Alkmaarsche Courant.
Jladiomeuws
'JjeuMeton
De gevolgen van een operatie.
Stad en Omgeving
Honderd vijt en dertigste Jaargang.
DINSDAG 31 JANUARI
EEN NUTTIGE INSTELLING OP
MAATSCHAPPELIJK TERREIN.
Het Brokkenhuis.
DF «5TPTJD OM DE GODSDIENST
IN RUSLAND.
(Wordt vervolgd.)
Wo. 26 1933
Woensdag 1 Februari
Hilversum, 1875 M. (Uitsluitend VARA),
gGramofoonplaten. 10.VPRO-morgen-
wijding. 10.15 Voor Arb. in de Continubedrij
ven: VARA-Kleinorkest o.l.v. P. Duchant.
Dr. Klinkenberg, lezing, üramofoonplaten
en VARA-tooneel o.l.v. W. van Cappe.lena
12.De Notenkrakers o.l.v. D. Wins en
gramofoonplaten. 1.45 Pauze. 2— Voor de
vrouw. 3 Voor de kinderen. 5.30 Cabaret
m m. v. F. Belinfante, cello. J. Carlquist,
banjo en guitaar. L. Cohen, viool. L. Con-
tran, piano. P. Loewer, fluit en C Steyn,
piano, orgel en accordeon. 7.Actueele cau
serie. 7.20 VARA-orkest o.l.v. Hugo de
Groot m. m. v. A. Moszkowski, viool. 7.53
Herhaling SOS-berichten. 8.Lezing. 8.20
,.Een vijand van muziek" operette van R.
Genée m. m. v. het VARA-orkest, E. de
Haas, sopraan. M. Plooyer, tenoren J. Lam
men, bas. Leiding: P. Tiggers. 9.20 Derde
bedrijf „De vliegende Hollander" van H
Heijermans, VARA-tooneel o.l.v. W. van
Cappellen. 10.25 Vaz Dias. 10.30 Orgelspel
Joh. Jong en gramofoonpaten. 11.3012.
Gramofoonplaten.
Huizen, 296 Af. (Uitsluitend NCRV).
(Drentsche Radio-dag). 8.Schriftlezing
Si 15 Geref. Evang. /.angkoor o.l.v R. Benes.
9.Zang door Mej. M. Pesman m. m. v.
A F de Braai, piano. 9.30 Causerie door Y.
Wielinga. 10.Vervolg zang en piano
10.15 Piano-recital A. F de Braai. 10.30
Morgendienst. 11'.Concert door „Adven
do" te Diever o.l.v T. L. Snoeren. 12.15 Con
cert Chr. Muziekver. „Oranje" o.l.v. K
Moed en Geref. Evang. Zangkoor o.l.v. R.
Benes m. m. v. W. J. Keizer, declamatie. 2.30
Gramofoonplaten. 3.Causerie door Ds. M
Uytenhoudt. 3.30 Causerie door J. Lotge
ring. 4.Orgelconcert H. Pylnian m. m. v.
het koor „Soli Deo Gloria" o.l.v. H. Beumer.
S— Kinderuur. 6.-- Vervolg orgelconcert m.
m. v. zangkoor „Meppel" o l.v H. Scholten.
7 Afgestaan. 7.45 Ned. Chr. Persbureau
8 Concert door de Chr. Zangverenigingen
„God is ons Lied", „Kapelkoor" en „Im-
manuel". Spreker: mr. ar. R. H. baron de
Vos van Steenwijk. Declamatie: S. Kammin-
ga en G. Reinders. 10.30 Vaz Dias. 10.40
11.30 Gramofoonplaten.
Daventry, 1554 Af. 10.35 Morgenwijding.
10 50 Tijdsein, her. 11 05 Lezing 12.20 Or
gelspel Q. MacLean. 1.05 L. Kemo en zijn
Piccadilly-orkest. 1.50 Gramofoonpl. 2 45
Voor scholen. 3 50 Sted. orkest Bournemouth
o.l.v. Dan Godfrey m. m. v. L. Godowsky,
viool. 5.05 Orgelspel R. New. 5.35 Kinder
uur. 6.20 Berichten. 6.5o Spaan»che piano
muziek. 7.10, 7.30, 7.50 en 8.20 Lezingen
8 35 BBC-Symphonie-concert uit de Queen's
Ha'1 m. m. v. orkest, koor en solisten o.l.v. A
Boult. 10.45 Muzikale causerie. 11.05—
12 20 Roy Fox en zijn Bano.
Pariis „Radicr-Paris", 1724 Af. 8.05 Gra
mofoonplaten. 12.35 Concert door het Om
roeporkest. 12.50 Orgelspel. 1.25 Concert
door het Omroeporkest. 7 40 Dito. 9.05 Gra
mofoonplaten. 9.20 Concert door een orkest
o.l.v Wolff.
Kalundborg1153 Af. 11.20—\20 Concert
uit Rest. „Wivex" 2 20—4.20 M Hansen's
orkest. 4 20—4.50 Gramofoonplaten. 7.20—
8 20 Kalman-Lehar-concert door het Om
roeporkest m. m v. soliste o l.v. Emil Reesen
8 50 Omroeporkest o.l.v. Reesen. 9.35 Ka
mermuziek. Kwintet A grt. op 114 (Forel-
lenkwintet), Schubert. 10.20—11.50 Dans
muziek o.l.v. Kai Julian.
Langenberg, 473 Af. 6.25 Gramofoonpl
11 20 Concert uit Frankfurt ol.v. W. Caspar,
12 20 Concert o.l.v. Kühn m. m. v. piano-
soliste. 4 20 Concert uit München o.l.v
Klosz 7 20 „Musik urn Susi" operette van
Grün. Dirigent: Evso'dt. Regie: Anheisser
100511.20 Dansmuziek uit München.
Rome, 441 Af. 8 05 Voorstelling uit een
theater.
Brussel, 508 en 338 Af. 508 M.t 12.20
Concert uit Antwerpen 1 30 Gramofoonpl.
5 20 Massenetconcert o.l.v Walpot. 6 35
Viool-recital. 7.05 Gramofoonpl. 8 20 Om
roeporkest o.l.v D Defauw. 10.3011.20
Max Alexys' orkest 338 M.: 12.20 Gramo
foonplaten 1.30 Concert uit Antwerpen. 5 20
Kamermuziek door so'isten. 6 35 Gramofoon
platen 6.50 Sonateconcert 8 20 Omroep
orkest o.l.v. Walpot. 10.30—11.20 Gramo
foonplaten.
Zeesen, 1635 Af. 6.55 Concert door Mi-
chael Schugalté en zijn orkest. 7.50 Lezing
Koorzang. 8.50 Causerie. 9.30 Berichten en
hierna tot 11.20 Dansmuziek door Paul God
en Theo Bayo me. hun orkesten.
Oorspronkelijke roman door Jan Vtalch.
84
Hij had meer redenen tot vreugde. Een
paar weken voerde hij met al de weifellooze
rechtschapenheid, waarover hij beschikte, en
„de goede trouw in 't oog'', alle aanwijzin
gen uit, die de directeur hem gaf; ried sterk
den aankoop aan van douteuze effecten,
e gen inzicht als het minderwaardige ver
werpend; liet de cliënten a la hausse en a la
baisse speculeeren; en wist met zooveel eer
lijke overtuiging de adviezen van zijn chel
tot hun recht te doen komen, dat deze over
tuigd raakte, een heerlijk sluwen Reinaert-de
Vos aan zijn zaak te hebben verbonden, en
hem openhartig meedeelde, dat het werkelijk
zonde was, dat iemand van zijn talent zoo
lang in een ministerie begraven had ge-
i?T€n! „en", voegde er bij, „als al onze
«ilialen over zulke krachten te beschikken had-
^an zaS 'k de toekomst niet zoo duister
"i Het was geen vleierij waarom zou de
directeur zijn ondergeschikte ook vleien?
een, het was waarachtige overtuiging; want
nenn had iets zoo door-en-door rechtscha-
nf(v>S) wantrouwigste cliënten bij zijn
"■eest onverwachte adviezen wel een oogen-
maa,W€nkbrauw-{ronsend naar hem opkeken
ziin -,^°t0T 200 helderen, van zeker-van
Kn M u u 200 door-en-door rechtscha
r&f vLijH wantr°uwen schaamtevol in hun
r8t voelden wegkrimpen,
win
Waar een oude school al niet goed voor
is! Zoo dachten wij gisteravond, toen we
toevallig het niet meer als school gebruikte
gebouw aan de Keetkolk passeerden en daar
aanduidingen zagen, die aangeven, dat men
het thans voor andere doeleinden gebruikt:
„Nazorg-werkinrichting", „Orde van Goede
Tempelieren" en „Brokkenhuis".
Wij stapten eens een lokaal binnen en be
vonden ons toen in de afdeeling, waar het
„Brokkenhuis" gevestigd is.
Zoo langzamerhand zal men nu wel we
ten wat dit is, maar voor hen die er nog niet
mee bekend zijn, volge een korte uiteenzet
ting: het Brokkenhuis is een organisatie die
blij is met alles wat men op een gegeven
oogenblik missen kan en nog door anderen ge
bruikt kan worden. Heeft iemand een jas of
hoed, mantel of schoenen over, men laat het
halen door den bode van het Brokkenhuis;
een armere stadgenoot meldt zich wel spoe
dig aan om het te mogen ontvangen. En niet
alleen de genoemde artikelen zijn welkom,
maar alles: het kleinste babygoed, onder
goed, tapijten, dekens, ledikanten, lampen,
gasstellen, stoelen, tafels, ja, wat niet al!
Wij troffen in de beide lokalen, waar het
Brokkenhuis resideert, een zestal dames en
heeren aan, ijverig in de weer om gegadig
den voor één of meer artikelen te bedienen
of de keus te vergemakkelijken. Maar één
der heeren vond toch nog tijd om een praatje
met ons te maken over het werk der zoo nut
tige stichting. Hij deelde ons dan mede, dat
reeds sinds najaar 1931 pogingen waren
gedaan door eenige heeren om in de thans
gevolgde richting werkzaam te zijn, opdat
het toen reeds op kleine schaal aangevangen
werk op breedere basis kon worden ge
schoeid. Het gelukte echter niet een lokaal
van de gemeente te krijgen totdat de school
aan de Keetkolk ontruimd werd en B. en W.
toestonden een paar lokalen daarvan voor
het beoogde doel in gebruik te nemen.
Graag werd de geboden gelegenheid aan
gevat om de vleugels wat breeder uit te
slaan. Verbinding werd gezocht met andere
organisaties, die zich toeleggen op maat
schappelijk werk en zoo kwam de stichting
„Het Brokkenhuis" tot stand.
Wij hebben er ons gisteravond van kun
nen overtuigen, dat het streven der oprich
ters weerklank heeft gevonden bij zeer veel
stadgenooten. De aanwezigheid vooral van
kleedingstukken van de meest uiteenloopende
soort getuigde daarvan, maar ook zagen we
tal van paren schoenen, ijzeren ledikanten,
lampen (gas en electrisch), enz. enz. Jam
mer genoeg heeft het comité tot dusver lang
niet aan alle aanvragen om kachels kunnen
voldoen.
Met verschillende moeilijkheden heeft men
te kampen gehad, zooals trouwens bij elke
nieuwe zaak het geval zal zijn. Een eerste
zwarigheid was b.v.: hoe controleeren wij
dat de goederen daar komen waar ze behoo-
ren? Hier was werk voor den Armenraad
Deze controleert de aanvragen, die binnen
komen, en als dit college meent dat er reden
is om goederen af te geven, krijgt de aan
vrager bericht dat hij op een bepaalden da
turn verwacht wordt.
Om het karakter van bedeeling aan de
zaak te ontnemen, werd bepaald, dat de
belanghebbenden de goederen niet gratis
ontvangen, maar er een zeker bedrag voor
hebben te betalen, waaruit de kosten van op
ha'en enz. dan worden bestreden. Maar dat
te betalen bedrag mag ook weer niet te hoog
zijn, om te maken, dat de minst gesitueerden
toch als gegadigden kunnen verschijnen en
ook om te voorkomen, dat winkeliers er een
soort concurrentie in zouden kunnen zien.
Stel u gerust, lezer, de prijs die gevraagd
wordt, is zóó laag, dat zelfs 't goedkopste
uitverkoop-maeazijn daarbij vergeleken nog
zeer duur is! Wij hebben gisteravond een
heelen bundel goederen zien „verkoopen'
voor 40 cent en toen dit nog te veel was voor
de beurs van den aanvrager, liet de „winke
lier" uit eigen beweging nog bijna de helft
„vallen", zoodat debetrokken persoon voor
een enkel kwartje in het bezit kwam van
Nu was het natuurlijk nog de vraag, of
Henri ook tot nog meer dan het over
hangen van adviezen in staat was; wat
hij zoo prachtig overtuigend deed; hij
moest ook, wdlde hij het inderdaad tot
iets wezenlijk-hoogs in de effecten
branche brengen, zelf adviezen kunnen
ormaken, adviezen die rekening hie'den
met alles En „alles" is geen kleinigheid.
Dat is de stand der koersen en hun
vooruitzichten; die eenigszins samen
hangen, ongetwijfeld, met de productie-
staten en balansen der betreffende on
dernemingen; maar ook met allerlei
andere omstandigheden, die wel-iswaar
minder voor de beleggers van belang
zijn. maar méér "oor de speculanten; dat
wil zeggen: de menschen van wie je het
hebben moet. En „alles", dat „alles"
waarmee je rekening moet houden, be
vat nog veel meer; het omvat soms zeer
speciale connecties van een bank; en de
meerdere of mindere goedgeloovigheid
van een cliënt; die men ook het mindere
of meerdere wantrouwen kan noemen.
En „alles" omvat ook de onmiddellijke
en middellijke ressources van den cliënt;
dit zijn vreemde woorden, maar
vreemde woorden, met hun mysterieus
omsluierend karakter, worden veel in
het bankbedrijf gebruikt; en daarvoor
is, als voor alles wat er in dit bedrijf
wordt gedaan, een goede reden Zeg bij
voorbeeld voor „ressources" het goede
Nederlandsche woord „hulpbronnen";
de schoolmeesters zeggen, dat dat pre-
c.es hetzelfde beteekent. maar daarmee
bewijzen ze onmiddellijk hun Welt-
fremdheid, en een gebrek aan intuïtieve
verschillende goederen tot een waarde van
minstens een tiental malen méér!
Zoodat wij maar willen zeggen, dat dit
bezoek aan het Brokkenhuis ons geleerd
heeft, dat we in onze stad hiermee een
stichting hebben, die aller steun verdient
Wij zouden ieder willen opwekken: laat al
les wat ge aan kleeding of huisraad wilt op
ruimen, afhalen door het Brokkenhuis. Men
sorteert het daar en als er eenige reparatie
noodig is, wordt die gedaan, zoodat degene,
die het goed ontvangt, het direct zonder ver
dere kosten in gebruik kan nemen. Is het on
bruikbaar, dan zal het Brokkenhuis het wel
opruimen. Bedenk dat veel, wat door beter
gesitueerden als vrijwel waardeloos wordt
terzijde gelegd, door anderen vaak nog heel
goed te gebruiken is!
Een enkel briefje in de bus van het Brok
kenhuis of een telefonische kennisgeving
(no. 660) en er komt iemand om de goede
ren te halen. De dames en heeren, die zich
geheel belangeloos geven aan dit maat
schappelijk werk, verdienen aller steun daar
bij!
Lezing door ds. Kuiper.
Gisteravond hield ds. F. Kuiper voor de
doopsgezinde kring Hans de Ries in de
doopsgezinde kerk een lezing met lichtbeel
den over: „De strijd om de godsdienst in
Rusland". Dat deze lezing zich in een groote
belangstelling mocht verheugen, blijkt wel
uit het feit, dat de kerk stampvol was.
Ds. Kuiper sprak aan het begin eenige
woorden ter algemeene inleiding. De strijd
om den godsdienst in Rusland kan men van
verschillende kanten bezien.
De godsdienst in Rusland geldt als een
maatschappelijk verschijnsel, als maat voor
de volksgemeenschap in haar geheel. Niet
alleen ten tijde van de sovjets was dit het ge
val, maar ook in den tijd van de heerschap
pij van den czaar. Rus zijn beteekende het
zelfde als Russisch christen zijn. De doop
boeken b.v. waren in Rusland de eenige bur
gerlijke stand. De Russische godsdienst werd
op deze manier vereenzelvigd met het oude
régime- De strijd, mede in verband met deze
oude opvattingen, wilde de spreker begrijpe
lijk maken aan de hand van een reeks van
vijftig lichtbeelden, die voor een groot deel
genomen waren uit Russische kranten en tijd
schriften.
Het eerste deel der lichtbeelden ging over
den strijd tegen het geloof in 't algemeen
Gelijk op gaan de strijd tegen de godsdienst
en de hervormingen op technisch gebied. De
techniek echter in Rusland wordt vaak over
schat, zij was voor Lenin geen doel, maar
middel en is hetzelfde voor Stalin, die het
voetspoor van Lenin tracht te volgen. Het
doel, dat men bereiken wil is welvaart en
maatschappelijke gerechtigheid.
Lenin geloofde niet aan den godsdienst
en wilde deze niet met geweld, maar met
propaganda bestrijden, al ging dit in de
praktijk niet altijd zoo.
De kerk met haar uiterlijke pracht stond
ten dienst van den czaar, voor Lenin gold
de fabriek als symbool.
Onder de lichtbeelden waren tal van sym
bolische voorstellingen en spotprenten, die
hier betrekking op hadden. Als een van de
meest belangrijke gold voor spr. die, waarop
een zeer groot kruis gedragen wordt door
alle rassen, vooraf gaat een Christusfiguur
en op het kruis zit een kapitalist. Niet de ar
beider, die van het land komt, Simon van
Cyrene, neemt het kruis van Jezus over, maar
het is het wereldproletariaat, dat dit doet.
Ook de kloosters worden met spotprenten
bedacht. Er waren er in Rusland zeer vele.
Naar verscheidene hadden bedevaarten
plaats, ieder bedevaartganger bracht dan een
gave mee. Zoo werden de kloosters heel rijk,
het omwonende volk daarentegen was arm
Het tweede gedeelte der lichtbeelden be
handelde den strijd om de ziel van de jeugd.
Vooral met het oog op de jeugd wordt de
strijd tegen de godsdienst fel gevoerd en het
is een strijd tegen alle godsdiensten.
De ouderen zijn vrij een of ander geloof te
beleiden, al levert dit in werkelijkheid zeer
groote moeilijkheden op. Maar met de jeugd
gaat men anders te werk. Zij wordt gewaar
schuwd voor de ouders, die tot God bidden.
In 1929 en ook nog in 1930 werd een groote
propaganda op touw gezet, die beoogde de
gemeentebesturen te bewegen alle godsdienst
onderricht op de scholen te verbieden. In de
afschaffing van de Zondagen had men een
raiddel om de invloed van de ouders op de
kinderen te verzwakken. Men deelt het jaar
in in perioden van vijf dagen. Terwijl op fa-
psychologie, dat hen totaal ongeschikt
maakt voor het bankwezen, en voor al
les, waar wat heet „goed geld" mee
wordt verdiend. Want „hulpbronnen
doet denke naan de mogelijke noodzake
lijkheid van „hulp", het wekt een ge
dachte-associatie aan het „hel lep inroe
pen van iemand in nóód; en zulke ge
dachten moet men op een afstand hou
den; natuurlijk in de eerste plaats bij t
verkeer met de cliënten, maar liefst ook
op andere oogenblikken. „Alles", het
„alles" waar we het over hadden, en
waarmee een effecter.man van aanzien
en beteekenis rekening houdt, dat is dus
eigenlijk niet minder dan de heele in-
en pitwendige wereld; en is dét mis
schien, wat te veel gezegd, dan in elk
geval toch dei wereld, voor zoover er
„iets in zit" in den technischen zin.
Het is duidellijk dat Henri in een zoo
mooi vak plezier kreeg: zij het ook dat
hij, bij wien de leugen in al wat hij
waarnam géén element was, hier, zonder
dit allernoodigst beslag, op heel glad ijs
stond. En toch werd hij een poos voor
vallen behoed; zoodat het wel scheen
dat er voor de waarheidsprekers een
aparte voorzienigheid bestond, gelijk
men trouwens ook voor dronken men
schen onderstelt. Die dat toch zeker
minder verdienen
Het was tenslotte de bank die viel, vóór
Henri aan het vallen toe was Of eigen
lijk vielen ze samen. Dat geschiedde op
deze wijze
Op een Vrijdagmiddag na het sluiten
va.i het kantoor riep de directeur het
geheele kantoorpersoneel bij elkaar Zijn
brieken en in scholen altijd een vijfde vrij-1
heeft en vier-vijfde werkt. Zoodat van één
gezin nooit alle leden tegelijk vrij af hebben.
De kleine kinderen moeten geregeld in de
kindertuinen komen, waar hen de godsdien
stige gewoonten worden afgeleerd. Men
bouwt op de jongeren, vooral naar wat de
jeugd wil wordt dan ook geluisterd.
Om deze actie onder de jeugd hebben de
Russische doopsgezinden zoo te lijden, dat
zij besloten hebben een ander vaderland op
te zoeken.
Ofschoon men in Rusland groote aandacht
heeft voor de jeugd, is het niet gelukt een
einde te maken aan de groote massa's zwer
vende kinderen, die vaak tot banditisme over
gaan. Velen meenen, dat men door het na
streven van vele grootsche doeleinden, te wei
nig let op de jeugd in nood.
Het derde gedeelte handelde over de strijd
om den godsdienst op het platteland.
In Rusland bestond tusschen kerk en boe
renstand een hecht verband. Juist de boeren
bevolking was zeer sterk gebonden aan het
eloof. En zij beslaat een groot deel van het
iussische volk Tijdens het czarenrijk, dus
vóór de trek naar de steden, behoorde 80
pCt. van de bevolking tot den boerenstand.
De laatste jaren was het vertrouwen in va
dertje Czaar op het platteland wel geschokt,
maar aan de godsdienst werd niet getornd.
Hier was dus wat te doen, er werd dan ook
een grootsche propaganda gevoerd, hierin
verweet men de kerk, dat ze te weinig voor de
ontwikkeiing had gedaan. Daar dit in Rus
land tot het werk der kerk behoorde, was
haar dit inderdaad te verwijten. Voorts advi
seerde men de priesters en de koelaks uit het
gemeentebestuur te gooien. De koelaks (rijke
boer) heeft geen stem in te brengen, de pries
ters, vroeger bezoldigd door den staat, moe
ten het nu hebben van de gemeente, en voor
al van de rijksten hieronder, dus van de koe
laks. Deze twee zijn dus op elkaar aangewe
zen. De koelak probeert dan vaak zich door
den priester een grooten aanhang te ver
schaffen, op welke manier hij in het gemeen
tebestuur kan komen.
De bewoners van een Russisch dorp
behooren meestal tot één kerkelijke ge
meente. Zoo'n dorpsgemeente werd na de re
volutie dan omgezet in een collectief bedrijf
(colchoz), de kerk bleef het middelpunt als
plaats van samenkomst en prediking en de
priester werd meestal secretaris van het be
drijf.
Dergelijke gemeenschappen kregen de vol
ledige erkenning van de regeering.
De Russische doopsgezinde gemeenten be
schikten al over een dergelijke communisti
sche organisatie, het land bv. was gemeen
schappelijk eigendom. En de opbrengst werd
voor een gedeelte gebruikt om nieuwe lan
derijen te koopen, met het oog op de uitbrei
ding van de gemeente. De boerengemeenten
van de doopsgezinden werden het voorbeeld
voor de colchoz.
Men zag echter in, dat met deze organisa
tie de macht van de kerk gehandhaafd bleef,
en daar de sovjets geen andere macht naast
zich dulden, werd ook aan deze organisaties,
waar priester en kerk een rol speelden, een
einde gemaakt. Ook de heele organisatie van
de doopsgezinden werd verboden en alles
wat zoo zorgvuldig was opgebouwd, maakte
men kapot.
Na de pauze behandelde de spreker de po
gingen van het tegenwoordige régime om de
kerk uit het Russische volksleven te verdrin
gen, en hoe deze strijd gevoerd wordt temid
den van het volk.
Toen spr. tien jaar geleden in Rusland
was, had de anti-godsdienstige propaganda
nog weinig invloed, de kerken waren gere
geld nog stampvol, tenminste in spr.'s woon
plaats Kazan, in Moskou werd hei al anders.
Vooral door de propaganda onder de jeugd
is dit over geheel Rusland nu anders gewor
den.
Verschillende godsdienstige plechtigheden,
waaraan een feestelijkheid verbonden was,
bleken echter onmisbaar en men verving ze
door soortgelijke, zooals b.v. de christelijke
doop door de roode doop.
In propagandatochten en massale betoo
gingen, waaraan soms een heele stad deel
nam, zwoer men de godsdienst af, verzamel
de men heilige schilderijen en verbrandde ze.
Dit deed men nooit afzonderlijk, maar al
tijd en masse, de een sleepte den ander mee.
Degene, die niet meedeed, werd niet meer ge
duld. Dit gebeurde niet alleen in Grieksch-
katholieke streken, maar ook in protestant-
sche, b.v. in de Luthersche koloniën aan de
Wolga. Deze bewegingen doen sterk denken
aan de in de zestiende eeuw voorgekomen
beeldenstorm
Voor velen was dit afzweren van den
gezicht stond ernstig, en toonde een
zekere afwerende vastberadenheid. Men
voelde onmiddellijk, dat hij iets zeer on
aangenaams, ja noodlottigs zou gaan
meedeelen; en dat het meteen volkomen
nutteloos zou zijn, daar iets tegen te be
weren, of zelfs maar eenige verontwaar
digde lyriek er over ten beste te geven.
Angstig keken ze, met een kort gebaar
tot zitten genood ,vóór zich; die tien
geldmannen in-den-dop, de jolige, de
brutale, de correcte kantoorh <eren en
-heertjes; zelfs de braniachtige wip-
neuzige jongste der hier genooden was
geïntimideerd.
De directeur begon te spreken Hij zou
er maar niet veel woorden over vuil ma
ken; het was iets zeer onaangenaams
wat hij had mee te deeler, maar nie
mand kon 't verhelpen; niemand had
hier ook schuld aan; het was een gevolg
van de treurige tijdsomstandigheden.
Toen, voordat hij iets verder had ver
teld, wisten ze 't wel. Dat was wat zij, die
het bedrijf wat intiemer kenden, trou
wens allang als het onafwendbare had
den begrepen. De bank moest zijn beta
lingen staken. Het was niet anders. Ze
was de eerste niet, wie dat in dezen cri
sistijd overkwam; ze zou ook wel de
laatste niet zijn. Alles was dus verloren,
behalve de eer; de directeur zei die
laatste woorden met nadruk Neen. de
eer was niet verloren; men was eenvou
dig de dupe van het feit dat door de ca
tastrofale daling der koersen, deze geen
onderpand van beteekenis meer vorm
den voor de daarop bij tienmaa' zoo hoo-
gen stand geleende sommen; en supple-
godsdienst gemakkelijk, met de veranderde
omstandigheden viel voor hen alles weg, dit
komt vooral door het maatschappelijk ka
rakter van de kerk.
Speciaal ook in het leger wordt de gods
dienst bestreden, geen enkele roode gardist
blijft godsdienstig.
Spr. vertelde verder wat men met de vele ker
ken, die niet meer als zoodanig in dienst zijn,
doet. Ze worden wel gebruikt als opslag
plaats en als museum, of ze worden ge
sloopt.
Toch zijn er nog de eenzamen, die uit eigen
overtuiging geloovig zijn gebleven. Het zijn
er velen, hoevelen is niet bekend. Zij trotsee-
ren voor hun geloof allerlei gevaren, ^"ant
ofschoon het niet verboden is godsdienstig te
zijn, wordt in de bedrijven de enkeling, die
niet met de massa mee gaat, niet geduld. Het
is voor den christen ontzaggelijk moeilijk den
juisten weg te vinden en zuiver te staan in
deze kwesties. Maar het is verwonderlijk, dat
er nog zoovelen zijn geweest, die dit gekund
hebben.
■Vele Grieksch-katholieke geestelijken heb
ben Luthers woord „Geen aardsche macht
begeeren wij'' tot het hunne gemaakt, ze
hebben afstand gedaan van hun rijkdom, ze
kwamen in de gevangenis of werden verban
nen en bleven nochtans hun geloof trouw.
Spr. wees op den aartsbisschop Tichon, die
met de Russische regeering onderhandelde en
vroeg het artikel van den grondwet, dat
vrijheid van godsdienst waarborgt, toe te
passen, waarmee hij zijn kerk redde, en zelfs
de scheiding in den tijd van Peter de Groote
ontstaan, herstelde.
Ook in de kleinere groepen heeft men de
vraag gesteld: In hoeverre had men gelijk?
En men is in staat geweest zich zelf voor een
groot deel de schuld te geven.
Spr. vroeg zich af, wat de toekomst in
Rusland voor de massa zal brengen en of het
met het christendom voorgoed zal zijn ge
daan, of dat een loutering tot stand zal ko-
men.
Een ding echter is zeker en wel, dat dit
voor een groot deel afhangt van de Ameri-
kaansche en West-Europeesche christenheid.
De vijandschap voor het christendom ia
voor een groot deel opgestaan in West-Euro
pa. Omdat men daar kon aanschouwen het
„veel woorden en weinig daden" en het aan
wenden van de kerkelijke macht tot behoud
van het onrecht Om welke reden het de
Westersche christenheid geraden is, zichzelf
ernstig te herzien.
Spr. wijdde vervolgens nog eenige woor
den aan de noodlijdende Russische doopsge
zinden, die meest van Ntderlandschen af
komst zijn. Tienduizênden zijn reeds uit Rus
land vertrokken, omdat zij hun kinderen niet
kunnen opvoeden, zooals zij dat wenschen,
maar de nleesten hebben niet kunnen wegko
men.
Zij zijn meest nog in de eigen gemeente,
maar velen ook in de gevangenis of in de ver
banningsoorden. Zij zijn in nood zooals zoo-
velen in Rusland, mede door de Russische eco
nomische politiek. Spr. wilde, dat het onder
nomen werd hen te helpen, maar aangezien
dit niet het geval is, moet men het afzonder
lijk doen, waarbij spr. herinnerde aan de col
lecte, die voor de noodlijdende Russische
doopsgezinden na afloop zou worden gehou
den. Met een herinnering aan het feit, dat
dit stuk wereldgeschiedenis in Rusland ook
voor de Westersche christenheid een oordeel
is, besloot ds. Kuiper deze belangwekkeu ie
lezing, die zoo zéér terecht de algemeene be
langstelling had gaande gemaakt
D1STRICTS-ARBEIDSBEURS.
Geopend van 912 uur. Voor werkgevers
van 912 en van 2—5 uur. Op Maandag- en
Donderdagavond van 78 uur. Bemidde
ling voor vrouwelijk personeel dagelijks van
25 uur, uitgezonderd Zaterdag. Tel. 838.
De directeur van bovengenoemd bureau
maakt bekend, dat heden staan ingeschreven;
groep bouwvakken: 1 bouwkundige, 2 wa-
terb. opzichters, 1 bouwk opzichter, 3 opz.
teekenaars, 9 betonwerkers, 1 stuc. opper
man, 1 glas in loodzetter, 2 straatmakers, l
terrazzowerker, 3 steenhouwers, 1 steenbik
ker, 13 voegers, 24 stucadoors, 78 schilders,
61 metselaars, 31 opperlieden, 110 grond
werkers en 103 timmerlieden.
groep metaalnijverheid: 20 bankwerkers,
11 electriciens, 9 monteurs, 16 ijzerwerkers,
15 loodgieters, 10 klinkers, 4 machinisten, 3
metaaldraaiers, 6 smeden, 12 stokers, 4
plaatwerkers, 4 scheepsbouwers, 2 scheeps
timmerlieden, 2 scheepsteekenaars, 4 ketel
makers, 3 autog. lasschers, 2 blikbewerkers,
1 metaalvijler, 3 vuurwerkers, 4 wagenma
kers, 1 radiomonteur, 1 instrumentmaker, 2
kernmakers, 1 electrotechnicus, 2 voorslaan-
tie was van de schuldenaars niet los te
krijgen .doordat die zelf niets meer be
zaten; en zoo, enfin, zoo kon de bank dan
niet meer aan haar verplichtingen vol
doen. De salarissen over de morgen af-
loopende maand zouden ten volle wor
den uitbetaald; iets meer te doen was
onmogelijk, zou in strijd met de wet
zijn. Eigenlijk was de wettigheid van
zoo'n laatste uitbetaling ook al, volgens
sommige rechtsgeleerden, dubieus;
maar dat waagde men er op Morgen-,
Zaterdagmiddag, na de sluiting, zou er
een communiqué aan het Persbureau
worden gezonden; Maandag zou er dan
natuurlijk wel herrie komen van cliën
ten die geld in deposito hadden gegeven,
en zich gedupeerd voelden; maar dan
waren en bleven de kantoren dicht: Het
was natuurlijk in hun aller belang, dat
behoefde hij niet te zeggen, dat er mor
gen niets uitlekte, vóór het officieels
communiqué in zee ging lp de eerste
plaats zou er dan onmiddellijk een run
ontstaan; ze zouden misschien zelfs niet
veilig zijn in 't kantoor; en bovendien:
de bezwaren die er tegen de volledige
salarisbetaling konden worden inge
bracht. Enfin, men liep dan de risico dat
er op die gelden-in-kas beslag zou wor
den gelegd, vóór de uitbetaling om 12
uur. Maar hij vond het ounoodig op al
die eventualiteiten in te gaan; het was
een welwillendheid, dat men het perso
neel een dag van te voren waarschuw
de en hij rekende er op, dat zij zich, ook
wel zeer in hun eigen belang, dat ver
trouwen waardig zouden betoonen.
