Alkmaarsche Courant.
De bruid van het Glomdal
Oladionieuws
Stad en Omgeving.
SeuiMeton
HELP BIJTIJDS!
V31JDAG 4 NOVEMBER
Holland-s eerste
kwaliteit
per V2 pondspakje
MET
VERSCH GEKARND
25 °/0 ALLERFIJNSTE ROOMBOTER ONDER RIJKSCONTROLE
Wo. 261
1932
Mtrt *1bt m dertlgst! Jaargang.
Zaterdag 5 October
Hilversum, 296 M. (Uitsluitend VARA)
8 Gramofoonplaten. 10.—VPRO-morgen
wijding. 10.15 Voor Arb. in de Continu
bedrijven „De Flierefluiters" en R Numan
voordracht. 12.— „De Notenkrakers" o.l.v'
D Wins en gramofoonplaten. 2.15 Oramo^
foonplaten. 2.50 J. W. Sleef Jr.„Hoe werd
ik socialist". 3.10 Orgelspel Joh. jong. 3.50
Muzikale causerie 4 30 Onthouders Radio
Comité. 4.50 Gramofoonplaten. 5.40 Literai
re causerie A. M. de Jong. 6.Zang door
„De Wielewaal" o.l.v. P. Tiggers. 6.30 „De
Flierefluiters". 7.— V. R. O. 8.— Bonte
avond m. m. v. „De Dorpsbarbier", De
Flierefluiters", VARA-tooneel o.l.v. W. van
Cappellen, J. Brookhouse MacCartliy, orgel;
A de Vries, toespraak er. Tholen van Lier,
zang; VARA-k einorkest o.l.v. P. Duchant.
Ca. 10.30 Vaz Dias. 11.12.Gramofoon
platen.
Huizen, 1875 M. (Uitsluitend KRO). 8
915 en 10.— Gramofoonpl. 11.30—12—
Godsd. halfuurtje. 12.15—1.45 Trioconcert
2— Voor de jeugd. 2.30 Kinderuur. 4—
HIRO. 5.Gramofoonpl. 5.15 Lezing. 5.30
Graomfoonplaten. 6.20 Causerie. 6.40 Gra
mofoonplaten 7.10 Lezing. 7 45 Sport-
praatje. 8.10.30 Operette-programma. 9.
9.15 Voordracht. 9.159.30 Vaz Dias. 10.30
—12.Schlagermuziek.
Daventry, 1554 M. 10.35 Morgenwijding.
10.50 Tijdsein en weerbericht. 11.0511.20
Lezing. 12.20 Schotsch Studio-orkest o.l.v
Daines. 1.05 Orgelspel R. New. 1.50—2 30
Ccmmodore Grand-orkest o.l.v. Muscant
3.50 BBC-orkest o.l.v. Lewis. 5.05 Orgelspel
Reg. Foort. 5.35 Kinderuur. 6.20 Berichten
7 05 Welsh Intermezzo. 7.25 Lezing. 7.50
pianorecital C. Baumer. 8.20 Jack Payne en
zijn Band. 9.20 Berichten en lezing. 9.40
Prijsvraag-hoorspel. 10.10 „Fireworks", pro
gramma m. m. v. orkest, koor en solisten o. 1
v S. Robinson. 10.55 Lezing. 11.12 20
Dansmuziek door Ambrose en zijn Band
Parits ^Radio-Paris", 1724 Af. 8.05 Gra
mofoonplaten. 9.20 Concert. 12.50 en 4.05
Concert door het Omroeporkest. 5 05 Con
eert. 9.05 Literair-muzikaal programma.
Kalunrlborg, llr3 Af. 11.20—1.20 Con
eert uit Rest. „Wivex". 1.50—2.20 Gramo
foonp'aten. 2.50—4.50 Concert door het Om
roeporkest o.l.v. Reesen m. m. v. solisten. 7.20
Beethoven's Frühlin?ssonate F gr.t., op. 24
viool en piano door F Her.riques en F. Jen
6en. 8.10 Moderne muziek door L. Preil'3
orkest. 8.35 Vrooliike uitzending. 9.5010.20
Vervolg cnocert. 10.2011.35 Dansmuziek
o.l.v. Sid Merriman.
Langenberg, 473 M. 6.257.20 en 11.20
12.10 Gramofoonplaten. 12 201.50 Con
cert o.l.v Wolf m. m. v. H. Böhmer, alt en E
Grape, piano. 1.552.45 Gramofoonp'aten
4 20—5.35 Koor- en solistenconcert. 7 20
Vroolijke avond uit Mühlarker m. m. v
orkest en solisten o.l.v. Görlich. 8 20 Radio-
tooneel. 1005 Populair concert. 11.50
12 20 Dansmuziek (Gramofoonplaten).
Rome, 441 Af. 8 05 Orkestconcert o.l v
Andrea Marschesini
Brussel, 508 en 338 Af. 508 M.: 12.20
Max Alexys' orkest. 5.20 Omroeporkest o.l.v.
Walpot. 6.35 Zangvoordracht. 6.50 GramO'
foonplaten. 8.20 Omroeporkest o.l.v. Meule^
mans. 8 35 Radio-tooneel. 9.10 Vervolg con
cert. 10.30 Concert uit de Memlinczaal te
Antwerpen 338 M.: 12.20 Max Alexvs' or-
kes.t 5.20 Omroeporkest o.l.v. Meulemans.
6 20 en 6.50 Gramofoonp'aten. 8.20 Omroep
orkest m. m. v. solisten o.l.v. K. Walpot. 9.20
Vroolijk programma m. m. v. solisten en
orHst. 10.30 Zie 508 M.
7eesen, 1635 Af. 7.20 Vroolijke avond uit
Mühlacker, m. m v. orkest en solisten. 8 20
„Die Schule der Welt", comedie van Fred. de
Groote. 9.45 Berichten en hierna tot 11.50
Dansmuziek door Otto Kermbach's orkest.
NATIONALISME EN OORLOG.
Lezing mevr. Henriëtte Roland Holst.
Voor de Ver. voor Voordrachtavonden te
Bergen behandelde gisteravond mevr. Hen
nette Roland Holst het onderwerp: Nationa
lisme en Oorlog.
De Rustende Jager was geheel met belang
stellenden, waaronder vele jongeren uit Alk
maar, bezet
e i»——piw—
uit het Noorsch van Jacob B. Buil.
15
In het Braaten-huis hadden ze alles gezien en
gehoord. Berit stond voor het raam, onrustig,
en wilde er heen. Maar de oude Jakob Braa-
ten hield haar terug.
Neen, laat hen de zaak maar afhandelen,
zei hij.
Ze hebben bijlen) antwoordde zij. Ze was
bleek.
Ach, kom, zei Jakob Braaten. Hij, Tore,
heeft een geweer) Ze durven hem toch niet
aanl
Nu kwam het tweetal aanstappen. Ola
voorop en de knecht achteraan.
Daar komen ze, zei Jakob Braaten en
ging zitten. Zijn vrouw Kari ging ook zitten,
maar Berit bleef staan.
Ga naar boven, naar den zolder) zei Ja
kob Braaten. Wanneer je bang bent, voegde
hij er aan toe.
Toen steeg het bloed Berjt naar het gelaat.
Bang "voor vader! neen! zei ze.
Daarna ging ook zij zitten, met de handen ia
haar schoot.
Nu waren ze bij de deur. Maar men hoorde
hen de bijlen neerleggen.
Ola Eriksen kwam het eerst binnen. Achter
hem, langzaam aan, de knecht»
De voorzitter, de heer D. L. Beyneveld
sprak hierover zijn voldoening uit en bracht,
herinnerende aan de voordracht, die spr. 2
jaar geleden te Bergen hield, mevr. Roland
Holst dank voor haar bereidwilligheid om
wedeom naar Bergen te komen.
Spreekster ving aan, met erop te wij
zen, dat het nationalisme een vraagstuk is,
dat ons allen bezighoudt. De vraag rijst, o
net iets eigen is of een masker, waarmede de
neerschende groepen in onzen tijd het volk
er onder houden en meesleepen in imperialis
tische avonturen. Ter voorkoming van mis
verstand, aldus spr., moet men vooral het
nationalisme niet verwarren met het inheem-
sche, met eigen cultuur, die men liefheeft.
Het verlangen om het eigene tot zijn recht
te laten komen en dat te handhaven, is geen
nationalisme, wanneer dit gepaard gaat met
eerbied voor het recht van anderen, met eer
bied voor het verlangen van andere cultu
ren of rassen. Het nationalisme is juist opge
komen uit de ontworteling van het eigene.
Het moderne socialisme, dat zooveel aan
de arbeidersklasse heeft gegeven en waaruit
wij voortkomen, heeft geen rekening gehou
den met de liefde voor het inheemsche en dit
ontkend en spr. ziet dit als een tekortkoming.
Want daardoor kreeg juist het nationalisme
gelegenheid, op te komen in een tegen het so
cialisme gerichte beweging. Spr. haalde hier
voor aan het werkje van Hendrik de Man:
Nationalisme en Socialisme en gaf hierna
een historisch overzicht van de opkomst van
het nationalisme, waarbij zij erop wees, dat
het nationalisme pas kon opkomen nadat de
moderne maatschappij zich had gevormd
In de Middeleeuwen was geen sprake van
nationalisme. Toen werd de mensch gedra
gen door kleine gemeenschappen op het plat
teland waardoor het leven circuleerde. De
opkomst van het vorstelijk gezag en de Ro
meinsche rechtspraak met den wil om de
Staat te scheppen, ging gepaard met het na
tionale gevoel. Nationalisme bestaat niet
zonder den wil tot collectieve machtsoefe
ning. Zoodra dit opkomt, ontstaat het ver
langen om een nationaliteit te vormen tegen
over een andere nationaliteit. In onze dagen
valt dit duidelijk waar te nemen bij de Indo
nesiërs. Wanneer men hun verwijt, dat zij
geen volk, maar een aantal volkeren vormen,
aan antwoorden zij: „Wij willen een volk
worden". En daarin ligt de rechtvaardiging
van hun nationalisme.
Spr. wijst op de merkwaardigheid, hoe in
Europa de opkomst van de burgerklasse ge
paard ging met een sterk nationalisme en
aan den anderen kant een sterk universeel
streven. In de 17de en in de 18de eeuw, ook
in ons land een sterk streven om het locale
patriottisme uit te wisschen en de dialecten
te overwinnen en een streven naar nationale
eenheid, ook in gedachte en bewustzijn. Het
leven groeide en veranderde door één begin
sel. Het Marxisme, dat zegt, dat dit maar
schijn was, is foutief. De voorloopers van de
Fransche revolutie waren universeel in hun
belangstelling en de Fransche revolutie is een
hoogtepunt geweest van de doorbraak van
het nationaal bewustzijn, maar tevens van
het nieuwe begrip: „natie en staat zijn één".
De Democratie treedt op en in het volk ont
wikkelde zich de wil, eigen meester te zijn en
zelf te beturen en eisgen wil door te zetten
door middel van de staatkundige instellin
gen.
Toen pas brak de geweldige liefde voor
het eigen land en de eigen natie door. Groo
te offers werden daarvoor gebracht, even
bewonderenswaardig als de offers in onzen
tijd gebracht, door den Russischen soldaat
van het roode leger in de jaren 19181921
Het nationaal bewustzijn overwon alle be
lemmeringen en het nieuwe verschijnsel: de
dienstplicht, de algemeene schoolplicht, de
vrijheid van het woord en de pers trad op.
Niet alleen de vrijheid, maar ook de geest
van eenheid voedde het volk op. Ook wees
spr op de groote rol, die de techniek hierbij
heeft gespeeld. Men kan gelooven in de op
permacht van den geest, zonder blind te zijn
voor het feit, dat de technische factoren een
enorme stuwende kracht zijn in de geschiede
nis. Door het sneller tempo van voortbren
gen werden de nieuwe ideeën en opvattingen
en het begrip van nationaal bewustzijn in de
massa gejaagd en tezamen met dat nationaal
bewustzijn groeide de vrijheidswil, de wil
naar democratie om eigen lot in handen te
nemen. De revolutie van 1948 in Duitschland
Oostenrijk, Italië was een strijd tegen het ab
solutisme, tegen vreemde heerschers, maar
ook een strijd voor het zelfbeschikkingsrecht
der naties. De geschiedenis heeft na de Mid
deleeuwen den loop genomen van het ont
staan van de geconsolideerde staatseenheid
en daardoor werd de verdere loop beslist.
In West-Europa werd het doel vrijwel be
reikt en het nationaal bewustzijn werd de
wil tot vervorming en afronding der natio
nale staten en alzoo een factor, die dreef tot
Ola bleef staan en bemerkte Berit.
Goedendag, zei hij bits. Beiden stonden
nog bij de deur. Jakob Braaten schraapte zijn
keel.
Zoo, goedendag, antwoordde hij. Komen
jelui om hout te hakken? Hij keek schuin naar
Ola Eriksen. Deze werd rood.
O, je weet heel goed waarvoor wij ko
men, zei hij.
Jakob Braaten glimlachte.
Dat kan wel zijn, antwoordde hij.
Gaat zitten, zei Kari. Ze schoof bankjes
in.
Geen van beiden antwoordde.
Het is met Berit, dat ik spreken wil, zei
Ola Eriksen norsch.
Ja, dat zal wel wezen, antwoordde Jakob
Braaten.
En daarna met jou! Ola Glomgaarden
keek Jakob Braaten scherp aan.
Deze glimlachte.
Het beste is, dat je eerst met mij spreekt,
antwoordde hij.
Ola Eriksen werd weer vuurrood.
Dat kan ik ook doen, zei hij.
Hij keek nijdig eerst naar Jakob Braaten en
da naar Kari, diens vrouw.
Wat heb je voor den duivel met mijn
dochter te maken? begon hij driftig.
Jakob Braaten zat heel rustig.
Niets, geen greintje, antwoordde hij.
Ola Eriksen trad nader.
Waarom heb je haar dan hier? vroeg hij.
Zijn oogen fonkelden.
Waar wilde je dan, dat ze zou blijven?
vroeg Jakob Braaten rustig. Wanneer men
oorlog. In Zuid- en Oost-Europa, waar het
einddoel niet bereikt werd, werd de toestand
nog veel gevaarlijker. Daar kreeg men de
verhoudingen aangeduid met het woord: ir-
redenté. Overal werden daar nationale min
derheden verdrukt en mishandeld. Dat was
de toestand in het laatste tiental jaren vóór
de wereldoorlog.
Het nationalisme in de 18de en in de 19de
eeuw streefde met behulp van geweld en oor
log na, wat het wilde bereiken en werd
steeds meer een schade, een nadeel en een
reactionnaire fac*°r: €n moet hierbij scherp
onderscheidenhet gezagsnationa-
lisme en het vr ij hei ds n a t io n a 1 is-
me, want het vrijheidsnationalisme is het
verlangen naar nationale eenheid en cultuur-
eenheid en wil zich juist doorzetten bij de
naties, die in verdrukking zijn. Ook na den
oorlog is dit weer een factor, omdat weder
om naties bij elkaar zijn gevoegd, die niet bij
elkaar hooren. Ook het vrijheidsnationalisme
leeft nog. Dit leeren vooral de toestanden in
Polen, Roemenië, Joegoslavië en Macedonië,
waar alles door elkander zit. De Balkan is
nog steeds één van de gevaarlijke haarden
en wie van de toestanden daar kennis neemt,
gevoelt, dat het vrijheidsnationalisme nog
een geweldige factor kan worden in de we
reld. Wanneer wij naar België zien, dan
zien wij daar een vrijheidsnationalisme, dat
zeer sympathiek is om zijn wil tot één cul
tuur, om zijn zelfopoffering en zijn zedelijke
ernst, maar toch ook zelfs daar de gevaar
lijke kiem van bewustzijnvernauwing, waar
door zelfs het louterende vrijheidsnationalis
me in onzen tijd werkt als een factor tot mo
gelijke oorlogen.
Wie op het standpunt staat, dat oorlog is
een absoluut kwaad, zal moeten erkennen,
dat de eerste stap van de menschheid moet
zijn het overwinnen van de maatschappelijke
tegenstellingen en de tegenstelling van het
nationalisme. Hij moet ook in het sympathie
ke vrijheidsnationalisme een gevaar zien. Dit
ziet ook Hendrik de Man, die zich toch
voelt voortgekomen uit de Vlaamsche cul
tuur. Hij waarschuwt dan ook zijn mede-so
cialisten en zijn volk tegen dat nationalisme
De wereldoorlog heeft geleerd, dat het natio
nalisme in Europa de handlanger is gewor
den van het imperialisme. Het vrijheidsnatio
nalisme mag nog aanspraak maken op onze
sympathie, het gezagsnationalisme, zooals
wij dat vinden bij alle koloniseerende mo
gendheden, kunnen wij niet anders dan ver
foeien, omdat het een dekmantel is voor de
rechtshandhaving van krachtige, kapitalisti
sche groepen. Dit nationalisme eischt van de
massa elk offer ter wille van de staat. Het
is geworden de grootste belemmering tot de
economische, politieke en cultureele samen
werking van de volkeren. Dat nationalisme
is zelfs zóó onbeschaamd, dat het zijn ver
langens economisch niet verbergt en overal
campagnes ontketent voor het verbruiken
van goederen, die de nationale industrie
voortbrengt, tolmuren opwerpt en contin-
genteeringsmaatregelen in het leven roept.
Vooral de Duitschers, die in den waanzin
gelooven van een uitverkoren volk te zijn,
zijn hierin sterk. De consequentie hiervan is,
dat men ook blind wordt voor de geestelijke
voortbrengselen van andere volkeren. De
groote minderwaardigheid van dit nationa
lisme is, dat het aanwakkert de economische
oorlog tusschep <<je volkeren het collectieve
egoïsme versterkt en de volkeren blind maakt
voor elkanders krachten en schoonheden en
de overwegingen, die den waarachtigen
mensch louteren.
Goddank zijn wij een tijdperk ingetreden,
waarin wij voelen en weten, dat ons lot
wordt een gemeenschappelijk lot. Hetgeen in
Azië gebeurt, is d^n ook voor Europa van
veel belang. Wij kunnen elkander veel geven
door onze geschiedenis, maar elkander ook
veel kwaad doen, door elkander niet te be
grijpen. Wij Westerlingen, moeten tot het in
zicht komen, dat onze imperialistische rol is
uitgespeeld en dat wii ons moeten terugtrek
ken als veroveraars van andere werelddeelen.
De volkeren in Azië hebben lang geslapen,
doch zijn nu tot ontwaking gekomen en
thans valt daar hetzelfde streven waar te ne
men, wat in Europa sedert de Middeleeuwen,
zich ontwikkelde. In verband hiermede weet
spr. nog op de verregaande verwatenheid van
Japan, waardoor hun nationalisme zal kun
nen komen tot een kracht, die men in het
Westen met zijn verbrokkelingen, nooit ge
kend heeft.
Wat men in China aan nationalisme waar
neemt, noemde spr. een vrijheidsnationalisme,
dat echter door onderdrukking aanleiding
kan geven tot uitbarstingen van razende on
verdraagzaamheid.
Spr. was van oordeel, dat de Westerling
tegenover de geheele menschheid een gewel
dige collectieve schuld op zich geladen heeft,
in zijn zucht naar winst, genot en macht.
Hoopvol is, dat de Oosterling een andere ge-
haar thuis niet met rust laat! Er kwam van lie
verlede meer drang in zijn woorden.
Ola Glomgaarden stoof op.
Raakt jou dat? riep hij.
Ja, dat doet het, antwoordde Jakob
Braaten onverstoorbaar. Ik wil het niet mee
aanzien dat je dochter in de rivier springt! Er
kwam een vastberaden uitdrukking in de
oogen van den rustigen ouden man.
Ola Eriksen zweeg een oogenblik. Zijn
oogen gleden langs Berit heen, die voor zich
neer zat te kijken.
Dat blijft mijn zaak, zei hij daarna, maar
zijn stem klonk wel iets zachter.
Nu sprak Kari.
Jij wilt altijd geweld gebruiken, zei ze.
Haar grijze oogen zochten de zijne. Dat wilde
je ook met mij! Zij stond nu vlak voor hem.
Zooiets helpt bij ons niet, dat wil ik je maar
zeggen, vervolgde ze.
Hou je bek, riep Ola Eriksen.
Ze lachte spottend.
Vrouwvolk bang makenl dat is wel
flink van een man! riep ze. Laat je dochter
doen wat ze zelf wil zij is ook een mensch!
Hou je bek, herhaalde Ola Eriksen.
Toen stond Jakob Braaten op. Hij ging naar
hen toe.
Zwijg nu, Kari, zei hij. Ga naar buiten, jij
hij keerde zich naar den knecht. Deze keek
naar Ola Eriksen en ging langzaam naar buiten.
Kari keerde zich om, ging de alkoof in en
trok de deur achter zich dicht. Nu waren er
nog maar drie in de kamer. Ola Eriksen, Berit
en Jakob Braaten.
Luister eens, zei Jakob, terwijl hij weer
schiedenis heeft gehad dan het Westen. Bij
de twee groote geesten van het Oosten, den
nationalist Ghandi en den imperialist Tagore
is in elk geval de wil om af te zien van door
zetten met alle middelen. Het geloof in cfc
macht van den geest, de liefde en de rede is
in de ziel van den Oosterling veranderd en
in de opvoeding daartoe van honderden mil-
lioenen menschel ijke wezens kunnen wij de
hoop scheppen en vertrouwen, dat we niet een
nieuwe kringloop van imperialisme tegemoet
gaan en dat wij door alles heen zien spelen
het licht van den nieuwen dag, waaraan wij
gelooven als een uitkomst uit dit benauwende
tijdperk der menschheid.
Ook in Europa voert het vrijheidsnationa
lisme in het algemeen een verlaten bestaan.
Het kan niet meer met de oude middelen wer
ken, zonder de grootste euvelen in het leven
te roepen. Dat een andere oplossing mogelijk
is, toont Hendrik de Man in zijn brochure:
Socialisme en Nationalisme. Die oplossing
is: rede en liefde en wil tot verdraagzaam
heid. Een voorwaarde noemt hij: Democratie
en zelfbestuur, decentralisatie, de oplossing
van de sterk-gecentraliseerde staten in fede
ratief verband; de mogelijkheid van vrije
volksstemming, waarbij niet alleen beslist
wordt over vragen van bestuur, maar ook
over het vormen van nieuwe staten en over
de vraag tot welk volk men wil behooren, of
tot geen volk.
Propagandistisch lijkt het spr. van groote
waarde, wanneer er een groep menschen
komt, die verklaart, niet meer te willen be
hooren tot een staat of een volk. maar were'd
burgers te willen zijn. Natuurlijk moet de
keqze van nationaliteit onafhankelijk zijn van
woonplaats. Vóór alles moet er komen econo
mische ontwapening, ontwapening van de
legers en de moreele ontwapening door uit
wisseling van zooveel mogelijk groepen jon
geren, die met elkanders cultuur in kennis
worden gebracht.
Deze dingen kunnen samenhangen met een
hervormde Volkerenbond, waarin de ver
schillende volksorganen en niet de regeerin
gen recht van meespreken hebben, zoodat het
federatieve Statenbonds-idee wortel schiet in
de massa. Met voorbeelden toonde spr. aan,
dat de gezindheid der volkeren beter is dan
uit de daden van hun regeeringen blijkt. Wij
moeten werken in socialen en opvoedkundigen
zin. Wij moeten de menschen leeren, niet maar
zoo achter leiders aan te loopen, maar een
goed geformuleerd program te kiezen, dat
alleen gefundeerd kan zijn in de kennis van
de werkelijkheid, verwerkt door het rede-
Wacht niet, tot gij te bed moet blijven
door scherpe of voortdurende pijnen in
den rug, waterzuchtige zwellingen der
ledematen of onder de oogen, rheumati-
sche pijnen, onnatuurlijk uitzicht der
urine, pijnlijke loozing of voortdurende
aandrang tot loozing.
Eegin onmiddellijk b" de eerste ken-
tcekenen met het gebruik van Foster's
Rugpijn Pillen Want zoo lang de in de
lendenen gelegen organen door verzwak
king niet de vergiftige onzuiverheden
uit het bloed filtreeren en verder uit het
lichaam verw'jderen, kunt gij niet ge
zond worden.
Fosters Rugpijn Pillen werken reoht-
streeks op deze verzwakte organen,
heelen en versterken deze en verscfoaf-
fen zoodoende behoorlijk gezuiverd, rijk
en gezond bloed aan alle deelen van het
lichaam. En dan bestaat geen verder
gevaar voor rheumatiek, waterzucht,
i chiss, rugpijn, spit en gruis
Rij alle drogisten enz. 1.75 per
flaccn.
lijke denken om te komen tot een maatschap
pij, waar niet gearbeid wordt voor winst,
maar voor voorziening in de behoeften der
gemeenschap.
Deze opvoeding tot het inzicht in redelijk
denken moet reeds in het gezin beginnen en in
de scholen, de couranten, de universiteiten en
overal waar het mogelijk is, worden voort
gezet en niet alleen door het verstand, omdat
hier ook het gemoed een taak heeft te ver
vullen. Het gemoed heeft de menschen in het
verleden doen ontvlammen voor idealen en
moet dit ook doen in de toekomst. Slechts uit
armoede van geest komen de menschen tot
een nationalisme als waarvan Hitier in
Duitschland het centrum is.
Spr. achtte het een fout van de socialisten,
dat zij hun inzichten in de toekomstmaat
schappij niet in een nuchter plan hebben uit
gewerkt. Spr. voelt het als een verdriet en a's
schaamte, wanneer zij ziet. dat de jongere
generatie van zich toch ter goeder trouw
voelende socialistische en revolutionnaire
letterkundigen nog staan in de negatie, in den
opstand en in de wanhoopskreet en nog niet
kunnen doorbreken tot een helderen vision-
nairen opbouw van de orde.
Als koloniseerend volk hebben wij een bi-
zondere taak met betrekking tot het natio
nalisme van de Indonesiërs. Al moge de vo«u
BAND
ging zitten. Het is schande, dat oude men
schen, zooals jij en ik, hier herrie staan te
schoppen als kwajongens; het moest toch mo
gelijk zijn om kalm te praten over de zaak.
Ola Eriksen keek naar den grond.
Ach, dat zal niet veel helpen, zei hij. Zoo
als zij en jelui je gedragen hebt!
Jakob Braaten keek naar Berit, die gedu
rende al dien tijd geen woord gezegd had.
Zij is een dochter van jou, antwoordde
hij. Ze doet wat ze wil, evenals jij.
Mijn dochter moet doen wat ik wil, ant
woordde Ola Eriksen streng.
En wanneer ze dat niet wil. zei Jakob
Braaten schertsend.
Ja, dan moet zij of ik
Sterven, vulde Jakob Braaten aan. Maar
daar ben jij eer aan toe! Hij glimlachte.
Ola Eriksen antwoordde niet.
Ja, want indien het op die manier voort
moet gaan, dan benemen jelui elkaar nog het
levenl
Hij keek naar Ola Eriksen.
Zij moet mee naar huis, zei deze onver
zettelijk.
Jakob Braaten keek Berit aan.
- Meen je, dat het dan beter zal gaan?
vroeg hij Ola Eriksen.
Dat blijft hetzelfde, antwoordde deze.
O, je zult zien, het blijft niet hetzelfde,
zei Jakob Braaten. Wanneer ze op een goe
den dag verdwijnt
Hij keek weer naar Berit.
Toen barstte Berit in tranen uit.
Er heerschte een oogenblik stilzwijgen.
Daarna zei Berit'
Wanneer ik toch van Tore houd. Het
trilde nog rondom haar mondhoeken.
Dat is hetzelfde, antwoordde haar vader.
Naar huis zul jel
Jakob Braaten keek Berit aan.
Ik vind, dat je met hem mee moet gaan,
zei hij. Dan kan hij zien!
Geruimen tijd' bleef het stil.
Er verscheen een harde trek om Berit'r
mond.
Dat loopt verkeerd, zei ze.
O! riep Jakob Braaten langgerekt.
Ga nu maar mee met hem, zei hij.
Ze antwoordde niet.
Toen keerde Ola Eriksen zich om.
Kom nu.
Langzaam stond ze op en volgde. Zonder
een woord te zeggen, zonder om te zien.
Het drietal ging het nieuwe huis voorbij,
waar Tore op den drempel stond te kijken.
Daar gekomen keerde Berit zich om en keek
hem lang aan.
De knecht ging heen en spande den grooten
Bruine van den wagen met steenen, nam hem
bij den halster en trok zuidwaarts. Vader en
dochter volgden zonder een woord.
Tore Braaten stond verslagen en begreep er
niets van, toen Berit was weggegaan. Met
bleek gelaat trad hij naar buiten en ging naar
het oude huis, naar zijn vader.
Mijn hemel, wat is dat nu! vroeg hij
heesch.
Jakob Braaten stak zijn pijp aan.
Hou jij je nu maar stil, zei hij. Laat her
nu maar met elkaar praten.
(Wordt vervolgd).
