DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Baldwin's plannen voor een sterke luchtvaart.
Het conflict Spanje-Catalonië.
Oorzaak: Onrust in Europa.
Oorzaken der wrijving.
Zaterdag 21 Juli 1934
136e Jaargang
Qagettifcch OveczidU
Buitenland
Catalonië, dat in de 17de eeuw naar de
Wol vandaag de
aandacht trekt
AARSC
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 240.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER ÜEWONE AD VER T ENT LEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060 Telef. 3, redactie 33.
No 170 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: Cy KR AK
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Reeds geruimen tijd geleden heeit Baldwin
in verband met het steeds duidelijker wor
dende échec van de ontwapeningsconferentie,
te kennen gegeven, dat voor Engeland hei
oogenblik naderde om zijn luchtpolitiek te
herzien. Vóór drie weken heeft de Britsche
luchtvaartminister lord Londonderry aange
kondigd, dat de Britsche regeering besloten
had pariteit in de lucht voor 't land te waar
borgen met elk ander land uit de naaste om
geving d.w.z. derhalve Frankrijk en Duitsch-
Na deze verklaringen werd met verhoogde
belangstelling de aankondiging door Bald
win in het Lagerhuis tegemoet gezien vau
het program tot uitbreiding van de lucht
vloot, dat Woensdag aan de goedkeuring
van het kabinet is voorgelegd.
Uit de toelichting van dit program, het
welk de versterking van de Britsche lucht
macht voorziet met 41 eskaders, verdee'd
over vijf jaar, blijkt inderdaad, dat de En-
gelsche regeering zich niet langer verant
woord acht om den Britschen achterstand
op het gebied der luchtverdediging, welke
geleidelijk ontstaan is onder den invloed
van de verwachting, dat tot een algemeene
nivelleering der bewapening naar beneden
zou kunnen worden overgegaan, te laten
voortduren. Genoemde verwachtingen, aldus
de kern van Baldwins betoog, zijn ijdel ge
bleken, en ziet overal het tegendeel gebeuren
en thans rest Engeland, ofschoon het dili
gent blijft in den strijd voor internationale
ontwapening, niets anders als de belangen
van de eigen landsverdediging in het oog te
vatten en tevens te zorgen, dat Engeland
eventueel aan. zijn verplichtingen, voort
vloeiende uit het convenant en het verdrag
van Locarno zal kunnen voldoen, hetgeen
thans volgens den waarnemenden premier
niet het geval is.
Met dit vijfjaarsplan, zij het dan ook dat
het wordt ingediend onder het motto, dat de
achterstand moet worden ingehaald, is de
teerling geworpen en heeft ook Engeland
ontwapening door bewapening vervangen,
al voldoet het plan blijkbaar allerminst aan
de wenschen van de Britsche bewapenings
fanatici, die het liefst zouden zien, dat En
geland met één slag zijn achterstand in een
overwicht zou veranderen. In een deel van
de pers komt dan ook al critiek tot uiting en
wordt erop gewezen, dat het program van
Baldwin niet de verlangde pariteit kan bren
gen, daar de overige mogendheden geduren
de den termijn van aanbouw eveneens hun
luchtmacht zullen versterken. De z.g. lucht-
groep uit het Lagerhuis acht het program
beslist onvoldoende, en meent, dat de Brit
sche luchtstrijdkrachten reeds thans de sterk
te van de Fransche luchtvloot moest hebben.
Het vermoeden ligt dan ook voor de hanu,
gezien de toenemende invloed van uiterst
rechts op de Britsche regeering en het Duit-
sche gevaar, waarvoor Engeland zich in
groeiende mate beducht toont, dat hetgeen
thans wordt voorgesteld, slechts een eerste
stap zal blijken in de richting van den ge-
vreesden, doch blijkbaar niet te ontkomen
bewapeningswedloop, waaraan nu ook En
geland zich gedwongen ziet mee te doen. De
liberale leider sir Herbert Samuel heeft dan
ook zijn vrees over hetgeen staat te gebeu
ren onder woorden gebracht door te consta
teeren, dat men dus weer is teruggekeerd tot
de zware bewapening en den wedloop in be
wapening. Als nu ook nog de vloot wordt
uitgebreid dan staat men weer midden in de
vooroorlogsche periode, alle lessen van den
grooten oorlog ten spijt".
De groote achterstand, welke Engeland
ook op het gebied der duikbooten heeft, ver
geleken bij Frankrijk zal wellicht het eerst
wat de maritiemen kant van het vraagstuk
betreft moeten worden weggewerkt, daar
hierin eventueel zooals de ervaring geduren
de den oorlog heeft aangetoond, een groot
gevaar schijnt voor de Britsche aanvoer- en
verbindingslijnen.
Voorloopig echter wordt het accent ge
legd op de versterking van het luchtwapen,
waarmede opnieuw de groote beteekenis
daarvan wordt onderstreept voor het karak
ter van een toekomstigen oorlog, welke be
teekenis telkens weer blijkt uit het feit, dat
ale landen, het een na het ander, zich be
ijvert, om op dit terrein „bij" te zijn en zich
aan te passen aan de evolutie, welke he;
vliegtuig in de militaire strategie veroorzaakt
Geen mogendheid wil hier achterblijven,
zooals ten overvloede ook weer wordt aan
getoond door het Amerikaansche voorne
men, om de bestaande luchtmacht vóór 1942
met ruim elf honderd machines te verster
ken.
Misschien méér dan uit iets anders blijkt
dan ook uit dezen ijver en deze belangstel
ling allerwege voor het luchtwapen, het
groote wantrouwen, hetwelk de onderlinge
betrekkingen tusschen de mogendheden bij
voortduur beheerscht.
De uitbreiding van de Britsche luchtmacht
gaat gepaard met een gelijktijdige verster
king van de luchtvloot van Egypte, dit voor
de imperiale verbindingen van het Britsche
rijk zoo bij uitstek belangrijke strategische
punt. Door deze basis in het oostelijk Mid-
dellandsche Zee bekken met moderne strijd
middelen te versterken, wordt het gevaar ver
minderd, hetwelk dreigt van den groei van
de Italiansche machtsmiddelen vooral in
de lucht, waardoor de beteekenis van de
Britsche mann asis van Malta verzwakt
wordt. Uitbouw van het Egyptische steun
punt word wellicht tevens noodig geacht in
verband met de ontwikkeling van de toestan
den in Klein-Azië. waar Engeland onder al
le omstandigheden zijn positie moet handha
ven, terwijl de plannen van Turkije, daarbij
gesteund door Rusland, om de demilitarisee
ring van de Dardanellcn ongedaan te ma
ken, van grooten invloed kunnen worden
op die ontwikkeling en op de militaire ver1
houdingen in dit deel van Europa.
De belangstelling gaat thans uit naar het
debat, hetwel de volgende week in het La
gerhuis zal plaats hebben over het ingedien
de program.
Daarbij toch zullen waarschijnlijk de
„luchtgroep", die onvoldaan is over het re-
geeringsplan, hetwelk volgens haar meening
niet ver genoeg gaat, en de Samulieten bene
vens Labour, die een motie van wantrouwen
heeft ingediend, omdat met het loslaten door
de regeering van de ontwapeningsidee af
keurt, scherp tegenover elkaar staan. Wel
licht, dat de regeering daarom bij de verde
diging van haar middenweg zich nader zal
uitlaten over de motieven, welke haar tot dit
besluit gedreven hebben, waaruit blijkt, dat
zij feitelijk alle hoop heeft opgegeven op
spoedige bevredigende resultaten van de po
gingen om uit de Geneefsche impasse te ge
raken, aldus het Hbld.
Of men daarbij echter iets naders zal ver
nemen omtrent de ongetwijfeld zeer belang
rijke besprekingen, welke tusschen de Fran
sche, Engelsche en Belgische legerautoritei-
ten onlangs hebben plaats gehad en waarbij
o.a. wel aandacht zal zijn gewijd aan de
vraag wat moet geschieden, indien de thans
ontworpen pactenpolitiek tot grooter waar
borg van de veiligheid mochten mislukken,
lijkt al heel weinig waarschijnlijk.
Dit doel var het debat zou anders mis
schien wel het meest belangrijke kunnen
blijken!
Niet het minst voor de bewoners van de
lage landen, wier belangen zou nauw betrok
ken zijn bij hetgeen de machtige buren onder
elkaar bekokstoven.
Schijnbare eenheid in Catalonië.
Ofschoon de eenheid in het Iberisch-
schiereiland officieel sedert 1492 bestaat en
Spanje dus tot de oudere staten van Europa
gerekend mag worden, is de toestand, juist
omdat het oude Hispanië uit verschillende
stukjes en brokjes werd samengesteld, steeds
precair gebleven. Philips II versterkte het
aanzien van den staat naar buiten, door de
tijdelijke annexatie van Portugal in 1582.
Doch terzelfder tijd, dat Madrid een der
toonaangevendste centra van Europa was,
had Zijne Katholieke Majesteit de grootste
moeite om den toestand in het binnenland
meester te blijven. Daar was in de eerste
plaats de provincie Granada, het voormalige
centrum van het Moorsche rijk. Dank zij de
hulp van de Kerk kon de regeering hier be
trekkelijk gemakkelijk den toestand meester
blijven. Doch in het Noord-Oosten van het
land bleef zich een niet te verzoenen en
trotsch nationalisme handhaven, hetgeen,
men moge het regionalisme, seperatisme, Ca-
talonisme enz. noemen, niet anders is dan de
wensch van een volk, een eigen taal bezit
tend, om het juk van de vreemde heerschap
pij af te wenden.
wapens gegrepen had om te voorkomen, dat
de Bourbons den troon zouden bestijgen,
speelde de hoofdrol bij de instorting van het
Bourbonsche Huis. Bij den val van Alfonso
XIII achtte de jonge Spaansche republiek
het verstandig de Catalaansche idealisten
hun zin te geven, en verleende Catalonië de
autonomie. Kort na de mislukte „pronuncia-
miento" van generaal Sanjurjo in 1932,
werd in de Spaansche Cortes het Catalaan
sche Statuut aangenomen.
Het broeinest Barcelona.
Nu is Barcelona, de hoofdstad van Cata
lonië, steeds een broeinest van anarchisten,
syndicalisten, terroristen en andere elemen
ten van de uiterste linkerzijde geweest. Door
dat verschillende politieke partijen, die vroe
ger eikaars tegenstander geweest waren, zich
in Januari 1934 aaneensloten, bleef Bar
celona het bolwerk van de revolutie in den
strijd tegn de reactie.
De verschillende ministeries, die elkaar
sinds de half-sociale en anti-ciericale regee
ring van Azana opvolgden, Martinez Bar
rios, Lerroux en Samper, werden steeds meer
rechts georiënteerd. Men kan zeggen, dat
Samper niet veel meer is dan de wiluitvoer-
der van Gil Robles, leider van de agrarische
en clericale partij. Het is duidelijk, dat de
kloof tusschen het linksche Catalonië en het
rechts georiënteerde overige deel van Spanje
steeds grooter moest worden.
Oude moeilijkheden.
De moeilijkheden, die zich in Catalonië
voordoen, bestaan niet sinds den laats*en
tijd, doch dateeren sedert lang. Het vervan
gen var. de Spaansche Administratie in de
vier Catalaansche provincies (Barcelona
Gerona, Lerida, en Tarragona) heeft niet
zonder slag of stoot kunnen plaats vinden
Daarbij gaat dit zeer langzaam. Het is nu
reeds twee jaar, dat het Catalaansche Sta
tuut van kracht is geworden en nog res
sorteeren sommige districten onder de Madri-
leensche Administratie.
De opbrengst van de belastingen, die
vroeger ten goede van de centrale schatkist
te Madrid kwam, komt nu in de kas van de
Catalaansche Genej-liteit, hetgeen eveneens
moeilijkheden geschapen heeft.
Ook de groote verbreiding van het Cata-
laansch is een doorn in het oog van menig
Castiliaan, die te Barcelona woont. Onlangs
heeft professor Americo Castro, groot be
wonderaar van Catalonië, zijn ontslag ge
nomen als lid van de commissie van toezicht
aan de tweetalige universiteit van Barce
lona, omdat hij de Castiliaansche taal be
dreigd achtte. Catalanen kunnen overal in
Spanje in staatsbetrekking treden, doch in
Catalonië moet een beambte van den staat
Catalaansch spreken, waardoor alle niet-
Catalanen practisch uitgesloten worden.
Conflicten.
Het eerste conflict ontstond inzake den
radio-omroep, vervolgens, en dit was van
veel ernstiger aard, de kwestie van de z g.
„culturen-wet", die door het Catalaansche
parlement is aangenomen en die een zuiver
revolutionnair karakter draagt. In de Cortes
is het tot een openlijke breuk gekomen. De
parlementaire groep der linksche Catalanen
heeft besloten, zoolang de tegenwoordige
regeering niet haar politiek wijzigt, zich van
de beraadslagingen in de Cortes te onthou
den (uit solidariteit hebben de Baskische af
gevaardigden eveneens de Cortes verlaten).
Senor Companys, opvolger van kolonel
Macia, president van de Catalaansche Ge
neraliteit, heeft de Somaten, de locale mili
tie, van onbetrouwbare elementen gezuivetd
en heeft verklaard zich tegen iedere inmen
ging van Madrid in Catalonië te .verzetten.
Terzelfder tijd heeft de Spaansche premier,
Senor Samper, credieten gevraagd en ver
kregen voor de aanwerving van tweeduizend
supplementaire „guardias civiles" en vier
duizend gendarmes.
De wet-Companys op de landbouwcultu-
ren heeft een conflict met Madrid geprovo
ceerd en in Spanje is de lucht wederom met
electriciteit geladen.
In Spanje is men de meening toegedaan,
dat Madrid sterker is dan Barcelona en
zekere middelen bezit, vooral op financiee1
gebied, om pressie op Catalonië uit te oefe
nen, zoodat het conflict op vreedzame wijze
geregeld zal kunnen worden.
Dr. SACK, DE VERDEDIGER
VAN TORGLER.
Hij schijnt gevangen gehouden
te worden.
Over dr. Sack, den verdediger van
Torgler in het proces-van der Lubbe,
hoort men verschillende geruchten, wel
ke alle daarin overeenstemmen, dat dr
Sack gevangen wordt gehouden en wel
naar alle vermoedelijkheid te Berlijn in
een speciale onderzoekingsgevangenis
van de geheime politie. Of dr. Sack te
Warnemünde vertoeft, is niet met zeker
heid na te gaan. Wel heeft hij daar een
zomerhuis, en men zegt, dat hij in dat
huis omgang had metiErnst of andere
lieden, die de dupe zijn geworden van
den slag van 30 Juni. Of men hem de
verbinding met deze lieden verwijt, dan
wel of hij wordt verdacht, hetgeen ook
beweerd wordt, met de buitenlandsche
groep advocaten, bekend uit het proces
van der Lubbe in verbinding te staan,
is niet uit te maken. Gelijk bekend stond
dr. Sack tijdens het procee met deze
groep advocaten op gespannen voet
HET VIEL MEE!
Merkwaardig auto-ongeval te
Nice.
Bevangen door de hitte heeft een bestuur
der van een auto te Nice in Frankrijk de
macht over zijn stuur verloren met het nood
lottig gevolg, dat de wagen van den weg
reed en in een diep ravijn stortte in de ber
gen ten westen van Cannes. De bestuurder
bleef wonder boven wonder ongedeerd, doch
door den val van een hoogte van 300 voet,
dit is tegen de 100 meter, vatte de benzine
vlam en kwam de wagen als een lichtende
toorts in een dichtbegroeid pijnbosch. Het
ongeluk vond plaats in een afgelegen ge
deelte en het duurde eenigen tijd vóór
de bestuurder erin slaagde weer op den be
ganen grond te komen Het duurde eenigen
tijd eer men den brand meester was. Er is
groote schade aangericht in het pijnbosch.
Gedurende eenigen tijd was het verkeer over
den weg gestremd.
WECHSEL BIJ WARSCHAU
WAST SNEL.
Weder tientallen dooden.
Nabij de stad Warschau in Polen
blijft de Weichsel buitengewoon snel
wassen.
In de buurt van Sandomir is de rivier
buiten de oevers getreden Meer dan 30
plaatsen met ca. 30.000 inwoners staan
onder water, meer dan 20.000 H A is
overstroomd.
Te Zajerze zijn 50 menschen verdron
ken, bij het reddingswerk kwamen een
officier en 15 pioniers om.
Ie Warschau zelf verwacht men het
g»ootste gevi-au pas Zaterdag Er wor-
;en r, oo ad ijken opgew >.-pe:i eri afiee-
li: gen pioniers en arb<n ter» °-ereed ge
houden.
MATERIEELE SCHADE IN
OOSTENRIJK.
Lijst van dagelijksche
bomaanslagen.
De officieele lijst dagelijksch betreffende
bomaanslagen, meldt, dat gisteren in Leu-
tasch (Tyrol) in een hooibergplaats een
groot aantal revolvers en munitie is gevon
den. De boer werd gearresteerd.
O de pastorie in Tohmsdorf (Stiermarken)
werd een bomaanslag gepleegd, die veel
schade veroorzaakte.
In St. Peter (Stiermarken) werd een brug
zwaar beschadigd door een bom; terwijl in
den tuin van de Salvatorkerk in Hall (Tyrol)
door een bom een venster werd vernield.
HET ENGELSCH-TURKSCHE
INCIDENT.
Lijkdienst voor gedooden
officier.
Een communiqué van het Londen sche
Foreign Office zegt, dat het Engelsch-
Turksche incident op de kust van Sa-
mos betreffende den jeugdigen Brit
schen marine-arts, die door Tu>-ksche
schildwachten werd doodgeschoten, op
minnelijke wijze tusschen de beide re
geeringen wordt geschikt en dat schik
kingen worden getroffen met de Turk-
sche regeering, die reeds haar leedwezen
over het gebeurde heeft betuigd voor
een lijkdienst op de plaats, waar de arts
den dood vond.
HET LIJK IN DEN KOFFER.
Licht in het mysterie?
Verwacht wordt, dat spoedig meer
licht zal komen in de geheimzinnige
affaire van Brighton, waar, zooals be
kend, op het station het lijk van een
vrouw in een koffer we *d ontdekt.
In het Noorden van Brighton bevond
zich gisternamiddag een groot aantal
politie-agenten, die zich hoofdzakelijk
bezig hielden met het doen van opgra
vingen in de tuinen van verscheidene
huizen. Men weigert echter nadere me-
dedeelingen omtrent het te volgen spoor
te doen en houdt alles strikt geheim ten
einde de zaak niet vooruit te loopen en
de buitenwereld zoo min mogelijk in
lichtingen te verschaffen. Niettemin
werd gister door de politie een persoons
beschrijving gepubliceerd van een da
me, Davy Johnson geheeten, welke be
schrijving klopt met die van het gevon
den vrouwenlijk.
DE VEEMMOORD ZIMMER.
De vermoedelijke daders gepakt.
In den loop van Donderdag heeft de po
litie drie arrestaties verricht in verband met
den moord op Zimmer, die de vorige week ic
zijn huis werd doodgeschoten. Volgens me-
dedeeling van de politie is een der dader3,
de gevluchte student Walther Neumüller in
de buurt van Amstetten gearresteerd. Neu-
Baldwin pleit voor sterke lucht
macht. (Dag. Overzicht).
De overstroomingen in Polen.
(Buitenland).
Dr. Sack in gevangenschap? (Bui
tenland).
Dynamietaanslagen in Oostenrijk.
(Buitenland).
Benzine-zwendelarij te Zwolle
ontdekt. (Binnenland).
De taak van het werkfonds 1934.
(Binnenland).
Nieuwe rijwiel- en motorwet in
gediend. (Binnenland).
(Zie verder eventueel laatste
berichten).
müller wordt verdacht een der daders te zijn
of althans van de zaak iets te hebben afge
weten. Tevens werd gearresteerd de 22-jari-
ge student Franz Stocek. Dezen wordt ten
laste gelegd, den nog steeds voortvluchtigen
Floch te hebben geholpen bij zijn vlucht.
Tenslotte werd in Rossatz a.d. Donau een
derde man gearresteerd, die eveneens ervan
verdacht wordt bij de moordzaak betrokken
te zijn.
HOOGE FILMSTER-GAGES.
Ondanks verlies in de
filmindustrie.
De New-Yorksche bladen brengen een
gedeelte van het Nira-rapport over den
toestand in de filmindustrie en wijzen
erop dat, ondanks het feit dat deze tak
van industrie in totaal over 'tjaar 1933
een verlies van 20 millioen dollar heeft
geleden, nog steeds 110 personen, die bij
de film werkzaam zijn, een hooger sala
ris verdienen, dan het inkomen van pre
sident Roosevelt (75.000 dollar) bedraagt.
Verder hebben nog drie personen het
zelfde salaris van president Roosevelt.
Van de vijf grootste filmconcerns, die
deze geweldige salarissen uitkeerden,
was er één failliet, het tweede stond on
der gerechtelijke bewindvoering, het
derde was genoodzaakt zich te reorgani-
seeren teneinde een schuld van 42 mil
lioen dollar te kunnen delgen, het vierde
leed in het jaar 1932 een verlies van 16
millioen dollar en de vijfde maatschap
pij boekte eveneens een geweldigen ach
teruitgang in de winst.
HITTEGOLF TE NEW-YORK.
Een temperatuur van 46 graden.
De nog steeds aanhoudende hitte te New-
York heeft tot dusver ruim 50 sterfgevallen
veroorzaakt. Door het hooge vochtgehalte
der lucht is de warmte schier verstikkend.
Te Kansas City werd een temperatuur van
42 graden, te Oklahoma zelfs van 46 gra
den C. gemeten.
BLOEDIGE BOTSING TE SEATTLE.
Stakers tegen politie.
Te Seattle in den staat New-York ont
stond een hevige botsing tusschen circa 300
politie-agenten en 2000 postende stakers, die
de politie et steenen wierpen. Toen de agen
ten zich met gasbommen verdedigden, vin
gen de stakers deze op en wierpen ze terug.
Vier politiemannen en meer dan 100 sta
kers werden gewond.
AGA KHAN ZONDER LAND.
Hij krijgt het ook niet.
In de wetgevende vergadering te Sim-
la werd de vraag gesteld of het waar
was dat Aga han het verzoek had ge
richt tot de regeering om hem een terri
toriaal domein in Britsch-Indië toe te
wijzen als waardeering van zijn dien
sten voor het rijk De zegsman van de
regeering antwoordde dat inderdaad een
verzoek van Aga Khan aan de regeering
was gericht, maar dat hij niet de vrij
heid had den inhoud daarvan bekend
te maken. Algemeen wordt geloofd dat
de regeering afwijzend heeft beschikt op
Aga Khan's verzoek.
De bekende rijke paardensportenthou
siast Aga Khan, dieeenige jaren geleden
is gehuwd met een jonge Francaise, is
het hoofd van de Ismailia-moslims,
waarvan er eenige millioenen in Britsch
Indië wonen, maar ook velen in andere
deelen van Azië en in Afrika. De heer
schappij van Aga Khan is geheel gees
telijk: hij heeft geen grondgeDied.
DE AMERIKAANSCHE STAKING.
Zoo goed als geëindigd.
De algemeene stakingsleider in Oak-
land heeft gisteren besloten tot onmid
dellijk beëindigen der staking. De vak-
vereeniging van voerlieden zal echter
vóór het beëindigen van de havenarbei
dersstaking geen vrachten uit het ha
vengebied meenemen.
