DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. De openlucht-voorstelling te Berlijn. 2)aqetiiksdh Ovetzichl Oostenrijk tegen het Socialisme. Hit het Jlademeat No. 242 Vrijdag 13 October 1933 135e Jaargang Nauwkeurige reconstructie van den brand ;de verdachten behalve Dimitrol op het terrein aanwezig. V. D. LUBBE LOOPT VERSUFT ROND. Wat vandaag de aandacht trekt.,. Het verbod van de verspreiding van de Arbeiter Zeitung en de commentaren daarop. Een strijd op twee fronten van een minderheid. DE BESLISSENDE MAATREGELEN. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. irancr door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v,h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. gelden, terwijl de betrokken noodverord-ning haar het recht zou geven hem drie maanden van kracht te verklaren. De socialistische en links-liberale bladen betreuren den m atre- gel, omdat het conflict tusschen regeering en sociaal-democratie er merkbaar door is ver scherpt. Zij vragen met name of de regeering zich inderdaad sterk genoeg gevoelt, om, nu de strijd tegen de nazis voortduurt, door opening van de vijandelijkheden tegen de so ciaal-democratie een strijd op twee fronten te gaaifvoeren. Het interessantst is natuurlijk de houding van de partij zelf. Het onlangs gestichte 12- Uhr Blatt, klaarblijkelijk een gemaskeerd or gaan van de nationaal-socialisten, meldde vandaag, op opvallende wijze, dat het resul taat van de bijeenkomst van het internatio naal vakverbond te Ween en een bondgenoot schap tusschen sociaal-democraten en com munisten voor een gemeenschappelijke actie tegen het fascisme is geweest en dat dit ver bond een internationaal karakter draagt. Al leen de Engelsche sociaal-democratie heef* geweigerd een dergelijk bondgenootschap aan te gaan. Het blad gelooft, dat het plan ontworpen is door dr. Otto Bauer, een der radicale socialistische voormannen te Wee- nen. Het socialistische partijbestuur heeft vandaag al te kennen gegeven, dat het bui tengewone partijcongres in het Weensche ar beiderstehuis met streng gesloten deuren zal worden gehouden. Er worden zoomin gasten als verslaggevers toegelaten. De komst van de voornaamste socialistische leiders uit het buitenland is zeker. De rede, die Karei Seitz, de burgemeester van Weencn, op 't jubileum van de zangveree- niging gehouden heeft, is in beslag genomen, evenals de rede van Schevenels, den secretaris van het I.V.V., die gezegd had, dat het oogen- blik van praten voorbij was en dat er beslui ten moesten worden genomen en bewijzen ge leverd van internationale samenwerking. De Arbeiter Zeitung bevat vandaag een commen taar op den maatregel tegen haar, waarin hij zegt, dat het verbod een prachtige reclame is. Onze tegenstanders, zegt hij, moeten zich niet ontveinzen, dat er weer andere tijden zullen aanbreken. Nu blijven wij pas goed. Tot onze tegenstanders zeggen wij: Gij buigt ons niet. Tot onze partijgenootenVriend schap! Tot de arbeidersklasse: Vrijheid! In een hoofdartikel schrijft het blad: De strijd tegen het Marxisme wordt verscherpt. Arbei- ders-zangvereenigingen worden ontbonden. De verspreiding van de Arbeiter Zeitung wordt verboden. Honderden arbeiders ver- keeren in hechtenis. Wij teekenen deze feiten aan; er iets van te zeggen is ons verboden De arbeiders en bedienden zullen er zelf het hunne van zeggen Als er thans vrije verkiezingen werden ge houden, zouden de nazis niet veel minder dan 25 pCt. der stemmen krijgen, de sociaal democraten ten minste 40 pCt. de twee op positiegroepen samen dus twee-derde van de stemmen. Ónder deze omstandigheid acht de regeering het noodzakelijk, terzelfdertijd dat zij een niet gemakkelijk verweer tegen de na zis voert, den strijd tegen het Marxisme te verscherpen. Alle denkende menschen zullen zich hun eigen oordeel over den toestand vormen, die uit dezen oorlog op twee fronten voortvloeit. Donderdag wordt de eerste ministerraad onder voorzitterschap van den bijna herstel den bondskanselier gehouden. Het is aan geen twijfel onderhevig, dat deze minister raad zich met den strijd tegen de socialisten zal bezig houden. Men mag wel aannemen, dat de uiterst rechtsche kringen, die door de burgerwacht worden vertegenwoordigd, thans op een beslissing aandringen, terwijl de christen-socialistische ministers niet of nog niet geneigd zijn de zaken op de spits te drijven. Tegelijk met den bondskanselier keert prins Starhemberg, de opperbevelhebber van de burgerwachten, van een langdurig verlof te Weenen terug, om met den bondskanselier de voorwaarden vast te stellen voor de opne ming van zijn burgerwacht in het vaderland- sehe front. Men zal zich nog herinneren, dat de prins bij het feest voor de bevrijding der Turken, toen men een krans hechtte aan het standbeeld van zijn naamgenoot uit die da gen, wees op het naburige raadhuis en den bondskanselier opwekte, het sociaal-democra tische bestuur uit dit raadhuis te verwijderen. De prins is er niet den man naar, om in de drie weken, die sindsdien voorbii zijn gegaan, van standpunt te zijn veranderd. Alle beslis singen berusten thans weer bij dr. Dollfuss zelf. Men mag er op vertrouwen, dat ook in deze moei'ijke omstandigheden ziin zenuwen hem niet in den steek zullen laten en dat hij een uitweg zal vinden om Oostenrijk voor verdere beroeringen te behoeden. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Den Haag, 12 October 1933. Voor de vergadering der 1 weede Kamer van heden was een agenda opgesteld met een rijs+ebiijberg van conclusies als inleiding. Doorgaans gaan dergelijke conclusies, waar bij de desbetreffende commissie eenstemmig tot een oordeel is gekomen, onder den hamer des voorzitters door. Ditmaal zijn een paar ter nader overweging aangehouden en met een daarvan deed zich het ongewone geval voor, dat de aanhouding geschiedde op ver zoek van der. betrokken minister. Het was de conclusie op een adr*s van een z. i. onrecht vaardig ontsiagen schrijver bi] het Departe ment van Koloniën. Minister C o 1 ij n ver klaarde ronduit, dat hij niet voldoende op de hoogte was van de zaak, daat hij, waar de betrokken commissie eenstemmig afwijzend had geconcludeerd, overtuigd was geweest, dat de zaak onder den hamer des voorzitters zou doorgaan. Nu echter o a de heer J o e - kes (v. d.) ernstige bezwaren tegen die con clusie had ontwikkeld, meende hij verstandig te doen aanhouding van de zaak te verzoeken ten einde zich van de zaak. een erfenis zijns voorgangers op de hoogte te stellen. Ook het adres van de heeren Broersma te Bergen (N.-H.) over een aannemingskwestie wilden sommige leden onder aanvoering van den heer D u y s is. d- a. p aangehouden zien ter wille van een nader onderzoek, doch de overgroote meerderheid eer Kamer 70 tegen 9 stemmen, verklaarde zich daartegen. Na afdoening van eenigc wetsvoorstellen, o a betreffende der invoei van roggebloem en van gloeilampen, heeft de Kamer een groot deel van den beschikbaren tijd gewijd aan een suppletoire begrooting van minister Slotemaker de Bruine, in de eerste plaats strekkende tot bezuiniging op de keurings diensten. waartegen mej. Groenewtg (s d a. p-enige bezwaien ontwikkelde, in de tweede plaats bedoelend een bediag van ruim een milfioen toe te staan ten einde een rentedragend /oorschot tt verleenen aan de Nederlandscne Thermo-C hemische Fabriek te Amsterdam voor de oprichting van en ckntrurtor (inrichtmg voor de machinale verwerking van cadavers) te Woerden. Tegen dit laatste verhieven zich van alle kanten stemmen van allerk' politieke richting. Voor standers van het crediet waren alleen de heeren V a n d e r S1 u i s (s. d. a. p.) en Bakker (c h.) maar daartegen deden zich achtereenvolgens hooren de heeren Van Voorst (r. k.). Schi'ihuis (v. d.), Westerman (nat. herst.). K- ter Laan (s. d. a p I o v i n k (c. h.). L. de Visser (comm.), Roest am (comm), Boen (lib.) en Vervoorn (plattel.) Zij wezen er op, dat de toestand inderdaad niet zoo is. dat er staatstusschenkomst noodig is. De bestaande d^structoi te Overschie doet behoorlijk zijn werk, evenals de destrurtors in het r.oorden des lands. Bovendien worden de gemeenten ten zeerste gedwarsboomd in hun plannen om zoo noodig in samenwerking, destructors op te richten, terwijl hier eenvoudig een par ticuliere onderneming, die er niet in geslaagd is de noodige gelden bijeen te brengen om haar bedrijf uit te breiden, met staatsgeld in de mogelijkheid wordt gesteld haar plannen ten uitvoer te brengen. Minister Slotemaker zette hiertegen over uiteen de noodzakelijkheid van centrali satie van het destructiebedrijf, waardoor de volksgezondheid zou worden bevorderd. Over de beteekenis van het bedrijf van de Thermo-Chem:sche Fabriek weigerd hij in het openbaar zich uit te spreken, maar wel wees hij er op, dat het aangevraagde crediet als een maximum is te beschouwen en dat het de fabriek op het cogenblik zoo naar wensch gaat, dat er lang geen millioen noodig zal zijn om het reeds met succes werkende bedrijf in de gelegenheid te stellen zich uit te brei den. Intusscnen verklaarde de minister, dat hij bij afwijzing van zijn voorstel raar an dere wegen zou zoeken om aan het reeds af gesloten contract gevolg te geven. Nadat er was gerepliceerd, werd wel de suppletoire begrooting goedgekeurd; echter werd eersi het artikel betreffende de steun aan de Therino-Chemische Fabriek met 50 tegen 19 stemmen verworpen. De rest van de middagvergadering is ge wijd geweest aan de wijziging van de Bak kerswet, ten einde de mogelijkheid open te stellen mei den arbeid een uur vroeger te beginnen en wel ïeeds om 5 uur. De heer Schapei (s. d. a. p.) vreesde dat met dit voorstel een eerste stap werd ge daan tot wederinvoering van den nacht arbeid. De heer S m ee n k (a. r.) aarzelde er zijn stem aan te geven, omdat straks misschien het aanvangsuur op 4 uur zal worden ge steld. Hij informeel de tevens hoe het stond met de hotelbakkeiiien. Vallen die ook onder de wet? Óok de heer K u i p e (r. k.) vreesde voor de gevolgen van deze verslapping van de wet. Mej. mr Fr. K a t z (c. h pleitte vooi het openstellen van de mogelijkheid om reeds vroeger klein brood, zocals kadetjes verkrijgbaar te stellen; technisch behoeft daartegen geen bezwaar te bestaan Minister Slotemaker de Bruine zette uiteen, dat dit voorstel slechts beoogt een technische iout te herstellen, doch dat er van zijn kant geen poging zal worden ge daan tot terugkeer tot den nachtarbeid. Van versent kadetjes wilde hij niets weten; de af levering van klein orood op 'een vroeger uur is om de practische gevolgen onmogelijk. Morgen zal over deze wetswijziging ge stemd worden. Bij den aanvang der vergadering is mr W. C. Wendelaar (lib.) als opvolger van mr. Knottenbelt na beëediging geïnstalleerd. De heer K u p e r s (s. d a. p.) vroeg hierna verlof den minister voor Sociale Zaken te interpe'leeren naar aanleiding van de be sluiten in zake de verlaging van den steun aan werkeloozen. Hierover zal morgen beslist worden. Gerechtelijke plaatsopneming. Gisteravond te 8 uur heeft de eerste gerech telijke plaatsopneming inzake het proces be treffende den brand in het rijksdaggebouw plaats gehad, die door meer plaatsopnemin gen in de eerstvolgende dagen zal worden gevolgd. Gisteren ging het er om, de waarde vast te stellen van de verklaring van den ge tuige Thaler, letterzetter, die met groote ze kerheid onder eede heeft verklaard, dat hij heeft gezien, hoe twee personen door het ver nielde venster van het restauratievertrek in het rijksdaggebouw zijn binnengeklommen. In de nabijheid van het rijksdaggebouw hadden zich reeds vóór 7 uur vele duizenden verzameld, om iets van de gebeurtenissen te kunnen zien. De afzetting is echter buitenge woon streng. De rondom het gebouw opge stelde politiecordons maken het onmogelijk, het gebouw te naderen. Talrijke politie-agen- ten onderzoeken degenen, die, voorzien van een bewijs, de afsluiting mogen passeeren, op wapenen. De Hermann Göringstraat is voor het verkeer afgesloten. Hier kunnen alleen de leden van den Senaat en degenen, die onmid dellijk bij het proces betrokken zijn, passee ren Hier worden ook de verdachten in het gebouw gebracht. De Königsplatz voor den rijksdag wordt slechts door enkele lampen verlicht. De verdachten arriveeren. Kort nadat op het bordes de eerste getui gen zijn aangekomen, arriveeren precies te 8 uur ook degenen, die onmiddellijk bij het proces betrokken zijn: de rechters onder lei ding van den president dr. Bünger, de beide vertegenwoordigers van het openbaar mi nisterie, de deskundigen, de verdedigers en de tolken, verder de gedagvaarde ooggetuigen Flöter en Thaler, de echtparen Kuhl en Freu- denberg, opperwachtmeester Buwert, wacht meester Poeschel en getuige Boguhn. Tegelij kertijd worden uit het rijksdaggebouw ook onder politiebewaking de verdachten naar buiten gebracht: Van der Lubbe, Torgler, Popoff en Taneff. Dimitroff, die zooals be kend tot nader order van de behandeling is uiteesloten, blijft in de gevangenis. De eigenlijke plaatsopneming begint er mede, dat men zich begeeft naar het einde van den rechtschen oprit aan de Simson strasse. waarbij de verdachten worden mee gevoerd. Intusschen is voor het rijksdaggebouw zoowel als in het gebouw dezelfde verlich ting als op den avond van den brand aange bracht. Het schouwspel begint - De verdachten staan thans aan het bene deneinde van den oprit in een rij naast el kaar, bewaakt door twee politie-agenten. Torgler, Popoff en Taneff volgen met belang stelling de gebeurtenissen, terwijl het hoofd van Van der Lubbe zooals gewoonlijk diep op zijn borst is gezonken. De getuige Flöter neemt dan de plaats in, waar hij het inklim men van den brandstichter heeft gezien en toont, hoe hij opperwachtmeester Buwert zijn mededeeling deed. Dan slaat Buwert den zelfden weg in, die hij op den avond van den brand heeft genomen. Ook getuige Thaler wijst den weg, die hij in de Simsonstrasse, de hoek omslaande, heeft genomen. De groote booglamp, die den Königsplatz verlicht, wordt dan gedoofd om de verlich ting gelijk te maken aan die van den bewus- ten avond. Slechts een gaskandelaber geeft nog een zwak licht. Een politie-beambte klimt door het onderstuk van het linker venster in het restauratievertrek naar binnen, eerst zon der fakkel. De man is voor alle betrokkenen zeer duidelijk zichtbaar. Dan wordt een fak kel aangestoken. De beambte klimt dan met den fakkel door het raam. Getuige Flöter slaat dit gade van zijn plaats beneden aan den oprit, evenals op den avond van den brand, terwijl getuige Thaler op den oprit staat. Naast Thaler staat opperwachtmeester Buwert. De beide laatste getuigen geven nauwkeurig aan, hoe zij het lichtschijnsel hebben gevolgd. De fakkeldrager heeft zich intusschen naar de gelijkstraatsche verdie ping begeven. Door de melkglasruiten ziet men duidelijk het schijnsel van den fakkel, die zich door de benedenvertrekken beweegt Alles nauwkeurig onderzocht. Opperwachtmeester Buwert geeft vervol gens aan, hoe hij op het voorlaatste venster heeft geschoten, waar de fakkeldrager was blijven stilstaan. Dan wordt de oprit weder ontruimd en met den stopwatch worden de tijden vastgesteld, die de van verschillende zijden komende voertuigen noodig hadden. De fotografen zijn daarbij voortdurend in actie en leggen met bliksemlichtopnamen de verschillende momenten vast. Daarna begeven de aanwezigen zich naar portaal 2 in de Simsonstrasse. Ook de ver dachten worden daarheen geleid. Getuige in- Storm aan de Deensche kust. (Buitenland.) Roofoverval op Parijsche bank. (Buitenland Aanslag op Oostenrijksch staats man (Buitenland.) Het proces-v. d. Lubbe. (Buiten land.) Prof. Dr. Jules Persijn overleden. (Buitenland.) De Nederlandsche omroep in ge vaar? (Radio) Vechtpartij en brandstichting na een bruiloft te Haaksbergen; eenige arrestaties. (Binnenland.) Kloostergebouwen te Arcen (L.) afgebrand. (Binnenland.) Het gebouw van de ammoniak- fabriek bij de gasfabriek uitge brand. (Stad en omgeving.) Zie verder eventueel Laatste Be- richten. genieur Boguhn loopt als op den bewusten avond langs het huis en beschrijft de gestal te van den forschgebouwden man en in wel ke richting hij is weggeijld in de richting van de Siegessale. Daarna is de plaatsopneming van gisteren geëindigd. De verdachten worden in drie ge sloten gevangen is wagens, die in de Simson strasse gereed staan, naar de gevangenis te ruggebracht. DE DERDE ZITTINGSDAG. Wat het onderzoek opleverde! De proceszitting van heden wordt met bij zondere spanning tegemoet gezien, aangezien men verwacht, dat mededeeling zal worden gedaan van de resultaten van het onderzoek van gisteravond bij het rijksdaggebouw Bo vendien zal vandaag een aantal zeer belang rijke getuigen worden gehoord van de politie beambten nogmaals luit. Lateit en wacht meester Pöschel, evenals wachtmeester Lo- sigkeit,-die zich op den avond van den brand in gezelschap van den luitenant bevond. Het is ruim half tien, als de zitting wordt geopend De president van den senaat dr. Bünger deelt mede, dat het onderzoek bij den rijksdag van gisteravond helaas niet zooda nig in het bijzijn van het publiek en in het bijzonder van de pers kon geschieden, als de rest van het proces. Geconstateerd kon echter worden, dat het onderzoek had bijgedragen tot het ophelderen van punten van tegen spraak in de verschillende getuigen verkla ringen, evenals tot toelichting van deze ver klaringen. In het bijzonder hebben enkele ge tuigen in afwijking van hun hier gedane ver klaringen deze ter plaatse niet kunnen beves tigen, dat zij meer dan één man achter de matglazen vensters van de beneden verdie ping hadden zien loopen. Een dergelijke mogelijkheid was reeds eer der geopperd, doch het bezoek van gisteren had slechts ten doel de plaatselijke omstan digheden en den lichtval te laten beoordeelen door degenen, die hiertoe in staat moesten zijn. De proc.-gen. dr. Werner: Ik wil mij voor behouden om bij gelegenheid later erop terug te komen of werkelijk als vaststaand zal kun nen worden aangenomen, dat beneden slechts één man heeft geloopen. Ik behoud mij de appreciatie van de resultaten van het onder zoek voor. Slechts één man is gezien. President: Ik wil nogmaals verklaren, dat ik niet heb beweerd, omtrent de waarde van de resultaten, ik meen slechts de resultaten te moeten meedeelen, nl. dat gisteravond geen enkele getuige heeft verklaard, beneden meer dan één man te hebben zien loopen. Ik heb slechts meegedeeld, wat iedere aanwezige, wanneer hij voldoende dichtbij had kunnen komen, had kunnen constateeren. Dimitrof s advocaat, dr. Teicher, verzoekt den senaat ter ontlasting van den Bulgaar- schen beklaagde een aantal getuigen a dé charge te hooren. Hierdoor zal o.a vastgesteld kunnen wor den dat een verwissebng van den persoon van Dimitrof niet slechts theoretisch mogelijk is, doch in de praktijk inderdaad in twee ge vallen is voorgekomen. Ter ontlasting van de beklaagden Popoff en Tanef verzoekt dr. Teicher alle kellners van café „Bayernhof" en majoor Schöder te hooren. Voorts stelt dr. Teichert voor, verschillende getuigen uit Moskou te hooren in verband met Popoff's verblijf in de Sovjet-Unie. Den juridischen adviseur der communisti sche rijksdagfractie wil hij gedaagd zien om te verklaren of Popoff ooit in zijn kamer in het rijksdaggebouw is geweest, terwijl hij verder verschillende getuigen wenscht te hoo ren over Popoff's kleeding en verder alle kell ners van het restaurant Aschnger in de Pots- dammerstrasze om te doen vaststellen of Popoff en Tanef op den dag van den bra-nd 's middags tusschen vier en 6 uur in het res taurant zijn geweest De afrekening van de regeering met de sociaal-democratische partij schijnt zich in een zeer snel tempo te voltrekken. Sinds ut persconferentie van dr. Deutsch met enkeie Engelsch-Amerikaansche journalisten hebben de gebeurtenissen een snellen loop genomen Het bijeenroepen van het buitengewone par tijcongres tegen Zaterdag, de conferentie van het vakverbond, en tenslotte de groote poli tieke betooging Zondag, bij gelegenheid van het veertigjarig jubileum van een zangveree- niging, hebben de zaak aan het rollen ge bracht. De Arbeiter Zeitung, het officieele or gaan der socialisten is reeds geruimen tijd geleden onder verscherpte preventieve cen suur geplaatst, waarbij men zich zal herin neren dat een paar maanden geleden als pro test tegen dezen maatregel een algemeene zet- tersstaking is beproefd, die echter binnen kor ten tijd ineenstortte. De laatste dagen is de Arbeiter Zeitung voortdurend in beslag ge nomen. Vandaag is de eerste beslissende maatregel van de regeering tegen de sociaal democraten losgekomen, aldus de N.R.Crt., misschien de belangrijkste sinds de ontbin ding van den republikeinschen schutters- bond; de bondskanselarij welke gedurende de afwezigheid van Dollfuss door baron Fey wordt geleid, heeft voor een maand den vrijen verkoop van de Arbeiter Zeitung verboden, nadat een dag te voren de zangvereeniging. die aanleiding tot de politieke betooging ge- feven had, reeds was ontbonden. De Arbeitei eitung mag voortaan alleen nog maar via de post bezorgd worden en dat tegen dubbel tarief. Deze maatregel is dubbel hard voor de sociaal-democratie nu zij juist een paar dagen voor het congres los komt. Het is zeer kenmerkend dat ook de niet- socialistische pers voor deze knotting van de Arbeiter Zeitung geen vriendelijk woord kan vinden, doch integendeel met alle voorzich tigheid, welke de censur gebiedt, critick uit oefent op dezen maatregel en er op wijst, dat hij niet uitgaat van den bondskanselier of van den ministerraad, doch van den vice- kanselier, wiens krijgshaftige houding tegen over de sociaal-democratie berucht is. Een enkele uitzondering vormt het Neue Wiener Journal, dat zich sinds eenigen tijd tezamen met het onbeteekenende middagblad Freiheit tot de spreektrompet van den scherpsten anti socialistischen koers heeft opgeworpen. E>eze beide bladen noemen den maatregel tegen de Arbeiter Zeitung onvoldoende en eischen ont binding van de partij, die de laatste dagen door ophitsing van het buitenland tegen Oos tenrijk hoogverraad heeft gepleegd. De offi cieele Wiener Zeitung, de Reichspcst en an dere regeeringsbladen zeggen, dat de Arbei- ter Zeitung herhaaldelijk vermaand is, haar geschrijf tegen den koers van de ,e staken. Daar deze vermaningen niets ne^r\n opgeleverd, is thans een laatste waarschu wing verstrekt, waarbij de bondskanse.arij in zoover toegeeflijk is -nr"-'r"dm doo der maatregel slechts voor een maa* d te laten

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1933 | | pagina 1