DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. DxigeÜiksch Ouevzkht RIJKSKANSELIER VON SCHLEICHER AFGETREDEN. ^Buitenland Ho. 25 Maandag 30 Januari 1933 135e Jaargang Geen toestemming van Von Hindenburg tot ontbinding van den Rijksdag, met als ge volg aftreding van den rijkskanselier. Opdracht aan Von Papen tot het voeren van onderhandelingen. Rjjkskanselierschap van Hitier in zicht? Deze Courant wordj ELKEN AVOND, behalve Zon- ei. Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar f 2.—, iiancc door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote cont en rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Datgene, waarover de geruchten de laatste dagen0 gingen geruchten, die trouwens werden geloochend is waar geworden. Na het onderhoud, dat de Duitsche rijkskanselier von Schleicher Zaterdagmiddag met rijkspre sident von Hindenburg had, is de rijkskanse lier als zoodanig afgetreden. Blijkbaar heeft von Hindenburg in von Schleicher niet dat vertrouwen gesteld, als hij destijds in von Papen stelde, toen hij hem toestond de pas gekozen rijksdag weer te ontbinden. Hij heeft dit niet toegestaan aan von Schleicher, met als gevolg de ontslagaanvrage van den rijks kanselier, welke werd aanvaard. Van bevoegde zijde werd Zaterdag ge- me.d: Rijkskanselier von Schleicher heeft heden den rijkspresident rapport uitgebracht over den toestand en heeft verklaard, dat de hui dige regeering haar karakter van presidiale regeering slechts dan kon handhaven en haar program slechts dan kon uitvoeren, wanneer haar de order tot rijksdagontbinding zou zijn ter hand gesteld. Rijkspresident von Hinden burg verklaarde, dat hij deze meening met het oog op de omstandigheden niet kon dee- len. De rijkskanselier verklaarde daarop, dat de regeering in haar geheel aftrad. Over het onderhoud tusschen von Hinden burg en von Schleicher zijn nog de volgende bijzonderheden bekend: Rijkskanselier von Schleicher stond op het standpunt, dat drie oplossingen mogelijk wa ren- 1. De vorming van een parlementaire meer- derheidsregeering, die waarschijnlijk moge lijk zou zijn onder leiding van Hitier. 2. Een minderheidsregeering, steunende op sterke volksstroomingen, die in hoofdzaak zou moeten berusten op de nat.-soc. en even tueel ook op de overige groepen van rechts. 3. Een boven de partijen staand presidieel kabinet, zooals het huidige. Zoo'n kabinet zou echter de noodige volmachten tegenover den rijksdag moeten hebben. De rijkskanse lier heeft gewaarschuwd voor een kabinet, dat, in naam een presidieel kabinet zijnde, in derdaad op een partij zou steunen. Het na het aftreden van rijkskanselier von Schleicher te vormen rijkskabinet zal het 21e kabinet sinds de revolutie zijn. Het eerste ka binet van na den oorlog onder Scheidemann was van midden Februari tot tegen eind Juni 1919 in functie. Het werd gevolgd door twee verschillend samengestelde regeeringen onder Bauer, die in Maart 1920 aftrad. E>rie maanden lang was er toen een regeering Müller, waarop tot begin 1921 het kabinet Fehrenbach volgde. Twee regeeringen onder leiding van Wirth vielen in den tijd van 9 Mei 1921 tot 13 November 1922. Na een kan selierschap van Cuno gedurende ongeveer negen maanden, kwam het groote coalitieka binet Stresemann aan het bewind, dat even- Wel ook maar drie maanden in functie bleef. De eerste regeering Marx was van begin De cember 1923 tot midden Januari 1925 aan het bewind en werd toen door twee rijkskabinet- ten onder leiding van dr. Luther opgevolgd: bet eerste bleef bijna gedurende het geheele jaar 1925 aan het bewind, het tweede hield zich tot midden Mei 1926 staande. Nog twee malen kwamen toen de regeeringszaken in handen van dr. Marx, wiens kanseliersschap midden Juni 1928 eindigde. Tot einde Maart 1930 was dan de sociaaldemocraat Müller rijkskanselier, waarna twee kabinetten Brue- rnng volgden. Het eene van einde April 1930 tot 6 October 1931, het andere van 9 October 1931 tot einde Mei verleden jaar. Het kanse- hersschap van von Papen duurde van 2 Juni tot 17 November 1932. Rijkskanselier von Schleicher aanvaardde de regeeringszaken op 2 December van het vorige jaar, zoodat u'1 m het geheel slechts 57 dagen actief rijks- anselier is geweest. Opnieuw is de heer Von Papen ten tooneele «schenen. Na het aftreden van Von Schlei- J;r "eeft Von Papen met den rijkspresident hnr °"^erhoud gehad, waarbij Von Hinden- iVirm n heeft opgedragen niet als kabinets- tüpnateuf °P te treden, maar om bij de par- t* r. J?00;Sncofite te nemen en met hun leiders onderhandelen dit alles blijkt wel, dat von Hinden burg zich nog niet rechtstreeks tot Hitier heelt willen wenden, ofschoon men Hitler's persoon bij een nieuw kabinet toch wel niet zal kunnen ontberen. Daarom heeft de oude rijkspresident zich nogmaals gewend tot zijn vriend Von Papen, die zich in zijn bijzonder vertrouwen mag verheugen. Het staat te bezien of Hitier deze stap van den rijkspresident niet zal opvatten als een passeering van zijn persoon of als een klap in 't gezicht. Von Papen heeft Zaterdagmiddag reeds een onderhoud gehad met den Duitsch-natio- nalen leider Hugenberg en den nat.-soc. lei der Hitier. Naar verluidt hebben de nat.-soc. besprekingen gevoerd met het Centrum en de Beiersche volkspartij. Gistermiddag heeft von Papen aan den rijkspresident van zijn bevindingen verslag uitgebracht en gisteravond heeft hij de on derhandelingen met de daarvoor in aanmer king komende politieke persoonlijkheden voortgezet. Deze onderhandelingen worden door alle er bij betrokken personen verder vertrouwe lijk behandeld. Het resultaat er van zal pas te overzien zijn als von Papen heden den rijkspresident verslag zal hebben uitge bracht. In welingelichte kringen is men van mee ning, dat de opdracht aan von Papen moge lijk sneller vervuld kan zijn dan veelal wordt aangenomen, zoodat onder omstandigheden reeds heden een nieuw kabinet aan den rijks president kan worden voorgesteld. In de hui dige omstandigheden, neemt men wel aan, kan dit kabinet slechts onder leiding van Hitier staan en moet het gesteund worden door de partijen van het Harzburger front en getolereerd door. het Centrum. Een andere mogelijkheid is in ieder geval niet voorhan den. Voor het geval dat deze oplossing in derdaad zal plaats vinden zouden de belang rijkste functies waarschijnlijk worden bezet door Adolf Hitier als rijkskanselier, von Pa pen als vice-kanselier en rijkscommissaris voor Pruisen, Hugenberg voor de vereenigde ministeries van economie en voeding, terwijl het rijksweerministerie vermoedelijk zou wor den opgedragen aan een generaal wiens naam nog niet vaststaat. De houding van het Centrum zou doorslaggevend zijn, daar het Centrum immers steeds geëischt heeft, dat de nat.-soc. de verantwoordelijkheid zouden dra gen. Iedere andere oplossing zou slechts kunnen voeren tot het systeem van een presidieele re geering. Indien een door het Centrum geto lereerde regeering van het Harzburger front onder leiding van Adolf Hitier werkelijkheid zou worden, zou vermoedelijk de Rijksdag verdaagd worden totdat de rijksbegrooting aan de nieuwe regeering zal worden voorge legd. De uitwerking van het begrootingsplan zal dan eenige weken in beslag nemen. Daarna zou gestreefd worden naar een parlementaire volmacht voor de regeering tot het voorzien in de meest urgente economische en arbeids- belangen. Door een dergelijke machtiging zou de rijkspresident niet meer gebruik be hoeven te maken van artikel 48 van de grond wet. Voor de nieuwe ontwikkeling is de grond wettelijke positie van den rijkspresident van beslissend belang. Het kabinet-von Schlei cher is in December van het vorige jaar aan het bewind gekomen in de verwachting, dat het zou gelukken overeenstemming met de na- tionaal-socialisten en in ieder geval met den Rijksdag te bereiken. De verwachting is niet vervuld. De rijkskanselier heeft daaruit de conclusie getrokken, dat de Rijksdag moest worden ontbonden en, daar nieuwe verkie zingen geen rust en geen nieuw resultaat zul len brengen, een politiek Godsvrede tot in het najaar moest worden gesloten. De rijkspre sident voelde echter niets voor deze voorstel len. o De bladen houden zich alle bezig met de gebeurtenissen, die hebben geleid tot het af treden van het kabinet-Von Schleicher en met de mogelijkheden der verdere ontwikkeling. De Nat.-Soc. „Angriff" eischt de macht voor Hitier op. Schleicher heeft getoond, dat hij niet in staat is de leiding te voeren, en dat hij met zijn doellooze compromispolitiek ver keerde wegen heeft begaan. Volgens de Deut sche Zeitung zal Von Papen niet zelf het kanselierschap begeeren, maar streven naar een kabinet-Hitler. De „D.AZ." spreekt van de onzekerheid, die thans is geschapen, nu een kabinet, dat voor het grootste deel uit er varen deskundigen bestond, is heengegaan De soc-dem. „Vorwaerts" verklaart, dat een Harzburger regeering zonder parlemen taire meerderheid eën staatsgreep en eene bur geroorlog zal beteekenen. De val van Von Schleicher is een alarmsignaal van groote beteekenis, want daardoor is duidelijk gewor den, dat de weg naar een regeering van neu trale ambtenaren, op het oogenblik wellicht de eenige grondwettige mogelijkheid, niet in den smaakt valt. Het „Berliner Tageblati" verklaart, dat van stabiliteit en van economi sche zekerheid geen sprake kan zijn, nu de voorvechters van staatsrechtelijke experimen ten aan de macht komen. Volgens de „Germania" is Von Schleicher niet in staat geweest, zijn kabinet te maken tot het uitgangspunt van een vérstrekkende politieke concentratie. Het systeem van auto ritaire staatsleiding heeft het volk uitge schakeld van iedere conrole en iederen in vloed op de staatszaken. In den „Voelkischer Beobachter" schrijft Rosenberg: De bedenkingen, die de nat.-soc tegen Von Papen hebben gehad, hadden zij ook tegenover Von Schleicher. Ook hij heeft niet begrepen, welke missie der N.S.D.A.P bij de vernieuwing van Duitschland reeds heeft vervuld en welke zending zij nog heeft te volvoeren. Een nieuwen kanselier Von Papen zouden de nat.-soc. afwijzen evenals den ouden. Ze eischen een regeering, steunend op het nationale Duitschland onder leiding van Hitier. De „Frankfurter Zeitung" schrijft, dat de vorming van een nieuw presidieel kabinet door de meerderheid van het volk zou worden gevoeld als een ernstige provocatie. Een meerderheidskabinet iou een oplossinig zijn, die niet eerder tot stand is gekomen door de tegenwerking van Hitier. De vraag is alleen: wie garandeert de eerbiediging van de grond wet? Volgens de „Bayrische Volksparteikor- respondenz" is het consequent, dat Von Pa pen met de oplossing der crisis is belast. Zal de droom van Hugenberg, een Harzburger front, thans bewaarheid worden? De „Koelnische Volkszeitung" hoopt, dat de opdracht aan Von Papen niet zal leiden tot een verscherping der tegenstellingen. In de Engelsche pers wordt overal de vraag gesteld, of het Von Papen zal geluk ken, een meerderheidsregeering te vormen, of dat het tot een regeering Hitier zal komen. Melding wordt gemaakt van het gerucht, dat Von Papen zelf Hitier als rijkskanselier zal aanbevelen en dat ook Von Schleicher dat zou hebben gedaan. Hoewel de belangstelling der groote Pa- rijsche bladen in hoofdzaak uitgaat naar de binnenlandsche kabinetscrisis, wordt toch door de bladen groote aandacht besteed aan de gebeurtenissen in Duitschland. E>e alge- meene opvatting is, dat men zich in Duitsch land steeds meer verwijder* van de grondwet van Weimar, om terug te keeren tot openlijke dictatuur, zoo niet tot een volkomen herstel der monarchie. De „Intransigeant" legt tusschen de Fran- sche en Duitsche crisis in zooverre verband, dat bij beide de oorsprong is gelegen in een niet aanwezig zijn van een stabiele meerder heid in het parlement. In Duitschland moet men evenwel constateeren, dat de nationale kringen steeds meer aan invloed winnen. Hierin ligt het verschil tusschen de beide crisis, dat men in Duitschland den uitweg zoekt in een uitschakeling van het parlement De „Echo de Paris" acht voor Duitschland slechts twee oplossingen mogelijk: Of een dictatuur met Hitier of het herstel der Hohen- zollern. „Paris Parisien" wijst er op, dat Schleicher ten val is gebracht door dengene, die hij zelf eenige weken geleden heeft willen koud ma ken. „Journal" meent, dat een opdracht aan Hitier er niet toe zal bijdragen het Rijk weer het evenwicht terug te geven, dat het geheel heeft verloren. „Le Matin" ziet in den opdracht aan Hitier, evenals in de vorming van een presi dentieel kabinet, dat boven de partijen staat, een groot gevaar. „Petit Journal" schrijft o.m., dat het ia Duitschland niet alleen een kabinetscrisis be treft, maar ook een constitutionneele crisis „Populaire" beschouwt een regering Hitier nog meer reactionnair als een presidentieel kabinet onder leiding van PajJen. HITLER RIJKSKANSELIER. Officieel wordt hedenmiddag medege deeld, dat de rijkspresident von Hindenburg heden den leider der nationaal-socialisti- sche partij heeft benoemd tot rijkskanselier, en op diens voorstel de volgende rijksregee ring heeft benoemd: Rijkskanselier Adolf Hitier. Waarnemend rijkskanselier en rijkscom missaris voor het land Pruisen, Von Papen Rijksminister van buitenlandsche zaken, Freiherr von Neurath. Rijksminister van binnenlandsche zaken, dr. Frick. Rijksweerminister luit. gen. Freiherr von Blomberg. Rijksminister van financiën, graaf von Schwerin Krosigk. Rijksminister voor economische zaken en voedselvoorziening, dr. Hugenberg. Rijksminister van arbeid, Franz Seldte. Rijksminister voor posterijen en verkeers wezen, Freiherr von Eltz Rübenach. Rijksminister zonder portefeuille en rijks commissaris voor de luchtvaart, Göring, die tevens wordt belast met de waarneming van het Pruisische ministerie van binnenland sche zaken. Rijkscommissaris voor de werkverschaf fing Gericke. De bezetting voci het rijksministerie van justitie staat nog nie vast. Rijkskanselier Hitier zal heden nog in onderhandeling tre den met het Centrum en de Beiersche Volks partij. Vanmiddag om 5 uur wordt de eerste kabi netszitting gehouden. Officiéél wordt medegedeeld, dat rijkspre sident von Hindenburg overeenkomstig de wet reeds dadelijk na hun benoeming rijks kanselier Adolf Hitier -n de leden van het nieuwe rijkskabinet heeft beëedigd. Hitiers benoeming tot riikskanse'ier verspreidde zich in een oogwenk door heel Berlijn. Een groote menschenmenigte juichte Hitier toe, toen hij het ministerie van buitenlandsche za ken in de Wilhelmstrasze verliet. De nieuwe rijkskanselier begaf zich r et zijn gezelschap naar Hotel Kaisershof waar 'iem wederom een stormachtige ontvangst wachtte. DE POLITIEKE PARTIJEN IN DUITSCHLAND. De S.D.P.-betooging in den Lust garten. De sociaal-democratische partij heeft Zon dag een betooging in den Lustgarten ie Ber lijn gehouden, welke evenals de communisti sche opmarsch van Woensdag j.1. bedoeld was als antwoord op de nationaal-socialisti- sche meeting van verleden week Zondag. Bij den aanvang der bijeenkomst, om half drie was de Lustgarten bijna geheel bezet. De rijksbanier, welke des ochtends een oefening had gehouden in Tegel, rukte ter sterkte van eenige duizenden in gesloten co lonnes op Een groote transparant vermeld de: „Berlijn blijft rood". Inplaats van door den vice-president van den rijksdag, Loebe, werd het woord gevoerd door Kunstier, die de politieke kwesties van den dag behandelde en ten slotte de arbei dersklasse opwekte een gemeenschappelijk front te vormen. De demonstratie eindigde met het gemeen schappelijk zingen van de Internationale. Het is niet tot incidenten gekomen. Alle communistische optochten te Berlijn verboden. Daar de communisten in vlugschriften hebben aangespoord tot politieke massasta king, tot algemeene staking en tot demonstra ties heeft de hoofdcommissaris van politie alle communistische optochten en vergade ringen voor gister verboden. DUEL MET DGODELï-JKEN AFLOOP. Bij een sabelduel tusschen twee Goettinger studenten is de 20-jarige Friedrich Jansen uit Oost-Friesland zoo zwaar gewond, 'dat hij korten tijd later is overleden. UIT 35 PERSONEN BESTAANDE SMOKKELAARSBENDE GEARRESTEERD. Douanebeambten uit Bremen en Papenburg zijn er in samenwerking met beambten der „Landjaegerei" in geslaagd een grootsch opgezette smokkelaarsorganisatie op te spo ren en onschadelijk te maken. De leden dezer organisatie met de voornaamste afnemers, in het geheel 35 personen, konden worden aan gehouden. Eenige hunner bevinden zich nog in arrest. De smokkelaars hebben in hoofd zaak fijne tabak gesmokkeld, waarvoor een hoog invoerrecht moet worden betaald, zoo mede koffie. De smokkelwaar werd door een uit twaalf personen bestaande colonne door gezonden naar de groote afnemers De waren werden in hoofdzaak afgezet naar de streek van Cloppenburg Twee centenaren tabak en koffie konden in beslag worden genomen, evenals eenige fietsen die bij het transport der smokkelwaren werden gebruikt. Men neemt aan, dat bij elkaar voor meer dan 700.000 M. invoerrechten zijn ontdoken. WERKLOOZENRELLETJES TE MEMEL. Heden is het te Memel tot onlusten geko men, doordat ongeveer 1000 werkloozen een optocht hadden georganiseerd, waarbij een botsing met de politie ontstond. Twee politie agenten werden ernstig gewond door messte ken, terwijl ook voorbijgangers werden ge kwetst. Winkelruiten werden ingegooid en markstalletjes geplunderd. DUITSCHE FABRIEK VAN GUMMI ARTIKELEN VERBRAND. Te Offenbach is de fabriek van gumini- artikelen van Louis Peter, die eerst drie maanden in gebruik was, afgebrand. De schade wordt geschat op 90.000 gulden. ROOVERS GEARRESTEERD. Gistermiddag is de politie te Olenburg (Duitschland) er in geslaagd de beide man nen te arresteeren, die Dinsdag j.1. op het station aldaar twee kisten met een inhoud van 8200 R.M., deels in bankbiljetten, deels in zilver geroofd hadden, nadat zij de post beambten met revolvers hadden neergesla gen. DE ONTWAPENING. Invloed vai de Fransche regee- ringscrisis. In Volkenbondskringen staat het nieuwe Engelsche ontwapeningsplan in het midden punt van de belangstelling. Ten aanzien van de bespoediging van den arbeid van de ont wapeningsconferentie was men te Geneve in het algemeen zeer pessimistisch gestemd, daar de sitffSfie gecompliceerd is geworden door den val van de Fransche regeering en het aftreden van von Schleicher. Men over weegt zelfs een uitstel van het bijeenkomen der hoofdcommissie tot na de vorming van een nieuw Fransch kabinet, daar onderhan delingen over het Fransche ontwapenings- en veiligheidsplan, dat als eerste punt op de agenda staat, in het tegenwoordige stadium weinig doelmatig schijnen, zoolang geen Fransche regeering is gevormd. Jaoan dreigt de conferentie te zullen verlaten. Het Japansche blad „Nitsji Nitsji" schrijft, dat de Japansche militaire vertegenwoordi ger op de ontwapeningsconferentie, generaal Tatekawa, aan het ministerie van oorlog be richt, dat het geen waarde heeft deel te ne men aan de ontwapeningsconferentie, wan neer de Volkenbond art. 15 par. 4 toepast en een voor Japan onaannemelijk rapport over de Mantsjoerijsche kwestie aanneemt. In dat geval zal hij zich met den hoofdgedelegeerde Matscedeira van de conferentie terugtrekken. Het blad schrijft, dat Matsoedeira een gelijk luidende mededeeling aan het ministerie van buitenlandsche zaken heeft gedaan. HET DEENSCHE WETSONTWERP INZAKE DEN ARBEIDSVREDE. De Deensche ministerpresident Stauning verdedigde Zaterdag in het Folketing het wetsontwerp betreffende den arbeidsvrede volgens hetwelk alle arbeidstarieven tot 1 Febr. 1934 hun geldigheid zouden behouden en uitsluitingen en stakingen zouden zijn verboden. Stauning verklaarde, dat de drei gende uitsluiting voor Denemarken een zeer groot ongeluk zou beteekenen. Tweederde van de Deensche bevolking is door de wereld crisis getroffen. Er zijn reeds 200.000 werk loozen en op het land lijden 250.000 men- schen onder de crisis. Dat beteekent dat meer dan 1 millioen personen niet meer deelnemen aan het economisch gebeuren De regeeringspartij, de sociaal-democraten en de burgerlijke radicalen stemden voor het ontwerp, terwijl de boerenpartij (Venstre), de conservatieven de rechtsche partijen en de communist zich tegen het voorstel uitspra ken. Maandag vindt de tweede lezing plaats. Op de beurs te Kopenhagen is de Kroon Za terdag buitengewoon veel teruggeloopen, daar de kooplieden en de importeurs er nog steeds rekening mee houden dat op 1 Febr. de uitsluiting zal beginnen. BRAND IN ZWITSERSOH KASTEEL. In den afgeloopen nacht is brand uitge broken in den Westelijken vleugel van het slot Schwandeck. Deze vleugel, die in de 18e eeuw werd gebouwd, is grootendeels ver woest. Oorzaak van den brand is waarschijn lijk, dat men met een lamp een bevroren wa terleiding heeft willen ontdooien. DE KOUDE. Koudegolf aan de Rivièra. De koude is thans ook doorgedrongen tot de kuststreken der Rivièra. In Novi Ligure een bekende badplaats daalde de thermome ter Vrijdagnacht tot zes graden onder nul. In het binnenland is de tempera tuur nog lager; uit de omgeving van Ales- sandria bijv. wordt een temperatuur van tien graden onder nul gemeld. Het ijs in den Rijn. Het ijs in den Rijn boven de Loreley is in den loop van gister herhaalde malen in be weging gekomen, waardoor het ijs nog meer is gekruid. Het werk der ijsbrekers tot be vrijding van een ingevroren Nederlandsche vrachtboot vordert goed. Op de zijrivieren is de toestand onveranderd. OVER VERANTWOORDELIJKHEIDS» BESEF. Op instigatie der autoriteiten van Baja- doz (Spanje) zijn, naar uit Madrid wc dt gemeld, de burgemeester en alle gemeente raadsleden der stad Nogales gearreesteerd. Ten einde de verantwoordelijkheid te ontloo- pen voor de oplossing van een aantal moei lijke sociale kwesties, hadden de heeren zich een voor een verlof laten geven en lagere ambtenaren met de waarneming der zaken belast. - -i

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1933 | | pagina 1