DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het schandaal van Bayonne.
Saqdii&scfi Oveczkht
LBuitenland
No. 6
Maandag 8 Januari 1934
136e Jaargang
Het is gebleken, dat de thans on
vindbare oplichter Siavisky het plan
had, het Fransche publiek voor 500
mitlioen francs op te lichten.
Grootste zwendel van deze eeuw
WAT DOLFUSS OVERKWAM.
Waf vandaag de
aandacht trekt...
(Zie voor nadere bijzonderheden
eventueele laatste berichten).
BOMMEN OP CRICKETVELD.
COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franc door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regei meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Van tijd tot tijd wordt de wereld verrast
en in sensatie gebracht door schier onge
looflijke oplichtingen en bedriegerijen.
De affaire, die zich thans afspeelt te
Bayonne in Frankrijk, en waarin de Rus
Stavisky de hoofdrol speelt, is wel een bij
zonder sterk staaltje van geraffineerdheid
en corruptie, en met het volste recht kunnen
we dan ook spreken van „den grootsten
zwendel van deze eeuw".
Men zou Stavisky een geboren oplichter
kunnen noemen. Hij is ongetijfeld een genie,
maar een genie in de misdaad.
Hij werd in het jaar 1886 in Rusland ge
boren, maar reeds in zijn jeugd verhuisde
hij naar Parijs. Het is merkwaardig genoeg,
dat hij eerst in 1916 in nadere connectie met
de politie kwam naar aanleiding van eenige
oplichtingen en chequevervalschingen. Maar
hij werd weer vrijgelaten. Sindsdien ging
het in stijgende lijn met de misdadigheid
De zwendelarijen werden steeds groot-
scheepscher opgezet, de kapitalen, die met de
oprichting van ondernemingen gemoeid gin
gen, werden voortdurend grooter. Alleen
werden zij niet in de de zaken gestoken door
Stavisky, maar door de min of meer lichtge-
loovige menschen, die aandeelen en obliga
ties namen.
Van 1923 dateert de fraaie historie van
de Trust des Cinémas en eenige andere
maatschappijen, alle slechts opgericht ter
oplichting van de beleggers. In 1928 trachtte
de brutale zwendelaar zelfs beslag te leggen
o:p den Eiffeltoren, bewerende, dat de Fran
sche staat hem het gebruik van den zender
had verpacht.
Bij dat alles leidde Stavisky een buitenge
woon luxueus leven en groote bedragen
bracht hij door.
Hoe Stavisky werkte!
Wat nu betreft de laatste misdaad van
den Rus, de affaire Bayonne: Fransche
J'ournalisten hebben den substituut-officier
rontaine te Parijs gevraagd, hoe het moge
lijk is geweest, dat men Stavisky toestond
een maatschappij op te richten, terwijl zijn
verleden zoo uiterst ongunstig was. Fontai-
ne heeft geantwoord:
„De maatschappij is volkomen regelmatig
opgericht. Wel was de bedoeling van Sta
visky twijfelachtig. Hij was voornemens 500
millioen francs der vruchten van de publie
ke spaarzaamheid voor zich te verwerven.
Maar de aandeelen waren niet uitgegeven,
ongetwijfeld waren zij nog niet gedrukt, en
alleen die stukken zouden een bewijs hebben
mogelijk gemaakt op grond waarvan wij de
hand op den oplichter hadden kunnen leg
gen."
Het schijnt, dat de groote Fransche pers
een oogenblik overbluft is geweest door de
enorme cijfers van de gepleegde misdaad,
want gedurende eenige dagen hebben de
bladen zich, in afwachting van nadere in
lichtingen, zeer gereserveerd gehouden. Die
nadere inlichtingen moeten zeer beslist zijn
geweest, want daarna heeft de pers met
grooten nadruk geprotesteerd tegen het
feit, dat Stavisky altijd ongestraft is geble
ven. Die ongestraftheid, zegt men, heeft de
laatste groote misdaad van den Rus als het
ware uitgelokt.
Niet van belang ontbloot is ook de verkla
ring van den schatter in de „Credit Muni-
cipal", de stadsbank van leening te Bayonne
Deze schatter, Cohen, verklaarde:
„Ik heb nooit een kasbon gezien en ik
wist niets van de geheele oplichterij. Ik nam
de panden in ontvangst en stelde het bedrag
vast, dat daarop werd geleend. De maga
zijnmeester pakte de voorwerpen in zonder
dat ik daarbij tegenwoordig was. Ik herhaal
dus, dat ik geen flauw vermoeden had van
de wijze, waarop Stavisky te werk ging.
Maar ik veronderstel, dat Tissier, dien men
voor een volslagen imbeciel wil laten door
gaan, wel degelijk zijn verstand had.
Stavisky, de machtige.
Stavisky zelf is machtig, zeer machtig, en
lij maakt gebruik van aanzienlijke relaties
met politieke, financieele en politiekringen"
Het doen van correcte zaken met een man
van slechte reputatie, dat was eigenlijk de
subtiele taak van degenen, van wier mede
werking Stavisky zich verzekerd had. Het
blijkt echter ook, dat de Rus een zeer groo
ten invloed had en daarom onderzoekt de
justitie, in hoeverre zijn slachtoffers er ken
nis van hebben gedragen, dat de zaken min
der regelmatig werden en op welk punt hun
stilzwijgen hen eventueel medeplichtig heeft
gemaakt.
Het mechanisme van de oplichting was
overigens zeer eenvoudig. Tissier, de direc
teur van de bank van leening, bezat bons,
die in blanco door een administrateur waren
geteekend, vulde de talon en het controle
strookje correct in voor bedragen van 104
tot 1000 francs en overhandigde aan den
cliënt de bon, waarop het bedrag tot
500.000 of een millioen francs verhoogd
was. Zoo konden de kasboeken niets onthul
len en daar de aflossing der bons pas na
twee jaar of langer plaats vond, was deze
werkwijze zeer vruchtbaar, want er was tijd
genoeg voor het bedrijven der schelmstuk
ken.
Tissier beweert, dat hij nooit het geld be
waarde, maar alle ontvangen bedragen on
middellijk doorzond naar een Parijsche
maatschappij, die a's tusschenpersoon voor
Stavisky dienst deed.
De stad Bayonne.
Men moet bij het lezen van de cijfers wel
getroffen worden door de grootte. Deze ba
lans van 150 millioen obligaties, die nog
niet volkomen is, demonstreert de merkwaar
dige functie van de Stadsbank van Leening
van Bayonne, de stad van 30.000 inwoners-
Het is duidelijk, dat het meerendeel dezer
ondernemingen vertrouwden op bepaalde of-
ficieele aanbevelingen en op administratieve
garanties.
Het schijnt, dat ook Lyon en omgeving
niet zonder kleerscheuren zullen blijven.
Daar hebben handlangers van Stavisky ge
werkt. Drie dezer individuen, tegen wie een
beschuldiging zal worden ingebracht, wor
den gezocht.
Regeeringspersonen gecompro
mitteerd?
Verschillende Fransche kranten nemen
geen blad voor den mond en uiten beschuldi
gingen tegen regeeringspersonen en andere
vooraanstaande autoriteiten. Vooral minister
Dalimier krijgt er van langs.
Op het oogenblik nl. dat de obligaties van
„Credit Municipal" werden uitgegeven, heeft
Dalimier de tegenwoordige minister van ko
loniën een circulaire tot de ondernemingen
gericht, waarin hij het nemen van obligaties
van stadsleenbanken aanbeval. Deze circu
laire was gedateerd op eind Juni, zij is on
langs nogmaals gepubliceerd en de authenti
citeit is onweerlegbaar. Hoewel Dalimier niet
speciaal de obligaties van Bayonne heeft
aanbevolen, werd de circulaire uitgebracht
juist op het moment, dat Stavisky zijn obliga
ties te Lyon ging verspreiden.
Intusschen heeft Dalimier elke verstand
houding tot Stavisky categorisch ontkend,
terwijl de minister-president Chautemps ver
klaard heeft, dat de regeering vastbesloten is,
met kracht op te treden en zonder aanzien
des persoons de waarheid na te speuren
De „Mafin" schrijft: „De verzekerings
maatschappijen hebben voor meer dan
200.000.000 ingeteekend on valsche obliga
ties van „Crédit Municipal de Bayonne": dat
is voor een deel te wijten aan de dringende
uitnoodiging van den minister van arbeid en
sociale zorg, die aan de maatschappijen had
geschreven: „De minister van handel ver
zoekt mij U er aan te herinneren, dat de emis
sie van obligaties der stedelijke leenbanken
door Uw aankoopen vergemakkelijkt zou
worden". Bovendien heeft de maire van
Bayonne, tevens voorzitter van den raad van
beheer der bank, in herinnering gebracht, dat
cfc bank werkte onder controle van den staa
Derhalve is de verantwoordelijkheid van
den staat betrokken in dit ontzettende schan
daal, dat een groote massa- kleine lieden
dreigt te ruïneeren.
Een onverkwikkelijke eeschiedenis
Wie zegt controle, zegt controleur. Wie
w«s de staatscontroleur van de „Crédit Mu
nicipal de Bayonne"? Hoe heet hij? Wie wa
ren zijn chefs? Waar zijn zijn rapporten
Waarom wacht de rechter van instructie met
het onderzoek op dit punt? Waarom talmt
het parket te Bayonne met het zenden van
een rogatoire commissie naar Parijs, opdat
men aankloppe bij het ministerie van finan
cies?
Steeds wordt herhaald, dat het recht zijn
loop moet hebben, bij grooten zoowel als bij
kleinen. Inderdaad. En wanneer de grooten
zich verschuilen achter het scherm van den
staat, moet dat scherm omgeworpen worden
en rekening en verantwoording worden ge
vraagd van de grooten als van de kleinen
Zoo ver de „Matin". Hier blijkt duidelijk,
hoe groot de verontwaardiging der Fransche
publieke opinie is. Den afloop dezer onver
kwikkelijke historie kan nog niemand voor
zien. Maar het lijkt niet onwaarschijnlijk, dat
er nog groote verrassingen zullen komen.
Intusschen is Je hoofdpersoon uit deze
unieke historie, de reus-zwendelaar Stavisky,
verdwenen. Men kan hem niet vinden. Hij Is
even geniaal in het ontsnappen als in het
oplichten.
Het gesprek van den dag.
De groote bankdeiacle van Bayonne vormt
het gesprek van dpn dag in geheel Frankrijk
Ock in parlementaire kringen staat de af
faire in het middelpunt der belangstelling
Het aantal interpellatie aanvragen stijg;
voortdurend. In de eerstvolgende dagen zal
de Kamer te beslissen hebben over het vast
stellen van een tijdstip voor de debatten be
treffende deze interpellaties.
Burgemeester van Bayonne gear
resteerd.
De door den rechter van instructie bevolen
arrestatie van den burgemeester van Bayon
ne, afgevaardigde Garat, is gistermiddag na
een verhoor van Garat ten uitvoer gelegd.
Een confrontatie van Garat met den gearres
teerden directeur van de leenbank. Tissier is
nog niet geschied.
De rechter van instructie heeft Garat van
het volgende beschuldigd: diefstal, valsch-
heid in geschrifte, gebruik van vervalschte
documenten, verduistering van documenten,
resp. ope bare middelen, bedrog of mede
plichtigheid daarbij misbruik van vertrou
wen. Burgemeester Garat is reeds gister
avond in de stedelijke gevangenis opgesloten.
Controleur willoos werktuig in
de handen van Tissier.
Uit het in de affaire te Bayonne ingestelde
onderzoek is gebleken, dat de kasbons, die
zijn uitgegeven over kleinere bedragen, volle
dig door contanten gedekt zijn.
De controleerende ambtenaar van de „Cré
dit Municipal" moet overigens een willoos
werktuig zijn geweekt in de handen van Tis
sier, die omgekeera'zijn bedriegerijen zoo
lang heeft kunnen bedrijven, doordat de con
troleerende ambtenaar voor een eerlijk man
doorging.
De vrouw en de kinderen van
Stavisky verdwenen.
De echtgenoote van den oplichter Stavisky,
die sedert acht dagen in een eerste-klas hotel
te Parijs heeft gewoond, is sedert gistermor
gen vroeg met haar kinderen verdwenen. De
hoteldirectie verklaarde, dat zij eerst door de
in de vertrekken van mevr. Stavisky verrichte
huiszoeking er achter was gekomen, dat men
de vrouw van Stavisky gastvrijheid had ver
leend. Zij had zich in het vreemdelingenboek
laten inschrijven als mevr. Simon.
DE KERKSTRIJD IN DUITSCHLAND,
De strijd tusschen de orthodoxe Duitsche
geestelijkheid en de extreme nat. soc. invloe
den in de evangelische kerk heeft Zondag
een hoogtepunt bereikt. Honderden gema
tigde predikanten hebben gister openlijk de
handschoen toegeworpen aan Rijksbis
schop Mueller door het van den kansel
voorlezen van een manifest, waarin gepro
testeerd wordt tegen zijn „dictatorschap en
incompetentie".
In een Zaterdag uitgevaardigde order
verbood Rijksbisschop Mueller de bespre
king op den kansel van politieke kwesties en,
aangezien men aanneemt, dit dit bevel op
wensch van Hitier is gegeven, beschouwt
men algemeen het voorlezen van het mani
fest als een opstaan tegen den rijkskanse
lier zelf. In het manifest wordt er op ge
wezen, dat het evangelie in het grootste
gevaar verkeert.
DE TEGENSTELLING
ARISCH—NIET-ARISCH.
De Pruisische minister van binnenlandsche
zaken heeft den regeeringspresidenten op
dracht gegeven, in het openbaar belang op
te treden tegen het aannemen van kinderen,
wanneer het contract gesloten wordt tusschen
een Arische en een niet-Arische partij.
TITULESCU BLIJFT ROEMEENSCH
MINISTER VAN BUITENLANDSCHE
ZAKEN.
De Roemeensche minister van Buiten-
landsche Zaken, Titulescu, heeft zich thans
definitief bereid verklaard, ook in het kabi
net Tatarescu de portefeuille van Buiten-
landsche Zaken te blijven behouden. Hier
mee is de Roemeensche regeeringscrisis, die
door den moord on minister-president Duca
ontstond, definitief opgelost.
Roemenië zal ongetwijfeld thans dezelfde
koers volgen in de buitenlandsche politiek,
als tot nog toe. Aangezien Titulescu reeds
onder het vorige kabinet de strenge maat
regelen tegen de IJzeren Garde en andere
rechts-extremistische organisaties heeft ge-
eischt, die Tatarescu thans neemt, staat ook
de binnenlandsche koers van het nieuwe ka
binet vrijwel vast.
Zijn voorwaarden.
Naar van welingelichte zijde verluidt zou
Titoelescu als voorwaarde voor zijn toetre
den tot het kabinet-Tatarescoe het aftreden
hebben geëischt van den minister van oorlog,
generaal Uica en vervanging van den Roe-
meenschengezant te Parijs, Cesanioe.
Verder zou Titoelescu hebben geëischt, dat
verschillende mutaties plaats zouden vinden
op hooge bestuursposten, vooral in de gen
darmerie in het politie- en veiligheidswezen.
Het schijnt, dat de eerste voorwaarden van
Titoelescu reeds zijn aanvaard en dat gene
raal Uica zal aftreden en de Parijsche ge
zant zal worden vervangen.
In plaats van generaal Uica zou generaal
Antonescoe minister van oorlog worden.
Deze was tot dusverre de gedelegeerde van
Roemenië bij de ontwapeningsconferentie en
wordt geacht een vertrouwd medewerker
van Titoelescu te zijn. Naar het schijnt
staat de eisch van Titoelescu inzake een wij
ziging in het ministerie van oorlog in ver
band met zijn ontwaneningspolitie. De Pa
rijsche gezant Cesianoe zal tot hofmaar
schalk worden benoemd.
ZAL DE FRANSCHE REGEERING
AFTREDEN?
Regeeringsmoeilijkheden.
De Matin meldt, dat minister-president
Chautemps den minister van koloniën heeft
verzocht ontslag te vragen. Deze heeft het
verzoek evenwel van de hand gewezen. Chau
tmeps heeft hierop het aftreden van het ge
heele kabiniet in overweging genomen. Dit
zou heden (Maandag) plaats vinden.
Naar het blad voorts meldt, is te verwach
ten, dat de president der Republiek, Lebrun,
de ontslagaanvrage va. het kabinet zal aan
vaarden en Chautemps zal opdragen het ka
binet te reconstrueeren. Dit gereconstrueerde
kabinet zou zich dan Dinsdag aan de Kamer
voorstellen. Chautemps zal trachten zich van
de medewerking van Herrict te verzekeren.
Doch de kanselarij van den minister-presi
dent ontkent nfficiëel al'e geruchten, dat
Chautemps aan Dalimier verzocht zou heb
ben af te treden.
Zondagmiddag heeft Chautemps opnieuw
een onderhoud gehad met Dalimier: hierom
trent werd evenwel niets medegedeeld.
In Fransche kringen neemt men aan, dat
Dalimier eerst heden 'n den ministerraad zal
beslissen of hij af zal treden.
In verband met de Zaterdag gehouden huis
zoeking in de bureaux van La Volonté. meent
de Echo de Paris je kunnen melden, dat Sta
visky relaties met de Volonté heeft onderhou
den. In December 1932 heeft de Volonté vol
gens de bewering van Echo de Paris haar
advertentierubrieken verpacht aan een onder
neming van Stavisky, de Sapiens Cie, tegen
de verplichting, dat Sapiens alle voor de
uitgifte van het blad ''olor.té noodige uitga
ven op zich neemt. Toen :'n Juli 1933 de Sa
piens dezp verplichting niet meer is nageko
men. is zij gerechtelijk gelmrideerd.
Het Socialistische blad L'Appel beweert,
dat het zeker schiint te zijn, dat de Panische
politie-prefect Chianjoe nog eenige dagen ge
leden de gast is geweest van Stavisky.
TOT LEVENSLANG VEROORDEELD.
Irmscher. die verdacht werd van moord op
den hoofdwachtmeester van politie Lauken-
mann op 12 October 1932, is te Hamburg
veroordeeld tot levenslange tuchthuisstraf
en verlies van eererechten. De medebeklaag-
den Prinz en Jung werden veroordeeld tot
resp. 15 en 7 jaar tuchthuisstraf.
HONGERSTAKING IN OOSTENRIJK.
In het concentratiekamp.
De in het concentratiekamp Woellersdorf
opgeslotenen zijn in hongerstaking gegaan,
hetgeen men afleidt uit het feit, dat door het
ziekenhuis in WienerNeustadt het verzoek
is gericht tot de psychiatrische kliniek in
Weenen om 90 plaatsen open te houden. Er
zijn echter slechts 6 personen langs een om
weg van het ziekenhuis naar de kliniek ge
bracht, 3 nat. soc. en 3 communisten. Er
verluidt, dat de in de kliniek opgenomenen
od aandrang van de doktoren de hongersta
king reeds hebben opgegeven. Zij worden
bewaakt door een viertal politieagenten die
in burger gekleed zijn.
DOODELIJK ONGELUK.
Bij skikampioenschappen.
Bij de skikampioenschappen van Voralberg
op den Woegele bij Dornbirn in Oostenrijk
is een ernstig ongeluk gebeurd. De 20-jarige
skilooper Glatzl uit Dornbirn viel bij den
start over een hoop steenen en brak zijn
wervelkolom. Hij was onmiddellijk dood. De
wedstrijden werden afgelast.
Naar eerst thans bekend wordt, was Vrij
dagavond dr. Dollfuss met zijn gezin in
Gaming in Neder ■>stenrijk aangekomen.
Tijdens zijn verbliji aldaar werd de licht-
leiding onbruikbaar gemaakt en werd een
Het schandaal van Bayonne (Dag.
Overzicht).
Geen wapenstilstand in den Gran
Chaco. (Buitenland).
De toestand van den Japanschen
minister van oorlog Araki. (Buiten
land).
Het noodlot blijft den „Postjager"
achtervolgen. (Luchtvaart).
Verlaging telefoontarieven. (Bin
nenland).
Inwerkingtreding van den ver
hoogden tabaksaccijns vermoedelijk
op 1 Maart, waarna tot April nog
gelegenheid tot het inwisselen van
bons e. d. tegen cadeaux. (Binnen
land.)
Bij Pannerden een auto van de
pont gegleden; twee mannen ver
dronken. (Binnenland).
Te Naarden twee broertjes van 8
en 10 jaar in de vestinggracht in een
pas door een ijsbreker gemaakte
vaargeul geraakt en verdronken.
(Binnenland).
In de gemeente Someren (N B
een man doodgeschoten; aanleiding
was een familietwist. (Binnenland).
Roofoverval te Oss. (Binnenland).
Bij een brand te Hillegersberg o.a.
20 koeien omgekomen. (Binnenland)
Wethouder en gemeente-ontvanger
van Wervershoof gearresteerd als
verdacht van fraude met de aardap
pelvergoedingen. (Stad en omgeving)
aanslag gepleegd op de waterleiding, die in
de lucht vloog. Terzelfder tijd ontploften
verscheidene papieren bommen. Toen het
eindelijk na verscheidene uren gelukt was
een noodverlichting tot stand te brengen,
bleek, dat in alle straten metalen haken
kruisen waren gestrooid. De bondskanselier
verliet spoedig daarop het plaatsje.
ALLEEN NOG COLLECTIEVE
RADIORECLAME.
De Reclameraad der Duitsche Economie
zal verordenen, dat de radio niet meer ter be
schikking wordt gesteld tot het uitzenden van
reclameberichten van afzonderlijke firma's
Als motief wordt aangegeven, dat de radio
slechts propagandamiddel voor de geheele
volksgemeenschap moet zijn. De Reclame
raad heeft thans de reclameverzorging or
zich genomen.
ZES DOODEN BIT SPOORWEG
ONGELUK IN NATAL.
In den afgeloopen nacht ontspoorde in eei
bacht nabij Donnybrook in Natal in Zuid-
Afrika de uit Maritzburg komende, ongeveer
200 passagiers vervoerende, nachtposttrein
naar Durban. De locomotief en zes wagons
stortten van een helling naar beneden. Won
der boven wonder werden slechts zes perso
nen, de machinist en vijf negers, gedood.
WAPENLEVERINGEN NAAR HET
VERRE OOSTEN.
China Weekly Revue bespreekt in een arti
kel de afzetmogelijkheden voor waj>ens in het
Verre Oosten en schrijft, dat het geharrewar
in China een goede zaak is voor Engeland,
Amerika, Frankrijk en Tsjecho Slowakije
Van Augustus 1932 tot Augustus 1933
heeft' Engeland 46 millioen patronen, ontel
bare machinegeweren en tankwagens ge
leverd. In den laatsten tijd heeft Nanking in
de Vereenigde Staten voor 200.000 machi
negeweren en munitie besteld. Men verwacht,
alles althans voor het blad, de levering van
36 tanks en twee vliegtuigen, ieder met 2 ma
chinegeweren. Ook Japan is goed voorzien
van Chineesche orders en voert jaarlijks voor
ongeveer 400 millioen yen aan wapens en
munitie in China in.
De superintendant van politie te Tsjitta-
gong in Br.-Indië is gewond en een Hindoe
knaap gedood, toen drie bommen geworpen
werden tijdens een cricketmatch. Verder
werd een der daders van den bomaanslag
gedood, twee werden gewond, terwijl een
vierde in handen van de politie viel.
DE OVERSTROOMING BIJ ORBEY.
Berging van twee lijken uit de
electrische centrale.
Men is er gisteren in geslaagd, uit de
door de overstrooming van de waterwerken
vernielde electrische centrale van Orbey bij
Colmar, met veel moeite de lijken van twee
der negen om het leven gekomen employés te
bergen
