meulemans, o.a. Der Schwan von Tuonela,
Sibelius en Lakme-ballet, Delibes. 10.30 Gra
mofoonplaten. 338 M.: 12.20 Omroep-klein
orkest o.l.v. P. Leemans. 1.30 Gramofoonpl.
5.20 Omroeporkest o.l.v. A. Meulemans.
6 50 Gramofoonplaten. 8.20 Concert oJ.v.
Fr. André m. m. v. J. Briels, cabaretliedje,
De gemeenteraadsverkiezingen.
De ingrijpende wijzigingen
slechts verwacht na de verkiezin
gen, bij de samenstelling van de
colleges. Voor of tegen het
openbaar onderwijs. Vroolij-
ke incidenten. Vlaamsche can
didaten in de Brusselsche agglo
meratie.
Zondag, 9 October gaan de Belgische kie
zers, mannen en vrouwen, die den leeftijd
van 21 jaar hebben bereikt, ter stembus voor
de vernieuwing van de gemeenteraden. Ai-
leen voor de gemeenteraads- en de provincie-
raadsverkiezingen bestaat er in België vrou
wenstemrecht.
De gemeenteraadsverkiezingen hebben ook
hier te lande een zeer speciaal, vooral plaat
selijk karakter en het zou dan ook overdreven
zijn, er te groote gevolgtrekkingen aan vast
te knoopen in algemeen politieken zin. Noch
tans is het in politieke kringen een bekend
feit dat, als de regeering niet tot ontbinding
van de Kamer heeft besloten, die te wijten is
aan de omstandigheid, dat jnen aan den voor
avond stond van de gemeenteraadsverkiezin
gen en men eerst wil afwachten wat deze ver
kiezingen zullen opleveren: een verschuiving
naar links of rechts, in de groote centra en,
in Vlaanderen een verschuiving naar de
Vlaamsche nationalisten. Hoe dan ook, zul
len deze verkiezingen toch min of meer een
waardemeter zijn voor de stemming in het
land.
De vooruitzichten zijn van dien aard, dat
er, in de groote steden, niet veel wijzigingen
worden verwacht, wat de eigenlijke verkie
zingsuitgaven betreft. De wijzigingen in het
bestuur zullen zich slechts voordoen wanneer
de colleges van burgemeester en wethouders
zullen worden gevormd, door de verschillende
groepen die de meerderheid moeten vormen
in den raad. Want daaromtrent zal hevige
strijd worden gevoerd. Ook voor de benoe
ming van de burgemeesters. Men vergete
niet, dat in België de burgemeesters geen
ambtenaren zijn, maar gekozen worden uit de
politieke mandatarissen van den gemeente
raad, door den koning, d. i. door den minister
Een feit is het, dat sedert enkele jaren de
plaatselijke politieke strijd, inzooverre deze
niet werd bepaald door persoonlijke belan
gen, als inzet heeft gehad het openbaar o
naar het Engelsch van William Locke
door J. E. d. B. K.
67)
Als hij Lucilla aan haar woord had ge
houden en met haar getrouwd was, hoe zou
dan zijn leven zijn geweest? Zich sleepen
door de groote wereld als het aanhangsel
eener rijke vrouw. Afhankelijk van haar gul
heid, zelfs waar het schoenveters betrof, zijn
ziel verterend van snakkend verlangen naar
de liefde, die zij niet geven kon. Tenslotte
voortdurende oneenigheid wellicht of mis
schien van alle wilskracht beroofd, een toela
ge aannemend om gescheiden te kunnen le
ven. Sinds hij in rijke kringen had verkeerd,
had hij van zulke huwelijken gehoord. En
zelfs als zij even hartstochtelijk van hem
hield als hij van haar, zou hun geluk dan
duurzaam zijn geweest? In zijne sombere
stemming betwijfelde hij dit. Hij trachtte
zichzelf te overtuigen, dat zijn verlies winst
beteekende. Beter dat hij verkeerde onder de
arme menschen, die in hunne hemdsmouwen
aan tafel zitten, dan dat hen mede aanzat
om de vleeschpotten van Egypte. In de keu
ken van het Hotel des Grottes had hij ook in
zijn hemdsmouwen zitten eten. En toch hun
kerde hij er naar haar te zien. 't Leek hem on
mogelijk, dat hij haar nooit meer zien zou,
dat hij nooit meer zou zien hoe een lachje
om haar bewegelijke lippen speelde. Tever
geefs trachtte hij aan haar te denken als aan
het vrije katholieke onderwijs. In twee ver
schillende steden, n.1. te Antwerpen en te
Anderlecht (Brussel), hadden de socialisten
een kartel gevormd met de katholieken. Te
Antwerpen heette dit een democratisch
Ylaamsch-gezind kartel en de bedoeling was
ook zoo. Te Anderlecht steunde het karte'
evenwel op de verleening van gemeentelijke
subsidies aan het plaatselijk katholiek onder
wijs. De zaak heeft evenwel geen uitvoering
gekregen, want de extremistische groepen in
den schoot van de socialistische nationale
federatie, hebben een besluit doen nemen
waardoor het aan elke afdeeling wordt ver
boden subsidies goed te keuren voor de vrije
scholen van de katholieken, die worden voor
gesteld uitsluitend als politieke strijdmidde
len. Het gevolg hiervan is, dat practisch elk
katholiek-socialistisch kartel is uitgesloten
want de katholieken hebben er slechts één be
lang bij met de socialisten samen te gaan
n.1. subsidies los maken voor hun scholen.
In vele gemeenten gaat dus de strijd vóór
of tegen het openbaar onderwijs. Eén van de
interessante zijden van den kiesstrijd is het
vermakelijke van sommige plaatselijke tegen
stellingen. Zoo levert de strijd te Elsene, be
hoorende tot de Brusselsche agglomeratie,
een grappig beeld op. Het bestuur is in libe
rale handen. Tot voor enkele jaren was de ge
meente opder de leiding van een burgemees
ter, Buyl, ook liberaal volksvertegenwoordi
ger, die echter op zekeren dag plotseling van
net politieke tooneel is verdwenen. Hij was
gekozen als volksvertegenwoordiger voor
Ostende. Gewezen medewerker van het
blaadje „De Flamingant", was de man be
keerd tot verwoed franskiljon, in zijn hoedat
nigheid van burgemeester van het hoofdza
kelijk door Walen bewoonde Elsene. Hoe hij
het klaar speelde zijn mandaat als Kamerlic
te behartigen en tevens zijn taak als burge
meester behoorlijk uit te voeren, is een raad
sel, zooals het nog van vele Belgische pol
tici, die het ambt van burgemeester met een
ander politiek mandaat vereenigen, een raad
sel is. Buyl verdween dus van het politieke
tooneel. Fnj werd opgevolgd door' zijn plaats
vervanger, den Waal Marquet, gewezen ex
ploitant van de Ostendesche Kurzaal en van
groote hotels, die, in een vonnis wegens een
persproces, zoo werd toegetakeld, dat elke
>artij het als een vernedering beschouwde,
ïem onder haar mandatarissen te tellen. De
liberalen niet het minst. Buyl had gewoon
ontslag genomen om Marquet toe te laten,
een zetel in te nemen. Men fluisterde allerlei
bijzonderheden, en als burgemeester moest
Buyl ook ontslag nemen. Zijn reputatie had
sterk geleden, want men vertelde van hem,
dat hij betaald was door een „tripot", door
een speelhol, r
Nu neemt Buyl evenwel wraak te Elsene,
en hij heeft zich aan het hoofd gesteld van
een candidatenlijst van den bona van belas
tingbetalers, tegen de liberale lijst, die steeds
de gemeente heeft bestuurd. En nu komt men
met de eene beschuldiging na de andere vóór
den dag. Dit lijkt alles geen ongezouten kost
te zijn, maar het meest interessante is wel,
dat uit correspondentie, die door Buyl in
zijn populairen tijd werd ontvangen en die hij
thans publiceert blijkt, dat de leiders van
de liberale partij, onder wie ook de huidige
minister van Burtenlandsche Zaken, Hymans,
bij de jongste wetgevende verkiezingen een
beroep hebben gedaan op de kas van Mar
quet, den zoo verfoeiden exploitant van een
speelhol! De heer Hymans heeft zelfs uit
drukkelijk en schriftelijk zijn accoord te ken
nen gegeven. Een dergelijke publicatie doe'
den officieelen Brusselschen liberalen geen
genoegen.
Met veel belangstelling ziet men uit naar
de resultaten van de verkiezing in verschei
dene plaatsen van het industrieele Hene
gouwen en van Luik, waar meer dan waar
schijnlijk de socialistische meerderheid zal
worden geschokt door den communistischen
vooruitgang. Van belang is ook het feit, dat
in de meeste gemeenten van de Brusselsche
agglomeratie candidaten zijn gesteld door de
Vlaamsche nationalisten en dus de strijd in
den burcht zelf van de antirVlaamsche ge
meentelijke besturen wordt' begonnen. De ge
meenten zijn zeer machtig in allerlei aange
legenheden, zoodat ook in de andere plaatsen
waar strijd wordt gevoerd in verband met hef
al of niet Vlaamsch-gezinde karakter van de
candidaten, de uitslag van beteekenis zal zijn
De gemeente oefent niet alleen invloed uit op
het onderwijs, maar ook op het oflenbare
leven, op het gebruik van het Nederlandsch
in het bestuur, op de bevordering van onze
taal in het openbaar, door het publiek. Je
Brussel zelf hoopt men op de verkiezing van
verscheidene candidaten. Ook de christen
democraten komen op met een afzonderlijke
lijst, aan het hoofd waarvan een Vlaamsch
gezind, vrijradicaal advicaat staat. Zoodat
deze verkiezing vgj wel een krachtproef zal
blijken te zijn voor de Vlamingen te Brussel
De verdeeldheid van de Vlaamsche natio
nalisten, door fascisten en democraten, is nu
reeds van dien aard geworden, dat zij tot zelfs
bij gemeenteraadsverkiezingen twee verschil
lende lijsten indienen in de meeste plaatsen
Hun beteekenis bij deze verkiezingen is echter
geringer dan bij de verkiezingen voor de Ka
mer, zoodat hieraan niet te veel belang moet
worden gehecht.
een afgestorvene. Dag en nacht had hij haar
bekoorlijk wezen voor oogen. Hij leerde wat
het was om te lijden.
Hij had passage genomen naar Hongkong
waarom wist hij niet. Het leek zoo heel ver
weg van haar. En naarmate de heete dagen
voorbij gingen, réaliseerde hij pas hoe ver
het was. 't Was voorbij Bombay, Colombo
Penang en Singapore. Waar hij kon, ging hij
aan land, maar de betoovering van het Oos
ten was weg. Hij kon niet meer genieten en
beschouwde deze plaatsen alleen nog maar
als oorden, waar hij het eens probeeren kon,
als zijn plannen in Hongkong mislukten, t
Was nu in den warmen tijd. Hij sliep op het
dek en begon er naar te verlangen om hortin
bras bij zich te hebben. Misschien had hij
diens genegenheid met weinig heuschheid be
antwoord. Hij schreef hem een langen brief
en het was hem of hij de woorden van op
bouwende vertroosting hoorde, die de vrien
delijke, melodieuze stem sprak:
- Mijn zoon, hebt gij het groote avontuur
dat in Augustus begon, niet heelemaal door
leefd? Hebben niet hoofd en hart geweldige
sensatie doorgemaakt? Hebt ge niet onbe
schrijfelijk genot gesmaakt? Hebt ge geen
plaats veroverd in het hart van een groot en
loyaal volk? Hebt ge niet de pracht van het
Oosten gezien? Hebt ge niet intens geleefd?
En nu je door het brandende vuur bent ge
gaan. ben je niet gelouterd geworden en wij
zer? Een jaar geleden was je een slaaf. Wat
ben je nu? Een vrij man!
Martin verscheurde zijn brief en wierp
hem in zee. Twee dagen daarna landde hij in
Victoria, de hoofdplaats van Hongkong.
Een halfbloed-kantoorklerk, aan wie hij
zijn kaartje gegeven had, kwam terug uit
radio-amateurs werd opgericht, waaraan het
N.V.V. zijn steun toezegde. Deze oprichtings
vergadering is in beeld gebracht.
Dat men er niet was met deze vereeniging
alleen doen vele kieken zien in verschillende
ïuiskamers, waar men aan de radio luistert
en waar telkens de Vara-uitzending als min
derwaardig wordt afgekamd en beschouwd
als onbereikbare idealen na te jagen. Een rede
van Vliegen over den Volkenbond onderging
datzelfde lot. De letters V.a.r.a. werden ge
noemd afkortingen van de woorden „Van ar
moede rammelt alles".
Maar de tijd van opbouw kwam en de film
geeft dien o.a. in beeld door kieken in de
drukkerij, waar de rotatiepersen draaien en
de Radio-gids wordt gedrukt. Aanschouwe
lijk wordt het verschil in de soort uitzen
dingen van verschillende stations voorge
steld, een verschil zóó groot, dat de Radio
controle-commissie herhaaldelijk meende een
programma geheel of gedeeltelijk te moeten
verbieden, wat telkens weer nieuwe strijdlust
deed oplaaien.
Het laatste gedeelte van de film geeft weer
het bouwen van de nieuwe studio in Hilver
sum en het groote Vara-feest aldaar met de
duizenden deelnemers, die in oneindige rijen
over het witte doek marcheeren en honderden
vlaggen meevoeren.
De naam „Stuwing" is voor deze film goed
gekozen.
Aan de vertooning van dit nummer gingen
eenige kleinere films vcoraf: Klanken uit Ti-
rol (nationale kleederdrachten, jodelen en
dansen), een aardige teekenfilm Chineesch
porce'ein, Turksche schoonheidskoningin,
„Radio-amateurs" met Stan Laurel en Oliver
Hardv, roeien en zwemmen, een reis door
Ncrmandië en Bretagne en een paar recla
mefilms.
Alles te zamen een programma, dat den
bezoekers ten volle bevredigde.
STUWING.
Vara-film in de Harmonie.
De aankondiging van deze filmvertooning
heeft gisteravond ae groote bioscoopzaal van
de Harmonie geheel vol belangstellenden
doen loopen.
„Stuwing", aangekondigd als de eerste Ne-
derlandsche geluidsfilm, door Nederlanders
gespeeld, is gemaakt door de filmmaatschap
pij Electra te Rotterdam. Voor regie en sce
nario zorgde de Vara-commissie met mede
werking van het Groot Volkstooneel en het
Vara-tooneel. „Stuwing" geeft een beeld van
kracht, van geloof aan de overwinning, van
gestadigen bloei en vooruitgang.
De Vara, ontstaan uit het verlangen van
een groep menschen, die iets anders door
middel van de radio wenschten te hooren dan
wat de reeds bestaande omroepen gaven,
grooide van 'n nietig zaadje tot 'n machtigen
boom.
Hoe er in den beginne door sommigen ge
prutst werd met een radio-toestel, hoe de po
gingen om eenigszins behoorlijke resultaten
te krijgen vaak ijdel bleken en dan de spotter
nij en soms wel scherpe afkeuring opwekten
dit alles doet de film in tal van goede foto's
zien. Maar oridanks teleurstelling hield men
vol, totdat er een vereeniging van arbeiders
het kantoor van den chef.
Mr. Tudsley zal u ontvangen, mijnheer
Martin volgde hem in het donker gemaak
te kantoor, daar een electrische waaier koelte
toewuifde en waar een in het wit gekleede,
magere Engelschman met gele gelaatskleur
achter zijn schrijfbureau zat. Met vriendelij
ken glimlach stond hij op, blikte op Martin's
kaartje en vroeg:
Mr. Overshaw, wat kan ik voor u
doen?
U kunt mij arbeid geven.
Ik vrees dat niet te kunnen.
Dat spijt me, zei Martin. Ik maak u
mijn verontschuldiging, dat ik u lastig ben
gevallen.
Hij wilde weggaan. Mr. Tudsley nam hem
scherp op.
Wacht u even. Ga zitten. Ik kan u niet
thuisbrengen. Wie bent u en waar komt u
vandaan
Dat is mijn naam, zei Martin, naar zijn
kaartje wijzend, en ik kom uit Europa, of
om nauwkeurig te zijn, uit Egypte.
Met de Sescostris?
-Ja.
Mr. Tudsley nam een vel getypt papier en
bestudeerde dat.
Ik zie uw naam niet op de passagiers
lijst.
Waarschijnlijk niet, zei Martin. Ik
kwam als dekpassagier.
Werkelijk!
Martin zag er in zijn goed zittend grijs fla
nellen pak niets uit als een dekpassagier.
Waarom deed u dat?
Uit zuinigheid.
En waarom bent u bij mij gekomen?
Gisteravond maakte ik in ket hotel een
ZIEKENHULP.
Het bestuur van bovengenoemde vereeni
ging doet weer een beroep op de milddadig
heid van de burgerij om daardoor in staat ie
worden gesteld het werk der vereeniging te
kunnen voortzetten. Het doel van „Zieken
hulp" is: „het verstrekken van versterkende
middelen aan behoeftige zieken van alle ge
zindten". De aanvragen geschieden nage
noeg alle op medisch advies, zoodat gehol
pen wordt waar het inderdaad nooaig is.
Menigmaal is de hulp, hoe bescheiden ook,
zelfs in gezinnen, waarin nooit onderstand
êenoten wordt, in tijden van ziekte, een uit-
omst gebleken.
Het gebeurt wel eens dat er aanvragen in
komen, waaraan niet of slechts gedeeltelijk
kan worden voldaan (wat het bestuur altijd
zeer betreurt) doch wat noodgedwongen
moet gebeuren omdat de middelen niet toerei
kend zijn. Men begrijpt dit dan niet altijd,
„want dokter vraagt het toch aan en zegt
dat het noodig is.... Natuurlijk is dit voor
de betrokken personen ook zeer teleurstellend,
want ziek zijn en niet te kunnen aanschaffen
wat men tot herstel noodig heeft, valt niet
mee!
Daarom durft „Ziekenhulp" weer met vrij
moedigheid aan te dringen om te teekenen op
de lijsten, die in de a.s. weken zullen worden
aangeboden door eenige jongedames, die
zich daarvoor spontaan hebben beschikbaar
gesteld, wat door het bestuur op hoogen prijs
wordt gesteld.
Moge uit de opbrengst dezer lijsten ook
dezen keer blijken, zooals reeds zoovele jaren
aaneen, dat de burgerij sympathiseert met
het werk van „Ziekenhulp", waardoor aan
vele zieken en eenzame tobbers in hun moei
lijkheden verlichting kan worden gebracht.
ESPERANTO IN ALKMAAR.
In een lokaal van de Handelsschool in de
Doelenstraat werd gisteravond een openbare
les gehouden over de internationale we
reldtaal Esperanto.
Ter gelegenheid van deze openbare les was
een kleine tentoonstelling ingericht, een ten
toonstelling, die eenigszins een beeld gaf van
de beteekenis van het esperanto. En nu mag
men over deze taal denken, hoe men wil, men
mag voor- of tegenstander zijn, wanneer men
zoo n kleine indruk krijgt van alles, wat reeds
bereikt is, dan dwingt dat in elk geval bewon
deren af. Daar lagen op tafels uitgespreic
boekwerkjes op handelsgebied, godsdienstige
lectuur, oorspronkelijk en vertaalde romans
(o.a. de kleine Johannes van van Eden), daar
waren gidsen van verschillende steden in
meerdere landen, daar lagen zelfs kranten
uit Griekenland, Polen, Engeland en
China, daar was zelfs het Braille-schrift voor
de blinden niet vergeten!
Inderdaad, er was heel wat te zien. Doch
In
lijst van de eerste handelshuizen in Hongkong
en daaronder behoorde u.
Hebt u eenige aanbevelingen?
Neen.
Wat dreef u dan om naar deze kleine hel
op aarde te gaan?
't Toeval. De eene plaats maakt voor mij
geen verschil met een andere.
Wat voor arbeid zoekt u?
Wat ik maar krijgen kan. De vloeren
vegen of een zaak drijven.
De koelies vegen hier de vloeren, zei mr
Tudsley, zijn stoel achteruit schuivend, terwijl
hij de armen langs zijn rug kruiste. En alleen
ervaren zakenmenschen drijven een zaak.
wat voor zaak bent u geweest?
In geen zaak.
Wat voor aanbeveling hebt u?
Geene. Maar ik heb gestudeerd, Cam
bridge.
Ja, dat kan ik wel zien, maar er
duizenden zoo.
Het gesprek ging nog eenigen tijd door, toen
liet de geelbleeke man zijn stoel ronddraaien,
tot hij Martin vlak in het gezicht zag.
Mr. Overshaw, zei hij, vergeef het een
volslagen vreemde als hij u een raad geeft,
maar u schijnt mij een eerlijk, vrij man te zijn
U hebt een vergissing begaan door naar
Hongkong te komen, 't Is een beestachtig kli
maat. Over een paar dagen begint de regen
tijd en die duurt bijna onafgebroken vier maan
den. Er is hier in Hongkong geen enkele va
cature.^s u in andere huizen geweest?
Ja, en zij zeiden daar wat u ook zegt.
Mijn raad is, dat u Hongkong moet veria
ten.
Hoe denkt u over Shanghai?
Dat is nog verder van Europa.
zijn er
ook was er heel wat te hooren. De heer Bak
ker heeft de vrij talrijke aanwezigen het eeii
en ander verteld over de noodzakelijkheid van
een wereldtaal en hij wees er in dit verband
op, dat de wereld al lang bezig is, om zich te
„internaticnahseeren". Hij dacht aan de uni
orme afmetingen der spoorlijnen, aan de in
ternationale verkeersteekens en aan tal van
andere internationale feiten.
Vervolgens sprak de heer Bakker over dr.
Zamenhof, over diens jeugd, over zijn woon
plaats, over zijn talenkennis en over zijn
esperanto. En daarbij werden de aanwezigen
herinnerd aan het groote succes, dat esperan
to heeft gehad en nog heeft. Elk congres
stond op hoog peil en in den loop der jaren
is gebleken, dat deze wereldtaal telkens weer
nieuwe veroveringen maakte, omdat men er
overal in alle werelddeelen mee terecht kan.
:n vooral in den handel is deze taal van
steeds grootere beteekenis geworden.
Uitvoerig stond spr. daarna stil bij de
structuur en den bouw van deze sucesvolle
wereldtaal, waaruit o.m. bleek, dat esperanto
gebaseerd is op 16 onveranderlijke taalregels,
dat het geen onregelmatigheden kent, dat het
een uiterst beknopten woordenschat heeft,
doch dat door eenvoudige voor- en achter
voegsels elk woord gevormd kan worden,
waardoor het mogelijk geworden is, om vlot
te spreken en te schrijven.
HUISVLIJT ALS KUNSTUITING.
Tentoonstelling in café Central
op a.s. Zaterdag en Zondag.
Knutselen een aardige bezigheid in de
lange winteravonden. Zeker! Maar de mees
ten vinden er niet veel genoegen meer in, als
eenzelfde stuk werk hen eenige weken, mis
schien zelfs een paar maanden bezig houdt.
Maar wat dan te denken van menschen,
die eenige jaren eenzelfde werkstuk onder
handen hebben? Heel zelden hoort men van
zulk een taai geduld, zooveel volharding om
iet eenmaal opgevatte denkbeeld te verwe
zenlijken. Dergelijk werk wordt in den regel
(unstwerk, omdat het taaie geduld en die
groote volharding waarborgen zijn, dat de
maker zijn onderwerp beheerscht en weet
hoe en wat hij wil.
Zoo'n kunstwerk zal Zaterdag en Zondag
in de kolfbaan van het café Central worden
ten toon gesteld. Maker ervan is de heer W.
F. G. Wiese, wonende Oostwijk bij het Zeglis
alhier.
Reeds als 16-jarige jongen vatte hij het
denkbeeld op om een getrouwe nabootsing in
koper te maken van het Waaggebouw, maar
pas zes jaar later kon de inmiddels metaal
draaier geworden jongeling een begin van
uitvoering geven aan zijn plan, dat hem nooit
had verlaten.
En sindsdien dat is nu tien jaar
heeft hij zijn vrije uren opgeofferd voor zijn
lievelings-denkbeeld. Moeilijk, heel moeilijk
was het vaak om aan het benoodigde geld
voor koper te komen. Heel wat kleine karwei
tjes op een terrein, dat vaak buiten het ge
wone werk lag, heeft hij moeten opknappen
voor particulieren, om iets extra's te verdie
nen, dat dan werd besteed voor den aankoop
van materiaal en gereedschappen, noodig
voor het Waaggebouw-in-wording.
Wie zal tellen hoe vaak de heer Wiese naar
het Waagplein is gewandeld om een of ander
onderdeel van de Waag met bijzondere aan
dacht te bekijken en in zich op te nemen, het
aantal siersteenen te tellen, de juiste vormen
en verhoudingen te bestudeeren? Eigenlijke
werkteekeningen had hij niet, zoodat hij zich
moest vergenoegen met het maken zoo nu en
dan van een schetsje.
Thans is het koperen gebouw uitwendig
gereed. De hoogte van het geheel is twee en
een halve meter en 't is geplaatst op een spe
ciaal gemaakte tafel.
Maar nu is de nijvere metaaldraaier
als slachtoffer van de crisis werkloos gewor
den en als vischventer welke bezigheid hij
heeft opgevat om tenminste nog eenige in
komsten te hebben verdient hij niet ge
noeg om nog iets te kunnen afzonderen voor
het voltooien van zijn kunstwerk, dat al zoo
veel geld vroeg en waarvoor een voor hem
belangrijk bedrag nog noodig zal zijn.
De speelton waaraan niet minder dan
17 kilo koper ging ligt gereed, maar de
uurwerken en een motor om alles in bewe
ging te brengen ontbreken nog, evenals ma
teriaal om er de kaasdragers en het interieur
van te maken.
Verschillende personen, met koperwerken
bekend en die daaróm het werkstuk naar zijn
juiste waarde als kunstwerk kunnen beoor-
deelen. hebben het betreurd, dat het werk nu
al sinds een paar maanden rust wie weet
voor misschien hoe lang nog?
Om te pogen dien tijd zoo kort mogelijk te
doen zijn, zal de heer Wiese nu a.s. Zaterdag
Singapore?
Dat is beter. Dat ligt aan uw weg terug.
Ik dank u, dat u mij zooveel van uw tijd
hebt gegeven, zei Martin.
Geen dank. t Spijt me dat ik geen betrek
king voor u heb. Vaarwel en goede reis, zei
mr. Tudsley.
Vaarwel, antwoordde Martin.
Tot het vertrek van de eerstvolgende boot
deed Martin vele pogingen om werk te vinden,
maar tevergeefs.
Toen vertrok hij naar Singapore.
HOOFDSTUK XXIII.
Toen Martin in Marseille landde, was de
oorlog op het punt van uit te barsten.
t Eerste deel van den zomer had hij door
gebracht met zwerven door het Oosten, zoe
kend naar werk, dat hem fortuin kon bezorgen.
Zooals hij in Hongkong had gedaan, doch hij
had niets kunnen vinden. Een aanval van ma
laria had een vriendelijken dokter in Penang
overtuigd van de noodzaak om hem met de
eerstvolgende boot naar Europa terug te zen
den. Op zijn tochten op zoek naar een betrek
king had hij altijd regen gehad en in den re
gentijd zijn de Straits Settlements nu juist niet
een paradijs. Martin nam het philosophisch
op, dat hij weer scheeps moest gaan. Hij had
het in het Oosten geprobeerd, omdat het
't dichtste was bij zijn punt van uitgang. Nu
zou hij gaan zoeken in het Westen Amerika
of Canada. In de gematigde luchtstreek zou hij
handenarbeid kunnen verrichten. Hij had
goede spieren; van de malaria was hij door de
zeelucht gauw genezen, hij was heel gezond.
