DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het Bayonne-schandaal in de
Fransche Kamer.
DxigeÜihsch Overzicht
Het afscheid vari burgemeester Wendelaar.
No. 10
Vrijdag 12 Januari 1934
Chautemps verklaart, dat een zeer
streng onderzoek naar de Stavishy-
aliaire zat worden ingesteld.
Relletjes bij het Kamergebouw
136e Jaargang
Wat vandaag de
aandacht trekt...
ALKMAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk f 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIENj
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voor dam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Directeur: C. KRAK.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Le roi est mort, vive le roi!
Zoo werd de dood van de Fransche ko
ningen uit het huis van Bourbon door een
kamerheer voor het openstaande venster van
een slaapkamer in het paleis te Versailles
aan het volk bekend gemaakt.
De koning is dood, leve de koning, want
op het zelfde oogenblik, dat Zijne Majesteit
het moede hoofd had neergelegd was de
troonopvolger tot vorst verheven en was
het vanzelfsprekend, dat het volk hem een
lang en gelukkig leven toewenschte.
v* ij .i_vi.ii geiUKKig iiiei meer in den tijd
van de Fransche koningen, wij treuren en
juichen niet meer tegelijkertijd, maar wij
worden wel voor het feit gesteld, dat wij op
denzelfden datum het hoofd van onze stad
zien heengaan en zijn opvolger zien komen.
Het was onze journalistieke plicht dien op
volger welkom te heeten zoodra zijn benoe
ming bekend werd en wat de courant betreft
staan wij dus voor het min of meer eigen
aardige feit, dat wij eerst vive le roi! hebóen
geroepen en in het blad van heden het le roi
est mort laten volgen.
Le roi est mort. dat is gelukkig slechts
beeldspraak, want het hoofd onzer gemeen
te is zoo gezond als hij maar wenschen kan
en vóór hem ligt een toekomst vol onbe
grensde mogelijkheden. Er zijn in verloop
van jaren burgemeesters onder heel wat
voor hen ongunstiger omstandigheden ver
trokken, mannen, die in de kracht van hun
leven door slechte onderlinge verhoudingen
ontslag vroegen of kregen, of die zich te
oud of te zwak voelden hun moeilijk ambt
nog langer te blijven vervullen.
Van dat alles is hier geen sprake. Burge
meester Wendelaar gaat ons verlaten op
eigen verzoek, niet omdat hij het met Alk
maar en zijn bewoners niet vinden kon,
maar eenvoudig omdat hij een eervol ambt
aanvaard heeft waarin zijn arbeid van groo-
ter beteekenis kan zijn.
Hij gaat heen omdat hij voor het gansche
volk als een zijner vertegenwoordigers in
ons parlement kan optreden, hij gaat ook
heen omdat een der oudste en beste politieke
partijen in den lande hem de eervolle maar
veelomvattende taak van het leiderschap
heeft opgedragen.
Als men weet dat hij, die ons thans ver
laat dit als een promotie beschouwt, dan
kan hier moeilijk van een droevig afscheid
worden gesproken. Toen wij bij zijn koperen
jubileum een artikel over burgemeester Wen
delaar schreven, hebben wij verzekerd, dat
wij er ons van hafte over zouden verheugen
als hij persoonlijk zoo bekend en beroemd
wordt, dat hij zijn tegenwoordige functie
met een van grootere beteekenis kon verwis
selen en dat wij zijn volgende earrière met
voldoening en belangstelling zouden volgen.
Burgemeester Wendelaar heeft inmiddels
de eerste schreden op het pad naar een mo
gelijk groote toekomst gezet en wij kunnen
ons voor hem daarover slechts verheugen.
Maar het is inderdaad juist, dat bij een
jubileum en een afscheid weinig in de toe-
Komst en veel in het verleden wordt gekeken.
Hoe vol illusies en toekomstplannen de
burgemeester van ons weg mag gaan, voor
ons blijft het feit, dat hij ons gaat verlaten
En op het oogenblik van afscheid nemen,
zien wij terug over zijn geheelen ambtstijd
in onze gemeente en vragen ons af wat deze
burgemeester voor Alkmaar geweest is. Da_
den en woorden, die in onze oogen goed of
minder gelukkig waren, worden dan niet
meer afzonderlijk bekeken, maar vormen een
geheel, dat een bepaald stempel draagt. De
beste historieschrijver en de meest juiste be
oordeelaar is hij, die het verleden rustig
laat bezinken omdat elk tijdperk het beste
kan bekeken worden als sympathieën en
antipathieën zijn uitgeschakeld en de tijd ge
leerd heeft of regeeringsdaden land en volk
al dan niet ten goede zijn gekomen. De
man, die in later jaren de geschiedenis on
zer stad zal boekstaven, zal het tijdperk-
Wendelaar volkomen objectief kunnen be-
oordeelen. Wij kunnen op dit oogenblik
slechts op onze indrukken afgaan en in het
algemeen deze conclusie trekken, dat, voor
zoover wij het zien kunnen, Alkmaar onder
burgemeester Wendelaar een rustigen en in
het algemeen voldoening gevenden tijd ge
kend heeft.
Het zielenaantal onzer gemeente is, zij
het ook niet met groote sprongen, vooruit ge
gaan, de stad zelf is vergroot door het bij
bouwen van nieuwe woonwijken, rampen van
beteekenis hebben onze gemeente niet getrof
fen, de bevolking is er in dezen algemeenen
malaisetijd niet slechter aan toe dan die van
talrijke andere gemeenten, er is rust en
evenwicht, er zijn geen scherpe tegenstellin
gen en er zijn in verloop van jaren vele goe
de werken tot stand gekomen, welke de be
teekenis onzer gemeente slechts kunnen ver-
grooten.
Bij dit afscheid moet de vraag worden be
antwoord in hoeverre dit aan de medewer
king van onzen burgemeester is te danken en
dan dient ruiterlijk erkend, dat hij steeds
zijn beste krachten voor het welzijn van de
stad heeft gegeven en dat geen moeite hem
te veel was om in allerlei omstandigheden
voor onze gemeente het beste te verkrijgen.
Wij weten, dat er hier ook menschen zijn, die
het vertrek van dezen burgemeester niet be
treuren en de heer Wendelaar zal zelf de
eerste zijn te erkennen, dat hij er niet altijd
in geslaagd is ieder tevreden te stellen.
Maar dat is ten slotte een onmogelijke
eisch, niet alleen omdat ieder die werkt wel
eens kan mistasten, maar in het algemeen
omdat er altijd in elke gemeente zoovele te
genstrijdige wenschen en verlangens zullen
zijn, dat noodgedwongen de een of andere
groep zich wel eens teleurgesteld zal ge
voelen.
Op dit oogenblik kan slechts de vraag ge
steld worden: is burgemeester Wendelaar
voor Alkmaar een goed burgervader ge
weest en dan aarzelen wij niet daarop een
bevestigend antwoord te geven. Dan willen
wij wijzen op zijn zeldzame gave van recipi-
eeren en op de moeite, die hij zich steeds ge
troost heeft allerlei organisaties en vereeni-
gingen te bewegen hun jaarvergaderingen
en congressen te Alkmaar te houden, een
streven, dat zeker met succes bekroond is
geworden. Dan willen wij daarnaast wijzen
op de groote plaats, die de heer Wendelaar
in het vereenigingsleven hier ter stede heeft
ingenomen, op de tallooze vereenigingen en
colleges waarvan hij het voorzittf""3chap of
het beschermheerschap aanvaard niet om
den eeretitel, maar als de man, die
altijd bereid was zijn beste krachten voor de
belangen dier organisaties te geven.
Op hoevele jaarvergaderingen, hoevele
tentoonstellingen, bij hoevele jubilea, bij
hoevelen, die afscheid namen of verwelkomd
moesten worden, en ook bij hoevele teraarde
bestellingen is onze burgemeester in den
thans achter hem liggenden ambtstijd niet
tegenwoordig geweest. Hoe geestdriftig
was niet steeds zijn gelukwensch, hoe be
moedigend zijn troostwoord, hoe waardee-
rend zijn afscheidsrede. Hij heeft de gave
der welsprekendheid, die hij in hooge mate
bezit, dienstbaar gemaakt aan zijn ambt als
burgervader en hij heeft in allerlei omstan
digheden het rechte woord op de rechte
plaats kunnen stellen. Wij leven in een tijd
van groot gebeuren, niet alleen in den lande
en daar buiten, maar ook in onze gemeente.
Wij zouden buiten het raam van dit artikel
treden als wij alles gingen memoreeren wat
in zijn ambtstijd in onze gemeente tot stand
is gekomen, maar wij willen een uitzondering
maken voor enkele groote gebeurtenissen, de
totstandkoming van het Centraal Zieken
huis, de electrificatie van den spoorweg, de
samenwerking van verschillende volksgroe
pen voor de viering van Alkmaar's ontzet
en een nauwer contact met de buitengemeen
ten, waarbij in alle gevallen kan getuigd
worden, dat mr. Wendelaar onvermoeid
vpor de belangen van deze gemeente op de
bres heeft gestaan.
Als voorzitter van den gemeenteraad was
hij een onpartijdig leider, die elke fractie de
volle maat zijner lankmoedigheid heeft ge
geven. Met den duide lijken. logischen betoog
trant, die hem eigen was. heeft hij steeds
eigen inzicht verkondigd als ieder ander was
uitgesproken en zijn bezadigd woord is
zeker een der groote oorzaken geweest, dat
de diverse colleges van B en W. in den loop
der jaren heel weinig nederlagen hadden te
boeken. Hoe hoog de golven van den poli-
tieken storm op sommige cogenblikken ook
over ons stadsscheepje mochten slaan, de ka
pitein daarvan wist den juisten koers te
houden en altijd het bemoedigende en verlos-
sende woord te vinden, waardoor de een
dracht spoedig hersteld werd. E>e Alkmaar-
sche raad is niet het minst door de houding
van zijn voorzittei een college van gemoe
delijkheid en vrijwel nergens in den lande is
het voorgekomen, dat zelfs na vrij heftige
politieke debatten de geheele raad gezamen
lijk cp stap ging, naar het strand of naar
een poffertjeeskraam waar edelachtbaren
van zeer diverse politieke pluimage dan
broederlijk en zusterlijk naar de altijd humo
ristische speech van hun voorzitter luisterden.
Mr. Wendelaar heeft de zeldzame gave
zich overal thuis te gevoelen en zich onmid
dellijk bij zijn omgeving aan te passen Hij
heeft in menige gewijde en zakelijke bijeen
komst een ernstig en gevoelvol woord laten
hooren, maar hij heeft ook als een der vroo-
lijksten feest gevierd, gedanst en gezongen
als er een prettige avond georganiseerd
was en brandweerlieden en kaasdragers kun
nen getuigen dat op hun fuiven de burge
meester een der meest joviale gasten geweest
is. Ook daarom laat hij in Alkmaar een bree-
den kring vrienden achter, die aan zijn ambts
tijd de meest aangename herinneringen be
houden.
De verhouding van den burgemeester tot
de vele ambtenaren en beambten in onze
gemeente is over het algemeen goed geweest.
Vast staat, dat hij in den raad tegenover aan
vallen van buiten hun belangen steeds naar
zijn beste krachten heeft verdedigd en dat hij
hun arbeid ten bate onzer kleine gemeen
schap altijd gewaardeerd heeft.
De pers, die bij ieder afscheid de taak van
het geschreven woord heeft, kan, voor zoo
ver wij voor onszelf kunnen oordeelen, niet
anders dan getuigen, dat mr. Wendelaar een
man van groote welwillendheid geweest is.
Hij wist hoe beperkt onze tijd was en had
het consigne gegeven, dat wanneer een van
ons hem wenschie te spreken, dit bezoek vóór
dat van de andere wachtenden zou moeten
gaan. En eenmaal binnen trof de journalist in
hem een belangstellend toehoorder en daar
naast een magistraat, die ons in woord en
daad zoo eenigszins mogelijk de informatie of
de hulp verschafte die wij bij hem zochten
Er zijn zeer zeker autoriteiten wier stemming
en medewerking volkomen afhankelijk zijn
van den geest waarin over hen of hun plan
nen wordt geschreven, die den eenen dag te
vriendelijk en den anderen re nonchalant
zijn. Laten wij hier dankbaar mogen vast
stellen, dat mr. Wendelaar. hoe scherp soms
onze critiek mocht zijn, in alle omstandig
heden dezelfde welwillende en hulpvaardige
magistraat is gebleven, een loyale en hoog
staande houding, waarvoor wij hem bij zijn
afscheid nog eens onzen bijzonderen dank
willen betuigen.
Hoofdredacteur: Tj', N, ADEMA.
De ambtstijd van den burgemeester hoe
kort lijkt het nog maar geleden, dat wij hem
op den dag van zijn benoeming in Den Haag
bezochten is achteraf bezien toch een vrij
langdurige periode geweest, een tijd waarin
vele zijner beste levensjaren zijn gelegen
Hoevele jaren den burgemeester nog geschon
ken mogen zijn en hoe zijn verdere levens
loop ook zijn moge, hij zal aan dit tijdperk
terugdenken als aan een periode waarin lief
en leed hem niet onberoerd hebben gelaten.
Vele getrouwen we denken thans in het
bijzonder aan den onder zoo tragische om
standigheden overleden wethouder Thomsen
zijn van hem heengegaan, veel is er wel
licht ook, dat in zijn particuliere leven teleur
stelling gebracht heeft, maar daarnaast heeft
hij talrijke nieuwe vrienden verworven en
wat zijn gezinsleven betreft kan hij met den
man uit Schiller's Lied von der Glocke zeg
gen: er zahlt die Haupter seiner Lieben, Und
sieh ihm fehlt kein teures Haupt. Integendeel,
door het huwelijk van zijn zoon is er een
teures Haupt bijgekomen, zoodat er in dit
opzicht alleen maar van vreugde en van
winst valt te spreken.
Bij de bespreking van dit gezinsleven wil
len wij, Tast not least, een enkel woord aan
mevrouw Wendelaar wijden en het zij ons
dan veroorloofd dit op te merken dat zij als
burgemeestersvrouw in onze gemeente een
zeer geziene persoonlijkheid is geweest, die
met haar karakteristieke bescheidenheid in de
vereenigingen in welker besturen zij zitting
had, in de bazars voor diverse doeleinden
welke zij presideerde en in het gastvrij open
stellen van haar woning bij plaatselijke ge
beurtenissen wij denken b.v. aan de steeds
prettige ontvangst der tallooze 8 October-
'kinderen een vrouw is geweest die met
volle belangstelling en ambitie aan de belan
gen van deze stad heeft medegewerkt. Wij
willen haar gaarne de verzekering geven, dat
Alkmaar's bevolking haar vriendelijk en tact
vol optreden steeds ten zeerste gewaardeerd
heeft.
Wij stellen er prijs op den burgemeester,
zijn echtgenoote en kinderen het beste voor
de toekomst te wenschen. Moge voor mr.
Wendelaar, die zich voor het leven in al zijn
vormen en verscheidenheid interesseert, een
tijd van voorspoed en geluk aanbreken,
waarin tot vervulling komt wat hij zich ge
dacht en gehoopt heeft Een afscheid heeft
iets weemoedigs, maar gelukkig is hij die
weet zijn plicht gedaan te hebben en die met
voldoening op zijn arbeid kan terugzien.
Met dank en waardeering voor alles wat
deze burgemeester voor Alkmaar geweest is
spreken wij de hoop uit, dat het hem en zijn
gezin in alle opzichten voorspoedig zal
mogen gaan.
Gister is de zitting van de Fransche
Kamer begonnen, een zitting, die zeer
belangrijk zal worden door le. het groote
spoorwegongeluk ten Zuiden van Parijs
en 2e het Bayonne-schandaal. Ongetwij
feld zal het tweede punt het eerste in
belangwekkendheid verre overtreffen,
omdat bij dit schandaal tal van bekende
politieke personen betrokken zijn.
De tribunes waren gisteravond tot de
laatste plaats bezet en de aanwezigen
kregen waar voor hun geld.
De eerste spreker, de socialistische af
gevaardigde Lagrand, constateerde, dat
Frankrijk sedert eenige jaren in een
atmosfeer van schandalen leeft. Sta-
visky heeft zich doodgeschoten, maar de
openbare meening heeft de bewering
van zelfmoord verworpen en ziet e: een
politiemoord in.
Tegen deze opmerking protesteerde de
minister-president.
Tijdens de behandeling van 1e inter
pellatie van den rechtsgeoriënteerden
afgevaardigde Dommangue, verklaarde
Dalimier, dat hij slechts een fout heeft
begaan en wel dat hij niet heeft geweten,
dat een bandiet die eigenlijk achter slot
en grendel had behooren te zitten, vrij
kon rondloopen.
Toen afgevaardigde Bonnaure pro
beerde het woord te verkrijgen moest
deze zich de interruptie laten welgeval
len: Betaal jij eerst je kleermaker!
In het verdere verloop der debatten
nam Chautemps het woord. De premier
sprak gedurende ongeveer een uur Hij
bepleitte een streng onderzoek in de
zaak Stavisky De redevoering werd door
de socialisten en de radicaal-socialisten
met stormachtigen bijval begroet De
debatten zullen hedenochtend om half
tien worden voortgezet.
Het Stavisky-schandaal.
Hebben wij hier boven zeer beknopt de
zitting van gisteravond weergegeven,
wij zullen thans een iets uitvoerigei re
laas geven van de rede van Chautemps
Minister-president Chautemps begon
zijn redevoering met de opmerking, dat
de pers te recht strenge en snelle maat
regelen eischt tot opheffing der wantoe
standen. Niemand heeft echter het recht
te twijfelen aan zijn (Chautemps)-ener-
gie. De ergste bij de affaire-Stavisky ge
constateerde fout is het feit, dat het
tegen hem aanhangige proces niet min
der dan 19 maal telkens weer is kunnen
worden uitgesteld, zonder dat het tot een
behandeling kwam. Ter ontlasting van
de politie moet men echter zeggen, dat
deze herhaaldelijk in rapporten op
merkzaam had gemaakt op de kuiperijen
van Stavisky. Het was echter, ondanks
alle aanklachten der politie onmogelijk
zekere beschuldigden te doen arrestee
ren. Deze toestand is onhoudbaar Minis
ter-president Chautemps noemde hierop
als voorbeeld voor de aan Stavisky te
beurt gevallen begunstiging het feit,
dat hij in Maart 1925 was uitgesloten
van sacinos en speelclubs, maar in 1931
'weer verlof had gekregen tot he' betre
den der speelzalen. Dit verlof heeft hem,
Stavisky-schandaal in de Fran
sche Kamer. (Dag. Overzicht).
Nu v. d. Lubbe onthoofd is! (Bui
tenland.)
Het eerste doodvonnis in Oosten
rijk voltrokken (Buitenland).
Troonrede van den Zweedschen
Koning. (Buitenland).
Het Belgische politieschandaal in
de doofpot. (Buitenland).
Het Duitsche Rijksdaggebouw
hernieuwd. (Buitenland.)
De postboot Geusau is te Urk
aangekomen. (Binnenland.)
Met de Postjager zijn orchideeën
aangekomen voor de koningin, een
geschenk van ingez-te.nen van Ba
tavia. (Binnenland)
Volgens Het Volk zou de regee
ring ernstig overwegen een belang
rijke concentratie in te voeren bij
het hooger onderwijs. (Kerk en
School.)
De uitspraak inzake de Bond van
minder Marinepersoneel. (Rechts
zaken.)
De ontploffing in het Makkers
huis te Medemblik. (Rechtszaken
(Zie voor nadere bijzonderheden
eventueele laatste berichten).
onbegrijpelijkerwijze dezelfde commis
saris van politie gegeven, die hem 6 jaar
vroeger had uitgesloten. Een Parijsch
politierapport heeft op een vraa,; bijna
profetisch medegedeeld, dat een zakelij
ke operatie van Stavisky in Bayonne te
wachten was Het daar gepleegde bedrog
kon op grond van de in Bayonne inge
schreven stukken van de leenbank in
het geheel niet worden geconstateerd.
Eerst wanneer stukken niet betaald zou
den zijn, zou het bedrog aan het licht
zijn gekomen. Wel is er in het ministerie
van handel een controle-instantie, maar
deze oefent slechts bestuurs- en geen
financieele controle uit. Spr. verwees
naar de aangekc idigde reorganisatie
van justitie en politie, welke na deze
gebeurtenissen dringend noodzakelijk is
gebleken en legde den nadruk op een
moreele hervorming.
Chautemps kondigde aan, dat hij een
onderzoek zou doen instellen naar de
mogelijkheid om een strafrechterlijke
vervolging te doen instellen bij pogingen
tot omkoopen ter verkrijging van direc
te of indirecte gunsten Chautemps stip
te nog even aan, dat geruchten in om
loop waren volgens welke Stavisky geen
zelfmoord gepleegd had en deelde ver
volgens mede, dat hij een wetsontwerp
zou indienen, waardoor alle laste,aars
gedwongen zouden worden onmiddellijk
het bewijs te leveren voor hunne bewe
ringen.
Spr. eindigde met een beroep te doen
op de kamer om zich achter de regeering
te plaatsen teneinde het parlementaire
regiem en de openbare zedelijkheid te
redden.
Resolutie der Radicalen in zake
Stavisky.
In de fractiezitting der radicaal socialisti
sche partij werd met algemeene stemmen de
tekst goedgekeurd van een resolutie strekken
de tot het sluiten der debatten in de Stavisky-
affaire. Deze resolutie luidt:
„De Kamer stelt de achting voor recht
schapenheid boven iedere andere overweging.
Zij is van meening, dat het republikeinsche
regiem tot plicht heeft op ieder gebied te zor
gen voor het herstel van de publieke morali
teit. Zij is vastbesloten te eischen, dat schan
dalen, welke de publieke opinie verontrusten
worden onderzocht. Zij eischt een vrij en ge
streng ingrijpen van wege de justitie. Zij ver
trouwt, dat de regeering haar plicht volko
men nakomt, wijst ieder verder amendement
van de hand en gaat over tot de orde van den
dag".
Beschuldigingen en dementi in
het Stavisky-schandaal.
De advocaat van den directeur der bank
van leening te Bayonne heeft den rechter van
instructie gesommeerd, vast te stellen of het
in overeenstemming is met de feiten, dat Sta
visky in een verkiezingsfonds, dat bestemd
was voor partijen van het centrum, die rechts
van de radicaal-socialistische partij staan,
2Y, millioen franken heeft gestort; voorts of
Stavisky de radicaal socialistische partij voor
propagandadoeleinden voor 15 millioen fran
ken kassabons van de bank van leening van
Bayonne heeft ter beschikking gesteld, welke
door een hooge persoonlijkheid in deze partij
in omloop zijn gebracht.
Paris Soir heeft deze vragen voorgelegd
aan den voorzitter der radicaal socialistische
partij. Herriot, die dit gerucht, voor zoover