DAGBLAD .VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
B/XQeÜj&schOjxmicfU
Het concordaat tusschen
Duitschland en het Vaticaan.
^Buitenland
Ho. 172
Maandag 24 Juli 1933
135e Jaargang
Een drietal punten in het verdrag zijn voor
beide partijen van overwegend belang.
1 De inhoud van het verdrag.
IVat vandaag de
aandacht trekt...
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
Directeur: C. KRAK.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Zooals men weet, is op het Vaticaan het
Concordaat onderteekend, dat een nieuw
verdrag beteekent tusschen Duitschland en
het Vaticaan. Drie punten zijn in dit verdrag
van overwegend belang. De invloedssferen
van staat eenerzijds en van kerk anderzijds
ójn wederzijds gewaarborgd, maar ook af-
De'staat waarborgt de kerk de confes-
sioneele school en daarmede de religieuze op
voeding. De kerkdienaren hebben zich te
onthouden van partijpolitiek Artikel 32 van
het concordaat verplicht het in acht nemen
van dit beginsel ook jegens geestelijken van
niet-katholieke belijdenis.
In nauw verband met het verbod voor
geestelijken, lid te zijn van een politieke
partij staan de bepalingen omtrent de werk
zaamheid der katholieke vereenigingen en
organisaties op gebieden, die buiten partij
politiek en vakvereenigingspolitiek liggen.
De katholieke vereenigingen, voorzoover
zij zijn toegelaten, worden verdeeld in twee
groepen: 1. De vereenigingen, die zich wij
den aan religieuze, zuiver cultureele of lief
dadige doeleinden en 2. de vereenigingen
die daarnaast nog andere, vooral sociale ot
beroepsdoeleinden nastreven. De vereenigin-
fen van de eerste soort kunnen vrij en onge-
inderd werken, voorondersteld, dat zij zich
houden binnen de gestelde grenzen. De ver
eenigingen van de tweede soort kunnen in
staatsorganisaties worden ingelijfd en be
houden ook dan haar zelfstandigheid. Zij
zullen er zich zeer voor te hoeden hebben,
dat zij zich onthouden van actie op partij
politiek of vakvereenigingsgebied.
De vereenigingen van beiderlei soort wor
den in eigendom en leven door het rijk be
schermd. Juridische nadeelen mag uit het
lidmaatschap van een vereeniging noch op
school, noch in het openbare leven voort
vloeien.
Het ministerie van binnenlandsche zaker.
stelt in overleg met het Duitsche Episcopaat
een lijst op van de vereenigingen en organi
saties van beiderlei soort. Deze lijst zal bin
nenkort worden gepubliceerd. Het rijkscon
cordaat bevat aanvullende bepalingen voor
de landelijke concordaten van Beieren, Prui-
s®n ,en Baden. De bisdommen Rottenburg en
n a'jj2' die nog geen landelijk concordaat
nadden, ontvangen thans een dergelijke
regeling.
Ook de kwestie der minderheden is aange-
waafbij de Heilige Stoel plechtig be-
handhaving van de moedertaal in
godsdienstonderwijs te eerbiedigen.
Eenige punten nit het verdrag.
Evenals voorheen zal volgens het concor-
at ee" Apostolische Nuntius te Berlijn en
a™assadeur van het Rijk bij den Heili-
Jj k res'deeren. Den Heiligen Stoel,
bisschoppen enz. wordt vrijheid van cor-
espondentie gewaarborgd; Herderlijke Brie-
j iris'ructies, officieele diocesane mede-
ff.!;ln£cn kunnen binnen het kader der ker-
"jke bevoegdheden ongehinderd gepubli-
worden. In de uitoefening van hun
erkelijke functies genieten de geestelijken de
escherming van den Staat tegen beleedi-
sjig en verstoring van hun ambtsuitoefe-
m£> overeenkomstig de wetgeving van den
aat. Kerkelijke en orde-geestelijken zijn
in van de verplichte functies, die de
,af* hun zou kunen opleggen indien deze in
Vn m€* het kanonieke recht,
oor het aanvaarden van een benoeming of
nctie inden staat moeten geestelijken de toe-
omming hebben van den ordinarius in hun
[ocees. Deze bestemming kan echter te allen
geroep! ^^Bjke overwegingen worden in-
Rechterlijke en andere ambtenaren kunnen
hjken geen inlichtingen eischen in
ake dingen die hun bij de zielverzorging
♦pirLtW"V€rtr<>uw^ hfet misbruiken van gees-
1 ,en orde-kleeding wordt gestraft vol
gens dezelfde bepalingen die gelden voor
t misbruiken van uniformen. De huidige
rx-orgamsatie blijft bestaan; eventueele
van nieuw bisdom of een nieu-
kerkprovincie behoeft de goedkeuring van
«e 'andsregeering, eventueel van de Rijks-
«geermg. Daarentegen kunnen kerkelijke
uneties vrij worden ingesteld of de bezet-
'ng ervan gewijzigd indien geen staatsmid-
hl«c uennee gemoeid zijn. De gemeenten,
bih i Pe''jke stoelen, bisdommen en ka-
Wi'-i0rden en rel'g'euse genootschappen,
crKeiijke stichtingen, instituten en fondsen
kJ^erl..rechisPersoonlijkheid volgens de ge
bruikelijke bepalingen.
'YfilgSfli att. ik.kik het recht.
zelfstandig, zonder medewerking van den
staat, alle kerkelijke functies te bezitten voor
zoover de in artikel 2 genoemde concordaten
daaromtrent geen andere bepalingen bevat
ten. Voor de bezetting van bisschoppelijke
stoelen wordt in de beide suffragaan-bis
dommen Rottenburg en Mainz en voor het
bisdom Meissen de voor den zetel der Metro-
politaan te Freiburg geldende regeling toe
gepast.
Bovendien is overeenstemming verkregen
over de volgende punten: Katholieke geeste
lijken in Duitschland moeten van Duitsche
nationaliteit zijn en aan een Duitsche of een
Pauselijke Hoogeschool te Rome een drie
jarige philosophisch-theologische studie
hebben gemaakt
De benoeming wordt pas definitief, wanneer
door den Rijksstadhouder is geconstateerd,
dat daar tegen geen bezwaren van algemeen
politieken aard bestaan
Oversten van geestelijke orden moeten van
Duitsche nationaliteit zijn. Volgens art. 13
leggen bisschoppen, alvorens zij van hun
diocees bezit nemen, in handen van den Rijks
stadhouder, resp. van den Rijkspresident, de
volgende eed van trouw af: „Voor God en
op het heilige Evangelie beloof ik, zooals het
een bisschop betaamt, trouw aan het Duit
sche Rijk en het land. Ik zweer en geloof, de
grondwettig gevormde regeeriilg te eerbie
digen en door mijn clerus te doen eerbiedigen
In de plichtmatige zorg voor het welzijn en
het belang van den Duitschen staat zal ik
in de uitoefening van mijn ambt elk gevaar
trachten te voorkomen, dat hem bedreigen
zou
Een reeks van bepalingen waarborgt den
verschillenden katholieken instellingen en ge
stichten hun eigendommen en rechten. De
Katholieke theologische faculteiten aan de
staatshoogescholen blijven gehandhaafd
De kerk heeft het recht, voorzoover daarom
trent geen andere bepalingen bestaan, tot op
leiding van geestelijken onderwijsinstellingen
op te richten, die uitsluitend van de Kerk af
hankelijk zijn indien geen staatssubsidie
wordt gevraagd.
Art. 21 bepaalt, dat het katholieke gods
dienstonderwijs op de lagere, middelbare,
vak- en hoogere scholen gewoon leervak is
en overeenkomstig de grondbeginselen der
katholieke kerk wordt onderwezen. Bij het
godsdienstonderwijs moet met nadruk wor
den gewezen op het vaderlandsche, staats
burgerlijke en sociale plichtsbewustzijn in
den geest van het christelijk geloof. Art. 22
bepaalt, dat bij het aanstellen van gods
dienstonderwijzers overleg wordt gepleegd
tusschen den bisschop en de landsregeering.
Art. 23 staat het oprichten van nieuwe kat
holieke scholen toe. Art 26 erkent het recht
van orden en religieuse congregaties tot het
oprichten van particuliere scholen.
Onder voorbehoud van een later te treffen
regeling kan onder bepaalde omstandighe
den het kerkelijk huwelijk voorafgaan aan de
burgerlijke echtvereeniging.
De leiding van de militaire zielszorg be
rust bij den legerbisschop, die wordt be
noemd door den H. Stoel in overleg met de
rijksregeering. De overige militaire geeste
lijken worden door den legerbisschop be
noemd in overleg met de bevoegde rijksauto
riteiten. Ook in ziekenhuizen, gevangenissen,
enz. wordt de kerk toegelaten voor de ziels
zorg en het leiden der godsdienstige hande
lingen.
De binnen het rijk wonende leden eener
niet-Duitsche minderheid zullen, voor zoover
zij katholiek zijn, ten aanzien van hun moe
dertaal in geen ongunstiger positie komen
dan de Duitschers die in soortgelijke omstan
digheden in den vreemde wonen.
Op Zon- en feestdagen zal in de kerken
een gebed voor het welzijn van het Ehiitsche
rijk en volk worden ingelascht.
Van bijzondere beteekenis worden de beide
volgende artikelen geacht:
Art. 31„De katholieke organisaties en in
stellingen, die uitsluitend religieuse, zuiver
cultureele en charitatieve doeleinden dienen
en als zoodanig onder leiding der kerkelijke
autoriteiten staan, zullen bij de uitoefening
van hun taak beschermd worden. Die °r8a'
nisaties, die bovendien ook een sociale ot
professioneele taak hebben, zullen afgezien
van hun eventueele opname in het staatsver
band dezelfde bescherming genieten v
zoover zij den waarborg bieden, dat zij
werkzaamheden buiten eenige politiekejm
tij verrichten. Het bepalen van de org
ties, die onder de bepalingen van d
vallen, geschiedt in overeenstemmi g
schen de rijksregeering en de Duitsche eg
copaten. Voor zoover het ruk en
sport- en jeugdorganisaties onder hun hoen
hebben, zal er zorg voor worden gedragen,
dat de katholieke leden op Zon- en feestda
gen aan hun kerkelijke verplichtingen kun
nen voldoen en dat hun niets wordt opge
dragen, dat met hun zedelijke of religieuse
overtuiging en plichten in strijd zou kunnen
zijn.
Slotprotocol.
Aan den tekst van het concordaat is op den
dag van de onderteekening een slotprotocol
toegevoegd, dat een deel van het concordaat
zelf vormt en verschillende artikelen aan
vult Zoo blijft de Apostolische Nuntius te
Berlijn doyen van het diplomatieke corps
Het recht der kerk tot belastingheffing blijft
gewaarborgd. Indien tegen een kerkelijke be
noeming niet binnen 20 dagen bezwaren van
algemeen-politieken aard worden aange
voerd, neemt de H. Stoel aan, dat zoodanige
bezwaren niet bestaan. Gymnasia en Semina-
ri gelden fiscaal-rechterlijk als deel van het
diocees, waartoe zij behooren. Ten aanzien
van de nationale minderheden zegt het Va
ticaan toe, soortgelijke beschermende bepa
lingen in andere concordaten te zullen opne
men De bepalingen voor de zielszorg gelden
ook voor den arbeidsdienst. Het verbod van
politieke activiteit geldt ook voor niet-katho
lieke geestelijken.
ZILVEROVEREENKOMST
TUSSCHEN ACHT STATEN.
Te Londen geteekend,
De vertegenwoordigers van acht aan de
Economische Wereldconferentie deelnemen
de staten hebben Zaterdag te Londen een
belangrijke internationale zilver-overeen
komst geteekend, die is ontworpen door den
Amerikaanschen senator Pittman. De acht
onderteekenende mogendheden zijn: Indië,
Spanje, China, de een zilvervaluta hebben,
en Canada, Mexico, de Vereer.igde Staten,
Australië en Peru als zilver-produceerende
landen. De Boliviaansche vertegenwoordi
ger, die aan de onderhandelingen deelnam,
heeft de overeenkomst niet geteekend.
Senator Pittman verklaarde in een inter
view, dat de overeenkomst een wijziging in
de valuta-situatie beteekende en een stap
voorwaarts op den weg der valuta-controle
was.
Wat de overeenkomst behelst
De zilverovereenkomst, die op het laatste
moment vóór de verdaging der economische
wereldconferentie tusschen Indië, China
Spanje, Australië, Canada, Amerika, Mexi
co en Peru tot stand is gekomen, behelst o.a
verschillende maatregelen voor eiken onder-
teekenaarsstaat tot verhooging en stabilisee
ring van den zilverprijs.
De regeeringen der zilververbruikende lan
den, Indië, China en Spanje, verplichten zich
met ingang van 1 Jan. 1934 voor den duur
van vier jaar hun zilververkoop te beperken
tot een bepaald bedrag. China mag geen zil
ver verkoopen, dat door het beschikbaar stel
len van zilver ter beschikking komt en Indië
mag voor de betaling van oorlogsschulden
aan Amerika geen zilver verkoopen (bijv.
aan Engeland), Australië, Canada,, Ameri
ka, Mexico en Peru verplichten zich verder
voor den duur der overeenkomst geen zilver
te verkoopen en jaarlijks 35 mill. gram fijn
zilver van de zilverproductie van de markt
terug te trekken.
o
De overeenkomst zal uiterlijk vóór 1 April
1934 worden geratificeerd en in werking tre
den, ook wanneer een of meer zilver produ-
ceerende landen op dien datum niet hebben
geratificeerd. In conferentiekringen hecht
men groote beteekenis aan de zilverovereen
komst, die na onderhandelingen die ongeveer
een maand hebben geduurd in de zilvercom
missie der conferentie kon worden gesloten.
Men beschouwt haar als een der weinige
practische resultaten der conferentie.
DE BOERENSTAKING IN
DENEMARKEN.
Na een weiielend begin, ten
slotte toch doorgezet.
Het begin van de staking is over het
algemeen rustig en volgens het program
verloopen. Naar verluidt had de Deen-
sche overheid gevolg gegeven aan den
eisch tot terugtrekken der politieposten
van de Meierijen, teneinde de opwinding
der bevolking niet te vergrooten. De
stakingsleiding legde er den nadruk op,
dat het thans nog slechts een eerste
krachtproef betreft en een middel om de
aaneengeslotenheid en kracht der boe-
renbeweging te bewijzen.
98 procent aan het staken,
ongeveer 100.000 betoogers.
Zaterdagnacht is de melkstaking in
Noord-Sleeswijk begonnen en sloten de
meeste zuivelfabrieken hun poorten, die
dooi' politie bewaakt worden, terwijl
politie-patrouilles in auto's langs de
wegen surveilleeren. Volgens een mede-
deeling van de stakingsleiding zou 98
procent van de boeren aan de staking
deelnemen. Zij die dit weigeren zullen
uit de boereiiorganjsaüe worden gezet.
Aan de massa-meeting tusschen
Apenrade en Hadersleben hebben vol
gens de stakingsleiding ongev. 100.000
betoogers deelgenomen, die bij duizen
den met extra-treinen werden aange
voerd.
Gaan de Zweedsche boeren
ook staken?
Uit Noord-Sleeswijk wordt gemeld,
dat Zaterdag door de. boeren-organisa-
ties in Noord-Sleeswijk alle voorberei
dingen waren getroffen om Zondag met
een melkstaking te beginnen. De leiding
heeft haar hoofdkwartier opgeslagen in
het Volksgebouw te Apenrade, waar alle
berichten binnenkomen. Gistermiddag
te 2 uur werd aan de kust tusschen
Apenrade en Hadersleben een groote
massale betooging gehouden door den
boeren-strijdbond, waaraan vertegen
woordigers uit alle deelen van Dene
marken deelnemen.
Zaterdagavond is te Kopenhagen aan
gekomen de vice-voorzitter van het
Zweedsche Rijksverbond van Landbou
wers, dat ongeveer overeenkomt met
den Deenschen strijdhond. De Zweed
sche vice-voorzitter. Ritmeester bij
Ericsson, die zich heden eveneens naar
Noord-Sleeswijk begeeft, verklaarde, dat
het niet uitgesloten was, dat zich in
Zweden een soortgelijke actie zou ont-
wikelen als thans in Denemarken het
geval was.
Dreiging met algemeene
staking.
Door het staken van de melkaflevering
door een groot aantal boeren in Noord-
Sleeswijk kregen 120 zuivelfabrieken niet
voldoende melk aangevoerd om het bedrijf in
gang te kunnen houden. In de boerenbetoo-
ging te Hadersleben werd scherpe critiek ge
oefend op regeering en parlement en werd
o.a. geëischt, verlaging van de pacht, van de
belastingen en van de Kronen-valuta. Indien
deze eischen niet zouden worden ingewilligd,
zou men nog scherpere maatregelen nemen
en zoo noodig tot algemeene staking
overgaan.
DE ECONOMISCHE
WERELDCONFERENTIE.
Heden begint de laatste week der econo
mische wereldconferentie. Vanmiddag om
half vier houdt de vaiutacommissie een open
bare plenaire zitting, waarin het valutarap
port zal worden besproven, voor welks tot
standkoming de Fransche min, van finan
ciën gisteravond te Londen is aangekomen
Morgenmiddag zal MacDonald het bureau
de beide slotrapporten aanbieden van de
economische commissie en van de valuta
commissie. Het bureau zal dan beslissen of
de conferentie tot een bepaald tijdstip zal
worden verdaagd of dat zij weer door het
bureau zal worden bijeengeroepen, wan
neer de tijd daar is. Tegelijkertijd wordt dan
vastgesteld of en in welken vorm het oureau
tijdens de verdaging in stand zal worden ge
houden en of de een of andere commissie ge
durende de verdaging haar werkzaamheden
zal voortzetten Het raaport en de aanbeve
lingen van het bureau zullen tenslotte Don
derdag aan de plenaire slotzitting worden
voortgelegd.
TE WEENEN NOG MAAR EEN
NAT.-SOC. BLAD.
Alle andere bladen verboden.
Door de maatregelen tegen de nat.
soc. bladen zal vandaag te Weeneu nog
slechts de Wiener Neuesten Nachrichten
als eenige der nat.-soc. bladen kunnen
verschijnen.
TALRIJKE ARRESTATIES.
Wegens moord op Arlosoroff,
In verband met den moord op den
Zionistenleider Arlosoroff te Jerusalem
is een groot aantal leiders der rechts
radicale revisionnistenpartij gearres
teerd.
DE AANSLAG TEGEN STEIDLE
Een graaf en een schilder
gearresteerd.
Te Weenen is de Duitscher Graf Alvensle-
ben gearresteerd onder verdenking, deel te
hebben aan de aanslagen tegen dr. Steidle
Verder is in dit verband gearresteerd de
schilder Kagsberger.
TROTZKY SCHEEPT ZICH IN.
Met bestemming naar Frank
rijk.
Uit Istamboel wordt gemeld, dat Trotzky
zich aan boord van het stoomschip „Bulga
ria" heeft ingescheept met bestemming naar
Marseille.
Frankrijk's toestemming is
nog niet zeker.
Trotzky schijnt reeds geruimen tijd met
Fransche autoriteiten in onderhandeling te
zijn over de mogelijkheid, zich blijvend in
Frankrijk te vestigen. Of hem dit zal worden
toegestaan en onder welke - voorwaarden
Het concordaat tusschen Duitschland
en het Vaticaan. (Dag. Overzicht.)
Strenge maatregelen in Pruisen aan
gekondigd. (Buitenland.)
Radiorede van Hitier over de kerkelijke
verkiezingen. (Buitenland.)
Honderdduizend boeren betoogt in
Noord-Sleeswijk. (Buitenland
Op een onbewaakten overweg bij Bar-
neveld een auto door een sneltrein ge
grepen; de drie inzittenden allen ge
dood. (Binnenland).
Eenige doodelijke ongelukken op den
weg. (Verkeersongevallen.)
Overval te Nijmegen; de dader gear
resteerd; hij bleek ook onlangs een in
braak gepleegd te hebben, waarbjj een
flinke geldsom gestolen werd. (Binnen
land.)
Een man te Schiedam heeft bij het
zwemmen, toen hij ging duiken, een nek-
wervel gebroken en is kort daarop ge
storven. (Binnenland.)
Winkeliers te Arnhem, verbolgen over
weigering van B. en W. om vermake
lijkheden toe te laten in de straten in
verband met het feest van het 700-jarig
bestaan der stad, hebben de versiering
weggebroken.
Willey Post bij New York aangeko
men. Zijn recordverbttering gelukt.
(Luchtvaart.)
Het echtpaar Mollison over den
Oceaan. (Luchtvaart.)
Vertrekt Balbo vandaag voor den
terugtocht? (Luchtvaart.)
Het echtpaar Lindbergh op Groen
land geland. (Luchtvaart.)
De sportdag van de Ned. Arb. Sport
bond. (Sport en Wedstrijden.)
Dr. Euwe schaakkampioen van Ne
derland. (Sport en Wedstrijden.)
Dr. Olland tijdens het schaaktour-
nooi plotseling overleden. (Sport en
Wedstrijden.)
(Zie eventueel verder laatste berichten 1
hem de voorloopige verblijfsvergunning, dif
hij thans heeft, is verleend, is onbekend.
EEN MIDDELEEUWSCH TAFREEL.
Engelsch tankschip in Mexico
door bandieten overvallen.
Nabij Aguadulce in de Mexicaansche pro
vincie Tabosco hebben bandieten een
Engelsch tankschio „Santa Marina", dat cp
weg was naar Port Mexico, overvallen en
den kapitein van 22.000 pesoe betoofd.
Daarna dwongen zij de bemanning, hen
aan land te zetten en wisten zij met hun buil
te ontkomen.
ADMIRAAL VON SCHROEDER
OVERLEDEN.
In den ouderdom van 79 jaar is te Berlijn
overleden admiraal a la suite Ludwig von
Schroeder, in den wereldoorlog bekend als
de bevelvoerende admiraal van het marine
corps in Vlaanderen. Admiraal von Schroe
der is 17 Juli 1854 te Hinzenkamp (Pomme-
ren) geboren en kwam in 1871 bij de marine
Zijn loopbaan als marineofficier voerde hen:
tot de hoogste posten. In Mei 1912 verliet hij
den actieven dienst als chef van het marine-
station Oostzee. Bij zijn vertrek uit den
dienst werd hij benoemd tot admiraal a la
suite van het marineofficierencorps, terwijl
hij in den adel werd verheven. In den we
reldoorlog hield hij met het door hem ge
vormde marinecorps de wacht in Vlaande
ren als uiterste rechtervleugel van het Duit
sche leger In het leger noemde men hem de
Leeuw van Vlaanderen In October 1918
moest hij op bevel van de opperste leiding
Vlaanderen verlaten. In November 1918 werd
admiraal von Schroeder tot gouverneur van
Kiel benoemd.
ITALIAANSCHE MINISTER VAN
OORLOG AFGETREDEN.
Generaal Gazzera, die sinds langer dan 5
jaar minister van oorlog is geweest, heeft
ontslag uit zijn functie verzocht. Op voorstel
van Mussolini heeft de koning dit verzoek
ingewilligd. Mussolini heeft zelf de leiding
van het ministerie van oorlog op zich geno
men.
GEVECHTEN IN BRITSCH-INDIE.
Reeds zijn er 100 dooden»
Uit Peshawar nabij Bombav wordt ge
meld, dat in de omgeving bloedige gevechten
hebben plaats gehad tusschen Indische stam
men. Een groep van 1500 Mohammedanen
deed 'n aanval op den Hamamalza-stam c
vernielde drie Hamamalza-dorpen. Mee*
honderd menschen werden gedood.