DAGBLAD VOGR ALKMAAR EN OMSTREKEN. flagetiiksch Ojuzvücht De gebruiken der internationale bewaoeningsindustrie. ^Buitenland Verschillende sensationeele onthullingen. No. 217 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Vrijdag U September 1934 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 136e Jaargang Stakingsstad gelijk een slagveld. Schandelijke vernieling.n. Wal vandaag de aandacht treht,,9] ALKMAARSCHE COURANT Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, iranco door het geheele Rijk 240. Losse nummers 5 cents. PRiJS DER GEWONE AD VERTEN! lENr Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk- kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060 Telef. 3, redactie 33. Al verscheidene dagen zijn er in de dag bladpers berichten uit Amerika opgenomen, alle betrekking hebbende op de gebruiken der internationale bewapeningsindustrie en deze berichten hebben een wonderlijken kijk op deze industrie gegeven. Het onderzoek, dat de Amerikaansche se naatscommissie is begonnen, heeft al heel wat aan het licht gebracht en nog steeds worden meer sensationeele bijzonderheden onthuld. Aan diverse Amerikaansche bladen heeft het Hbld. thans nog enkele opzienba rende gevallen ontleend, zooals uit het vol gende relaas blijkt: Dinsdag kwamen de zaken, gedreven door de Curtus-Wright Export Corporation aan de orde. Een onderzoek werd ingesteld naar om vang en aard van de werkzaamheden der Export Corporation in Griekenland. Peru, Bolivia, China, Argentinië, Zwitserland en Mexico. Bij het begin van het onderzoek deden de getuigen der maatschappij een poging een zeker moreel overwicht te verkrijgen over de commissieleden, maar dit verminderde, toen brief na brief werd voorgelezen en het ver dween volkomen, toen een mededeeling werd bekend gemaakt van John Allard, president der maatschappij, aan Burdette Wright, een der directeuren van de verwante Corpora tion. Een zekere Gordon Envers had zooals bleek stappen gedaan bij Wright met het oog op het verkrijgen van orders voor Chi na en toen Allard vernam, dat Wright had geweigerd met hem in relatie te treden, schreef hij hem den volgenden brief: Dear Budee, in het besef, dat de ethische kant der transactie in hooge mate twijfel achtig is, meen ik, dat de meeste zaken met China onethisch zijn en het zou mij dan ook aangenaam zijn, wanneer ik toch nog een kans zou hebben met betrekking tot de transactie met China, welke Enders blijkbaar in handen heeft. Dit deel ik je niet officieel mede, het is een vertrouwelijke aangelegenheid tusschen jou en mij. Ik geloof, dat wanneer Enders met contanten bij ons was gekomen, om lucht vaartmateriaal te koopen voor China en het departement van buitenlandsche zaken hier aan zijn goedkeuring had gehechte het mij tamelijk koud zou laten, wie Enders is Wij zijn thans de kans om met hem in contact te komen misgeloopen en kunnen met opgeheven hoofde verklaren, dat wij er de voorkeur aan geven, met menschen van zijn slag niet te onderhandelen. De waarheid echter is, da ik graag de bestelling had ge had. Jack. De zitting van Dinsdag. De middagzitting der commissie begon Dinsdag tamelijk laat. Het bleek, dat de se natoren in conferentie waren met minister Cordell Huil, die naar den senaat was geko men om de commissie mede te deelen, dat protesten waren ingekomen van ^verschei dene" vreemde regeeringen naar aanleiding van de bij de verhooren afgelegde verklarin gen. .Wat Huil den senatoren heeft gevraagd is niet bekend geworden, maar volgens den correspondent van de „Times" is er reden om te gelooven, dat de zittingen der commis sie voortaan minder sensationeel zullen zijn tengevolge van de gedane „onthullingen". Naar men weet, heeft Reuter gemeld, dat Engeland heeft geprotesteerd, terwijl ook de ambassadeur van Argentinië de „ziens wijze" van zijn regeering aan Huil zou heb ben medegedeeld. Later op den dag verstrekte de minister aan de pers een mededeeling van senator Nye, den voorzitter der commissie van on derzoek, die als een soort verdediging van zijn beleid wordt beschouwd. Daarin ver klaart Nye: De commissie heeft vernomen, dat er een misverstand bestaat omtrent den aard van sommige beweringen, die zijn geuit. Wij hebben getracht de waarheid te ontdekken in de groote massa documenten, die wij in de archieven der munitiefabrikanten hebben gevonden. Het openbaar maken van derge lijk materiaal, afkomstig van de agenten in het buitenland der Amerikaansche maat schappijen, houdt niet noodzakelijk in, dat de daarin afgelegde verklaringen van belang worden geacht. Er zijn namen genoemd van hooggeplaatste personen in het buitenland. De commissie betreurt ten zeerste, dat er een onjuiste indruk zou zijn ontstaan en zij meent, dat de door de buitenlandsche agen ten afgelegde verklaringen, ofschoon deze ze zelf gelooven, zeer wel ongegrond kunnen blijken, voor zoover zij deze hooggeplaatste personen betreffen, en de commissie betreurt, dat de meeningen van deze agenten zooda nig zijn voorgesteld, als zouden zij een weerspiegeling zijn van het oordeel der commissie. Huil verklaarde, dat deze brief zoowel de rechtvaardigheid aantoont, waarmee het on derzoek wordt verricht, alsook de vele moei lijkheden, waarmee de commissie heeft te kampen, welker eenig doel, naar zij er bij voegde, is, het aan het licht brengen der uit gebreide én ongedachte misbruiken in den munitiehandel, met het oog op de maatrege len om daarin verbetering te brengen^ hetzij door wetgeving of op andere wijze. Het lag natuurlijk niet in de bedoeling der commis sie aldus Huil, noch van die van eenig amb tenaar der Amerikaansche regeering, om ook maar de geringste beleedigende uitlating te richten tot eenige andere regeering of haar ambtenaren. Bij de voortzetting der verhooren werden o a brieven voorgelezen uit Mexico, geschre ven door agenten van de Export Company, waarin namen werden genoemd van hoog geplaatste officieren in het Mexicaansche le ger en zelfs het paleis van den president werd vermeld. Lawrence Leon, agent der Export Cy. in Argentinië, werd met een speciale zending naar Mexico gezonden. Uit zijn rapport werd de volgende passage voorgelezen: Ik ben nog nooit in een land geweest, waar steekpenningen zoo openlijk als iets heel gewoons worden beschouwd. Ik heb een Sedan beloofd aan den hoofdingenieur van de magazijnen der Mexicaansche regeering, indien hij er in slaagt ons de order te bezor gen. Dit land is altijd verwaarloosd en ik wilde, dat ik er eenige maanden kon b' ij ven. Leon beval de benoeming aan van de fir ma Watson, Philips Co. te Mexico City, als agenten voor de Curtiss Wright Export Cy.; zij is de oudste Britsche firma in Mexi co, schreef hij, zij vertegenwoordigt John I. Thornycroft Co. Ltd., verder Merrywather Sons, en we behoeven niet bang te zijn dat zij partijdig zijn ten aanzien van de Britsche producten; daarvoor zijn zij hier te lang in het land. Vervolgens kwamen de zaken van Curtiss- Wright met Griekenland aan de orde, waar bij een privé en vertrouwelijke brief werd voorgelezen van den vertegenwoordiger te Athene. Ik ben er in geslaagd, schreef deze, den minister van luchtvaart, door bemiddeling van een gemeenschappelijken vriend, te over reden, voorkeur te verleenen aan uw mate rieel. Aangezien hij het echter niet wensche- liik vond. zich in te laten met een maatschap pij als de onze, zijn wij het volgende over eengekomen: U schrijft omgaand aan de Société Finan- cière et Technique de Grèce. dat u op alle or ders op uw materieel 5 pCt. provisie toe staat. Tevens stuurt u mij een brief, waarin staat, dat u mij op alle orders op uw mate rieel, hetzij via de Société Financière hetzij direct van de Grieksche regeering 5 pCt. pro visie verleent. Ik zal dien brief aan den vriend van den minister ter hand stellen, als waarborg dat hij zijn geld krijgt, zonder dat de transactie tegenover derden ruchtbaar wordt. „Met hartelijke groenten, uw dw.Artemis Denaxas". Naar aanleiding van dezen brief deed Al lard opmerken, dat de firma niet tot zaken met Griekenland was gekomen. De zitting van Woensdag. In de Woensdag gehouden zitting der commissie van onderzoek werd de directie van het chemisch concern Dupont de Memours gehoord. Toen de vier leiders van deze befaamde firma werden beëedigd, flitsten tientallen stralen van magensiumlichten door de zaal Pierre Dupont, president van de firma, die het eerst werd gehoord, droeg het roode lint van het legioen van eer in zijn knoops gat. In 1913 bedroeg de winst der firma 4.000.000. Toen de oorlog uitbrak, kreeg zij enorme orders voor rookeloos kruit en alleen in 1915 beliepen de orders meer dan 30.000.000. Gedurende den geheelen oorlog bedroeg de munitieverkoop meer dan twee milliard dollar. Tusschen 1914 en 1916 steeg het kapitaal, dat zij in hoofdzaak leen de van de regeeringen, die haar cliënten waren, van 35 tot over de 300 millioen dol lar. Op een bepaald tijdstip in den oorlog wa ren wij 100 millioen dollar schuldig, ver klaarde Pierer Dupont, en als de oorlog in 1916 gëindigd was, zou onze maatschappij failliet zijn gegaan. De Fransche^ regeering betaalde aan Dunpont een 25 hooger prijs voor rooke loos kruit, om de kosten te dekken voor het bouwen van groote nieuwe fabrieken. Bezoek Prins van Wales veroor zaakt ongerustheid. Ook van het bezoek van den prins van Wales aan Zuid-Amerika in 1931 werd mel ding gemaakt in eenige brieven, die werden voorgelezen. Het bezoek verwekte, naar werd verklaard, groote ongerustheid onder de Amerikaansche wapenexportmaatschap- pijen. Toen zij vernamen, dat Merino, hoofd van den Chileenschen luchtdienst, een uit- noodiging van den prins had aanvaard om hem in Engeland te bezoeken, haalden zij Merino over eerst naar de Ver. Staten te komen. Zij waren zeer teleurgesteld, toen hij niet door president Hoover werd ontvangen Ook het bezoek aan een Britsch vliegtuig moederschip aan Zuid-Amerikaansche ha vens, met 20 modellen van Britsch maaksel, baarde groote bezorgdheid en de Amerikaan sche exporteurs trachtten de regeering der Ver. Staten over te halen een Amerikaansch vliegtuigmoederschip naar Zuid-Amerika te zenden, maar zij slaagden daarin niet. Senator Nye, de voorzitter der commissie, vestigde de aandacht op het feit, dat thans een Amerikaansche vliegtuigmoederschip de Zuid-Amerikaansche havens bezoekt. Vervolgens werden de nauwe relaties be licht tusschen de Curtiss-Wright Export Cy. en de officieren van het Amerikaansche leger en de marine. Zoo verzoent de maat schappij eens om een brief van de marine, waarin een zeker model vliegmachine werd aanbevolen. In het antwoord der marine werden een aantal Touten opgesomd, die men bij de machine had gevonden. Dit was niet naar den zin van de maatschappij, die een concept stuurde van den verlangden brief. Dit werd Noordelijk gecopieerd en (men ont leent dit aan de „Daily Telegraph") getee- kend door admiraal King, het hoofd van het luchtvaartbureau der marine. Hetzelfde blad weet nog te melden, dat de door Engeland te Washington gedane stap pen speciaal betrekking hadden op een be weerd geheim telegram uit Warschau, waar in de absurde verklaring voorkwam, dat koning George zijn invloed zou hebben ge bruikt om een oraer te verkrijgen voor een Britsche firma. Toen het bedoelde telegram in de commis sie was voorgelezen, bezocht de ambassa deur den minister en deed opmerken, dat het niet verstandig was dergelijke dwaze bewe ringen openbaar te maken. Naar aanleiding van dezen stap en blijk baar die van andere buitenlandsche ver tegenwoordigers, legden Huil en Nye de bovenvermelde verklaringen af. In diplomatieke kringen te Londen ver luidt, dat de Britsche regeering deze verkla ringen als bevredigend heeft aanvaard. De verbitterde straatgevechten te Woon- sochet (Rhode Island) tusschen duizenden stakende textielarbeiders en politie, respec tievelijk nationale garde, duren nog steeds voort. De stad gelijkt een slagveld. De prikkel draadversperringen, die ter bescherming van de openbare gebouwen zijn opgericht, werden op verschillende plaatsen door de volksmassa's vernield. Hierop werd een aanval gedaan op de militie, die harerzijds van de vuurwapenen gebruikt moest maken. In de straten der binnenstad hebben de stakers groote materieele schade aangericht, welke naar voorloopige schattingen, mins tens veertigduizend dollar bedraagt. On der andere werd een zaak volkomen uitge plunderd. Uit een automobielzaak werden alle tentoongestelde auto's door de stakers op straat gereden, omgeworpen en onbruik baar gemaakt. Van verscheidene warenhuizen werden al le vensters met steenen ingeworpen, terwijl bovendien honderden straatlantaarns wer den stukgegooid. Eenige straten zien er uit als één vlam menzee. De stakers gooten benzine uit en staken deze in brand. Het vuur kon evenwel door de politie worden gebluscht, voordat grootere brandschade ontstond. Tegen de opstandige massa's wordt met de grootste strengheid opgetreden. De poli tie en nationale garde zijn geen meester van den toestand. De duizenden opstandige stakers nemen een steeds dreigender hou ding aan en laten zich van verdere onlusten niet afhouden, al schiet de politie niet meer, zooals aanvankelijk met losse patronen, doch met scherp, waarbij rechtstreeks op de menigte wordt gemikt. Steeds meer gewapende hulp noodig. Uit een naburige stad is een verzoek bin nengekomen, om een aantal leden van de nationale garde te zenden, ten einde de or de en rust te herstellen. Het is echter de vraag, of aan dit verzoek gevolg zal kun- nen gegeven worden. De gouverneur van Rhode Island heeft duizend veteranen uit den wereldoorlog tot ondersteuning van de regeeringsorganen in hun strijd tegen de stakers opgeroepen. Bovendien heeft de gouverneur bevolen, dat in het geheele staatsgebied van Rhode Island de communistische agitoren onder bewaking der regeering geplaatst zullen worden. Bondstroepen aangewezen. In verband met den buitengewoon gevaar lijken toestand in Rhode Island heeft presi dent Roosevelt principieel goedgevonden, dat bondstroejoen naar het bedreigde gebied zullen worden gezonden. Gouverneur Green van Rhode Island heeft bekend gemaakt, dat (president Roose velt hem aan de telefoon heeft beloofd, dat zoo spoedig mogelijk bondstroepen naar het bedreigde gebied zullen worden gezon den indien de politie en nationale garde er niet in slagen, den toestand meester te wor den. 1 doode per dag. De leiders van vakvereenigingen van ar beiders bij aanverwante bedrijven der textielindustrie zijn gisteren te Washington bijeengekomen, ter beraadslaging over een eventueele volslagen stopzetting der textiel industrie. Francis Gorman de stakingslei der deelde mede, dat dat het zeer wel moge lijk was, de duizenden arbeiers uit de kou sen-, tapijten- en andere aanverwantetakken van bedrijf zich zouden aansluiten bij de textielstaking, welke tijdens zijn korten duur tot dusverre reeds een tal heeft geëischt van 1 doode per dag. In deze eventueele uitbreiding der staking ziet men het antwoord op de weigering der werkgevers der arbitrage der textielbemid- delingscommissie te aanvaarden. Wanneer de textielindustrie van meening is, dat wij thans reeds onze volledige kracht in het veld hebben gebracht, vergist zij zich, aldus Gormen. Onze eischen zijn slechts matig en komen neer op erkenning der vak- vereeniging, 30-urige werkweek en afschaf fing van uitbreiding van het aantal weef getouwen der arbeiders. Gormen legde de verantwoordelijkheid voor den dood van 12 stakers geheel op de overheid. Uit Providence in Rhoden Island wordt gemeld, dat de wetgevende vergadering van den staat gisteren in een speciale zitting het verzoek van gouverneur Green om het zenden van federale troepen naar Rhode Island voor het handhaven van de orde in verband met de textielstaking heeft verwor pen. De democratische afgevaardigde, leden van de partij, waarbij Green ook is aange sloten, stemden tegen het doen van een be roep op het gewone leger. Geen communisten-inmenging. Met het oog op de onlusten tengevolge van de textielstaking zijn gisteren kn Nieuw-Engeland wederom een aantal afdeelingen Nationale Garde gemobili seerd. Naar Hydepark gekomen ambte naren hebben verklaard, dat wanneer de wetgevende vergadering van Rhode Island, die in een speciale zitting is bij eengeroepen, mocht verzoeken om hulp van federale troepen Roosevelt den mi nister van oorlog naar den staat zou zenden voor het houden van besprekin gen alvorens tot het zenden van troepen zou worde novergegaan. De gouverneur van Rhode Island heeft verklaard, dat het hier niet om een textielstaking gaat, maar om een communistische op stand. In Rhode Island is een menigte stakers door de nationale garde met de bajonet op het geweer van een fabriek, waarvoor zij waren samengestroomd verdreven. In Harrisburg in Pennsylvania heb ben 250 werklooze mannen en vrouwen een opmarsch gehouden naar het siaatscapitool, waar zij werk eischten, zij verklaar leri, dat zij zich zouden ver zetten tegen excecutoriale verkoopen en uitzettingen Toch communistische agitatie. In de stad Providence in Rhode Island zijn ruim 100 communisten gearresteerd welke grootendeels van buiten ae stad wa ren gekomen, teneinde agitatie te voeren in verband met de textielstaking. Verder wer den groote hoeveelheden communistische vlugschriften m beslag genomen. De federale regeering houdt 7000 man federale troepen gereed, om deze zoonoodig naai; Rhode Island te zenden. De centra der stakingsonlusten Woonsocket en Salisvilte staan onder krachtige bewaking. De schouw burgen zijn gesloten. Het publiek mag zich na het vallen van het donker niet meer op straat vertoonen. De internationale wapenindustrie. (Dag. Overzicht). Stakingsstad gelijk een slagveld. (Buitenland). Spaansch complot ontdekt. (Bui tenland). Masarijk, de hoogbejaarde presi dent van Tsjecho-Slowakije is ziek. (Buitenland). Fransche legermanoeuvres. (Bui tenland). Rubberfabriek onder Loosduinen in vlammen. (Binnenland). De „Amato" geopend. (Land- en Tuinbouw). Gemeenteraadszitting. (Stad). (Zie verder eventueel laatste berichten LATE HULPVERLEENING AAN DE „MORRO CASTLE"? Merkwaardige getuigenverklaring. De getuigen verhooren over de ramp van de „Morro Castle" en wat daarbij geschiedde, leveren dagelijks de meest overbluffende din gen op. In een verhoor van gister werd sensatie verwekt door een verklaring dat een schip dat de „Moito Castle" genaderd was om hulp te verleenen, bijna een uur zich in de buurt van het brandende schip had opgehouden zonder een sloep uit te zetten. Henderson, de eerste officier van de „Pre sident Cleveland", een passagiersschip, dat op de S.O.S,-seinen van de „Morro Castle" was toegesneld, verklaarde dat de kapitein, Carey, den tijd van 6.20 tot 7.08 uur voorbij had laten gaan zonder een sloep uit te zetten. Henderson verweet kapitein Carey dat hij ge treuzeld had, omdat hij zich geen rekenschap gegeven scheen te hebben van den ernst van den toestand. Henderson zeide dat hij niet langer onder Carey wenschte te dienen en zijn ontslag als eerrie-officier zou nemen als Carey niet ontslagen werd. De derde officier van de „President Cleve land", Peterson, die eveneens gehoord werd, deelde mede dat hij van dezelfde meening was als de eerste officier Henderson. Hij zeicle van meening te zijn dat talrijke opvarenden van de „Morro Castle" waarschijnlijk hadden kunnen worden gered indien de booten van de „President Cleveland" eerder waren uit gezet. Is de kapitein vergiftigd. In het verdere verloop van het onderzoek naar de ramp van de „Morro Castle" heb ben nog twee officieren van de president Cleveland de kapitein van dit schip ernstig beschuldigd. Ook zij verweten hem de red dingsbooten te laat te water te hebben ge laten. Een matroos van de president Cleve land verklaarde, dat het schip 40 min. tot een uur in de nabijheid van de „Morro Castle" heeft gelegen, maar dat in dien tijd geen reddingsboot was neergelaten. Toen tenslotte een boot was vertrokken, had de bemanning daarvan niet eens gepoogd op de brandende „Morro Castle" te komen, of schoon zich op dat oogenblik verscheidene Eersonen op het dek van het brandende schip ad bevonden. De steward van de rooksalon, die de brand ontdekte, verklaarde, dat hij toen een passa gier zich bij hem had beklaagd over de rook lucht, in een kast in de rooksalon rook had ontdekt. Een ambtenaar van politie, die ah passagier op de „Morro Castle voer, vond het onbegrijpelijk, waarom de redding booten niet om de „Morro Castle" waren blijven heen varen, daar zich toen toch nog 150 personen aan boord bevonden. Het on derzoek heeft uitgewezen, dat zich in de eerste der 5 reddingbooten 92 man der be manning en slechts 6 passagiers hadden bevonden. Het stoffelijk overschot van den kapitein zal chemisch worden onderzocht om vast te stellen of zijn dood niet door vergif tiging is veroorzaakt. HEJ INCIDENT TE SPALATO. Blijft niets van over. De „Popoio d'Italia" publiceert een mededeeling van maarschala Baibo naar aanleiding van de incidenten, die tijdens zijn bezoek aan Spalato in Zuid- Slavië zouden hebben plaats gehad. Balbo verklaart daarin, dat hij, na de 6tad bezichtigd te hebben, zich naar een Italiaansche vereeniging had begeven, waar vele leden der Italiaansche kolo nie bijeen waren. Bij het verlaten van het lokaal uitten twee jongelui anti- Italiaansche kreeten, waarop eenige Italianen antwoordden met een „Leve Italië!" Dat was alles. Balbo heeft daar na nog een dag te Spalato (Split) door gebracht zonder dat een enkel incident plaats greep.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1934 | | pagina 1