DAGBLAD VOGR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
flagetiiksch Ojuzvücht
De gebruiken der internationale
bewaoeningsindustrie.
^Buitenland
Verschillende sensationeele onthullingen.
No. 217 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Vrijdag U September 1934 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
136e Jaargang
Stakingsstad gelijk een
slagveld.
Schandelijke vernieling.n.
Wal vandaag de
aandacht treht,,9]
ALKMAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
iranco door het geheele Rijk 240.
Losse nummers 5 cents.
PRiJS DER GEWONE AD VERTEN! lENr
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk-
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060 Telef. 3, redactie 33.
Al verscheidene dagen zijn er in de dag
bladpers berichten uit Amerika opgenomen,
alle betrekking hebbende op de gebruiken
der internationale bewapeningsindustrie en
deze berichten hebben een wonderlijken kijk
op deze industrie gegeven.
Het onderzoek, dat de Amerikaansche se
naatscommissie is begonnen, heeft al heel
wat aan het licht gebracht en nog steeds
worden meer sensationeele bijzonderheden
onthuld. Aan diverse Amerikaansche bladen
heeft het Hbld. thans nog enkele opzienba
rende gevallen ontleend, zooals uit het vol
gende relaas blijkt:
Dinsdag kwamen de zaken, gedreven door
de Curtus-Wright Export Corporation aan
de orde.
Een onderzoek werd ingesteld naar om
vang en aard van de werkzaamheden der
Export Corporation in Griekenland. Peru,
Bolivia, China, Argentinië, Zwitserland en
Mexico.
Bij het begin van het onderzoek deden de
getuigen der maatschappij een poging een
zeker moreel overwicht te verkrijgen over de
commissieleden, maar dit verminderde, toen
brief na brief werd voorgelezen en het ver
dween volkomen, toen een mededeeling werd
bekend gemaakt van John Allard, president
der maatschappij, aan Burdette Wright, een
der directeuren van de verwante Corpora
tion.
Een zekere Gordon Envers had zooals
bleek stappen gedaan bij Wright met het
oog op het verkrijgen van orders voor Chi
na en toen Allard vernam, dat Wright had
geweigerd met hem in relatie te treden,
schreef hij hem den volgenden brief:
Dear Budee, in het besef, dat de ethische
kant der transactie in hooge mate twijfel
achtig is, meen ik, dat de meeste zaken met
China onethisch zijn en het zou mij dan ook
aangenaam zijn, wanneer ik toch nog een
kans zou hebben met betrekking tot de
transactie met China, welke Enders blijkbaar
in handen heeft.
Dit deel ik je niet officieel mede, het is een
vertrouwelijke aangelegenheid tusschen jou
en mij. Ik geloof, dat wanneer Enders met
contanten bij ons was gekomen, om lucht
vaartmateriaal te koopen voor China en het
departement van buitenlandsche zaken hier
aan zijn goedkeuring had gehechte het mij
tamelijk koud zou laten, wie Enders is
Wij zijn thans de kans om met hem in
contact te komen misgeloopen en kunnen met
opgeheven hoofde verklaren, dat wij er de
voorkeur aan geven, met menschen van zijn
slag niet te onderhandelen. De waarheid
echter is, da ik graag de bestelling had ge
had. Jack.
De zitting van Dinsdag.
De middagzitting der commissie begon
Dinsdag tamelijk laat. Het bleek, dat de se
natoren in conferentie waren met minister
Cordell Huil, die naar den senaat was geko
men om de commissie mede te deelen, dat
protesten waren ingekomen van ^verschei
dene" vreemde regeeringen naar aanleiding
van de bij de verhooren afgelegde verklarin
gen.
.Wat Huil den senatoren heeft gevraagd is
niet bekend geworden, maar volgens den
correspondent van de „Times" is er reden
om te gelooven, dat de zittingen der commis
sie voortaan minder sensationeel zullen zijn
tengevolge van de gedane „onthullingen".
Naar men weet, heeft Reuter gemeld, dat
Engeland heeft geprotesteerd, terwijl ook
de ambassadeur van Argentinië de „ziens
wijze" van zijn regeering aan Huil zou heb
ben medegedeeld.
Later op den dag verstrekte de minister
aan de pers een mededeeling van senator
Nye, den voorzitter der commissie van on
derzoek, die als een soort verdediging van
zijn beleid wordt beschouwd. Daarin ver
klaart Nye:
De commissie heeft vernomen, dat er een
misverstand bestaat omtrent den aard van
sommige beweringen, die zijn geuit. Wij
hebben getracht de waarheid te ontdekken
in de groote massa documenten, die wij in
de archieven der munitiefabrikanten hebben
gevonden. Het openbaar maken van derge
lijk materiaal, afkomstig van de agenten in
het buitenland der Amerikaansche maat
schappijen, houdt niet noodzakelijk in, dat de
daarin afgelegde verklaringen van belang
worden geacht. Er zijn namen genoemd van
hooggeplaatste personen in het buitenland.
De commissie betreurt ten zeerste, dat er een
onjuiste indruk zou zijn ontstaan en zij
meent, dat de door de buitenlandsche agen
ten afgelegde verklaringen, ofschoon deze ze
zelf gelooven, zeer wel ongegrond kunnen
blijken, voor zoover zij deze hooggeplaatste
personen betreffen, en de commissie betreurt,
dat de meeningen van deze agenten zooda
nig zijn voorgesteld, als zouden zij een
weerspiegeling zijn van het oordeel der
commissie.
Huil verklaarde, dat deze brief zoowel de
rechtvaardigheid aantoont, waarmee het on
derzoek wordt verricht, alsook de vele moei
lijkheden, waarmee de commissie heeft te
kampen, welker eenig doel, naar zij er bij
voegde, is, het aan het licht brengen der uit
gebreide én ongedachte misbruiken in den
munitiehandel, met het oog op de maatrege
len om daarin verbetering te brengen^ hetzij
door wetgeving of op andere wijze. Het lag
natuurlijk niet in de bedoeling der commis
sie aldus Huil, noch van die van eenig amb
tenaar der Amerikaansche regeering, om
ook maar de geringste beleedigende uitlating
te richten tot eenige andere regeering of haar
ambtenaren.
Bij de voortzetting der verhooren werden
o a brieven voorgelezen uit Mexico, geschre
ven door agenten van de Export Company,
waarin namen werden genoemd van hoog
geplaatste officieren in het Mexicaansche le
ger en zelfs het paleis van den president
werd vermeld.
Lawrence Leon, agent der Export Cy. in
Argentinië, werd met een speciale zending
naar Mexico gezonden. Uit zijn rapport
werd de volgende passage voorgelezen:
Ik ben nog nooit in een land geweest,
waar steekpenningen zoo openlijk als iets
heel gewoons worden beschouwd. Ik heb een
Sedan beloofd aan den hoofdingenieur van
de magazijnen der Mexicaansche regeering,
indien hij er in slaagt ons de order te bezor
gen. Dit land is altijd verwaarloosd en ik
wilde, dat ik er eenige maanden kon b' ij ven.
Leon beval de benoeming aan van de fir
ma Watson, Philips Co. te Mexico City,
als agenten voor de Curtiss Wright Export
Cy.; zij is de oudste Britsche firma in Mexi
co, schreef hij, zij vertegenwoordigt John I.
Thornycroft Co. Ltd., verder Merrywather
Sons, en we behoeven niet bang te zijn
dat zij partijdig zijn ten aanzien van de
Britsche producten; daarvoor zijn zij hier te
lang in het land.
Vervolgens kwamen de zaken van Curtiss-
Wright met Griekenland aan de orde, waar
bij een privé en vertrouwelijke brief werd
voorgelezen van den vertegenwoordiger te
Athene.
Ik ben er in geslaagd, schreef deze, den
minister van luchtvaart, door bemiddeling
van een gemeenschappelijken vriend, te over
reden, voorkeur te verleenen aan uw mate
rieel. Aangezien hij het echter niet wensche-
liik vond. zich in te laten met een maatschap
pij als de onze, zijn wij het volgende over
eengekomen:
U schrijft omgaand aan de Société Finan-
cière et Technique de Grèce. dat u op alle or
ders op uw materieel 5 pCt. provisie toe
staat. Tevens stuurt u mij een brief, waarin
staat, dat u mij op alle orders op uw mate
rieel, hetzij via de Société Financière hetzij
direct van de Grieksche regeering 5 pCt. pro
visie verleent. Ik zal dien brief aan den
vriend van den minister ter hand stellen, als
waarborg dat hij zijn geld krijgt, zonder dat
de transactie tegenover derden ruchtbaar
wordt.
„Met hartelijke groenten, uw dw.Artemis
Denaxas".
Naar aanleiding van dezen brief deed Al
lard opmerken, dat de firma niet tot zaken
met Griekenland was gekomen.
De zitting van Woensdag.
In de Woensdag gehouden zitting der
commissie van onderzoek werd de directie
van het chemisch concern Dupont de
Memours gehoord.
Toen de vier leiders van deze befaamde
firma werden beëedigd, flitsten tientallen
stralen van magensiumlichten door de zaal
Pierre Dupont, president van de firma,
die het eerst werd gehoord, droeg het roode
lint van het legioen van eer in zijn knoops
gat.
In 1913 bedroeg de winst der firma
4.000.000. Toen de oorlog uitbrak, kreeg zij
enorme orders voor rookeloos kruit en alleen
in 1915 beliepen de orders meer dan
30.000.000. Gedurende den geheelen oorlog
bedroeg de munitieverkoop meer dan twee
milliard dollar. Tusschen 1914 en 1916
steeg het kapitaal, dat zij in hoofdzaak leen
de van de regeeringen, die haar cliënten
waren, van 35 tot over de 300 millioen dol
lar.
Op een bepaald tijdstip in den oorlog wa
ren wij 100 millioen dollar schuldig, ver
klaarde Pierer Dupont, en als de oorlog in
1916 gëindigd was, zou onze maatschappij
failliet zijn gegaan.
De Fransche^ regeering betaalde aan
Dunpont een 25 hooger prijs voor rooke
loos kruit, om de kosten te dekken voor het
bouwen van groote nieuwe fabrieken.
Bezoek Prins van Wales veroor
zaakt ongerustheid.
Ook van het bezoek van den prins van
Wales aan Zuid-Amerika in 1931 werd mel
ding gemaakt in eenige brieven, die werden
voorgelezen. Het bezoek verwekte, naar
werd verklaard, groote ongerustheid onder
de Amerikaansche wapenexportmaatschap-
pijen. Toen zij vernamen, dat Merino, hoofd
van den Chileenschen luchtdienst, een uit-
noodiging van den prins had aanvaard om
hem in Engeland te bezoeken, haalden zij
Merino over eerst naar de Ver. Staten te
komen. Zij waren zeer teleurgesteld, toen hij
niet door president Hoover werd ontvangen
Ook het bezoek aan een Britsch vliegtuig
moederschip aan Zuid-Amerikaansche ha
vens, met 20 modellen van Britsch maaksel,
baarde groote bezorgdheid en de Amerikaan
sche exporteurs trachtten de regeering der
Ver. Staten over te halen een Amerikaansch
vliegtuigmoederschip naar Zuid-Amerika te
zenden, maar zij slaagden daarin niet.
Senator Nye, de voorzitter der commissie,
vestigde de aandacht op het feit, dat thans
een Amerikaansche vliegtuigmoederschip de
Zuid-Amerikaansche havens bezoekt.
Vervolgens werden de nauwe relaties be
licht tusschen de Curtiss-Wright Export Cy.
en de officieren van het Amerikaansche
leger en de marine. Zoo verzoent de maat
schappij eens om een brief van de marine,
waarin een zeker model vliegmachine werd
aanbevolen. In het antwoord der marine
werden een aantal Touten opgesomd, die men
bij de machine had gevonden. Dit was niet
naar den zin van de maatschappij, die een
concept stuurde van den verlangden brief.
Dit werd Noordelijk gecopieerd en (men ont
leent dit aan de „Daily Telegraph") getee-
kend door admiraal King, het hoofd van het
luchtvaartbureau der marine.
Hetzelfde blad weet nog te melden, dat de
door Engeland te Washington gedane stap
pen speciaal betrekking hadden op een be
weerd geheim telegram uit Warschau, waar
in de absurde verklaring voorkwam, dat
koning George zijn invloed zou hebben ge
bruikt om een oraer te verkrijgen voor een
Britsche firma.
Toen het bedoelde telegram in de commis
sie was voorgelezen, bezocht de ambassa
deur den minister en deed opmerken, dat het
niet verstandig was dergelijke dwaze bewe
ringen openbaar te maken.
Naar aanleiding van dezen stap en blijk
baar die van andere buitenlandsche ver
tegenwoordigers, legden Huil en Nye de
bovenvermelde verklaringen af.
In diplomatieke kringen te Londen ver
luidt, dat de Britsche regeering deze verkla
ringen als bevredigend heeft aanvaard.
De verbitterde straatgevechten te Woon-
sochet (Rhode Island) tusschen duizenden
stakende textielarbeiders en politie, respec
tievelijk nationale garde, duren nog steeds
voort.
De stad gelijkt een slagveld. De prikkel
draadversperringen, die ter bescherming
van de openbare gebouwen zijn opgericht,
werden op verschillende plaatsen door de
volksmassa's vernield. Hierop werd een
aanval gedaan op de militie, die harerzijds
van de vuurwapenen gebruikt moest maken.
In de straten der binnenstad hebben de
stakers groote materieele schade aangericht,
welke naar voorloopige schattingen, mins
tens veertigduizend dollar bedraagt. On
der andere werd een zaak volkomen uitge
plunderd. Uit een automobielzaak werden
alle tentoongestelde auto's door de stakers
op straat gereden, omgeworpen en onbruik
baar gemaakt.
Van verscheidene warenhuizen werden al
le vensters met steenen ingeworpen, terwijl
bovendien honderden straatlantaarns wer
den stukgegooid.
Eenige straten zien er uit als één vlam
menzee. De stakers gooten benzine uit en
staken deze in brand. Het vuur kon evenwel
door de politie worden gebluscht, voordat
grootere brandschade ontstond.
Tegen de opstandige massa's wordt met
de grootste strengheid opgetreden. De poli
tie en nationale garde zijn geen meester
van den toestand. De duizenden opstandige
stakers nemen een steeds dreigender hou
ding aan en laten zich van verdere onlusten
niet afhouden, al schiet de politie niet meer,
zooals aanvankelijk met losse patronen,
doch met scherp, waarbij rechtstreeks op de
menigte wordt gemikt.
Steeds meer gewapende hulp
noodig.
Uit een naburige stad is een verzoek bin
nengekomen, om een aantal leden van de
nationale garde te zenden, ten einde de or
de en rust te herstellen. Het is echter de
vraag, of aan dit verzoek gevolg zal kun-
nen gegeven worden.
De gouverneur van Rhode Island heeft
duizend veteranen uit den wereldoorlog tot
ondersteuning van de regeeringsorganen in
hun strijd tegen de stakers opgeroepen.
Bovendien heeft de gouverneur bevolen,
dat in het geheele staatsgebied van Rhode
Island de communistische agitoren onder
bewaking der regeering geplaatst zullen
worden.
Bondstroepen aangewezen.
In verband met den buitengewoon gevaar
lijken toestand in Rhode Island heeft presi
dent Roosevelt principieel goedgevonden,
dat bondstroejoen naar het bedreigde gebied
zullen worden gezonden.
Gouverneur Green van Rhode Island
heeft bekend gemaakt, dat (president Roose
velt hem aan de telefoon heeft beloofd, dat
zoo spoedig mogelijk bondstroepen naar
het bedreigde gebied zullen worden gezon
den indien de politie en nationale garde er
niet in slagen, den toestand meester te wor
den.
1 doode per dag.
De leiders van vakvereenigingen van ar
beiders bij aanverwante bedrijven der
textielindustrie zijn gisteren te Washington
bijeengekomen, ter beraadslaging over een
eventueele volslagen stopzetting der textiel
industrie. Francis Gorman de stakingslei
der deelde mede, dat dat het zeer wel moge
lijk was, de duizenden arbeiers uit de kou
sen-, tapijten- en andere aanverwantetakken
van bedrijf zich zouden aansluiten bij de
textielstaking, welke tijdens zijn korten duur
tot dusverre reeds een tal heeft geëischt van
1 doode per dag.
In deze eventueele uitbreiding der staking
ziet men het antwoord op de weigering der
werkgevers der arbitrage der textielbemid-
delingscommissie te aanvaarden.
Wanneer de textielindustrie van meening
is, dat wij thans reeds onze volledige kracht
in het veld hebben gebracht, vergist zij zich,
aldus Gormen. Onze eischen zijn slechts
matig en komen neer op erkenning der vak-
vereeniging, 30-urige werkweek en afschaf
fing van uitbreiding van het aantal weef
getouwen der arbeiders.
Gormen legde de verantwoordelijkheid
voor den dood van 12 stakers geheel op de
overheid.
Uit Providence in Rhoden Island wordt
gemeld, dat de wetgevende vergadering van
den staat gisteren in een speciale zitting
het verzoek van gouverneur Green om het
zenden van federale troepen naar Rhode
Island voor het handhaven van de orde in
verband met de textielstaking heeft verwor
pen. De democratische afgevaardigde, leden
van de partij, waarbij Green ook is aange
sloten, stemden tegen het doen van een be
roep op het gewone leger.
Geen communisten-inmenging.
Met het oog op de onlusten tengevolge
van de textielstaking zijn gisteren kn
Nieuw-Engeland wederom een aantal
afdeelingen Nationale Garde gemobili
seerd. Naar Hydepark gekomen ambte
naren hebben verklaard, dat wanneer
de wetgevende vergadering van Rhode
Island, die in een speciale zitting is bij
eengeroepen, mocht verzoeken om hulp
van federale troepen Roosevelt den mi
nister van oorlog naar den staat zou
zenden voor het houden van besprekin
gen alvorens tot het zenden van troepen
zou worde novergegaan. De gouverneur
van Rhode Island heeft verklaard, dat
het hier niet om een textielstaking
gaat, maar om een communistische op
stand. In Rhode Island is een menigte
stakers door de nationale garde met de
bajonet op het geweer van een fabriek,
waarvoor zij waren samengestroomd
verdreven.
In Harrisburg in Pennsylvania heb
ben 250 werklooze mannen en vrouwen
een opmarsch gehouden naar het
siaatscapitool, waar zij werk eischten,
zij verklaar leri, dat zij zich zouden ver
zetten tegen excecutoriale verkoopen en
uitzettingen
Toch communistische agitatie.
In de stad Providence in Rhode Island
zijn ruim 100 communisten gearresteerd
welke grootendeels van buiten ae stad wa
ren gekomen, teneinde agitatie te voeren in
verband met de textielstaking. Verder wer
den groote hoeveelheden communistische
vlugschriften m beslag genomen.
De federale regeering houdt 7000 man
federale troepen gereed, om deze zoonoodig
naai; Rhode Island te zenden. De centra der
stakingsonlusten Woonsocket en Salisvilte
staan onder krachtige bewaking. De schouw
burgen zijn gesloten. Het publiek mag zich
na het vallen van het donker niet meer op
straat vertoonen.
De internationale wapenindustrie.
(Dag. Overzicht).
Stakingsstad gelijk een slagveld.
(Buitenland).
Spaansch complot ontdekt. (Bui
tenland).
Masarijk, de hoogbejaarde presi
dent van Tsjecho-Slowakije is ziek.
(Buitenland).
Fransche legermanoeuvres. (Bui
tenland).
Rubberfabriek onder Loosduinen
in vlammen. (Binnenland).
De „Amato" geopend. (Land- en
Tuinbouw).
Gemeenteraadszitting. (Stad).
(Zie verder eventueel laatste
berichten
LATE HULPVERLEENING AAN
DE „MORRO CASTLE"?
Merkwaardige getuigenverklaring.
De getuigen verhooren over de ramp van
de „Morro Castle" en wat daarbij geschiedde,
leveren dagelijks de meest overbluffende din
gen op. In een verhoor van gister werd
sensatie verwekt door een verklaring dat
een schip dat de „Moito Castle" genaderd
was om hulp te verleenen, bijna een uur zich
in de buurt van het brandende schip had
opgehouden zonder een sloep uit te zetten.
Henderson, de eerste officier van de „Pre
sident Cleveland", een passagiersschip, dat
op de S.O.S,-seinen van de „Morro Castle"
was toegesneld, verklaarde dat de kapitein,
Carey, den tijd van 6.20 tot 7.08 uur voorbij
had laten gaan zonder een sloep uit te zetten.
Henderson verweet kapitein Carey dat hij ge
treuzeld had, omdat hij zich geen rekenschap
gegeven scheen te hebben van den ernst van
den toestand. Henderson zeide dat hij niet
langer onder Carey wenschte te dienen en
zijn ontslag als eerrie-officier zou nemen als
Carey niet ontslagen werd.
De derde officier van de „President Cleve
land", Peterson, die eveneens gehoord werd,
deelde mede dat hij van dezelfde meening
was als de eerste officier Henderson. Hij zeicle
van meening te zijn dat talrijke opvarenden
van de „Morro Castle" waarschijnlijk hadden
kunnen worden gered indien de booten van
de „President Cleveland" eerder waren uit
gezet.
Is de kapitein vergiftigd.
In het verdere verloop van het onderzoek
naar de ramp van de „Morro Castle" heb
ben nog twee officieren van de president
Cleveland de kapitein van dit schip ernstig
beschuldigd. Ook zij verweten hem de red
dingsbooten te laat te water te hebben ge
laten. Een matroos van de president Cleve
land verklaarde, dat het schip 40 min. tot
een uur in de nabijheid van de „Morro
Castle" heeft gelegen, maar dat in dien tijd
geen reddingsboot was neergelaten. Toen
tenslotte een boot was vertrokken, had de
bemanning daarvan niet eens gepoogd op
de brandende „Morro Castle" te komen, of
schoon zich op dat oogenblik verscheidene
Eersonen op het dek van het brandende schip
ad bevonden.
De steward van de rooksalon, die de brand
ontdekte, verklaarde, dat hij toen een passa
gier zich bij hem had beklaagd over de rook
lucht, in een kast in de rooksalon rook had
ontdekt. Een ambtenaar van politie, die ah
passagier op de „Morro Castle voer, vond
het onbegrijpelijk, waarom de redding
booten niet om de „Morro Castle" waren
blijven heen varen, daar zich toen toch nog
150 personen aan boord bevonden. Het on
derzoek heeft uitgewezen, dat zich in de
eerste der 5 reddingbooten 92 man der be
manning en slechts 6 passagiers hadden
bevonden. Het stoffelijk overschot van den
kapitein zal chemisch worden onderzocht om
vast te stellen of zijn dood niet door vergif
tiging is veroorzaakt.
HEJ INCIDENT TE SPALATO.
Blijft niets van over.
De „Popoio d'Italia" publiceert een
mededeeling van maarschala Baibo
naar aanleiding van de incidenten, die
tijdens zijn bezoek aan Spalato in Zuid-
Slavië zouden hebben plaats gehad.
Balbo verklaart daarin, dat hij, na de
6tad bezichtigd te hebben, zich naar een
Italiaansche vereeniging had begeven,
waar vele leden der Italiaansche kolo
nie bijeen waren. Bij het verlaten van
het lokaal uitten twee jongelui anti-
Italiaansche kreeten, waarop eenige
Italianen antwoordden met een „Leve
Italië!" Dat was alles. Balbo heeft daar
na nog een dag te Spalato (Split) door
gebracht zonder dat een enkel incident
plaats greep.