DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Qxiqdiiksch Oveczkht De brand in het rijksdaggebouw. ^Buitenland Ho. 168 Woensdag 19 Juli 1933 135e Jaargang Wijlen dr. Oberfohren vertelt, hoe de brand in het Duitsche rijksgebouw werd voorbereid en hoe alles in scène werd gezet. Het sprookje van v. d. Lubbe. Waf vandaag de aandacht trekt,,. W'. iï ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar f 2 - franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. iHÜi PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Dit nummer bestaat uit twee bladen. De gewezen voorzitter van de parlemen taire club der Duitsch-nationalen in den riiksdag, dr- Ernst Oberfohren, heeft vol gens het Hbld. een overzicht opgesteld over de gebeurtenissen, die in onmiddellijk ver band hebben gestaan met den brand in hei rijksdaggebouw en die zich daarvóór en daar na tusschen Duitsch-nationalen en natio- naal-socialisten hebben afgespeeld. Het materiaal hiervoor heeft dr. Ober fohren blijkbaar geput uit de mededeelingen van de Duitsch-nationale leden van de toen malige regeering: het overzicht zelf heeft hij langs geheime wegen naar het buitenland doen brengen voor hij zelf op 7 Mei een ein de aan zijn leven maakte. De te Praag ver schijnende „Neue Weltbühne" publiceert thans dit sensationeele rapport. o Oberfohren herinnert er aan, hoe op 24 Februari een inval werd gedaan in het sinds weken reeds leegstaande Karl Liebknecht- huis een inval welke tevoren al was „in geleid'' door de benoeming van een nieuwen politie-president, admiraal Von Levetzow, wiens voorganger, Melcher, niet in staat was geweest in het Liebknecht huis iets bijzonders te ontdekken. Onder den nieuwen president nu, werd, gelijk nog denzelfden dag officieel bekend is gemaakt, een groote hoeveelheid „hoogverraderlijk materiaal" gevonden dat echter in werkelijkheid in het gebouw, waarvan de politie een nauwkeurigen platte grond bezat, meet zijn binnengesmokkeld. Op 26 Februari verscheen een officieus bericht van het Conti-Eureau over het resul taat van de ondernomen actie, een bericht waarvan de rooverromantiek elk onbevoor oordeeld lezer moest treffen, en dat wemelde van geheime gangen, valdeuren e. d. uitdruk kingen, die erop berekend waren, de fantasie te prikkelen, en dat bijvoorbeeld de kelders van een kantoergebouw als „onderaardsche gewelven" en „catacomben'' omschreef. Dr. Oberfohren noemt de bewering dat de com munisten juist in dit algemeen als zoodanig bekende centrale gebouw centenaars papie ren met de gedetailleerdste instructies voor de aanstaande revolutie zouden hebben be waard, belachelijk. o Denzelfden dag bracht admiraal Von Levetzow, de nieuwe politie-president, bij Göring rapport uit. Doch in de regeerings- coalitie lokte de huiszoeking heftige woor denwisselingen uit. Von Papen, Hugenberg en Seldt deden Göring de bitterste verwijten, dat hij van zulke streken gebruik maakte. Men wees hem erop, dat de zoogenaamd ge vonden documenten zoo onhandig waren, samengeflanst, dat men er in het openbaar niet mee voor den dag kon komen. Duitsch- nationalen en Stalen Helm verklaarden, dat geen mensch zou gelooven, dat de com munisten „ausgerechnet" in het Liebknecht- huis hun illegaal kwartier hadden opgesla gen. Men had het beter in een andere wijk kunnen ontdekken Hoe het ook zij, nu de zaak eenmaal bekend was, bleef den Duitsch-nationalen niets anders over, dan in de verscherpte maatregelen tegen de commu nisten toe te stemmen. Ten aanzien van de- deelneming der communisten aan de verkie zingen. hielden zij echter voet bij stuk; de Duitsch-nationalen vreesden, dat, wanneer de communisten van deelneming zouden wor de uitgesloten, de Hitlerianen de absolute meerderheid in den Rijksdag zouden krij gt Goebbels en Göring waren over de taaiheid der Duitsch-nationalen woedend. Zij wilden tot eiken prijs een verbod van de communistische partij doorzetten. Om het «gevonden materiaal" geloofwaardiger te maken, waren hier en daar door getrouwen reeds een paar branden gesticht: zoo werd reeds op 25 Februari gewag gemaakt van een brandstichting in het Slot. Het werd Óen nazi's echter weldra duidelijk, dat het door hen gewenschte verbod niet te verwezen lijken was. De voorgenomen branden moes ten daarom op een plaats worden geënsce neerd, die meer in het oog viel. Alles gereed voor den brand Maandag 27 Februari, bij het begin van de laatste verkiezingsweek, was de geheele propaganda-staf der Hitlerianen merkwaar dig genoeg, niet den boer op. Hitier, Goetv bels, Göring allen waren in Berlijn. Bij hen was de correspondent van „de Daily express", Sefton Öelmar. Zoo wachtten de beeren in intiemen kring op „hun" brand yndertusschen trokken de vertrouwelingen der nationaal-socialisten onder leiding van den S. A.-aanvoerder van Silezië, den afge vaardigde Heine, door de gangen, waarin de verwarmingsbuizen lagen, van het paleis van den president van den Rijksdag, Göring, den Rijksdag binnen. Toen de uitkijkpost had ge meld, dat de communistische afgevaardigden Torgler en Koenen het gebouw verlaten had den, ging men aan het werk, dat, daar het aantal handen voldoende was, en elkeen pre cies wist, waar hij moest beginnen, binnen enkele minuten was volbracht Daarna ging men haastig in het paleis terug: de S. A.-uni- formen werden weer aangetrokken, en men kon kalm naar huis gaan. Alleen Van der Lubbe werd voorzichtigheidshalve toegerust met paspoort, circulaire betreffend commu- nistisch-socialistisch eenheidsfront en lid maatschapskaart eener communistiche orga nisatie. o Oberfohren gaat dan den inhoud van de officieele berichten na, die de Pruisische persdienst over het gebeurde uitgaf. In deze berichten komt men nog terug op het mate riaal van het Liebknecht-huis, door de ont dekking waarvan „den plannen tot stelsel matige verwezenlijking der Bolsjewistische revolutie de bodem werd ingeslagen''. Op den dag na den brand (28 Februari) hadden in geheel Duitschland de gewelddadigheden moeten beginnen. Dr. Oberfohren stelt nu de vraag, waarom men, wanneer dit zoo is, niet onmiddellijk na de ontdekking der revolu tionnaire plannen 24 Februari tegen maatregelen heeft genomen, en daarmee ge wacht heeft tot na den brand in den Rijks dag (27 Febr.). Noch Göring, noch Von Levetzow verroerden een vinger: ofschoon er 25 Febr. een brandstichting in het slot was geconstateerd, en de politiepresident op 26 Febr. omtrent de gevonden communistische plannen rapport had uitgebracht. Noch regeeringsgebouwen, noch musea die vol gens het officieele bericht van 28 Februari gevaar liepen om in brand gestoken te wor den, werden bewaakt. Het sprookje van v. d. Lubbe. Welk denkend mensch, aldus Oberfohren, kan aan het sprookje van Van der Lubbe ge looven? Zonder dat men iets van hem wee', komt hij 19 Febr. in Berlijn aan. Nog geen tien dagen later is hij doorgedrongen tot het opperste comité van actie tot voorberei ding der revolutie Tcrgler zou in den Rijkdag gezien zijn mei een aantal andere personen, waarvan er eenigen fakkels droegen; deze had men ai- leen niet kunnen pakken, omdat het hun ge lukt was, door de gangen met de verwar mingsbuizen te ontsnappen. Oberfohren vi aagt waarojn men dan Torgler en die per sonen met fakkels zoo maar in den Rijksdag heeft laten rondmarcheeren, en hoe men, nog vóór de brand geheel was gebluscht, kon weten, dat de brandstichters door de onder aardsche gangen waren ontkomen. In de zitting van het kabinet op den be- ruchten Dinsdag, moesten de Duitsch-natio nalen alweer nieuwe maatregelen tegen com munisten en socialisten goedkeuren. Men nam echter bij het veroordeelen van de brandstichting geen blad voor den mond; zij zou het aanzien van het nationale front in het buitenland afbreuk doen. Men verbood ook Göring opnieuw uitdrukkelijk van oe valsche documenten iets te publiceeren dat zou ue regeering maar meer compromit- teeren. Bijzonder onaangenaam was het de regeering, dat Torgler zich uit eigen be weging ter beschikking van de politie had gesteld: men had liever gezien dat hij ge vlucht was. Göring kreeg last. tegen te spre ken, dat hij zich vrijwillig had aangemeld. Doch alweer uit dezelfde overwegingen als vroeger, wilden de Duitsch-nationalen in een partijverbod voor de communisten niet toe stemmen. De verbittering hierover uitte zich bij de nazi's in een plan tot een staatsgreep die in den nacht van 5 op 6 Maart tot stana zou komen. Van Hindenburg zou men eischen dat hij het kabinet reconstrueerde ue Duitsch-nationalen eruit of als de Pf^sl" dent bedankte, in welk laatste geval Hitier zijn plaats zou innemen, om dan onmiddel lijk Göring tot kanselier te benoemen. De positie der Duitsch-nationalen begon hache lijk te worden, vooral ook nu bij de verkiezin gen in LippeDetmold gebleken was, da hun kiezers naar Hitier overliepen. Er moes ten tegenmaatregelen genomen. Men kwam, aldus Oberfohren, tot het volgende P'an- wordt een officieel bericht uitgegeven het resultaat van het onderzoek inzake brandstichting. Dit bericht wordt j' gcerd, dat men er in geval van noc op zal kunen wijzen om te docume^ dat men reeds toen de ware daders P - spoor was. Een dergelijke me<^dnn 8 men dan kunnen gebruiken, om p ee? ministers een druk uit te oefene deze in den nacht van 5 op 6 Maart werke lijk de regeeringswijk wilden bezetten. Verder werkte men een proclamatie aan het Duitsche volk uit, waarin Hindenburg het plan van den staatsgreep onthulde, Göring, Goebbels en Hitier van brandstichting beschuldigde en de nationale massa opriep tot redding van het nationale front. Hindenburg zelf zou den nacht van 5 op 6 Maart buiten Berlijn doorbrengen, onder bescherming van de Reichswehr, en de Reichswehr zou op haar beurt gereed staan om uit te rukken POLITIEKE TOESTANDEN LI DUITSCHLAND. De katholieke vereenigingen. In het Duitsche rijksministerie van binnen- landsche zaken heeft gister een bespreking plaats gevonden tusschen Ministerial di- rektor Dr. Buttman en de vertegenwoordi gers van het Duitsche episcopaat, aartbis schop Groeber van Freiburg en bisschop Berning van Osnabruck. De bespreking liep over het aangeven van de Katholieke veree nigingen, die volgens het concordaat toege laten zijn. Het onderhoud leidde tot een bevredigend resultaat. De lijst van toegelaten vereeni gingen zal weldra worden gepubliceerd Reeds thans kan worden medegedeeld, dat een reeks vereenigingen niet meer zullen worden toegelaten of vrijwillig ontbonden, zooals bijv. de Volksvereeniging voor het Katholieke Duitschland en de Vredesbond van Duitsche Katholieken. De toegelaten vereenigingen worden ver deeld in twee groepen. De organisaties van de eerste groep hebben uitsluitend religieu ze, zuiver cultureele doeleinden en staan onder de kerkelijke autoriteiten. Zij worden door het rijk beschermd. De staat heeft te genover haar geen bevoegdheid tot in menging dan voorzoover voortvloeit uit den algemeenen plicht van trouw der staats burgers. Organisaties, die behalve religieuze, cul tureele en charitatieve doeleinden ook andere waaronder sociale doelstellingen nastreven, kunnen in staatscorporaties worden inge lijfd. Zij moeten waarborgen bieden, dat haar werkzaamheid niets uitstaande heeft met partijpolitiek of vakvereenigingspolitiek. Ook zij genieten de bescherming van het rijk Zooveel mogelijk zal van staatsgrijpen in het vereeniginsleven worden afgezien. De leden van Katholieke organisaties zullen nergens in een nadeelige positie worden gebracht. Dominee Muller houdt een ver kiezingsrede. Op een vergadering, die zoo druk bezocht was dat de politie de deuren moest sluiten, heeft te Munchen de leider der geloofsge meenschap der Ehiitsche Christenen een rede voering uitgesproken over de evangelische kerk in den nieuwen staat. Wehrkreispfarrer Mueller begon met te vertellen, dat hij reeds in 1920 in relatie stond met Hitier, dien hij heeft leeren kennen als een diep religieus en godgeloovig Duitscher. Voortgaande zeide hij dat het thans niet ging om een par tij in den ouden zin van het woord, maar om een volksbeweging, waarachter de Duit sche Christenen zich zonder voorbehoud stellen. De politieke eenheid van het Duit sche volk stelt ook als voorwaarde een enke le Duitsche Evangelische kerk in plaats van de versplintering in 28 landskerken. Vele dominees spreken tegenwoordig een taal, die het volk niet meer verstaat. Zeker, er is een uiterlijke vorm noodig, maar de inhoud moet levend, frisch en sterk leven in God zijn De leider, Adolf Hitier wil geen inmenging van den staat in de kerk, maar hij kan ook niet dulden, dat zich achter het kruis van Christus een reactie tegen staat en volk ge richt verbergt, en den weg naar het hart van het volk versperd. De roep van dictuur luidt, dat het volk zijn kerk weer moet leeren lief hebben De kerk moet haar deuren wijd openen voor de blijde boodschap van een ge nadig en barmhartig God. Van de kame raadschap in staat en rijk moeten wij tot de kameraadschap ook in de kerk kornen^ Spr. eindigde met de woorden: „God helpe on zen leider, ons vaderland, ons volk en onze kerk." BRAND IN DE HAVEN VAN FRANKFURT. Gistermiddag is in de haven te Frankfurt a Main een groote brand uitgebroken. Een met dakvilt en teer gevulde loods raakte in brand waarna de vlammen naar twee an dere loodsen oversloegen. Ofschoon de brand weer het vuur met 12 stralen aanvatte brandden de drie loodsen volkomen af. SA.-MAN NEERGESTOKEN IN GERECHTSGEBOUW. Gisteren vond voor de rechtbank te Dus- seldorf de behandeling plaats van de zaak tegen den communist, die ervan verdacht wordt een S.A.-man door messteken zwaar te hebben gewond. Even na de uitspraak drong zijn broer in het gerechtsgebouw bin nen, viel den S.A.-man, die de behandeling had bijgewoond aan en bracht hem een mes steek in het hoofd toe. Met zeer ernstige ver wondingen moest de S.A.-man in het zieken huis worden opgenomen. De dader kon on middellijk worden gearresteerd. LIEFDESDRAMA BIJ BERLIJN. In de nabijheid van Wandlitz zijn de lij ken gevonden van een man en een vrouw, die zich blijkbaar van het leven hadden beroofd Het betreft hier een liefdestragedie. DRIE DOODVONNISSEN BEVESTIGD. De Vacantie-Senaat van het Reichsge- richt te Leipzig heeft gisteren drie doodvon nissen bevestigd en wel het vonnis tegen den 18-jarigen Willy Trager, den 24-jarigen Willy Meissner en den 24-jarigen Wilhelm Bartels. Zij worden ervan beschuldigd, op 8 November van het vorige jaar de weduwe Maser te hebben gedood, met het doel haar te berooven. HET SCHULDENVRAAGSTUK. Een memorandum over de inter nationale schulden. Engeland, Frankrijk, Italië en Roemenië hebben de redactiecommissie van de eerste valuta-commissie een resolutie voorgelegd over de internationale schulden. In deze re solutie wordt o.a. gezegd: 1. De buitenlandsche schuldendienst zou slechts kunnen worden verzekerd, wanneer het debiteurland de noodige bronnen ter be schikking staan, waarbij het doen opleven van de economische activiteit van het crediet en van het internationale goederenverkeer een belangrijke rol spelen. 2. De uniforme behandeling van alle ge vallen is niet mogelijk, daar de voorwaarden in de verschillende debiteurstaten van ver schillenden aard zijn. Voor het herstel van het crediet is het onvermijdelijk, dat de be staande contracten worden gehandhaafd, zoolang de betrokken partijen het niet over veranderingen zijn eens geworden. Aanbevo len wordt, dat de landen die ondanks hun moeilijkheden hun verplichtingen nakomen, met bijzondere consideratie worden behan deld. f 3. Nieuwe schuldenovereenkomsten moe ten worden begrensd tot onvermijdelijke ge vallen en direct worden afgesloten tusschen debiteur- en crediteurstaten. 4. Het is wenschelijk dat in ieder land or ganisaties der verschillende soorten schuld- eischers bestaan of worden geschapen, die met elkander in verbinding staan. In Duitsche delegatiekringen wordt deze resolutie in het algemeen aanvaardbaar ge acht. Naar verluidt, is het echter niet in overeenstemming met het Duitsche stand punt dat de bestaande contracten zullen worden gehandhaafd, zoolang men het niet over verandering eens is. Het is mogelijk, dat de Duitsche delegatie derhalve op dat punt een amendement zal voorstellen. HENDERSON EN HET ONTWAPENINGSVRAAGSTUK. De president der Ontwapeningsconferen tie, Henderson, heeft gister de buitenland sche pers te Berlijn ontvangen en de volgen de verklaringen gedaan: Naar zijn meening is zijn bezoek aan Ber lijn van buitengewoon veel nut geweest. Hij heeft met Von Neurath driemaal en met Na- dolny en den rijksminister van rijksweer Blomberg tweemaal een langdurig onder houd over de ontwapeningskwesties gehad. Zonder de nog bestaande moeilijkheden te willen verkleinen was hij van meening, dat de meeningsverschillen op verschillende pun ten waren verminderd. Hij had hoop, dat de conferentie toch nog een aantal goede resul taten zou hebben. Men moet steeds één ding in het oog houden, wanneer men een resul taat wil bereiken: een vriendschappelijke ver houding tusschen Duitschland en Frank rijk. Die verstandhouding is de sleutel voor den toestand in Europa. Het Pact Van Vier, verklaarde Henderson verder, is zeer toe te juichen, maar op de on- derteekening moet eigenlijk onmiddellijk een hartelijk onderhoud tusschen Daladier en Hitier volgen. Slechts langs dezen weg zou de nog bestaande twijfel en het wantrouwen uit den weg kunnen worden geruimd. Zoo lang dat niet gebeurd is, kan het pact van Vier niet tot zijn volle waarde komen. Henderson zeide, dat hij Woensdag naar Praag vertrekt, waar hij een uitvoerig onder houd met minister Benesj zal hebben, die im mers gedurende langen tijd rapporteur voor ontwapeningskwesties in den Volkenbond ls. Van Praag zal hij naar Munchen komen, waar hij Hitier zal ontmoeten. Daarna ver trekt hij naar Parijs en vandaar naar Lon den. Wellicht zal hij later nog andere hoofd steden bezoeken. Tenslotte dankte Henderson voor de in Berlijn ondervonden vriendelijkheden. Naar aanleiding van het feit, dat Hender son wees op de wenschelijkheid van een on derhoud tusschen Hitier en Daladier wordt van bevoegde zijde te Berlijn verklaard, dat Duitschland iederen stap tot het bereiken van resultaten en van een bruikbare convex De brand in het Duitsche rijks daggebouw. (Dag. Overzicht.) Bij Kenitra in Marokko is Maan dag een reusachtige brand uitge broken, die reeds 21 dooden eischte. (Buitenland). Heropening der economische con ferentie in October van dit jaar? (Buitenland). Felle brand in de haven van Frankfurt am Main. (Buitenland). Voor het eerst in de geschiedenis worden in Rotterdam eenige duizen den tonnen rogge bevracht voor de Vereenigde Staten. (Binnenland). Nieuwe maatregelen te wachten tegen politieke actie van vreemde* lingen hier te lande. (Binnenland)* Maatregelen tegen den burgemees ter van Koog aan de Zaan inzake zijn bemoeiingen met Het Anker? (Binnenland), Vijf personen waagden zich gister bij Katwijk te ver in zee; een hun ner, een 29-jarige juffrouw uit- Delft, is daarbij verdronken. (Bin nenland). Te Amsterdam is een postpakket met 400 gouden tientjes ontvreemd, (Binnenland). Doodelijk verkeersongeval te Slo ten. (Binnenland.) De wereldvlucht van Willy Post verloopt gunstig. (Luchtvaart). Volgens de Msb. zou de leerlin- genschaal uit het wetsontwerp Terpstra reeds op 1 Jan. '34 in wer king treden en dus een jaar ver vroegd worden. (Kerk en school). (Zie eventueel verder laatste berichten.) tie met instemming begroet. Het zou voorba rig zijn, thans reeds een tijdstip voor een sa menkomst vast te stellen, fienderson heeft te Berlijn den wensch te kennen gegeven, den rijkskanselier te ontmoeten. Dat was toen niet mogelijk geweest. Daarom zal thans di ontmoeting te Munchen plaats vinden. HEROPENING VAN DE WERELD CONFERENTIE IN OCTOBER? Officieuze mededeeling. Het volgende programma is voor de Eco» nomische conferentie vastgesteld: Vrijdag heeft een plenaire zitting van de Economische Commissie plaats, maandag een plenaire zitting van de monetaire com missie, Dinsdag een zitting van het bureau, Donderdag 27 Juli de plenaire zitting van de conferentie, die dan wordt verdaagd. Gister heeft de commissie voor de produo tie officieus de mogelijkheid van een hervat» ting van de conferentie in October onthuld SCHEEPSONTPLOFFINO. 1 doode, 3 zwaargewonden. Op den voor Cadiz voor anker liggenden Spaanschen kruiser „Mendes Nunes" is een onder druk staanden petroleumketel ontploft. Een machinist werd op slag gedood terwijl drie andere leden der bemanning zoo zwaar gewond werden, dat voor hun leven wordt gevreesd. MERKWAARDIG NATUURVERSCHIJNSEL. Een 309 M. hooge vlam uit een ouden vulkaan. Nabij Copsa, in Zevenburgen, zoo meldt Reuter uit Boekarest, is uit een vroegeren vulkaan na een hevige ont ploffing een 300 M. hooge methaangas- vlam omhoog geschoten, die thans reeds langer dan vijf dagen onafgebroken brandt en tot dusver aan alle blus- schingspogingen weerstand beeft ge boden. De geheele omgeving wordt des nacht» over een afstand van 10 K.M. zoo helde; verlicht alsof het dag is. GROOTE BRAND BIJ KENITRA. Vele dooden en gewonden. Naar uit Casablanca wordt gemeld, is in de omstreken van Kenitra (Marokko) Maan dag een brand uitgebroken, die verscheidens boerderijen en nederzettingen van inboorlin gen vernield heeft. Naar de „Paris Soir" be richt, werden 14 personen gedood en meer dan 100 gewond. Het vuur ontstond in een Europeesche boerderij door de steekvlammen van een motor, die was opgesteld in de na bijheid van een stapel stroo. Door den ster ken wind breidde het vuur zich uit over de omliggende gebouwen en velden. In korten tijd stond een gebied van 30 K.M. lengte in vlammen. Een aantal nederzettingen van in-

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1933 | | pagina 1