DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
Het ontwapeningsvraggstuk.
SxiqeÜiksch Ouevüdit
jBuUetilatid
tBimwdand
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco dr >r het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
r^IJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060, Telef. 3, redactie 33.
No. 258
Directeur: C. KRAK.
Dinsdag I November 1932
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
134e Jaargang
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Een mislukking der ontwapening zou een be
wapeningswedstrijd tusschen Duitschland en
Frankrijk beteehenen.
Herriot spreekt.
HET TYPOGRAFISCH PERSONEEL
TE DANZIG IN STAKING.
DE STORM AAN DE FRANSCHE
KUST.
STOOMBOOT BIJ DE GUANO-
EILANDEN OMGESLAGEN.
15 Man verdronken.
DE ENGELSCHE KATOENSTAKING.
200.000 spinners in staking.
MOTORBOOT MET 18 OPVAREN
DEN VERGAAN7
Allen verdronken?
NEDERLANDSCHE MOTOR
SCHOENER GESTRAND.
De bemanning gered.
AANSLAG OP DEN TREIN
VAN HOOVER?
Later ontdekt.
Geen aanslag op den trein
van Hoover.
JOHANNISBURG DOOR AARD
BEVING GETEISTERD.
AANSLAG OP DEN CHINEESCHEN
MINISTER VAN FINANCIEN
VERIJDELD.
DE STRIJD TUSSCHEN
REGEERING EN VOLKSVERTEGEN
WOORDIGING.
De nieuwe regeering weer al-
getreden in Bolivia.
BOLIVIA—PARAGUAY.
Aanval van Paraguanen.
Tijdens de debatten in de Fransche Kamer
heeft de premier Herriot een lange rede ge
houden over het Fransche ontwapeningsplan,
waarbij hij zich allereerst kantte tegen het
verwijt van Franklin Bouillon, dat hij naar
Lausanne is gegaan. „Uit Lausanne heb ik",
aldus Herriot, toch drie milliard meege
bracht en voor alles het resultaat, dat voor
den eersten keer een verband is gelegd tus
schen de herstelbetalingen en de intergeal-
lieerde schulden.
Door de Duitsche eischen inzake rechtsge-
X/U1U>U11C ClOLUWI lö vrvunvi
rijk bezworen, doch de Ontwapeningsconfe
rentie zelve heeft bepaald, dat zij bij de vol
gende zittingen ter sprake zullen worden ge
bracht. Rechtsgelijkheid is overigens, aldus
Herriot, een zeer abstracte formule, welke op
verschillende wijze kan worden geïnterpre
teerd en waarvoor verschillende oplossingen
m De'l)uitsche eischen kan men aldus uit
leggen, dat Duitschland daarmede niet
slechts tot het niveau der andere mogend
heden wil bewapenen, doch naar eigen wille
keur. De „d#or Duitschland geëischte rechts
gelijkheid, zooals deze in de Duitsdie nota
is vervat, beteekent een bewapening. Ik heb
de Duitsche nota, welke door nevelachtige
.formules is omgeven, eenige malen gelezen.
Generaal von Schleicher heeft in verklarin
gen en interviews zijn opvatting vrijelijk uit
gesproken. Daarom kan ook He het recht
nemen vrij uit te spreken. De Duitsche nota
eischt een verkorting van den militairen
diensttijd tot zes jaren, de uitrusting van de
rijksweer met zware artillerie en de vorming
van een burgerwacht van 30.000 tot 40.000
menschen, welke drie maanden verplichten
diensttijd zullen krijgen. Het gaat derhalve
om een eisch tot bewapening. Engeland is er
eveneens van overtuigd, dat Duitschland
wil bewapenen. Wat evenwel in het bizonder
opvalt, is, dat het bewapeningsprogram van
Duitschland, zooals het in de nota is vervat,
het program van den grooten generalen staf
en dat van generaal von Seeckt vormt, d. i.
de vorming van twee legers. Het eerste moet
het aanvalsleger zijn dat verplicht wordt zes
jaren dienst te doen en het andere een bur
gerlijke garde dit bestemd is voor het beveili
gen van de grenzen en eventueel het eerste
leger te vervangen".
Nadat Herriot er vervolgens nog eenige
malen op gewezen had, dat Duitschland her
bewapenen wilde, ging hij op de mogelijkhe
den in die bestaan voor de versterking der
veiligheid.
Men zou er wel is waar allereerst aan
kunnen denken zelf eigen bewapening te ver-
grooten. Dit zou echter een inbreuk vormen
op de verplichtingen, die Frankrijk op zich
genomen heeft. Een mislukking der ontwa
pening zou een bewapeningswedstrijd tus
schen Duitschland en Frankrijk beteekenen.
De vraag is dan wie dan in het voordeel is:
Duitschland met zijn zware indusstrie en be-
wapeningspotentieel of Frankrijk.
Het ergste dat zou kunnen gebeuren zóu
zijn, dat Frankrijk geïsoleerd zou komen te
staan tegenover een vrij Duitschland. Wan
neer Frankrijk den wereldoorlog gewonnen
heeft, dankt het dit in de eerste plaats aan
den heldenmoed van zijn soldaten, maar ver
der ook aan zijn wonderbare onschuld.
Vervolgens ging Herriot over op de groote
richtlijnen van het ontwapeningsplan:
1. De Fransche regeering is van meening,
dat men allereerst in Europa een algemeen
systeem van militairen dienstplicht moet in
voeren op voorwaarde dat ieder beroepsleger
en daaronder ook de Rijksweer verdwijne;
2. De politie moet gereorganiseerd worden;
3. Een internationale controle met recht
van onderzoek moet worden ingevoerd;
4. Een regionale overeenkomst van weder-
zijdsche ondersteuning ter aanvulling van
het pact van Locarno dat op Europa betrek
king heeft en een macht moet vormen die
iederen aanval a priori verhindert;
5. Amerika moet den waarborg geven, dien
het zelf heeft voorgesteld;
6. De leden van den Volkenbond moeten
zich verplichten de punten van artikel 16
(sancties) na te komen;
7. De arbitrage moet verplicht worden.
In de voorafgegane bespreking had Frank
lin Bouillon een felle redevoering gehouden,
waarin hij Duitschland er van beschuldigde
den oorlog voor te bereiden, terwijl hij tevens
de oprechtheid van MacDonald in twijfel
trok en Herriot waarschuwde den Engel-
schen premier vertrouwen te schenken, aan
gezien deze in 1914 alles gedaan heeft om te
verhinderen, dat Engeland de partij van
Frankrijk koos. Herriot protesteerde krachtig
tegen deze aantijgingen, die met het oog op
de Engelsche houding tegenover de Duitsche
eischen tot rechtsgelijkheid niet gerechtvaar
digd zijn.
VERKIEZINGSONRUST IN
DUITSCHLAND.
Tijdens een D.N.-vergadering bij Ham
burg trachtten nat soc. de vergadering te
verstoren. Het kwam tot een botsing, waarbij
1 persoon gewond werd.
In Kiel is eveneens een D.N.-vergadering
door nat. soc. ten zeerste gestoord. Toen de
ordeverstoorders glazen wierpen naar de
vergaderingsleiding en den spreker, waarbij
de voorzitter in het gelaat gewond werd, ver
wijderde de politie ae rustverstoorders.
Hedenmorgen is het typografisch perso
neel van alle dagbladbedrijven te Danzig in
staking gegaan, aangezien de dagbladuitge
vers te Danzig hadden besloten een 40-urige
werkweek van vijf dagen in te voeren zonder
de uurloonen in evenredigheid daarmede te
verhoogen.
t De havensteden en badplaatsen aan de
Noord-Fransche kust hebben opnieuw ern
stig van den storm te lijden gehad. In het
bijzonder Trouville, Deauville, Cherbourg
en St. Malo hebben belangrijke schade opge-
loopen. Te St. Malo moest de havendienst
worden gestaakt. Uit Cherbourg wordt ge
meld, dat tal van S.O.S.-signalen zijn opge
vangen van schepen die zich in het Kanaal
bevinden. Ook in de Fransche landprovin
cies hebben de storm en de regen groote
schade aangericht. In de omgeving van Cha-
lons zijn de Marne en haar zijrivieren buiten
hun oevers getreden en hebben groote uitge
strektheden Tand overstroomd. Tal van dorp
jes zijn geheel geïsoleerd en ook verschillen
de groote verbindingswegen staan onder wa
ter. Ook in Noord-rrankrijk heeft het water
veel schade aangericht. De Maas stijgt nog
steeds op onrustbarende wijze.
Een stoomboot met 50 arbeiders is giste
ren in de nabijheid van het Guano-eiland
Alacran omgeslagen. Van de opvarenden
konden ongeveer 35 worden gered. De ove
rige 15 vonden den dood in de golven.
BIZONDERE ZITTING VAN HET
ENGELSCHE KABINET.
De speciale kabinetszitting, waarin het
Ontwapeningsvraagstuk is behandeld, heeft
eenige uren geduurd. Het verluidt, dat de-
militaire ministers de houding van leger,
vloot en luchtmacht krachtig naar vorei:
hebben gebracht en dat de bespreking er
grootendeels ten doel had te trachten deze
eischen in overeenstemming te brengen met
de politieke oogmerken en wenschen. Voorts
werd gewezen op de gevaren, welke zich zou
den kunnen voordoen, indien Duitschland
niet verder aan de ontwapeningsonderhande
lingen zou willen medewerken.
Het Fransche plan is eveneens besproken
Men was het er over eens, dat een definitief
standpunt eerst dan kan worden bepaald,
indien nadere bizonderheden speciaal cijfer-
materiaal, en de Fransche plannen met liet
oog op de ontwapening ter Kind en ter zee
bekend zijn.
De spinners in de Engelsche katoen
industrie zijn Maandag in staking gegaan.
Bijna alle spinnerijen in Lancashire liggen
stil. Ruim 200.000 werklieden, bijna alle aan
geslotenen bij de textiel-arbeidersorganisa-
ties, nemen aan de staking deel.
Slechts in enkele bedrijven, waar de oude
loonen worden gehandhaafd, is de arbeid
hervat. De werkgevers trachten evenwel de
eigenaars dezer bedrijven te bewegen hun
ondernemingen eveneens stil te leggen. Voor-
loopig bestaat geen uitzicht op een bijleg
ging van het geschil.
De gemeenschappelijke zitting van fabri
kanten en spinners, welke Maandag te Man
chester is gehouden, is zonder resultaat ver
daagd.
Het ministerie voor arbeid verklaart mo
menteel geen verdere maatregelen te willen
nemen.
DE COMMUNISTEN EN HET
ENGELSCHE LAGERHUIS.
De leider der Engelsche „hongermarcheer-
ders", twee bekende communistenleiders, heb
ben de bemiddeling der Arbeidspartij voor
de toelating van een deputatie in het Lager
huis van de hand gewezen. Zij hebben, naar
een Labour-afgevaardigde Maandag in het
Lagerhuis mededeelde, verklaard, dat zij
willen steunen op de macht van hun massa
ten einde het parlement te dwingen hun
eischen aan te hooren.
Zij zijn voornemens Dinsdagavond met 'n
50 man sterke deputatie in het parlement te
verschijnen. Zij willen een verzoekschrift
medebrengen, dat een millioen handteeke-
ningen draagt. De Londensche politie treft
uitgebreide voorzorgsmaatregelen ten einde
nieuwe ongeregeldheden te voorkomen.
HONGAARSCHE FINANCIEN.
Opneming van leeningen zonder
machtiging.
Men meldt het Hbld. uit Boedapest:
De Hongaarsche Opperste Rekenkamer
heeft een verslag doen verschijnen over de
uitkomsten van het economisch beheer van de
regeering Bethlen over de jaren 1930'31.
De daarin genoemde cijfers geven een merk
waardig beeld van de wijze, waarop met het
geld van belastingbetalers en banken is om
gesprongen.
Buiten de begrooting om gaf de regeering
192 millioen uit, terwijl zij bovendien voor
232 millioen staatsgarantie gaf. Slechts een
betrekkelijk klein gedeelte hiervan komt voor
rekening van staatsbedrijven: het grootste
deel is voor rekening van administratief be
stuur. Behalve 3 millioen, waarvoor de re
geering in 1930 de toestemming van het
parlement kreeg, sloot de regeering zoowel
in het buitenland als bij de Hongaarsche ban
ken, leeningen af, waartoe zij niet was ge
machtigd: zoo werd in het buitenland o.m.
2,5 millioen, 40 millioen Fransche en 2
millioen Zw. frs en 100.000 opgenomen
De directie der spoorwegen nam bij verschil
lende banken eigenmachtig leeningen op:
van de Hongaarsche Algemeene Credietbank
Fr. frs. 60 millioen, bij de Centrale voor
Geldinstellingen S 1.75 millioen, van diverse
andere banken nog 3 millioen pengö en
1,8 millioen in w issels. Van genoemde Cre
dietbank leende voorts de staats- ijzer- en ma
chinefabriek 1.129 millioen. Andere ban
ken leenden den spoorwegen op wissels
60.000 en 1,28 millioen pengö.
Het verslag deelt verder mee, dat de re
geering bedragen van millioenen aan onder
nemingen heeft gegeven, die meerendeels als
particuliere bedrijven insolvent zijn gewor
den, zoodat de staatsgelden verloren gingen.
TREURIG NASPEL VAN DEN
OORLOG.
Op een kleine boerderij bij Szeged heeft
een treurig naspel van den wereldoorlog
plaats gehad. Tot groote ontsteltenis bleek
bij de vaststelling der identiteit van een
knecht, die bij den boer in dienst was en zich
had opgehangen, dat hij de eerste man was
van de boerin, bij wier tegenwoordige echt
genoot hij in dienst was.
Sedert begin van den oorlog was de man,
die aan het Russische front diende, verdwe
nen. Eenige maanden geleden is hij echter
uit Russische gevangenschap gevlucht en
keerde na een uiterst moeilijken tocht in zijn
geboorteplaats terug, waar hij vernam, dat
zijn ouders inmiddels gestorven waren en
zijn vrouw voor de tweede maal getrouwd
was. Om in haar nabijheid te kunnen zijn,
vroeg hij den tweeden man van zijn eigen
vrouw hem in dienst te nemen. In den ver
waarloosden ouden man herkende niemand
den vroegeren dorpsgenoot en echtgenoot
van de boerin.
Men vreest dat in den afgeloopen nacht
een motorboot is vergaan in de omgeving
van het eiland Gottland, en dat de achttien
opvarenden hierbij om het leven zijn geko
men. Zondagmiddag heeft het gezelschap,
dat uit jongelui bestaat, zich met een motor-'
baat, waarvan de motor niet goed in orde
was, zich op zee begeven ten einde de ma
noeuvres van een Russisch eskader te kun
nen gadeslaan. Maandagmiddag waren de
jongelui nog niet teruggekeerd. Twee vlieg
tuigen zoeken naar de vermisten! De Russi
sche oorlogsschepen zijn draadloos van een
en ander op de hoogte gesteld. Aangezien
het hevig stormt, wordt het ergste gevreesd.
Op Kristiansö bij Bornholm is in den afge
loopen nacht de Nederlandsche motorschoe
ner „Kees" gestrand. De uit vier personen
bestaande bemanning, w.o. de vrouw van
den kapitein werd door de wacht van de
vuurtoren op Kristansö met raket-lijnen ge
red.
Volgens een bericht uit Athens (Ohio)
heeft de directie der Baltimore-Ohio-spoor-
wegmaatschappij medegedeeld, als zou ach
teraf gebleken zijn dat een aanslag is be
raamd op den trein, waarmede president
Hoover Zaterdag j.1. van Indianapolis naar
Washington is teruggekeerd. 77 railsschroe-
ven waren door onbekende daders verwij
derd. De rails heeft niettemin stand gehou
den, toen de trein het gevaarlijke stuk pas
seerde, zoodat een ernstig ongeluk voorko
men werd.
Volgens een nader bericht uit Atheps
(Ohio) beweren de plaatselijke autoriteit^
dat de Zaterdagavond ontdekte aanslag niet
beraamd was op den trein, waarmede presi
dent Hoover naar Washington terugkeerde.
Het traject is voor het passeeren van dezen
trein nauwkeurig onderzocht. De aanslag
schijnt later te zijn gepleegd.
De stad Johannisburg is, naar uit Kaap
stad wordt gemeld, in den nacht op Maan
dag door een hevige tectonische beving ge
teisterd. Bizonderheden omtrent de aange
richte schade zijn nog niet bekend.
In de Fransche concessie te Sjanghai zijn
22 Chineezen gearresteerd, die een aanslag
wilden plegen op den Chineeschen minister
van financiën Soeng.
Zij hebben bekend tijdens het verblijf der
commissie-Lytton te Sjanghai een bomaan
slag te hebben willen plegen, doch dat deze
verijdeld werd.
Het nieuwe Boliviaansche kabinet is na
een ambtsperiode van nog geen week weer
afgetreden. De verschillende partijen doen
pogingen om te bemiddelen in den strijd tus
schen regeering en volksvertegenwoordiging.
Naar aanleiding van de kabinetscrisis kwam
het tot ongeregeldheden in de straten van de
hoofdstad La Paz. Een opgewonden men-
schenmenigte bestormde het gebouw. Van het
voornaamste liberale dagblad „La Republi-
ca" en beschadigde een deel van den inventa
ris en drukpersen.
Paraguaansche cavalerie heeft een aanval
gedaan op een convooi van Boliviaansche
vrachtauto's, waarmede troepen werden over
gebracht, van Yancubas en Platanillos. Het
Paraguaansche ministerie van oorlog deelt
mede, dat 30 man werden gedood en dat de
voertuigen werden buitgemaakt.
ALESSANDRI TOT PRESIDENT VAN
CHILI GEKOZEN.
Bij de verkiezingen in Chili, welke rustig
verloopen zijn, is Alessandri m<4 absolute
meerderheid tot staatspresident gekozen.
Het resultaat der parlementsverkiezingen
is nog onzeker. Men rekent er op, dat de
conservatieven en de uiterste linkerzijde zul
len vooruitgaan.
Wie Arturo Alessandri Palma is.
De verkiezing van Arturo Alessandri
Palma tot president der Chileensche repu
bliek, aldus de heer A. Wiechmann Murphy,
de Chileensche consul te Rotterdam, zal on
getwijfeld alle Chilenen verheugen. Op dit
oogenblik is Alessandri de eenige politicus
in het land die het vertrouwen van allen kan
genieten en die een internationale reputatie
va den eersten rang geniet.
In het jaar 1924 is de heer Alessandrie tot
president der Republiek gekozen. Aan hem
is het te danken, dat de geschillen over de
kwestie van Tacna en Arica door middel van
een arbitrale overeenkomst kon worden bijge
legd. De Banco Central onder zijn presi
dentschap gekozen, terwijl talrijke sociale
wetten werden ingevoerd. Alessandri is een
advocaat van grooten naam, oud-gedepu
teerde, oud-senator, oud-minister van Staa',
een welsprekend redenaar en schrijver van
interessante werken op het gebied van 't pu
blieke recht.
Gedurende zes jam heeft de heer Ales
sandri te Parijs gewoond, van waar hij ver
schillende reizen door Europa heeft gemaaU,
waarbij hij twee malen een bezoek aan Neder
land heeft gebracht, de laatste maal kort
voor zijn terugkeer naar Chili.
HET BANDITISME IN MANTSJOERIJE
Onderdrukking zal op zijn minst
2 a 3 jaar duren.
Uit Mantsjoerije teruggekeerd, verklaarde
de Japansche minister Oorlog, dat de onder
drukking van het banditisme in Mantsjoerije
niet minder dan 2 a 3 jaar zal duren en dat
het te dien einde noodig is nog vijf Japansche
divisies naar Mantsjoerije te zenden.
IT BOUN FEN FRYSKE SELSKIPPEN
BUTEN FRYSLAN.
Zaterdag is onder leiding van den heer J.
Winkelman, uit Amsterdam, te Utrecht de
algemeene vergadering van It Boun fen
Fryske Selskippen buten Fryslan gehouden.
Bij de opening van de zeer druk bezochte
vergadering zeide de voorzitter, dat de zaak
van het onderwijs in de Friesche taal op de
lagere school in Friesland in het afgeloopen
jaar er aanmerkelijk beter is voor komen te
staan, doordat de minister van onderwijs hel
ontwerp van den Nederlandschen Onderwijs
raad in zijn ontwerp van wet tot wijziging
van de Lage Onderwijswet had overgenomen.
De secretaris, de heer P. Blaauw te Bus-
sum, bracht het jaarverslag uit, dat getuig!
van moed in de toekomst van den Bond.
De aftredende bestuursleden, de heeren J.
Winkelyman en P. Blaauw, werden herko
zen; de heer U. Bootsma te Haarlem werd
als vijfde bestuurslid gekozen.
Een voorstel van de afdeeling Amsterdam
om te komen tot de uitgifte van een eigen
bondsorgaan, werd aangehouden tot de vol
gende algemeene vergadering
Op voorstel van het bondsbestuur werd
besloten, in het winier halfjaar 1933—1934
weer een tooneelwedstrijd te houden, waarbij
een verplicht stuk zal moeten worden ver
toond.
Als lid van It Boun werd toegelaten het
Selskip Nocht en Wille te Hilversum.
Bij de bespreking over de viering van het
10 jarige bestaan van It Boun in October
1933 werd besloten, op 2 of 9 October 1933
te Utrecht een congres te houden, waarop
twee sprekers een onderwerp van algemeene
Friesche strekking zullen behandelen, waar-
op discussie zal kunnen volgen. Verder zal
een gemeenschappelijke koffie- en avondmaal
tijd worden gehouden, en de dag zal besloten
worden met een feestvoorstelüng in den
Schouwburg.
Huldiging nagedachtenis Pieter Jelles.
Aan het slot der vergadering deelde de
voorzitter mee, dat tusschen It Selskip foi
Fryske tael en skriftenkennisse, It Kristlik
Selskip, de Upstalbeam en It Boun fen
Fryske Selskippen buten Frvslan overeen
stemming is bereikt over de huldiging van de
nagedachtenis van mr. P. J. Troelstra
Piter Jelles als Friesch dichter. Op 20 April
1933 den verjaardag van den dichter
zal te Stiens, zijn geboorteplaats,, een borst
beeld van Piter Jelles worden onthuld. Waar
schijnlijk zal daaraan f.en congres worder
verbonden.
DE OVERVAL OP DE JACHTOP
ZIENER TE OSSENZIJL.
De beide verdachten van den overva)
op den jachtopziener W. Otten te Ossen-
zijl, vader B. Leeruberg en zoon W.
Leemberg, hebben een volledige beken
tenis afgelegd. Zij verklaarden, dat zij
den jachtopziener eenige slagen met den
kolf van een gev. eer hebben toegebracht,
zoodat het geweer stukgeslagen werd.
Dit laatste voorwerp is door de politie in
beslag genomen. Nadat zij hun euvel
daad hadden gepleegd, hebben zij den
zwaar gewonden O. aan zijn lot overge
laten. Vader B. Leemberg is ter beschik
king van de justitie gesteld. De zoon i?
voorloopig op vrije voeten gelaten.
INVAL IN EEN SPEELHUIS TE
AMSTERDAM.
In den nacht van Zaterdag op Zondag te
3 uur 30 heeft een politie-detachement van
het bureau-Raampoort te Amsterdam een in
val gedaan in het benedenhuis van perceel
Admiralengracht 187 aldaar. Op goede
gronden nam de politie aan, dat daar een
speelhol gevestigd was, tot welks exploitanten
o.a. de gebroeders Vet behoorden. Het lukte
echter niet de spelers op heeterdaad te be
trappen, wel werd overtreding van de drank
wet geconstateerd. Er was eenig verzet tegen
de politie, inspecteur Bijlsma liep een klap
op; twee mannen en twee vrouwen werden
naar het bureau overgebracht. Nadat proces
verbaal opgemaakt, zijn deze lieden weer
vrijgelaten.
