dagblad voor alkmaar en omstreken.
De regeering-Daladier afgetreden
De relletjes in de Parijsche straten,
garage II. OHM t Co., Iel. 190 Alkmaar
fixtgeftiksch Ovetsicht
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
eestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk jf 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letten naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33.
Ho. 33
Directeur: C. KRAK.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Gistermiddag heeft Datadier de ontslag
aanvrage van zijn kabinet bij den presi
dent der republiek ingediend. Lebrun
accepteerde de ontslag-aanvrage.
Doumergue premier.
Donderdag 8 Februari 1934
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
136e Jaargang
Ook gisteren is het in den loop van den
middag en gedurende den geheelen avond
weer onrustig geweest in de straten en op
de boulevards.
Nieuwe slachtoffers.
Wat vandaag de
aandacht trekt
Wanneer U de a-s. Automo
bieltentoonstelling in het
R.A.I. gebouw te Amsterdam
bezoekt, verzuimt dan vooral
niet een bezoek te brengen
O aan de
Stands No. 55 en 56
van de wereldberoemde
FIAT en NASH
ALKMAARSGHE COURANT
De Fransche minister-president
Daladier heeft gistermiddag te on
geveer 2 uur het ontslag van zijn
kabinet bij den president der repu
bliek ingediend met de motiveering,
dat hij dit deed, om verder bloed
vergieten te vermijden.
De bedoeling van dit aftreden
was, om de vorming van een nood-
regeering (du salut public) moge
lijk te maken.
Bovenstaand telegram ontvingen wij gis
termiddag juist toen de editie van dien dag
de deur uitging, zoodat wij het helaas niet
meer konden publiceeren, evenmin als een
nadere uiteenzetting, die Daladier aan de
pers verstrekte en die aldus luidt:
„De regeering, die aansprakelijk is voor
de orde, weigert die heden te verzekeren met
behulp van uitzonderlijke middelen die in
staat zijn een bloedige onderdrukking en
nieuw bloedvergieten mede te brengen. Zij
wil geen soldaten tegen betoogers gebrui
ken. Daarom heb ik bij den president het
ontslag van het Kabinet ingediend".
Het bericht van het aftreden der regee
ring verwekte opnieuw groote sensatie, zelfs
bij die groep, die een kabinetscrisis wel ver
wacht hadden, maar die er toch niet op ge
rekend hadden, dat de ontslagaanvrage zoo
spoedig zou geschieden. Maar alles geschied
de gistermiddag in een modern tempo en zoo
kon een paar uur na het aftreden van Dala
dier al bekend gemaakt worden, dat Dou-
merque, de oud-president der republiek, aan
gezocht was, om een nieuwe regeering te
Vormen. En niet zoo lang daarna was al be
kend, dat Doumerque de opdracht had aan
vaard, echter onder een voorwaarde: hij
eschte kamerontbinding.
Deze voorwaarde heeft president Lebrun
aanvaard, zij het dan ook na eenige aarze
ling.
De nieuwe kabinetsformateur.
Gaston Doumergue werd op 1 Augustus
1863 te Aigues-Vives in het departement
Gard geboren, waar zijn vader een eenvou
dig wijnbouwer was. Hij is dus thans ruim
70 jaar.
Nadat hij zijn studie in de rechten te Pa
rijs beëindigd had, trad hij in 1885 tot de
balie toe in Nimes. Daar bleek dat hij zeer
voelde voor de magistratuur en hij vroeg
en verkreeg overplaatsing bij de rechterlijke
macht in Corhin-China. Na een korte stage
in Algerië keerde hij in 1893 naar Parijs
terug. In hetzelfde jaar werd hij door de ra
dicaal-socialistische partij naar de Kamer
afgevaardigd. Hij was toen dertig jaar oud
De politiek had hem toen voorgoed in haar
greep; hij onderscheidde zich docr zijn groo
te werkkracht en bezonken oordeel, hetgeen
Combes, die speciaal zijn competentie in
koloniale zaken waardeerde, er toe leidde
hem bij de vorming van zijn ministerie in
1902 met de portefeuille van koloniën te be
lasten.
In tal van kabinetten had Doumergue
achtereenvolgens zitting: in het kabinet
Sarrien, in het kabinet-Clemenceau, waarin
hij eerst de portefeuille van handel, daarna
die van onderwijs beheerde, in het kabinet-
Briand, enz. Toen in December 1913 het mi-
nisterie-Barthou was gevallen, droeg presi
dent Poincaré hem de vorming van een ka
binet op, waarin hij de portefeuille van bui
tenlandsche zaken voor zijn rekening nam,
welke hij ook onder zijn opvolger tijdelijk be
heerde. Zijn premierschap viel in een onrus
tigen tijd. Calmette, de hoofdredacteur van
de „Figaro", werd in die dagen door me
vrouw Caillaur doodgeschoten en de wereld
oorlog wierp zijn schaduwen reeds vooruit.
Even voor het uitbreken daarvan viel het
ministerie Doumergue en op 1 Augustus
1914 werd Gaston Doumergue minister van
buitenlandsche zaken in het kabinet-Viviani
en eind Augustus minister van koloniën,
hetgeen hij ook bleef in het ministerie-Brt-
and. In 1917, nadat hij als minister was af
getreden, werd hij met een speciale missie
naar Rusland belast-
Op 13 Juni 1924 werd Doumergue, na
den val van Millerand, tot president der
Derde Republiek gekozen, welke functie hij
tot 1931 bekleedde. In 1894 had hij Sadi
Carnot zien vermoorden en op 7 Mei 1932
werd zijn opvolger Paul Doumer doodge
schoten. Doumergue zelf heeft echter een
rustigen ambtstermijn gehad, al viel zijn
presidium in een moeilijke periode van inter
nationale politieke beroering en economi-
schen nood.
Doumergue stamt af van een mde Huge
notenfamilie en is de eerste protestantsche
preident van Frankrijk geweest.
Nog voor zijn aftreden als president was
Doumergue in het huwelijk getreden met
mevrouw Graves. De plechtigheid had in
alle stilte in het Elysée plaats en toen Dou
mergue de teugels van het bewind had over
genomen vestigden de heer en mevrouw
Doumergue zich op hun buiten te Tourne
feuille bij Toulouse.
Toen de financieele schandalen het kabinet
Chautemps tot aftreden dwongen deed presi
dent Lebrun een beroep op Doumergue om
een kabinet samen te stellen. Doumergue
weigerde echter met de motiveering dat zijn
leeftijd hem niet meer in staat stelde een zoo
zware taak op zich te nemen. Door een be
roep op Doumergue te doen gaf Lebrun
uiting aan zijn wensch om een boven de par
tijen staande en volkomen intègre persoon
lijkheid uit te kiezen voor de leiding van een
kabinet van nationale eenheid.
Lebrun verkeerde in de meening, dat Dou
mergue geneigd zou zijn het leiderschap
eener nieuwe regeering op zich te nemen
naar aanleiding van het interview, dat Dou
mergue aan een vertegenwoordiger van de
„Paris-Soir" had toegestaan en waarin de
oud-president betoogde dat het grootste
kwaad van het oogenblik is, dat het parle
mentair regime zich in een verkeerde richting
beweegt. Vroeger werkten, studeerden, produ
ceerden de commissies, maar thans kunnen de
ministers hun departementen nauwelijks meer
beheeren.
Doumergue acht een grondwetsherziening
misschien noodig. Hij vindt het Engelsche
stelsel democratischer dan het Fransche.
Wanneer in Engeland het ministerie is om
vergeworpen na de vertrouwensvraag te heb
ben gesteld, stuurt men het parlement het
land in, opdat dit de stemming zijner verte
genwoordigers kan goed- of afkeuren. In
Frankrijk echter ondergaat men de dictatuur
van 600 député's, die in feite aan geen enkele
controle onderworpen zijn, want het volk
wordt maar om de vier jaar opgeroepen om
ze te beoordeelen.
De fout van het parlement sedert zijn en
trée in Januari, zoo vervolgde Doumergue, is
geweest dat het geen enk mttig werk heef:
besteed aan het oprakelen van schandalen.
De behandeling der beg-oobng is naar he
tweede plan verwezen. De schandalen dien
den slechts een onderbreking van den arbeid
te vormen. Vroeger reserveerde men den Vrij
dag voor buitengewone aangelegenheden:
gedurende de overige dagen werkte men. Het
land zal spoedig niet meer begrijpen wat de
Kamerleden eigenlijk doen. De werkloosheid
neemt toe, de graancrisis treft den landbouw,
de handel kwijnt, de buitenlandsche politiek
is van belang, hoeveel andere problemen
zijn er nog op te lossen. Maar het parlement
schijnt er zich niet om te bekommeren.
Steun aan Doumergue.
De Fransche kamerleden, die minister
president zijn geweest, hebben gistermiddag
vergaderd. Na afloop van die vergadering
riep Hvrriof de dagelijksche besturen van de
radicaal-socialistische partij en de radicaal-
socialistische fractie bijeen om mede te deelen
dat Doumergue de opdracht tot het vormen
van een kabinet aanvaardde op voorwaarde
dat er overeenstemming zou bestaan tus-
schen hem en alle oudpremiers, tot welke
partij zij ook behoorden.
Na een korte beraadslaging machtigde de
vergadering Herriot zijn instemming te be
tuigen met het voorstel van Doumergue.
In het Kamergebouw is men van meening
dat Doumergue onder deze omstandigheden
geen moeilijkheden zal ondervinden bij de
vorming van een kabinet, op een godsvrede
gegrond.
Dreigende taal van het vakver
bond.
Naar aanleiding van de aankondiging van
het ontslag van het kabinet begaf het bestuur
van de C. G. T., (de Confédération Générale
du Travail: het op socialistischen grondslag
staande vakverbond) zich onder leiding van
Jouhaux naar het ministerie van buitenland
sche zaken waar het werd ontvangen door
den onderstaatssecretaris van het bureau van
den premier, Martinaud Deplat.
Na afloop legde Jouhaux de volgende ver
klaring af:
„Wij zijn gekomen om de regeering deel
genoot te maken van onze opmerkingen over
haar besluit.
„Wij nemen er actie van dat de regeering
gebukt is voor een volksoproer terwijl vroe
ger, als men over een volksoproer sprak, de
regeeringen daarvoor niet bukten.
„Wij behouden ons onze middelen van
actie volledig voor".
Tegen gisteravond had het bestuur van de
C. G. T. een aantal leiders tot een bespreking
uitgenoodigd waar gesproken zou worden
over de stichting van een front van verweer.
Jounaux verklaarde dat hij een telegram
had gezonden aan de afdeelingen in alle
departementen met de woorden: „Attentie!
Houdt u voor alles gereed! Reageert!" De
bond van postpersoneel heeft zijn leden
instructie gegeven bij voorbaat door een
bevel tot een algemeene staking voor het ge
heele postbedrijf op te komen tegen de moge
lijkheid, dat „de democratie door een coup
de main zou gewurgd worden".
Het aftreden van Daladier.
Het aftreden van het kabinet is met gejuich
begroet. De eerste edities der bladen met het
bericht werden den verkoopers letterlijk uit de
hand gerukt en op drukke punten hief de
menigte de Marseillaise aan. Op de beurs was
de lichtkrant de eerste om het ontslag mee te
deelen, dat met geroep van bravo en hoera
ontvangen werd.
Inderdaad had het kabinet na de onlusten
van gisteren uitgediend. Van alle kanten
trachtte men het aan het verstand te brengen,
dat het heen moest gaan. De leden der min
derheid uit de Kamer, o.w. Tardieu, Laval,
Mandel, Cathala, Nicole waren vanochtend
op het Palais Bourbon bijeengekomen en
hebben besloten stappen te ondernemen bij
de voorzitters van Kamer en Senaat en een
manifest tot het volk te richten, dat 's mid
dags zou worden opgesteld. Een afvaardi
ging van oud-strijders en oorlogsslachtoffers
had gisterochtend een adres ingediend bij den
president van de republiek en den minister
van binnenlandsche, zaken cm te protesteeren
tegen de relletjes van gisteren en de vorming
te eischen van een regeering, in staat om het
staatsgezag en de openbare orde te herstel
len. De gemeenteraad van Parijs had presi
dent Lebrun verzocht een kabinet van natio
nale eenheid te vormen, dat boven de par
tijen zou staan.
Ook liet de volksstemming zich duidelijk
gevoelen. Er ontstonden gisterochtend al
weer kleine betoogingen bij de Madeleine,
op het kruispunt Richelieu-Drouot en op de
Place de la Concorde. De politie, die de be
toogers opbracht, werd gevolgd door een
menigte, welke de Marseillaise zong. Er vie
len zelfs klappen en er zijn ook weer gewon
den gevallen, doch slechts lichtgewonden,
zegt men.
Alleen bij de socialisten schijnt het besluit
van Daladier c.s. niet gunstig ontvangen te
zijn. Het dagelijksche bestuur van het Alge
meen Vakverbond, onder leiding van Jou
haux, heeft zich naar het ministerie van bui
tenlandsche zaken begeven, waar het ont
vangen werd door Martinaud-Deplat, den
onder-staatssecretaris van het minister-presi
dentschap. Na afloop van dit bezoek deelde
Jouhaux het volgende mede: „Wij zijn hier
heen gegaan om het ministerie onze opmer
kingen over zijn besluit kenbaar te maken.
Wij hebben er kennis van genomen, dat de
regeering zich heeft gebogen voor een volks
oproer, terwijl in vroegere tijden als er van
een volksoproer sprake was, gr en regeering
er over dacht daarvoor het hoofd te buigen.
Wij behouden ons volkomen onze handel
wijze voor.
Interview met Donmergue.
De „Intransigeant" heeft een telefonisch
onderhoud gehad met den kabinetsformateur,
Doumergue, die verklaarde, dat hij vast er
van overtuigd is, dat alles nog heel goed ge
regeld kan worden.
Doumergue is van meening, dat wanneer
de kamer zelf de leiders der groote partijen
en oud-voorzitters van den raad uitnoodigd
zich aaneen te sluiten en hun twisten te on
derbreken en wanneer de kamer zelf zich ver
plicht hen te steunen, de orde spoedig terug
zal keeren, maar, aldus Doumergue, „Het is
aan de kamer dit initiatief te nemen. Het ka
binet zou dan, bv. tot het einde van het
jaar, een wapenstilstand ten nutte kunnen
maken en zou dan worden samengesteld uit
de leiders der groote partijen en den ex.
president van den raad, hetgeen in één woord
een werkelijk kabinet van nationale vereeni-
ging zou beteekenen. Dit kabinet zou zich uit
sluitend dienen bezig te houden met de be
grooting, herstel van den toestand en een
onderzoek met den noodigen aandacht van
den ernst van den buitenlandsch politieken
toestand".
De meeningen over den keer, die de zaken
in Frankrijk hebben genomen, zijn over 't
algemeen gunstig. Men beschouwt Doumer
gue als de juiste man op de juiste plaats en
men verwacht herstel van de binnenlandsche
vrede door de vorming van een regeering
van nationale een1 eid.
De meeningen over ontbinding van de Ka
mer en uitschrijving van nieuwe verkiezingen
loopen echter uiteen. Zelfs een deel van de
radicale pers blijkt van meening, dat onder
de huidige omstandigheden aan de opdracht
aan Doumergue de voorkeur dient te worden
gegeven koven het voortbestaan van het kabi-
net-Daladier, aangezien deze oplossing altijd
nog een betere garantie voor het bestaan van
de grondwet is dan voortzetting van het a's
mislukt te beschouwen experiment.
Groote verontwaardiging heerscht er echter
uiterst links. De socialistische „Populaire"
verwijt het afgetreden kabinet, dat het on
danks de bereidheid tot steun der socialisten
de regeeringsmacht heeft uitgeleverd aan de
nationale eenheid en dat het gecapituleerd
heetf voor de fascistische muiterij.
In de straten van Parijs was het Woens
dagmiddag weer onrustig. Op verschillende
plaatsen in de binnenstad, in het bizonder op
de Place de 1' Opéra, de Place de la Concorde
en bij de beurs is het reeds vroeg in den mid
dag tot de eerste botsingen gekomen met de
politie en de repub'.ikeinsche garde, waarbij
aan beide zijden gewonden vielen. Tal van
personen zijn gearresteerd. Vooral op de
Place de la Concorde bevonden zich reeds
honderden personen die een steeds dreigen
der houding aannemen tegenover de garde te
paard.
Bij de beurs zag men de Francisten in uni
form de nieuwste editie van hun partij-orgaan
colporteeren. De demonstranten zijn thans
nog slechte leden der rechts-georiënteerde or
ganisaties. De secretaris-generaal der alge
meene arbeidersorganisatie, Jouhaux, heeft
zich naar den minister-president begeven en
hem verklaard dat de leden der vereeniging
die gisteren niet aan de demonstraties heb
ben deelgenomen, vandaag zouden demon-
streeren. Jouhaux zou voorts hebben ge
dreigd met een algemeene staking als protest
tegen de manifestaties van recht.
In het ministerie van justitie was het den
geheelen dag zeer bedrijvig.
In welingelichte kringen verklaart men dat
tal van arrestaties zullen plaats vinden en
huiszoekingen zullen worden verricht.
Tegen half drie is gearresteerd de hoofd
redacteur van de Action Frangaise, Charles
Maurras, die thuis was. Tegen Maurras is
een aanklacht ingediend wegens aansporing
tot verzet en het in gevaar brengen van de
veiligheid van den staat.
Een deputatie van oud-strijders is in het
ministerie van binnenlandsche zaken ontvan
gen. Zij heeft een schriftelijk protest overhan
digd.
Een resolutie aan de oud-strijders.
De deputatie van oud-strijders en oorlogs
slachtoffers heeft zich naar het Elysée bege
ven, waar de president der republiek de vol
gende resolutie werd overhandigd:
Oud-strijders, grootendeels oorlogsinvali
den, waren vreedzaam bijeengekomen om te
protesteeren tegen de schandalen welke da
gelijks werden ontdekt en de zoo zeer ge-
wenschte ontbinding der Kamer te eischen.
Zij werden zonder motief door de mobiele
garde omsingeld, gewend, teruggedreven,
geslagen, ja zelfs gedood en dat alles op
aanwijzing van den minister van binnen
landsche zaken en den prefect van politie,
zonder dat eenige provocatie van de zijde der
oud-strijders had plaats gevonden. De ver
ontrusting is groot. Gisteren zijn zij vreed
zaam en zonder wapens de straat opgegaan,
doch met het oog op deze uitdaging zullen
zij morgen bewapend met granaten en oude
oorlogssouvenirs op straat komen. Dan zal
nien hen niet kunnen tegenhouden. Wij ver
zoeken u, mijnheer de president, de herha
ling van derge'ijke smartelijke incidenten te
vermijden, van den senaat de ontbinding der
Kamer te eischen en een zuivere regeering te
vormen met fatsoenlijke mannen, ten einde
het aanzien van de Kamer en van Frankrijk
te redden.
Verkoop van wapenen verboden.
De prefect van het departement Seine-et
Oise heeft den verkoop van wapenen in zijn
gebied verboden. Wapen winkels moeten al
gemeen sluiten en hunne voorraden aan wa-
pei.s en munitie achter slot en grendel ber
gen. In warenhuizen moeten de afdeelingen,
Kabinet Daladier afgetreden.
(Dag. Overzicht.)
Nieuwe betoogingen te Parijs.
(Binnenland.)
Spanning in het Spaansche par
lement. (Buitenland.)
Geen hulde-betooging bij den ver
jaardag van prinses Juliana. (Bin
nenland.)
Verlaging loodsgelden. (Binnen
land.)
Aanklacht tegen ir. Mussert.
(Binnenland.)
De Nederlandsch-Belgische han
dels-betrekkingen. (Binnenland.)
Is Oss nu gezuiverd (Binnen
land.)
(Zie voor nadere bijzonderheden
eventueele laatste berichten).
(Fiat koetswerken zonder midden
stijl, iets nieuws).
Een onzer firmanten is dag. aanwezig
waar wapens en munitie verkocht worden,
ontruimd worden.
Het beeld, dat de straten in de binnenstad,
vooral de groote boulevards bieden, is welis
waar druk, maar toch minder opgewonden
dan gisteren. Op de hoofdverkeerspunten ko
men wel samenscholingen voor, maar geen
mobiele of republikeinsche garde; de politie
dienst wordt door de gewone te voet, door
rijwielpatrouilles en agenten op motorrijwie
len verzorgd. De autobussen rijden, ook de
métro. Alleen het métrostation bij de Kamer
is voor het openbare verkeer gesloten.
Het is onrustig.
Tegen den avond heeft het dagelijksche
bestuur der socialistische vakvereeniging een
aantal vooraanstaande figuren uit de arbei
dersbeweging voor een bespreking bijeenge
roepen, waarin zou worden onderhandeld
over de stichting van een oppositiefront.
Léon Jouihaix heeft verklaard, dat hij de
organisaties in alle departementen een circu
laire heeft toegezonden met de 3 woorden:
attentie, alarm, reageert.
De organisatie van ambtenaren bij de pos
terijen heeft zijn leden opgedragen reeds te
voren door een bevel tot algemeene staking
voor het geheele bedrijf der posterijen stel
ling te nemen voor het geval de democratie
zou worden geworgd.
Het ministerie voor eeredienst heeft met
het oog op de gebeurtenissen van gisteren be
paald, dat alle van staatswege ondersteun
de theaters vandaag gesloten zullen zijn.
Behalve Charles Maurras is ook een der
voornaamste redacteuren en mede-oprichter
van de Ami du Peuple, Jacques Ditte, gear
resteerd, toen hij gisterochtend zijn woning
verliet.
Bij decreet van het ministerie van binnen
landsche zaken is van alle openbare gebou
wen de vlag halfstok uitgehangen.
Weer optochten en botsingen.
Op de Place de la Concorde verzamelden
zich aan het begin van den avond opnieuw
ongeveer 15.000 personen. De mobiele garde
wordt voortdurend verstrekt en zij is dezen
keer uitgerust met karabijnen.
Op de beurs werd ter eere van de slachtof
fers een minuut stilte in acht genomen.
Voor het gebouw der medische faculteit
van de universiteit kwam het eveneens tot een
ernstige botsing tusschen studenten
en politie. Toen de politie de menigte wilde
verspreiden, werd zij met steenen bekogeld.
Er werden verschillende schoten gewisseld,
waarbij een kapitein en een soldaat werden
gewond.
Uit Aix en Provincie wordt gemeld, dai
aldaar studentenbetoogingen hebben plaats
gehad. Ongeveer 300 studenten trokken op
naar het politiebureau en het gemeentehuis,
van waar zij door de politie werden ver
jaagd.
In het Paleis de Justice te Parijs hebben
gisteren meer dan 100 advocaten er bij de
deken op aangedrongen den minister van bin
nenlandsche zaken als lid van de orde te
royeeren. Toen de voorzitter de leden aan
maande tot orde en kalmte, drongen eenige
advocaten door tot de garderobe, waar zij
zich meester maakten van de toga van Frot,
welke zij in triumf naar de vestibule brach-