dagblad voor alkmaar en omstreken. De regeering-Daladier afgetreden De relletjes in de Parijsche straten, garage II. OHM t Co., Iel. 190 Alkmaar fixtgeftiksch Ovetsicht Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- eestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk jf 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIENs Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letten naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3, redactie 33. Ho. 33 Directeur: C. KRAK. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Gistermiddag heeft Datadier de ontslag aanvrage van zijn kabinet bij den presi dent der republiek ingediend. Lebrun accepteerde de ontslag-aanvrage. Doumergue premier. Donderdag 8 Februari 1934 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 136e Jaargang Ook gisteren is het in den loop van den middag en gedurende den geheelen avond weer onrustig geweest in de straten en op de boulevards. Nieuwe slachtoffers. Wat vandaag de aandacht trekt Wanneer U de a-s. Automo bieltentoonstelling in het R.A.I. gebouw te Amsterdam bezoekt, verzuimt dan vooral niet een bezoek te brengen O aan de Stands No. 55 en 56 van de wereldberoemde FIAT en NASH ALKMAARSGHE COURANT De Fransche minister-president Daladier heeft gistermiddag te on geveer 2 uur het ontslag van zijn kabinet bij den president der repu bliek ingediend met de motiveering, dat hij dit deed, om verder bloed vergieten te vermijden. De bedoeling van dit aftreden was, om de vorming van een nood- regeering (du salut public) moge lijk te maken. Bovenstaand telegram ontvingen wij gis termiddag juist toen de editie van dien dag de deur uitging, zoodat wij het helaas niet meer konden publiceeren, evenmin als een nadere uiteenzetting, die Daladier aan de pers verstrekte en die aldus luidt: „De regeering, die aansprakelijk is voor de orde, weigert die heden te verzekeren met behulp van uitzonderlijke middelen die in staat zijn een bloedige onderdrukking en nieuw bloedvergieten mede te brengen. Zij wil geen soldaten tegen betoogers gebrui ken. Daarom heb ik bij den president het ontslag van het Kabinet ingediend". Het bericht van het aftreden der regee ring verwekte opnieuw groote sensatie, zelfs bij die groep, die een kabinetscrisis wel ver wacht hadden, maar die er toch niet op ge rekend hadden, dat de ontslagaanvrage zoo spoedig zou geschieden. Maar alles geschied de gistermiddag in een modern tempo en zoo kon een paar uur na het aftreden van Dala dier al bekend gemaakt worden, dat Dou- merque, de oud-president der republiek, aan gezocht was, om een nieuwe regeering te Vormen. En niet zoo lang daarna was al be kend, dat Doumerque de opdracht had aan vaard, echter onder een voorwaarde: hij eschte kamerontbinding. Deze voorwaarde heeft president Lebrun aanvaard, zij het dan ook na eenige aarze ling. De nieuwe kabinetsformateur. Gaston Doumergue werd op 1 Augustus 1863 te Aigues-Vives in het departement Gard geboren, waar zijn vader een eenvou dig wijnbouwer was. Hij is dus thans ruim 70 jaar. Nadat hij zijn studie in de rechten te Pa rijs beëindigd had, trad hij in 1885 tot de balie toe in Nimes. Daar bleek dat hij zeer voelde voor de magistratuur en hij vroeg en verkreeg overplaatsing bij de rechterlijke macht in Corhin-China. Na een korte stage in Algerië keerde hij in 1893 naar Parijs terug. In hetzelfde jaar werd hij door de ra dicaal-socialistische partij naar de Kamer afgevaardigd. Hij was toen dertig jaar oud De politiek had hem toen voorgoed in haar greep; hij onderscheidde zich docr zijn groo te werkkracht en bezonken oordeel, hetgeen Combes, die speciaal zijn competentie in koloniale zaken waardeerde, er toe leidde hem bij de vorming van zijn ministerie in 1902 met de portefeuille van koloniën te be lasten. In tal van kabinetten had Doumergue achtereenvolgens zitting: in het kabinet Sarrien, in het kabinet-Clemenceau, waarin hij eerst de portefeuille van handel, daarna die van onderwijs beheerde, in het kabinet- Briand, enz. Toen in December 1913 het mi- nisterie-Barthou was gevallen, droeg presi dent Poincaré hem de vorming van een ka binet op, waarin hij de portefeuille van bui tenlandsche zaken voor zijn rekening nam, welke hij ook onder zijn opvolger tijdelijk be heerde. Zijn premierschap viel in een onrus tigen tijd. Calmette, de hoofdredacteur van de „Figaro", werd in die dagen door me vrouw Caillaur doodgeschoten en de wereld oorlog wierp zijn schaduwen reeds vooruit. Even voor het uitbreken daarvan viel het ministerie Doumergue en op 1 Augustus 1914 werd Gaston Doumergue minister van buitenlandsche zaken in het kabinet-Viviani en eind Augustus minister van koloniën, hetgeen hij ook bleef in het ministerie-Brt- and. In 1917, nadat hij als minister was af getreden, werd hij met een speciale missie naar Rusland belast- Op 13 Juni 1924 werd Doumergue, na den val van Millerand, tot president der Derde Republiek gekozen, welke functie hij tot 1931 bekleedde. In 1894 had hij Sadi Carnot zien vermoorden en op 7 Mei 1932 werd zijn opvolger Paul Doumer doodge schoten. Doumergue zelf heeft echter een rustigen ambtstermijn gehad, al viel zijn presidium in een moeilijke periode van inter nationale politieke beroering en economi- schen nood. Doumergue stamt af van een mde Huge notenfamilie en is de eerste protestantsche preident van Frankrijk geweest. Nog voor zijn aftreden als president was Doumergue in het huwelijk getreden met mevrouw Graves. De plechtigheid had in alle stilte in het Elysée plaats en toen Dou mergue de teugels van het bewind had over genomen vestigden de heer en mevrouw Doumergue zich op hun buiten te Tourne feuille bij Toulouse. Toen de financieele schandalen het kabinet Chautemps tot aftreden dwongen deed presi dent Lebrun een beroep op Doumergue om een kabinet samen te stellen. Doumergue weigerde echter met de motiveering dat zijn leeftijd hem niet meer in staat stelde een zoo zware taak op zich te nemen. Door een be roep op Doumergue te doen gaf Lebrun uiting aan zijn wensch om een boven de par tijen staande en volkomen intègre persoon lijkheid uit te kiezen voor de leiding van een kabinet van nationale eenheid. Lebrun verkeerde in de meening, dat Dou mergue geneigd zou zijn het leiderschap eener nieuwe regeering op zich te nemen naar aanleiding van het interview, dat Dou mergue aan een vertegenwoordiger van de „Paris-Soir" had toegestaan en waarin de oud-president betoogde dat het grootste kwaad van het oogenblik is, dat het parle mentair regime zich in een verkeerde richting beweegt. Vroeger werkten, studeerden, produ ceerden de commissies, maar thans kunnen de ministers hun departementen nauwelijks meer beheeren. Doumergue acht een grondwetsherziening misschien noodig. Hij vindt het Engelsche stelsel democratischer dan het Fransche. Wanneer in Engeland het ministerie is om vergeworpen na de vertrouwensvraag te heb ben gesteld, stuurt men het parlement het land in, opdat dit de stemming zijner verte genwoordigers kan goed- of afkeuren. In Frankrijk echter ondergaat men de dictatuur van 600 député's, die in feite aan geen enkele controle onderworpen zijn, want het volk wordt maar om de vier jaar opgeroepen om ze te beoordeelen. De fout van het parlement sedert zijn en trée in Januari, zoo vervolgde Doumergue, is geweest dat het geen enk mttig werk heef: besteed aan het oprakelen van schandalen. De behandeling der beg-oobng is naar he tweede plan verwezen. De schandalen dien den slechts een onderbreking van den arbeid te vormen. Vroeger reserveerde men den Vrij dag voor buitengewone aangelegenheden: gedurende de overige dagen werkte men. Het land zal spoedig niet meer begrijpen wat de Kamerleden eigenlijk doen. De werkloosheid neemt toe, de graancrisis treft den landbouw, de handel kwijnt, de buitenlandsche politiek is van belang, hoeveel andere problemen zijn er nog op te lossen. Maar het parlement schijnt er zich niet om te bekommeren. Steun aan Doumergue. De Fransche kamerleden, die minister president zijn geweest, hebben gistermiddag vergaderd. Na afloop van die vergadering riep Hvrriof de dagelijksche besturen van de radicaal-socialistische partij en de radicaal- socialistische fractie bijeen om mede te deelen dat Doumergue de opdracht tot het vormen van een kabinet aanvaardde op voorwaarde dat er overeenstemming zou bestaan tus- schen hem en alle oudpremiers, tot welke partij zij ook behoorden. Na een korte beraadslaging machtigde de vergadering Herriot zijn instemming te be tuigen met het voorstel van Doumergue. In het Kamergebouw is men van meening dat Doumergue onder deze omstandigheden geen moeilijkheden zal ondervinden bij de vorming van een kabinet, op een godsvrede gegrond. Dreigende taal van het vakver bond. Naar aanleiding van de aankondiging van het ontslag van het kabinet begaf het bestuur van de C. G. T., (de Confédération Générale du Travail: het op socialistischen grondslag staande vakverbond) zich onder leiding van Jouhaux naar het ministerie van buitenland sche zaken waar het werd ontvangen door den onderstaatssecretaris van het bureau van den premier, Martinaud Deplat. Na afloop legde Jouhaux de volgende ver klaring af: „Wij zijn gekomen om de regeering deel genoot te maken van onze opmerkingen over haar besluit. „Wij nemen er actie van dat de regeering gebukt is voor een volksoproer terwijl vroe ger, als men over een volksoproer sprak, de regeeringen daarvoor niet bukten. „Wij behouden ons onze middelen van actie volledig voor". Tegen gisteravond had het bestuur van de C. G. T. een aantal leiders tot een bespreking uitgenoodigd waar gesproken zou worden over de stichting van een front van verweer. Jounaux verklaarde dat hij een telegram had gezonden aan de afdeelingen in alle departementen met de woorden: „Attentie! Houdt u voor alles gereed! Reageert!" De bond van postpersoneel heeft zijn leden instructie gegeven bij voorbaat door een bevel tot een algemeene staking voor het ge heele postbedrijf op te komen tegen de moge lijkheid, dat „de democratie door een coup de main zou gewurgd worden". Het aftreden van Daladier. Het aftreden van het kabinet is met gejuich begroet. De eerste edities der bladen met het bericht werden den verkoopers letterlijk uit de hand gerukt en op drukke punten hief de menigte de Marseillaise aan. Op de beurs was de lichtkrant de eerste om het ontslag mee te deelen, dat met geroep van bravo en hoera ontvangen werd. Inderdaad had het kabinet na de onlusten van gisteren uitgediend. Van alle kanten trachtte men het aan het verstand te brengen, dat het heen moest gaan. De leden der min derheid uit de Kamer, o.w. Tardieu, Laval, Mandel, Cathala, Nicole waren vanochtend op het Palais Bourbon bijeengekomen en hebben besloten stappen te ondernemen bij de voorzitters van Kamer en Senaat en een manifest tot het volk te richten, dat 's mid dags zou worden opgesteld. Een afvaardi ging van oud-strijders en oorlogsslachtoffers had gisterochtend een adres ingediend bij den president van de republiek en den minister van binnenlandsche, zaken cm te protesteeren tegen de relletjes van gisteren en de vorming te eischen van een regeering, in staat om het staatsgezag en de openbare orde te herstel len. De gemeenteraad van Parijs had presi dent Lebrun verzocht een kabinet van natio nale eenheid te vormen, dat boven de par tijen zou staan. Ook liet de volksstemming zich duidelijk gevoelen. Er ontstonden gisterochtend al weer kleine betoogingen bij de Madeleine, op het kruispunt Richelieu-Drouot en op de Place de la Concorde. De politie, die de be toogers opbracht, werd gevolgd door een menigte, welke de Marseillaise zong. Er vie len zelfs klappen en er zijn ook weer gewon den gevallen, doch slechts lichtgewonden, zegt men. Alleen bij de socialisten schijnt het besluit van Daladier c.s. niet gunstig ontvangen te zijn. Het dagelijksche bestuur van het Alge meen Vakverbond, onder leiding van Jou haux, heeft zich naar het ministerie van bui tenlandsche zaken begeven, waar het ont vangen werd door Martinaud-Deplat, den onder-staatssecretaris van het minister-presi dentschap. Na afloop van dit bezoek deelde Jouhaux het volgende mede: „Wij zijn hier heen gegaan om het ministerie onze opmer kingen over zijn besluit kenbaar te maken. Wij hebben er kennis van genomen, dat de regeering zich heeft gebogen voor een volks oproer, terwijl in vroegere tijden als er van een volksoproer sprake was, gr en regeering er over dacht daarvoor het hoofd te buigen. Wij behouden ons volkomen onze handel wijze voor. Interview met Donmergue. De „Intransigeant" heeft een telefonisch onderhoud gehad met den kabinetsformateur, Doumergue, die verklaarde, dat hij vast er van overtuigd is, dat alles nog heel goed ge regeld kan worden. Doumergue is van meening, dat wanneer de kamer zelf de leiders der groote partijen en oud-voorzitters van den raad uitnoodigd zich aaneen te sluiten en hun twisten te on derbreken en wanneer de kamer zelf zich ver plicht hen te steunen, de orde spoedig terug zal keeren, maar, aldus Doumergue, „Het is aan de kamer dit initiatief te nemen. Het ka binet zou dan, bv. tot het einde van het jaar, een wapenstilstand ten nutte kunnen maken en zou dan worden samengesteld uit de leiders der groote partijen en den ex. president van den raad, hetgeen in één woord een werkelijk kabinet van nationale vereeni- ging zou beteekenen. Dit kabinet zou zich uit sluitend dienen bezig te houden met de be grooting, herstel van den toestand en een onderzoek met den noodigen aandacht van den ernst van den buitenlandsch politieken toestand". De meeningen over den keer, die de zaken in Frankrijk hebben genomen, zijn over 't algemeen gunstig. Men beschouwt Doumer gue als de juiste man op de juiste plaats en men verwacht herstel van de binnenlandsche vrede door de vorming van een regeering van nationale een1 eid. De meeningen over ontbinding van de Ka mer en uitschrijving van nieuwe verkiezingen loopen echter uiteen. Zelfs een deel van de radicale pers blijkt van meening, dat onder de huidige omstandigheden aan de opdracht aan Doumergue de voorkeur dient te worden gegeven koven het voortbestaan van het kabi- net-Daladier, aangezien deze oplossing altijd nog een betere garantie voor het bestaan van de grondwet is dan voortzetting van het a's mislukt te beschouwen experiment. Groote verontwaardiging heerscht er echter uiterst links. De socialistische „Populaire" verwijt het afgetreden kabinet, dat het on danks de bereidheid tot steun der socialisten de regeeringsmacht heeft uitgeleverd aan de nationale eenheid en dat het gecapituleerd heetf voor de fascistische muiterij. In de straten van Parijs was het Woens dagmiddag weer onrustig. Op verschillende plaatsen in de binnenstad, in het bizonder op de Place de 1' Opéra, de Place de la Concorde en bij de beurs is het reeds vroeg in den mid dag tot de eerste botsingen gekomen met de politie en de repub'.ikeinsche garde, waarbij aan beide zijden gewonden vielen. Tal van personen zijn gearresteerd. Vooral op de Place de la Concorde bevonden zich reeds honderden personen die een steeds dreigen der houding aannemen tegenover de garde te paard. Bij de beurs zag men de Francisten in uni form de nieuwste editie van hun partij-orgaan colporteeren. De demonstranten zijn thans nog slechte leden der rechts-georiënteerde or ganisaties. De secretaris-generaal der alge meene arbeidersorganisatie, Jouhaux, heeft zich naar den minister-president begeven en hem verklaard dat de leden der vereeniging die gisteren niet aan de demonstraties heb ben deelgenomen, vandaag zouden demon- streeren. Jouhaux zou voorts hebben ge dreigd met een algemeene staking als protest tegen de manifestaties van recht. In het ministerie van justitie was het den geheelen dag zeer bedrijvig. In welingelichte kringen verklaart men dat tal van arrestaties zullen plaats vinden en huiszoekingen zullen worden verricht. Tegen half drie is gearresteerd de hoofd redacteur van de Action Frangaise, Charles Maurras, die thuis was. Tegen Maurras is een aanklacht ingediend wegens aansporing tot verzet en het in gevaar brengen van de veiligheid van den staat. Een deputatie van oud-strijders is in het ministerie van binnenlandsche zaken ontvan gen. Zij heeft een schriftelijk protest overhan digd. Een resolutie aan de oud-strijders. De deputatie van oud-strijders en oorlogs slachtoffers heeft zich naar het Elysée bege ven, waar de president der republiek de vol gende resolutie werd overhandigd: Oud-strijders, grootendeels oorlogsinvali den, waren vreedzaam bijeengekomen om te protesteeren tegen de schandalen welke da gelijks werden ontdekt en de zoo zeer ge- wenschte ontbinding der Kamer te eischen. Zij werden zonder motief door de mobiele garde omsingeld, gewend, teruggedreven, geslagen, ja zelfs gedood en dat alles op aanwijzing van den minister van binnen landsche zaken en den prefect van politie, zonder dat eenige provocatie van de zijde der oud-strijders had plaats gevonden. De ver ontrusting is groot. Gisteren zijn zij vreed zaam en zonder wapens de straat opgegaan, doch met het oog op deze uitdaging zullen zij morgen bewapend met granaten en oude oorlogssouvenirs op straat komen. Dan zal nien hen niet kunnen tegenhouden. Wij ver zoeken u, mijnheer de president, de herha ling van derge'ijke smartelijke incidenten te vermijden, van den senaat de ontbinding der Kamer te eischen en een zuivere regeering te vormen met fatsoenlijke mannen, ten einde het aanzien van de Kamer en van Frankrijk te redden. Verkoop van wapenen verboden. De prefect van het departement Seine-et Oise heeft den verkoop van wapenen in zijn gebied verboden. Wapen winkels moeten al gemeen sluiten en hunne voorraden aan wa- pei.s en munitie achter slot en grendel ber gen. In warenhuizen moeten de afdeelingen, Kabinet Daladier afgetreden. (Dag. Overzicht.) Nieuwe betoogingen te Parijs. (Binnenland.) Spanning in het Spaansche par lement. (Buitenland.) Geen hulde-betooging bij den ver jaardag van prinses Juliana. (Bin nenland.) Verlaging loodsgelden. (Binnen land.) Aanklacht tegen ir. Mussert. (Binnenland.) De Nederlandsch-Belgische han dels-betrekkingen. (Binnenland.) Is Oss nu gezuiverd (Binnen land.) (Zie voor nadere bijzonderheden eventueele laatste berichten). (Fiat koetswerken zonder midden stijl, iets nieuws). Een onzer firmanten is dag. aanwezig waar wapens en munitie verkocht worden, ontruimd worden. Het beeld, dat de straten in de binnenstad, vooral de groote boulevards bieden, is welis waar druk, maar toch minder opgewonden dan gisteren. Op de hoofdverkeerspunten ko men wel samenscholingen voor, maar geen mobiele of republikeinsche garde; de politie dienst wordt door de gewone te voet, door rijwielpatrouilles en agenten op motorrijwie len verzorgd. De autobussen rijden, ook de métro. Alleen het métrostation bij de Kamer is voor het openbare verkeer gesloten. Het is onrustig. Tegen den avond heeft het dagelijksche bestuur der socialistische vakvereeniging een aantal vooraanstaande figuren uit de arbei dersbeweging voor een bespreking bijeenge roepen, waarin zou worden onderhandeld over de stichting van een oppositiefront. Léon Jouihaix heeft verklaard, dat hij de organisaties in alle departementen een circu laire heeft toegezonden met de 3 woorden: attentie, alarm, reageert. De organisatie van ambtenaren bij de pos terijen heeft zijn leden opgedragen reeds te voren door een bevel tot algemeene staking voor het geheele bedrijf der posterijen stel ling te nemen voor het geval de democratie zou worden geworgd. Het ministerie voor eeredienst heeft met het oog op de gebeurtenissen van gisteren be paald, dat alle van staatswege ondersteun de theaters vandaag gesloten zullen zijn. Behalve Charles Maurras is ook een der voornaamste redacteuren en mede-oprichter van de Ami du Peuple, Jacques Ditte, gear resteerd, toen hij gisterochtend zijn woning verliet. Bij decreet van het ministerie van binnen landsche zaken is van alle openbare gebou wen de vlag halfstok uitgehangen. Weer optochten en botsingen. Op de Place de la Concorde verzamelden zich aan het begin van den avond opnieuw ongeveer 15.000 personen. De mobiele garde wordt voortdurend verstrekt en zij is dezen keer uitgerust met karabijnen. Op de beurs werd ter eere van de slachtof fers een minuut stilte in acht genomen. Voor het gebouw der medische faculteit van de universiteit kwam het eveneens tot een ernstige botsing tusschen studenten en politie. Toen de politie de menigte wilde verspreiden, werd zij met steenen bekogeld. Er werden verschillende schoten gewisseld, waarbij een kapitein en een soldaat werden gewond. Uit Aix en Provincie wordt gemeld, dai aldaar studentenbetoogingen hebben plaats gehad. Ongeveer 300 studenten trokken op naar het politiebureau en het gemeentehuis, van waar zij door de politie werden ver jaagd. In het Paleis de Justice te Parijs hebben gisteren meer dan 100 advocaten er bij de deken op aangedrongen den minister van bin nenlandsche zaken als lid van de orde te royeeren. Toen de voorzitter de leden aan maande tot orde en kalmte, drongen eenige advocaten door tot de garderobe, waar zij zich meester maakten van de toga van Frot, welke zij in triumf naar de vestibule brach-

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1934 | | pagina 1