DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Communistische brandstichters aan het werk.
No. 50
Dinsdag 28 Februari 1933
135e Jaargang
Een der daders een Nederlander.
Het signaal voor een communistische revolutie.
RIJKSDAGLEDEN GEARRESTEERD,
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar f 2.—.
tranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMs. COSTER ZOON, Voor dam C 9
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Het Duitsche Rijksdaggebouw vernield.
Berlijn, Maandagavond. Om ongeveer
kwart over negen hedenavond werd de
Berlijnsche brandweer gealarmeerd voor
een grooten brand. Een seconde later ging
de onstellende mare door de stad: het
trotsche gebouw van den Duitschen rijks
dag stond in brand!
Onmiddellijk rukte de brandweer met
groot materiaal uit en een groote politie
macht ijlde met allen spoed naar de plaats
des onheils.
Toen de Schupo's en de brandweer
lieden het gebouw binnengedrongen wa
ren, troffen zij daar een man aan, die dade
lijk toegaf, den brand te hebben gesticht.
Hij verklaarde totdeNederlandsche
communistische partij te behooren.
Aldus luidde het eerste bericht, dat ons nog
gisteravond bereikte. Thans stroomen de be
richten toe, die alle uitvoerig over den brand
melden We zuilen ze in de volgorde, zoo ze
binnen kwamen, hieronder opnemen
Toen de brandweer arriveerde, stond de
hooge koepel van het gebouw in lichte laaie.
Hoog laaiden de vlammen op en staken fel
af tegen den donkeren hemel. Het was een
angstwekkend, doch tegelijkertijd een schoon
en boeiend gezicht.
Onmiddellijk nam de politie uitgebreide
maatregelen. Het duizendkoppige publiek
werd op een afstand gehouden, niet alleen,
omdat de taak der brandweer niet belem-
meid mocht worden, doch ook, omdat men
vermoedde, dat er nog brandstichters in het
gebouw waren. Had men niet ïeeds dadelijk
een der individuen gearresteerd? En waren
er niet minstens vier. doch waarschijnlijk zes
brandhaarden ontdekt? Dat wees er op, dat
meer dan een persoon bij de brandstichting
betrokken moest zijn.
Om 10 uur des avonds.
De brand in het rijksdaggebouw, reeds van
verre zichtbaar, slaat hel uit. De vlammen
tongen komen uit den koepel, welke dreigt in
te storten, te voorschijn. De geheele omge
ving van den rijksdag is in verren omtrek
afgezet Het schijnt dat de gehee;e Berlijnsche
brandweer is gerequiieerd om het vuur te
bestrijden. Het verluidt, dat er in het geheel
vijf plaatsen zijn, waar de brand is ge
broken. Het staat zoo goed als vast, dat
sprake is van brandstichting.
Even na tienen stonden dé halve zaal voor
Plenaire zittingen, zoomede de vroegere kei
zerlijke loge in brand. De zittingszaal zal wel
geheel uitbranden. De blusschingswerkzaam-
beden worden vergemakkelijkt door de direc
te nabijheid van de Spree. Een zeer groot
aantal slangen is door het geheele rijksdag
gebouw gelegd. De brandweer heeft op ver
scheidene plaatsen stormladders opgericht,
ten einde den brand ook van buiten af te kun
nen bestrijden.
Een half uur later.
De brandweer werkte hard en bestreed van
file kanten den vuurgloed Doch zij kon niet
verhinderen, dat om half elf van de groote
vergaderzaal, de wandelgangen en de nabij
gelegen kamers alleen nog maar de muren
over waren. Alles was verder vernield.
Toen de vuurgloed even verminderde, kon
de brandweer probeeren, om den brand in te
sluiten en dat gelukte na groote krachtsin
spanning.
De zaal voor plenaire zittingen was tegen
hal! elf reeds geheel uitgebrand Het vuur
vond gretig voedsel, daar de houtbekleeding,
welke reeds 30 jaren oud is, geheel verdroogd
is
In het bizondei aan de tribunes is groote
schade aangericht, daar deze geheel uit hout
zijn opgetrokken.
De geweldige koepel bovven de zittings-
zaa„ welke uit glas bestaat, is reeds op ver
scheidene plaatsen kapot en dreigt in te
storten.
De zeer kostbare bibliotheek wordt met
ai'e ter beschikking staande middelen be
schermd evenals de wandelgangen.
De politie doorzoekt het gebouw systema
tisch. Dit kan uren en dagen lang duren, daar
op alle verdiepingen, van kelder tot koepel,
tallooze schuilhoeken zijn.
De daad is begunstigd geworden door het
feit, dat personen die zich op rijksdagleden
beroepen, gemakkelijk het gebouw binnen
kunnen komen. Daarom is het mogelijk, dat
nog verscheidene personen, die bij de brand
stichting betrokken zouden kunnen zijn, zich
in het gebouw ophouden.
De politie zal zoodra de brand gebluscht
is, het personeel ondervragen.
Zelfs personen die pers- en politiepennin
gen bij zich dragen, moeten zich legitimeeren.
Een uur vóór middernacht.
Een uur voor middernacht leek het alsof
het gevaar, dat het geheele rijksdaggebouw
door het geweldige vuur zou worden ver
nield, geweken was.
Terwijl een haif uur lang de vonken tot ver
in den Tiergarten neerkwamen, lag tegen elf
uur de koepel van den rijksdag nog slechts
in een donkerroode schemer.
Intusschen zijn niet minder dan ongeveer
20 vuurhaarden ontdekt. Het waren grooten-
deels lompen en houtwol, welke evenwel
slechts ten deele in brand zijn geraakt. Een
gedeelte van den koepel is tegen kwart voor
elf ingestort. De zittingszaal van den rijksdag
is een chaos. Groote hoeveelheden water zijn
in de zaal leeggepompt. Overai liggen stuk
ken verkoold hout en dergelijke voorwerpen
verspreid. De als verdacht van brandstichting
gearresteerde man zou een Nederlandsch
communist zijn, die volgens de politie Van
Derling" zou heeten.
Buitengewoon opmerkelijk is, dat Maan
dagmiddag in het rijksdaggebouw een com
munistische vergadering heeft plaats gehad.
Hitier in het Rijksdaggebouw.
Rijkskanselier Hitier heeft zich direct toen
hij van den brand hoorde, naar het Rijksdag
gebouw gegeven, ten einde zich persoonlijk
te overtuigen van het vorderen der blus-
schingswerkzaamheden. Ook de president
van den Rijksdag, Goering, en vice-kanselier
von Papen houden zich in het gebouw op.
Een troostelooze ruïne.
Even na 11 uur heeft rijkskanselier Hitier
tezamen met rijksdagafgevaardigde Goebbels
het Rijksdaggebouw weer verlaten. De; ver
tegenwoordigers van de pers werden toen tot
den rijksdag toegelaten. Overal lagen toen
nog de slangen van de brandweer, daar in de
zittingszaal het vuur nog fel brandde, dat
ook de perskamer had aangetast. De wandel
gangen waren volkomen met rook gevuld. De
plaats van het presidium en de plaatsen der
afgevaardigden zijn vrijwel geheel uitge
brand, evenals de tribunes. De brandweer zai
nog vele uren werk hebben en nog veel water
moeten geven. In de omgeving van de zit
tingszaal staan de gangen voor een gedeelte
onder water.
Langs de muren vertoonen zich barsten,
stukken muur zijn naar beneden gevallen
Enkele zuilen zijn door de hitte gesmolten.
De koepel zelf is niet ingestort, wel het gla
zen dak. De brandweer was er in geslaagd de
twee voornaamste vuurhaarden te ontdekken,
terwijl er verder talrijke minder belangrijke
vuurhaarden bestonden. Het vuur is met
vuurmakers en petroleum aangestoken. Een
der haarden bevindt zich in de onmiddellijke
nabijheid van de kamer van den rijkskanse
lier. Deze plaats heeft men blijkbaar snel
kunnen blusschen. Het tapijt vertoont hier
groote brandvlekken. Ook in het restaurant
ligt een groote brandplek. Eenige telefoon
cellen schijnen eveneens te zijn verwoest.
De vele plaatsen, waar de brand tegelijker
tijd is uitgebroken, wijzen er op, dat aan de
brandstichting verscheidene personen moeten
hebben deelgenomen. De directeur van den
rijksdag „Geheimrat Galle, heeft rapport
uitgebracht over de ontdekking van de brand,
die tusschen 8 en 9 uur moet zijn uitgebro
ken. Geheimrat Galle wees er op, dat het in
den rijksdag toegaat als in een duiventil,
daar vele bezoekers, die een afgevaardigde
willen spreken bij hem gebracht worden en
dan zonder begeleiding door het gebouw
kunnen dwalen. Van 8 tot 10 uur is het in
den rijksdag zeer druk geweest, daar om
streeks dien tijd vele fractie-bureaux sluiten,
vooral in dezen verkiezingstijd. Slechts één
portaal was geopend. Er wordt een lijst bij
gehouden van de bezoekers. Vanaf 10 uur
worden regelmatig ronden gemaakt door de
portiers door alle kamers van den rijksdag
In het zeer ingewikkelde gebouw is het ieder,
die zich wil verbergen, zeer gemakkelijk dit
te doen.
De door het vuur aangerichte schade is
ontzaggelijk en loopt in de honderdduizen
den. Het is de eerste groote brand in he;
rijksdaggebouw.
De gearresteerde een Nederlandsch
communist.
Naar wij vernemen heeft de politie te Am
sterdam gisteravond telegrafisch meded.e-
ling ontvangen uit Berlijn van de arrestatie
van een der daders van de brandstichting in
het rijksdaggebouw. Deze gearresteerde is
gebleken te zijn de Nederlander Marinus van
der Lubbe, geboren te Leiden 13 Jan. 1909,
van beroep metselaar en woonachtig te Lei
den.
In April 1931 heeft Marinus van der Lub
be een paspoort aangevraagd in Leiden, met
de mededeeling, dat hij naar Rusland ging.
Sindsdien heeft men in Nederland niets van
den man vernomen. Hij was in Leiden be
kend communist.
Door fakkels in brand gestoken.
Naar verluidt staat het buiten twijfel, dat
de brand in het rijksdaggebouw met behulp
van fakkels op de verschillende plaatsen is
aangestoken. Een agent van de Schupo, die
zich bij het uitbreken van de brand in de na
bijheid van het rijksdaggebouw ophield,
schijnt plotseling opmerkzaam te zijn gewor
den op iemand, die met een fakkel in de hand
achter de ramen van het gebouw liep. Hij
zou onmiddellijk op de snel voorbijschietende
figuur geschoten hebben. Of het schot doel
heeft getroffen kon tot dusverre nog niet
worden vastgesteld. Het staat in ieder geval
vast, dat op verscheidene plaatsen van het
rijksdaggebouw het oplaaien van vlammen
is waargenomen.
De politie gereed voor alarm.
De D.A.Z. meldt: De Berlijnsche politie,
zoowel de politieke politie als ook de Schupo
zijn naar aanleiding van de brand in het
rijksdaggebouw in hoogste gereedheid voor
alarm gebracht. In het politiepresidium is
een speciale commissie in het leven geroepen
ter behandeling van de brand in het rijks
daggebouw; deze commissie neemt den ge
arresteerden brandstichter het verhoor af.
De staat van beleg in Pruisen?
De D.A.Z. meldt: Te middernacht vond
een conferentie plaats in het Pruisische mini
sterie van binnenlandsche zaken over het
verdere onderzoek en de opsporing der
brandstichters in het rijksdaggebouw.
In politieke kringen verluidt, dat de be
voegde instanties de brand evenals de brand
stichting in het slot beschouwen als een
daad van wraak van communistische zijde
voor de bezetting van het Karl Liebknecht-
huis. Het afkondigen van den staat van be
leg staat te wachten.
Een officieel communiqué.
De officieele Pruisische persdienst deelt
mede:
Maandag heeft brand gewoed in den Duit
schen rijksdag. De rijkscommissaris van het
Pruisische ministerie van binnenlandsche
zaken, rijksminister Göring, heeft terstond
na zijn aankomst op de plaats van den brand
alle maatregelen getroffen en de leiding van
alle werkzaamheden op zich genomen. Op
het eerste bericht van den brand arriveerden
ook rijkskanselier Hitier en vice-kanselier von
Papen. Ongetwijfeld heeft men te doen met
de ernstigste brandstichting, die men tot
nog toe in Duitschland heeft beleefd.
Het onderzoek door de politie heeft uitge
wezen, dat in het geheele rijksdaggebouw
van de kelders tot in den koepel brandhaar
den waren aangelegd. Zij bestonden uit teer-
preparaten en brandfakkels, die men in lee-
ren stoelen of tusschen rijksdagdrukwerk,
aan deuren, houtbetimmeringen en andere ge
makkelijk brandbare plaatsen had neerge
legd. Een politiebeambte heeft in het donkere
gebouw personen met brandende fakkels ge
zien. Hij heeft terstond geschoten.
Het is gelukt een der daders te pakken;
het is de 24-jarige metselaar van der Lubbe
uit Leiden (Holland), die een geheel in
orde zijnd Nederlandsch pas
poort bij zich had en verklaarde, dat hij
lid was van de communistische partij Hol
land. Het middengedeelte van het rijksdag-
gebouw is geheel uitgebrand, de zittingszaal
met alle tribunes en loges is vernield. De
schade loopt in de millioenen. Deze brand
stichting is de tot nog toe oneehoordste ter
reur van het bolsjewisme in Duitschland.
Een communistische revolutie
voorkomen!
Onder de honderden centenaars opruiend
materiaal, die de politie bij de huiszoeking
in het Karl Liebknecht-haus heeft ontdekt, be
vonden zich aanwijzingen voor de uitvoering
van een communistische terreur naar bolsje
wistisch voorbeeld. Volgens deze aanwijzin
gen moest en regeeringsgebouwen, musea,
kasteelen en belangrijke bedrijven in brand
worden gestoken.
Voorts waren aanwijzingen gegeven om bij
onlusten en botsingen voor de terreurgroepen
vrouwen en kinderen te laten loopen en zoo
mogelijk zelfs politiebeambten.
Door het vinden van dit materiaal is de
systematische uitvoering der bolsjewisti
sche revolutie voorkomen. Niettemin zou
de brand van het rijksdaggebouw het sein
tot den bloedigen opstand en burger
oorlog zijn. Reeds voor Dinsdagmorgen
vier uur waren in Berlijn groote plunderin
gen op touw gezet. Het staat vast, dat met
den dag van heden de terreur tegen allerlei
personen tegen het privé bezit, tegen lijf en
leven der vreedzame bevolking zou beginnen
en de algemeene burgeroorlog zou worden
ontketend.
De commissaris van het rijk in het Pruisi
sche ministerie van binnenlandsche zaken
rijksminister Goering is tegenover dit groote
gevaar met de scherpste maatregelen opge
treden. Hij zal de staatsautoriteit onder alle
omstandigheden en met alle middelen hand
haven. Geconstateerd kan worden, dat de
eerste aanvat der misdadige krachten is af
geslagen.
De geheele Schuro en politie in
Pruisen gemoboliseerd.
Ter bescherming der openbare veiligheid
zijn nog gisteravond alle openbare gebouwen
en vitale bedrijven onder politiebewaking ge
steld. Politie-auto's patrouilleeren voortdu
rend door de stadswijken, die het meest ge
vaar loopen.
De geheele Schupo en recherche in Pruisen
is ten volle gemobiliseerd. Ook de hulppoli
tie is aan het werk gesteld. Tegen twee lei
dende communistische afgevaardigden, die
onder verdenking staan, is een arrestatie
bevel uitgevaardigd. De overige afgevaar
digden en functionnarissen der communis
tische parten zijn in voorloopige hechtenis
genomen.
De communistische dagbladen, tijdschrif
ten, manifesten en plakkaten zijn voor vier
weken in geheel Pruisen verboden. Voor 14
dagen verboden zijn alle dagbladen, tijd
schriften, manifesten en plakken van de soc,-
dem. partij.
Een comm.-soc. dem. eenheidsfront.
Aangezien de bi andstichter in den rijksdag
in zijn bekentenis heeft toegegeven in ver
binding met de S.P.D. te hebben gestaan, is
door deze bekentenis het communistisch-soc.
dem. eenheidsfront een openlijk feit gewor
den. Het eischt van de verantwoordelijke be
schermers van de veiligheid in. Pruisen de
maatregelen, die door den plicht worden be
paald om de staatsautoriteit op dit oogen-
blik van gevaar te handhaven. De noodzake
lijkheid van de reeds eerder genomen buiten
gewone maatregelen, zooals het schietbesluit.
de hulppolitie enz., is door de laatste gebeur
tenissen in vollen omvang bewezen. Dank zij
deze maatregelen is de staatsmacht voldoen
de gewapend, om eiken verderen aanslag op
den vrede van Duitschland en daarmede op
den vrede van Europa te verhinderen en het
vuur van den opstand in den kiem te ver
stikken.
Rijksminister Göring eischte in dit ernstige
uur van de Duitsche natie de uiterste dici
pline. Hij verwacht den krachtigen steun der
bevolking voor wier bescherming en veilig
heid hij met zijn eigen persoon borg staat.
De soc-dem. ontkennen mede
plichtigheid.
Het partijbestuur der S.P.D. publiceert een
verklaring, waarin wordt gezegd.dat het ver
bod van de soc.-dem. pers door geen wet en
geen noodverordening wordt gedekt. De
verklaring keert zich scherp tegen de ver
onderstelling, dat de S.P.D. ook maar iets te
maken heeft met de brandstichters in het
rijksdaggebouw.
Inval in het gebouw van de
Vorwarts.
In den afgeloopen nacht tegen half drie
werd het gebouw van de soc-dtm. Vorwarts
door een politiecommaudo bezet. Alle druk
werken. niet alleen de Vorwarts, doch ook
verschillende vakvereenigingsbladen, die
juist waren gedrukt, werden in beslag ge
nomen en met vrachtauto's naar het politie
presidium overgebracht.
In antwoord op de vragen van de Vor-
warts-redactie verklaarden de politiebeamb
ten. dat zij geen nadere roededeelingen kon
den doen en dat zij handtlden in opdracht van
het Pruisische ministerie van binnenlandsche
zaken.
Vanmorgen tegen half zeven werd de be
zetting van het Vorwarts-gebouw opgeheven.
Reeds 80 personen gearresteerd.
In verband met de brandstichting in het
rijksdaggebouw waren hedenmorgen vroeg
in totaal reeds 80 personen gearresteerd. On
der hen bevinden zich tal van communistische
afgevaardigden, wier namen echter nog niet
bekend zijn gemaakt 0.a. is gearresteerd' de
bekende communistische verdediger, de advo
caat dr. Lieken.
Bij het aanbreken van den dag.
Sedert het aanbreken van den dag ver
zamelen zich in de omgeving van het rijks
daggebouw greote groepen menschen, die
echter spoedig weer doorioopen. aangezien
reeds bij den Brandenburger Tor de politie-
afzetting begint.
Het eenige, wat aan den buitenkant van
het gebouw van jen brand zichtbaar is, zijn
de vernielde ruiten van den rijksdagkoepel,
die bijna alle zijn gesprongen. Overigens
ziet men alleen aan de afzettingen en aan het
groote aantal politieauto's, dat er iets bij
zonders aan de hand is.
De toegang tot het rijksdaggebouw zelf is
iedereen verboden. Slechts de directeur van
het getouw en een inspecteur vertoeven in
het gebouw. Ook de overige ambtenaren
werden niet toegelaten.
Londensche persstemmen.
De berichten over den brand vullen vele
kojommen op de voorpagina's der Londen
sche ochtendbladen. Men acht het zoo goed'
als zeker, dat de brand door communisten is
gesticht en de pers veronderstelt, dat de re
geering thans een goede aanleiding heeft
voor het nemen van scherpe maatregelen te
gen het communisme.
De Berlijnsche correspondent van de Daily
Expres verklaart, op de plaats van den brand
even met Hitier te hebben gesproken, die den
brandenden Rijksdag vergeleek met het om
zich heen grijpen van het communisme Wan
neer deze communistische geest Europa
slechts twee maanden lang beheerscht. zoo
zei Hitier, zal Europa zooals het rijksdag
gebouw in lichter laaie staan.
En de Parijsche.
De Fransche ochtendoladeu wijden kolom
men lange verslagen en beschouwingen aau
den brand in het Berlijnsche rijksdaggebouw.
De socialistische Populaire wijdt ook een ar
tikel aan het geval, waarin het blad ais zijn
meening te kennen geeft, dat men hier te doen
heeft met een nationaal-socialistische als
provocatie bedoelde manoeuvre, die het begin
moet ?ijn van den sedert langen tijd aange-
koudigden Bartelomeusnacht tegen de ele-
meuten, die vijandig tegenover de regeering
zijn gezind.
Rijksdagleden geen toegang tot
het gebouw.
In den loop van den ochtend verzamelden
zich voor het rijksdaggebouw vele afgevaar
digden, die zich naar hun werkkamer wilden
begeven, doch ook zij werden niet toegelaten,
aangezien in het gebouw 'n uiterst minutieus
onderzoek van de kelders tot den koepel
plaats vindt. Het onderzoek zal waarschijn
lijk nog vele uren duren.
In de plenaire zittingzaal smeult het vuur
nog steeds, zoodat nog met twee stralen
water wordt gegeven. De groote vergader
zaal is volkomen uitgebrand. Ook in de pers
kamers heeft het vuur groote schade aange
richt. Sommige zijn eveneens geheel uitge
brand, zoodat men aanneemt, dat ook hier
een brandhaard was gemaakt. Het koepelge
welf is in zijn geheel gespaard gebleven. Ook
in de bureauruimten van het rijkdagbeheer
heeft het vuur schade aangericht.
De totale schade begraegt verscheidene
millioenen.
Waren ook communistische
rijksdagleden bij den brand
betrokken?
De totale schade bedraagt verscheidene
rig met het geven van inlichtingen aangezien
nog steeds niet nauwkeurig is vast gesteld,
wie de feitelijke dader en wie de initiatiefne
mers van de brandstichting in den rijksdag
zijn. Naar verluidt zou het echter reeds vast
staan dat de brand niet is aangestoken door
ongeorganiseerde individuen van communis
tische levensopvatting, doch dat de K. P. D.
als zoodanig voor de brandstichting verane-
woordelijk zou zijn. Een kort na het uitbre
ken van den brand verhoorde bewaarder van
het rijksdaggebouw verklaarde, dat hij het
communistische rijksdaglid Törgler en een
anderen communist Küne samen met den ge
arresteerden v. d. Lubbe had gezien. T. en
K. hadden het rijksdaggebouw gehaast ver
laten. Vermoedelijk was dat reeds een kwar
tier na het stichten van den brand Er zijn
een 80 a 100 communisten gearresteerd An
dere vooraanstaande partij functionnarissen
schijnen zich tijdig uit det voeten te hebben
gemaakt.
Het rijkskabinet vergadert.
Het rijkskabinet is vanmorgen te 11 uur
in vergadering bijeengekomen ter bespreking
van den algemeenen politieken toestand.
S. A.-man gedood.
Bij een vechtpartij met politieke tegenstan
ders te Frankfurth am Main werd een S.A.-
man door een kogeï zoodanig getroffen, dat
hij op slag dood was.
