DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
i
S. KROM
Tijdelijke heropeninos-prijzen
Rijkskanselier von Papen afgetreden.
p R I T S
HU het JUtdemetU
DxigeÜiksch Ouevzicht
J^idtmiand
f'JJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
No. 273
Vrijdag 18 November 1932
Tijdens het onderhoud tusschen von Hindenburg
en von Papen heeft laatstgenoemde het ontslag
van zijn kabinet aangeboden.
„NATIONALE CONCENTRATIE".
Rijkskanselier Von Papen.
134e iaargang
Ververij en Chemische Wasscherij
Winkel Langestraat 91. Tel. 794.
'MW-"v^>,4
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco 4- i het geheele Rijk 2.50.
Lcsse nummers 5 cents.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Di' nummer bestaat uit vier bladen.
Den Haag, 17 Nov 1932.
Onze verwachting, dat de Tweede Kamer
heden gereed zou komen met de algemeene
beraadslagingen over de Rijksbegrooting
1933, is verwezenlijkt, doch vlug werken
doet ons parlement enkel bij uitzondering en
zoo was half zes reeds gepasseerd, toen de
voorzitter eindelijk de vergadering kon ver
dagen tot des avonds, als wanneer voortge
gaan zou worden met de begrooting van
justitie. Van de vier en half uur, welke wa
ren voorbijgegaan eer dit resultaat werd be
reikt heeft de regeering niet veel meer dan
een uur in beslag genomen, de rest is ge
heel gevuld geweest met replieken, ongeveer
een dozijn sprekers hebben zich doen hooren
en heel wat gezegd, dat reeds in eersten ter
mijn was betoogd of ook wel best ongezegd
had kunnen blijven.
Tot de laatstgenoemde soort rekenen wij
onder meer de op theologisch gebied opruien
de redevoeringen van de heeren Peereboom
(herv. ger.) en Kersten (staatk ger.), die op
allerlei manieren de protestanten tegen de
katholieken trachten op te zetten, waarbij
laatstgenoemde nu o.a. kwam aandragen met
een of ander onbenullig katholiek schot
schriftje dat allerlei zottepraat over de her
vormers enz. aan zijn goedgeloovige lezers
opdischte.
Telkens ook werden weder dingen gezegd,
die we reeds in eersten termijn hadden ge
hoord. Zoo heeft de heer Drop (s.d.a.p.) weer
gepleit voor het verplicht stellen van collec
tieve arbeidsovereenkomsten in rijksbestek
ken, de heer Duymaer van Twist (a.r.) voor
afdoende steun aan de binnenschipperij, de
heer Jan ter Laan (s.d.a.p.) ten gunste van
het terugnemen van de plannen tot verlaging
van de salarissen der rijksambtenaren. Zelfs
had hij daaromtrent een motie ingediend en
toegelicht, die hij heden ten slotte heeft moe
ten terugnemen, toen de minister van finan
ciën haar overbodig had geheeten omdat de
zaak in den boezem van het georganiseerd
overleg nog niet in kruiken en kannen was.
Bij de eventueel noodige wijziging van de
Pensioenwet kan pas het laatste woord er
over worden gezegd.
De heer Aalberse (r.k.) heeft nogeens ge
sproker. "wer de mogelijkheid van een coalitie-
regeering na afloop der aanstaande verkie
zingen, zij het ook een coalitie op breeder ba
sis dan we tot nog toe gekend hebben. Wat
betreft de mogelijkheid van een samengaan
van katholieken met sociaal-democraten, er is
een tijd geweest, dat die mogelijkheid niet
ondenkbaar was, daar de laatstgenoemden
evolutionneerden van een revolutionnaire tot
een reformistische partij. In den laatsten tijd
is evenwel de kans daarop verkeken, daar de
socialisten juist in revolutionnaire richting
zijn omgebogen.
Van de liberalen hebben hedenmiddag nog
gesproken de heeren Bierema en prof. Van
der Bilt. Eerstgenoemde heeft geprotesteerd
tegen de beschuldiging, dat de liberalen niet
voldoende medewerken willen om tot bezui
niging te komen, en onder meer uiteengezet,
waarom zijn fractie het niet voldoende vindt,
dat de regeering in zake de cumulatie vol
staan wil met een onderzoek bij de provin
ciale en gemeentebesturen.
Evenals enkele andere leden was hij niet
gerust over de voornemens der regeering in
zake de voortzetting van de inpoldering van
de Zuiderzee.
Prof. Van der Bilt heeft een waarschu
wend woord laten hooren tegen de plannen
om een reorganisatie in het staatsbestuur tot
stand te brengen, waarbij waterstaat bij bin-
nenlandsche zaken zou worden gevoegd.
Minister Ruys heeft hier maar niet te veel
op geantwoord: de zaak komt, als het zoo
ver is, toch weer bij de Kamer aan de orde.
In de bestekken voor de uitvoering van
rijkswerken kunnen de collectieve contracten
niet verbindend worden gesteld. Wat den
steun aan binnenschipperij betreft, deze is
slechts mogelijk met medewerking van de ge
meenten en bij verschillende departementen
wordt gezocht naar middelen om te komen
tot een algemeene regeling. De motie-Duy-
maer van Twist achtte de minister onge-
wenscht, doch principieel bezwaar had hij er
niet tegen Wat de inpoldering van de Zui
derzee betreft, is de regeering bereid haar
wtder ter hand te nemen als werkverruiming,
doch zij dient daaraan een onderzoek te doen
voorafgaan of dit mogelijk zal zijn te maken
door een reorganisatie van het financieel be
heer. Nadere bijzonderheden komen vanzelf
ter sprake wanneer de Nota van wijziging
van het Zuiderzeefonds ter tafel zal komen.
Tegenover den heer Albarda zette hij uiteen,
dat de door dezen geïncrimineerde handlei
ding tot beteugeling van oproer niets anders
is als een opleidingsgesehrift, juist om on-
noodig bloedvergieten bij mogelijke onlusten
te voorkomen. Ten slotte heeft de minister
nogeens er nadruk op gelegd, dat de regee
ring zich door geen demonstraties heeft laten
in timideeren. De volkswil spreekt niet op
Houtrust maar in het parlement en daar is de
regeering er niet doof voor.
Nadat minister de Geer in een korte rede
in hoofdzaak den heer Jan ter Laan van zijn
ongelijk had overtuigd, werden de algemee
ne beschouwingen geëindigd verklaar^.
De hierboven genoemde motie-Duymaer
van Twist werd vervolgens zonder stemming
goedgekeurd; de anticumulatiemotie van den
heer Albarda werd verworpen met 46 tegen
35 stemmen.
Hoofdstuk I is daarop z.h.st. aangenomen.
De Duitsche rijkskanselier von Papen
is Donderdagmiddag door president von
Hindenburg ontvangen voor een bespreking
betreffende den binnenlandschen politieken
toestand. In den loop van dit gesprek heeft
von Papen het ontslag van zijn regeering
aangeboden, welk ontslag door von Hinden
burg werd aanvaard.
Het is er dus toch van gekomen. Ongeveer
5 maanden lang hebben nat. socialisten en
andere politieke partijen getracht het kabinet
von Papen ten val te brengen en dat lukte
niet. En nu, na de jongste rijksdagverkiezin
gen, hebben deze heeren dan toch hun zin
gekregen!
Von Papen kwam juist de laatste paar
dagen tot de ontdekking, dat hij heel weinig
steun zou hebben van de honderden rijksdag-
leden Die „ontdekking" deed hij tijdens de
besprekingen, welke von Papen in opdracht
van den rijkspresident voerde met de diverse
partijleiders. Von Hindenburg wilde n.1. dat
von Papen een poging zou doen, om een
nationale concentratie op een zoo breed mo
gelijke basis tot stand zou brengen.
Terwij! de Duitsch-Nationale Volkspartij,
de Duitsche Volkspartij en de Beiersche Volks
partij op het standpunt staan, dat zij iedere
concentratie toejuichen, welke in staat zal
zijn de werkzaamheden der rijksregeering
te verlichten, heeft de leider der Centrums
partij de meening uitgesproken, dat hem de
leiding en de samenstelling van het huidige
kabinet niet geschikt voorkomen de aaneen
sluiting dezer krachten te verzekeren. De
S. P. D. heeft den wensch van den kanselier
een onderhoud te hebben over de medewer
king aan een nationale noodgemeenschap bot
weg van de hand gewezen.
De N. S. D. A P. heeft medegedeeld, dat
zij slechts onzer zeker voorbehoud bereid is
tot schriftelijke onderhandelingen, waarbij zij
het van te voren verwacht het door de rijks
regeering in behandeling genomen politieke
en economische plan te ondersteunen.
Onder deze omstandigheden meende de
rijksregeering, die met al haar krachten heeft
getracht de haar den 1 Juni door den rijks-
president verleende opdracht ten uitvoer te
leggen, het meest te handelen in het belang
van het vaderland, door deze opdracht thans
den rijkspresident terug te geven. Zij handelt
daarbij zonder het principe der autoritaire
staatsleiding prijs te geven volgens het
door haar reeds eenige malen uitgesproken
principe, dat in deze zoo ernstige stonde geen
plaats kan zijn voor een rekening houden met
personen. Zij wenscht den rijkspresident den
weg volkomen vrij te maken, opdat hij als
leider der natie en gesteund door de hooge
autoriteit van zijn ambt de aaneensluiting van
alle waarachtig nationale krachten zal kunnen
tot stand brengen.
De rijkspresident heeft het aftreden der
rijksregeering aanvaard en het kabinet belast
met de afwikkeling der loopende zaken.
o
De beslissing betreffende de verdere ont
wikkeling van dezen binnenlandschen poli
tieken toestand berust nu, na het aftreden van
het kabinet-von Papen, in handen van den
rijkspresident en de leidende politici, wier
taak zal zijn een uitweg te vinden uit de moei
lijkheden.
Te bevoegder plaatse wordt met het oog
op de komende gebeurtenissen er op gewezen,
dat het zoowel in het belang der zaak als in
het beiang van het geheele Duitsche bedrijfs
leven is. indien den toestand, zooals deze
thans bestaat, niet te lang zal duren.
De rijkspresident heeft eerst een aantal
partijleiders bij zich ontboden, ten einde met
hen in de volgende dagen bizonderheden te
kunnen bespreken. Deze
evenwel geen definitief karaktei hebben. Zij
hebben ten doel den rijkspresident op de
hoogte te stellen van de zienswijze der
partijleiders. Rijkspresident von Hindenburg
stelt het op prijs dat de uitgenoodigóe par
tijleiders na de besprekingen nog te Berlijn
zullen blijven, ten einde ook onder leiding
met elkander contact te kunnen hebben, opdat
zij de volgende week den rijkspresident be
paalde voorstellen zuilen kunnen maken,
welke niet alleen betrekking zullen hebben op
de kwestie der personen, doch vooral ook het
economische en politieke belang, dat volgens
de partijlijders moet worden tot stand ge
bracht.
o
Vandaag zuilen worden ontvangen Hugen-
berg voor de Duitsch Nationalen, Kaas voor
het Centrum en Ding^ldey voor de Duitsche
Volkspartij.
Voor Zaterdag zijn ontboden de leider der
N. S. D. A. P„ Adolf Hitier, en de leider der
Beiersche Volkspartij, dr. Schaeffer. Een ant-
hun uitnoodiging
evenwel aanvaard.
Betreffende de te voeren besprekingen zal,
aldus wordt van bevoegde zijde verklaard,
eerst niets worden medegedeeld. De aan de
besprekingen deelnemende heeren zal even
eens worden verzocht niets mede te deelen
voor een resultaat zal zijn bereikt.
In politieke kringen te Berlijn neemt men
aan, dat de besprekingen ongeveer midden
volgende week zullen zijn beëindigd. Dan
zullen waarschijnlijk voorstellen worden
gedaan voor het houden van slotbesprekingen.
De sociaal democraten zijn niet uitgenoo-
digd aan de onderhandelingen deel te nemen.
Mocht ondanks den dringenden wensch
van den rijkspresident na deze besprekingen
niet een kabinet van nationale concentratie
tot stand komen, dan wordt in politieke
kringen niet uitgesloten geacht, dat de rijks-
president dan zonder rekening te houden met
de uiteenloopende wenschen der partijen een
man in wien hij vertrouwen stelt tot rijkskan
selier zal worden benoemd. Theoretisch zou
deze man von Papen kunnen zijn.
In welingelichte kringen gelooft men even
wel, dat de rijkspresident dan een ander zijn
vertrouwen zal schenken.
o
We zullen de uitvoerige persstemmen maar
niet overnemen, doch dit overzicht besluiten
met het schetsje, dat het Hbld. over de korte
kanseliersloopbaan van von Papen geeft.
Franz von Papen was sedert 2 Juni van
dit jaar rijkskanselier. Hij begon zijn loop
baan als officier bij de Uhlanen in Dussel-
dorf Bij het uitbreken van den oorlog was hij
militair attaché bij de Duitsche legatie in
Washington, eenige jaren later diende hij als
overste van den straf van het vierde Turk-
sche legercorps.
Na den oorlog verliet hij den militairen
dienst en ging in de politiek. In 1921 hij
was toen 42 jaar werd hij lid van den
Pruisischen Landdag, waar hij tot den rech
tervleugel van de Centrumpartij behoorde.
Bij de volgende verkiezingen in 1925 behield
hij zijn zetel niet, maar politieken invloed
bleef hij oefenen, omdat hij het meerendeel
der aandeelen van de „Germania", het hoofd
orgaan der katholieken, bezat. Herhaaldelijk
deed hij pogingen omdat hij het met de
politiek van het Centrum niet eens was
om het blad naar rechts te sturen, wat hem
tenslotte in Mei van dit jaar gelukte.
Zijn houding tegenover het Centrum ver
klaarde dan ook volkomen, dat deze katho
lieke partij zich bij de benoeming van von
Papen tot rijkskanselier, geheel niet aan hem
gebonden voelde. Toen de Centrumleider
Kaas hem als Centrumlid geen toestemming
gaf om na den val van Bruening een nieuwe
regeering te vormen, trad von Papen be
gin Juni uit de Centrumpartij, die in den
loop van de daarop volgende maanden een
steeds vijandiger houding tegen haar vroeger
medelid aannam.
De eerste regeeringsdaden van von Papen
waren verrassend: het Pruisische kabinet
Braun-Severing werd afgezet, zonder vorm
van proces, de nat.-socialisten kregen hun
partijleger terug en mochten hun uniformen
weer dragen, hetgeen hun door Bruening-
Gröner verboden was.
Oorspronkelijk was het von Papens plan
om de nationaal-socialistische beweging in
het regeeringswerk in te schakelen. Maar
daar Hitier alle macht opeischte, en niet te
vreden was met eenige ministerportefeuilles
en de leiding in Pruisen, was een samenwer
ken niet mogelijk en werd Hitier een verwoede
tegenstander van den rijkskanselier. Von Pa
pen en zijn regeering hielden het heft in
handen, hoewei zij niet meer dan een tiende
van het Duitsche volk achter zich had staan.
De nieuwe rijksdag, die op 31 Juli werd ge
kozen, werd reeds in zijn tweede zitting, op
12 September, op dramatische wijze ontbon
den. De stap tot een volledige diciatuur werd
niet gewaagd, nieuwe rijksdagverkiezingen
werden uitgeschreven en het resultaat daar
van op 6 Nov. was, dat de nazi's en soc.-dem.
een groot aantal zetels verloren, maar dat
von Papen, hoewel zijn positie versterkt bleek
te zijn, toch niet over een meerderheid be
schikte. De rijkskanselier hoopte echter een
regeering van nationale concentratie te .kun
nen vormen.
Dit is hem niet gelukt. Tenslotte Meef hem
geen andere we? over dan heen te gaan. Hij
had bij zijn besprekingen met de leiders der
verschillende partijen te kennen gegeven, dat
een parlementaire oplossing niet afhankelijk
mocht gemaakt worden van kwesties van per
sonen; hij zou dus heengaan, als er een rede
lijke kans bestond, dat een andere rijkskanse
lier, die op den steun van den rijksdag kon
rekenen, een regeer', j van nationale concen
tratie zou vormen.
En deze kans is thans volgens den rijks-
president aanwezig.
De Winter nader».
Spaar Uw auto:
Soiritus in den radiator. n.itw
P Bergen op Zoom-Delft#
Spirinjsverkoopkantoor
kunnen worden behandeld De Poolsche re
geering behoudt zich haar standpunt te de
zen aanzien voor.
ONTZETTENDE ORKAAN BOVEN
NOORWEGEN.
Een ontzettende orkaan teistert thans
Noord-Noor'wegen. Er is buitengewoon
groote schade aangericht.
Te Helnaes zijn alle gebouwen door den
storm verwoest.
Vijftien visscherschepen zijn op drift. Ter
plaatse staan nog overeind het woonhuis
van een koopman en het telefoonkantoor.
Ook het postkantoor is omvergewaaid. Nog
erger is Oksevaag er aan toe. De geheele vis-
schersvloot van dit plaatsje, welke voor an
ker lag, is losgeslagen. De meeste visschers
hebben daardoor al wat zij bezaten, verlo
ren. Er is ook groote schade aan de gebou
wen aangericht. De Noorsche regeering zal
waarschijnlijk een hulpactie ten bate van de
noodlijdende bevolking op touw moeten zet
ten.
Colbert-Costumes chemisch reinigen f 2.50
ONDERHANDELINGEN IN HET
DUITSCHE VISSCHERIJBEDRIJF.
Gister iin bijeengekomen vertegenwoordi
gers van de organisatie voor de Duitsche
„hoogzeevisscherij" en het verbond van Duit
sche kapiteins en stuurlieden voor een be
spreking over de door de reeders ingediende
voorstellen met betrekking tot de wijziging
der tariefovereenkomsten. De onderhandelin
gen hebben niet tot een resultaat geleid. Zij
zullen thans door een arbiter worden verder
gevoerd.
DE KWESTIE DER RECHTSGELIJK
HEID VAN DUITSCHLAND.
De zitting van het bureau der Ontwape
ningsconferentie van gister was geheel ge
wijd aan de kwestie der Duitsche rechts
gelijkheid De vertegenwoordigers van de
Ver. Staten, Italië, Sovjet Rusland, Frankrijk
en een aantal kleinere mogendheden wensch-
ten algemeen een zoo spoedig mogelijke op
lossing van de kwestie der Duitsche rechts
gelijkheid door onderhandelingen met
Duitschland en de terugkeer van Duitsch-
land ter ontwapeningsconferentie.
De president der conferentie, Henderson,
verklaarde dat de conferentie zonder
Duitschland onmogelijk tot een bevredigend
resultaat zal kunnen komen. Henderson deed
ten slotte een beroep op Duitschland zijn
plaats ter ontwapeningsconferentie weer te
bezetten.
De Italiaansche ambassadeur Rosso ver
klaarde dat de pogingen verder te werken
zonder Duitschland gevaarlijk en vergeefsch
zijn. De Italiaansche regeering staat in
groote lijnen op hetzelfde standpunt a's de
Engelsche regeering. De kwestie der rechts
gelijkheid moet thans definitief worden be
slist in den geest van gerechtigheid en matig
heid, ten einde te geraken tot een directe
medewerking van Duitschland aan de ontwa
peningsconferentie.
Massigli verklaarde namens de Fransche
regeering dat het standpunt der Fransche
regeering inzake de rechtsgelijkheid reeds is
uiteengezet in de verklaringen van 10 $ept
en in het Fransche memorandum van 14
November, doch dat niettemin de Fransche
regeering zich aansluit bij de door Hender
son uitgesproken wenschen dat Duitschland
ter ontwapeningsconferentie zal terugkeeren.
De Amerikaan Norman Davis sloot zich
eveneens aan bij den algemeenen wensch
Duitschland te doen terugkeeren en zette ver
volgens uiteen dat de ontwapeningsconferen
tie thans eindelijk tot practische resultaten
dient te komen. Sinds den wereldoorlog heb
ben slechts Duitschland, Oostenrijk, Bul
garije en Hongarije hun bewapeningen ver
minderd, terwijl de bewapeningen der andere
landen alle buitengewoon zijn vermeerderd.
Ook de vertegenwoordigers van Zwitser
land, België, Oostenrijk en Sovjet-Rusland
wenschten de spoedige terugkeer van
Duitschland.
De vertegenwoordiger van Polen beperkte
zich tot de verklaring dat de Engelsche
voorstellen slechts gemeenschappelijk met die
betreffende de organisatie van den vrede
Japonnen 2,*
Mantels - 2,—
Regenjassen
of -Mantels - 2.50
Op alle andere goederen 20 korting.
Telefoon 1523.
BEDRIEGERIJEN OP GROOTE
SCHAAL ONTDEKT.
De Weensche politie is een grootsch opge
zette zwendelarij op het spoor gekomen.
Kooplieden werd voorgespiegeld hun schul
den, in Duitschland uitstaande, door een be
middelaar in „vrije rijksmarken" te kunnen
aflossen. De bedrieger zond firma's in
Duitschland kleine bedragen en vervalschte
de postwisselformulieren. Op deze wijze liet
hij zich door de betreffende kooplieden de
geheele tegenwaarde van de vervalschte be
dragen in schellingen uitbetalen. De schade
wordt begroot op 900.000 R.M. Voorloopig
is het slechts gelukt een bedrag van 6.000.
schellingen te achterhalen en onmogelijk te
maken, dat op slinkschen weg 10.000 schel
lingen zouden worden geïncasseerd. In ver-
band met deze affaire is een Weensch koop
man, zekere Pueschler, gearresteerd. Twee
andere ersonen worden gezocht. Er bestaat
gegrond vermoeden dat men een groot con
sortium zwendelaars op het spoor is geko-1
men.
TWEE GEVANGENEN ONTSNAPT
UIT DARTMOOR.
Nadat de politie sedert Woensdagmiddag
ononderbroken, gedurende een tijd van 30 u.
twee gevangenen had achtervolgd, die uit de
gevangenis van Dartmoor zijn ontsnapt,
werd gisteravond besloten de achtervolging
ie staken tot hedenmorgen. Het is thans bit
ter koud. In den loop van den dag hadden de
bloedhonden, die bij de achtervolging ge
bruikt worden lucht gekregen. Zij leidden
de politie en de bereden wakers over 15 mij
len verlaten „moor". Tot dusverre heeft men
echter nog niets definitiefs van de ontsnapten
gevonden.
HEVIGE BRAND IN LONDEN.
Een klein meisje is levend verbrand, ter
wijl haar moeder, zuster en broeder ernstig
gewond werden, bij den brand welke gister-
midag in een flatwoning te Lambeth, een ge
deelte wan Londen, is uitgebroken.
VERDERE UITBREIDING VAN DE
COMMUNISTISCHE STAKING
TE SEV1LLA.
Naar uit Sevilla wordt gemeld, heeft de
communistische algemeene staking zich ver
der uitgebreid. Ook is het verkeer thans zoo
goed als stilgelegd. Eenige tramverbindin*
gen, welke slechts onder sterke politiebewa
king konden worden gaande gehouden, zijn
onmogelijk gemaakt, doordat stakers de wa
gens beschoten. Het is reeds eenige malen
tot botsingen gekomen tusschen politie en
stakers, er hebben zelfs slechts eenige malen
volledige vuurgevechten plaats gehad Het
juiste aantal gewonden is nog niet bekend.
