DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
REVOLUTIE IN SPAANSCH
CATALONIË NEERGESLAGEN.
^Binnenland
Opstand in de belangrijkste centra mislukt.
In Asturie handhaaft de regeering zich.
No. 237 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Maandag 8 October 1934 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
136e Jaargang
Vele dooden en gewonden.
Companys gevangen.
Wat vandaag de
aandacht trekt
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2<—,
franco door het geheele Rijk 240.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTEN! LEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, tfroote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordans C 9,
postgiro 37060 Telef. 3, redactie 33.
Het schijnt met de democratische
republiek van April 1931 gedaan.
Veel levenskracht heeft zij nooit
bezeten. Met de uiterlijke vormen
was het in orde, partijen en parle
ment waren aanwezig, de kabinets
vorming geschiedde naar de regels.
Maar het stelsel functionneerde niet
goed en het volk geloofde er niet in.
Nu is het afgeloopen: Wint links, winnen
de opstandelingen, dan komt er nu óf spoedig
een linksche dictatuur. Wint de regeering,
dan staat een dictatuur van rechts of autori
taire regeering te wachten.
Die verandering komt niet uit de lucht val
len. Het regime van 1931 stond reeds lang
te wankelen. Men schoof zoo langzaam aan
naar een autoritair bewind, dat gelijken zou
op dat van Dollfuss en Schuschnigg in Oos
tenrijk. Het gezag zou komen in handen van
roomsch-katholieke leiders, die. het behoud
van godsdienst en kerk op den voorgrond
stellen.
Daartegen zijn de democratische socialis
ten en de andere anti-clericalen in opstand ge
komen. Men wordt herinnerd aan den
Februari-opstand in Oostenrijk, toen ook
daar de mannen van links tot de erkenning
kwamen „als we nu niet vechten voor de
dingen, die ons lief zijn, dan worden we met
onze idealen zachtjes doodgedrukt".
Op het oogenblik dat Gil Robles, de leider
der katholieke volksactie, vier van zijn man
nen in het kabinet zette, zeiden de anti-cleri-
cale republikeinen „nu of nooit'". En de op
stand begon. Men had er zich al geruimen
tijd op voorbereid.
Asturië.
Twee groote centra van opstand zijn er.
Het eeue centrum ligt aan de Noordkust, in
Asturië (de gebeurtenissen in Baskenland
laten we hier buiten beschouwing, zij zijn
van anderen aard). Het andere centrum is het
vanouds zeer linksche Catalonië, met Bar
celona als hoofdstad.
In Asturië hebben de socialisten de lei
ding. Ze zijn buitengewoon goed bewapend.
Machinegeweren van de nieuwste soort zijn
daar door de troepen veroverd. Men kon er
op voorbereid zijn, want de aanwijzingen
van wapeninvoer kreeg men reeds eenigen tijd
geleden. Toen nam de Guardia Civil in As
turië 12.000 moderne infanteriepatronen in
beslag. Die waren van bekend maaksel. Men
wist, dat ze deel uitmaakten van de lading
van een schip, dat kort tevoren uit dv. Zuide
lijke haven Cadix vertrokken was met heel
andere bestemming. Men wist, dat in het
schip nog hadden gezeten: 24 machinegewe
ren met 48 reserveloopen, 400 infanteriege-
weren, 170.000 patronen, 1800 handgranaten,
300 rookbommen en 750 traangasbommen.
Heel deze rest der lading vond men niek
Doch thans duiken in Asturië zwaar bewa
pende troepen opstandelingen op en de re-
geeringstroepen hebben het hard te verant
woorden. Wanneer zij de overwinning be
halen, gelijk de berichten schijnen aan te
duinen, dan komt dat door de vliegtuigen en
kanonnen. Deze bezitten de opstandelingen
niet.
En opnieuw wordt bewezen, dat men met
kleine wapens wel een Moedigen burger
oorlog kan ontketenen, doch dat de opstan
delingen het onde'spit moeten delven, wan-
negr de weermacht trouw blijft aan de re
geering.
Catalonië.
Zwaarder was de strijd voor de regeering
te Madrid tegen de Catalaansche opstande
lingen. In Catalonië rebelleerde de plaatse
lijke regeering en onder haar hoede werd ook
een nieuwe regeering voor geheel Spanje
gevormd onder leiding van den radicalen
oud-premier Azana (uitsp-. Azanja) Heel een
regeeringsmachinerie, een plaatselijke weer
macht en de Catalaansche burgerwacht (de
z.g. Somaten) stonden daar ter beschikking.
Zaterdagavond verklaarde president Com
panys. dat Catalonië een republiek zou zijn,
die met andere republieken op het Iberisch
schiereiland te zamen een federatie zou vor
men. Companys brak dus met zijn land uit
'e republiek van 1931 en gaf tegelijk gelegen
heid aan radicale rebellen om een algemeene
Spaansche regeering te vormen tegenover die
in Madrid.
De Catalaansche opstand is, vol
gens de berichten van Zondag, mis
lukt. In de eerste plaats, doordat
de regeeringstroepen en de gendar
merie (Guardia Civil) Madrid trouw
bleven.
Generaal Batet aarzelde niet om van het
vliegveld af de regeeringsgebouwen met ka
nonnen te beschieten. Er schijnt zwaar ge-
Wk w£'
Companys.
vochten te zijn; men spreekt van 200 dooden
en 700 gewonden. Toen Companys het vruch-
telooze van zijn pogingen inzag, heeft hij
zich om verder bloedvergieten te voorkomen
overgegeven. De revolutionnaire regeering
van Catalonië werd gevangen genomen. Vele
opstandelingen zijn gevlucht. Generaal Batet
zet zijn militaire actie nu voort. Oorlogs
schepen uit Carthagena en Ferrol zijn on
derweg. Ook zijn er troepen uit Marokko
op Spaanschen bodem geland om de regee-
ringsactie kracht bij te zetten.
Einde van een regime.
Tot nog toe weet de regeering te Madrid
zich dus te handhaven. Leger en gendarmerie
zijn haar trouw gebleven. Lerroux kreeg
steun van r.k. arbeiders en van de weer-
corpsen van Gil Robles.
Een andere oorzaak van haar succes is de
verdeeldheid onder haar tegenstanders. Een
groot deel der links staande arbeiders, syn
dicalisten en anarchisten (en hun getal is
zeer groot in Spanje) hielden zich aanvanke
lijk buiten den strijd. Het schijnt, dat zij zich
thans opmaken om zich eveneens teger. de
regeering te richten. De stakingen, die zich
tot nog toe voornamelijk bepaalden tot het
Noorden en Oosten, breidden zich uit. In de
hoofdstad Madrid schijnt zich thans een
breeder front tegen de regeering te vormen.
Wat hiervan het gevolg zal zijn, hoe de
rebellie verder verloopen zal, valt niet te voor
spellen. Maar de regeering heeft den daal
der van den eersten klap opgestoken. Enorme
moeilijkheden wachten haar, doch aanvanke
lijk schijnt zij overwonnen te hebben. Zij
maakt zich reeds gereed om haar positie ook
wettelijk te versterken. Dinsdag zal zij daar
toe in de Cortes de noodige voorstellen
doen. Men spreekt van opheffing van het
stakingsrecht, ontwapening der buigers,
wederinvoering van de doodstraf. Daarin
ligt een vingerwijzing voor de richting,
waarheen de regeering onder Lerroux of
zijn opvolger gaat en gedreven wordt.
Wordt de opstand der socialisten neerge
slagen, dan is een terugkeer tot de oude ver
houdingen niet denkbaar. Me+ de nederlaag
van de stichters en dragers der republiek van
1931 valt deze van zelf ineen.
Dat is de beteekenis van den opstand van
October 1934.
De bestrijding van den opstand.
Hoe de opstand bestreden is blijkt uit een
groot aantal berichten. De president van het
nieuw gestichte onafhankelijke Catalonië,
Comnanys, had aan den militairen chef van
Cataionië Batet gevraagd of deze bereid
wa'; het nieuwe regime te aanvaarden.
'iatet vroeg een uur beraad, doch voor dat
dit om was werd het regeeringspaleis reeds
door regeeringstroepen aangevallen. Den ge-
heelen Zaterdagnacht werden er schoten ge
wisseld en te 6 u. 15 Zondagmorgen gaf de
Catalaansche regeering zich over. Ze werd
in haar geheel gearresteerd met den burge
meester van Barcelona, de leden van het ge
meentebestuur en den opperbevelhebber der
Catalaansche strijdkrachten.
De regeeringstroepen hadden in de och
tendschemering een algemeenen aanval on
dernomen op het gebouw der generaliteit en
het gebouw met mortieren beschoten, waarna
de Catalaansche regeering zich over gaf om
onnut bloedvergieten te vermijden.
In verschillende wijken van Barcelona
vonden in de morgenuren nog levendige
schietpartijen plaats tusschen de legale troe
pen en de gewapende opstandelingen. Ver
wacht werd echter, dat de geregelde troepen,
die gesteund worden door militaire vlieg
tuigen, in den loop van den dag het terrein
meester zouden worden.
De regeering te Madrid heeft besloten dat
Companys en zijn gezellen zullen worden ge
vangen gezet en terecht zullen staan voor de
rechtbank der Constitutioneele waarborgen,
opdat zij niet door den krijgsraad zullen
worden geoordeeld.
Onderzocht zal worden welk aandeel door
Azana werd genomen in den opstand van
Catalonië.
Zondagmiddag meldde generaal Bartet
draadloos: „Wij zijn overal in Catalonië den
toestand meester".
Om 2 uur werd echter nog hier en daar
geschoten in Barcelona en in de nabijheid der
Place Espagne hoorde men nog het geluid
van mitrailleurs.
Lerroux.
Dat het weer even snel als de revolutie
uitbrak, tot normale toestanden zou komen
schijnt de Spaansche regeering te willen
doen aannemen. Reuter meldt n.1. uit Madrid:
Zoodra door de energieke maatregelen der
regeering de opstand was onderdrukt, keerde
de normale toestand weder.
Toen Lerroux Zondagochtend zijn woning
verliet om zich naar het ministerie van Bui-
tenlandsche Zaken te begeven, werd hij door
een enthousiaste menigte geestdriftig toege
juicht. Spoedig waren tienduizenden voor het
regeeringsgebouw samengestroomd en de
minister-president moest op het balcon ver
schijnen om de ovaties der menigte in ont
vangst te nemen.
Ook uit andere deelen van Spanje komen
berichten van jubel over het mislukken van
den opstand.
De Spaansche regeering heeft verordend,
dat heden alle winkels en fabrieken geopend
moeten zijn,
leder lid van het personeel, dat niet op zijn
kantoor, in zijn winkel of zijn atelier ver
schijnt, zal geacht worden te zijn ontslagen
en terstond door een ander worden ver
vangen. Teneinde de verspreiding van on
juiste berichten te voorkomen, worden door
de regeering vanuit het ministerie van Bin-
nenlandsche zaken ieder uur per radio bij
zonderheden bekend gemaakt over den toe
stand.
Maar met dit al is het volstrekt niet dui
delijk wat er in Madrid zelf gebeurd is. De
regeering heeft den gemeenteraad naar huis
gestuurd, die vervangen zal worden door
een commissie van 10 leden. Tot regeerings-
commissaris is Martinez de Velasco benoemd.
De vijandelijkheden te Madrid schijnen in den
nacht van Zaterdag op Zondag te zijn ge
staakt. Verwacht werd dat ze Zondagochtend
opnieuw zouden herleven. Dat is ook in ver
schillende stadswijken het geval geweest.
Van de verslagen zijde zal wel niet veel uit
lekken in de eerste dagen. Voorts zijn er
maatregelen genomen, dat de opstandige ele
menten niet de grens over kunnen. Bepaald
toch is, dat alleen die personen Spanje mogen
verlaten, die in het bezit zijn van een spe
ciaal door de regeering uitgegeven permis.
Ofschoon Lerroux Zondagochtend door
een menigte werd toegejuicht, zijn toch
's avonds op zijn woning schoten gelost,
welke echter niemand wondden.
Men schat het totaal aantal dooden, als ge
volg van de ongeregeldheden in geheel
Spanje op 300, dat der gewonden op 700.
Nadat generaal Batet den opstand in Bar
celona had onderdrukt is hij naar de provin
cie Gerona vertrokken, waar een regiment
aan het muiten zou zijn geslagen en 5 officie
ren en een generaal zouden zijn gedood.
In verschillende provinciale centra wordt
nog gevochten, in Tarrazon. Villa Robledo,
Salvador del Vaile. In Bilbao zijn de socialis
tische leiders gearresteerd, in San Sebestiaan
waren er 12 gewonden na uren van strijd.
In Barcelona moet brand ontstaan zijn in
een benzinedepot in de hoven, tengevolge
van schoten.
Uit vele plaatsen.
Uit tal van plaatsen komen opgaven van
dooden en gewonden. In San Sebestiaan
wed gistermorgen hard gevochten, een jonge
man van 18 jaar werd gedood, voorts is een
soldaat gedood en werden er 5 gewond.
In Barcelona zijn thans 34 dooden en 32
zwaar gewonden.
Ir» Madrid heeft een groep opstandelingen
het Noorder station trachten te overmeeste
ren, ze werd door de politie teruggeslagen.
Gisteravond kwam het op de boulevards
tot straatgevechten, er vielen vele gewonden.
In Linares en La Carolina moeten veel
dooden en gewonden zijn. In Lerida werden
6 burgers gedood, 3 soldaten en 12 burgers
gewond. In Huelva werden bij botsingen
met de politie 1 man gedood en 2 zwaar ge
wond, in La Corogne is de leider der opstan
delingen gedood, terwijl 2 politiemannen
werden gewond.
Zondagmiddag zijn oorlogsschepen in
Barcelona aangekomen.
De aanhangers van Azana en Quiroga zijn
uit Barcelona gevlucht. Het is evenwel zoo
goed als zeker, dat zij niet zullen kunnen ont
komen. Ook Largo Cabellero is verdwenen.
Largo is de voorvechter van het socialistisch-
communistische gemeenschappelijke front.
De tweede groote haard van verzet tegen
de regeering te Madrid lag in het steenkolen-
gebied van Asturië, waar de arbeiders den
communistischen staat hadden uitgeroepen.
Volgens de laatste berichten zou ook daar de
opstandige beweging zijn onderdrukt. Groote
detachementen militairen hebben dit geheele
gebied bezet. De opstandelingen hebben ech
ter het voordeel, dat de streek buitengewoon
bergachtig is. Niettemin verwacht men, dat
vandaag de orde zal worden hersteld.
Zoowel de katholieke organisaties als de in
de katholieke volksactie georganiseerde jeugd
is overal tewerk gesteld, waar tengevolge
van de stakingsbeweging arbeidskrachten ont
breken. Vermoedelijk zullen de katholieke
arbeiders de communistische en socialistische
arbeiders meer en meer verdringen.
GOEDE VANGST VAN DE POLITIE
Inbreker-acrobaat in een zaak
aan de Kalverstraat gesnapt.
Een inbrekers met de allures van een acro
baat, is in den afgeloopen nacht in handen
gevallen van de politie van het bureau Sin
gel te Amsterdam.
De man had voor zijn nachtelijke escapa
de een zaak in sport- en andere artikelen in
de Kalverstraat uitgekozen. Daar hij inzag
dat hij van de straat af niet naar binnen zou
kunnen komen zonder kans op ontdekking,
begaf hij zich naar de aangrenzende steeg
en wist het te bestaan, langs den gevel naar
het dak te klimmen, op welken levensgevaar
lijken tocht, hij zijn steunpunten vond in de
gleuven van den muur.
Vervolgens verwrong hij op het dak de
ijzeren staven van een lichtraam en drong
op deze wijze tot het gebouw door. Een en
ander schijnt echter niet geruischloos te zijn
geschied, want twee in de Kalverstraat pa
trouilleerende agenten hoorden een zwak ge
luid. Begrijpende dat er onraad was haalde
een van hen assistentie aan het bureau Sin
gel. Enkele minuten later was het geheele
pand door een detachement politie, omringd.
De twee agenten begaven zich met behulp
van een sleutel, die zij van de dicht bij de
winkel wonende bedrijfsleider hadden ge
kregen, naar binnen en begonnen daar hun
sj>eurtocht.
Alle hoeken en gaten werden
doorzocht, doch eerst op den zolder
vonden zij hun man, een nog jong
persoon die de wijste partij koos en
zich zonder verzet overgaf. Hij was
in het bezit van een groot aantal in
brekerswerktuigen.
Geboeid werd hij naar het bureau Singel
overgebracht, waar hij is ingesloten. Zeer
waarschijnlijk heeft de politie met deze ar
restatie een heerschap in handen gekregen,
die een goede klant is van de hoofdstedelijke
justitie.
De politie houdt rekening met de moge
lijkheid, dat de gearresteerde hulp heeft ge
had van een of meer medeplichtigen, die in
dat geval op de uitkijk zouden hebben ge
staan.
ZWARE BRAND TE LEEUWARDEN.
Winkehnagazijn uitgebrand.
Zaterdagmiddag te half vijf brak
plotseling brand uit in perceel 121
aan de stille zijde van de Nieuwe
Stad te Leeuwarden, eigendom van
en bewoond door den heer Simon
Landstra. In het perceel is een zaak
in kinderwagens en rietmeubelen
gevestigd.
De brand greep in het zeer brandbaar
.nateriaal zeer snel om zich heen, geweldige
rookwolken sloegen naar boven, de vlammen
laaiden hoog op. De heer Landstra zat rus
tig in zijn kantoor boven den winkel te wer
ken, toen hij gewaarschuwd werd door een
voorbijganger. Onmiddellijk werd de brand
weer gewaarschuwd, de politieslangenwagen
was echter reeds eerder aanwezig.
Revolutie van Spaansch Catalonië
neergeslagen. (Dag. Overzicht).
Mussolini over: „Vrede of vijand
schap". (Buitenland).
De zaak Lindbergh nog duister.
(Buitenland).
Twee dooden op onbewaakten
overweg te Stompwijk. (Binnenland)
22 Hengelaars in de sloot. (Bin
nenland).
Isaac Israëls f. (Kunst en Weten
schap).
De K. L. M. jubileert. (Luchtvaart)
De 8-Oct. feesten. (Stad).
Egmonds trammetje gestorven.
(Stad).
(Zie verder eventueel laatste
berichten.)
Met vijf slangen werd het vuur van alle
kanten aangetast. Spoedig was men den
brand meester. De schade de St. Nico-
laasvoorraad was juist ingeslagen is
aanzienlijk, terwijl ook veel waterschade is
geleden.
De twee bovenste verdiepingen zijn geheel
uitgebrand, hier waren slaapkamers en ma
gazijnen gevestigd. Het huis is verzekerd
evenals de inboedel. De oorzaak van den
brand ligt waarschijnlijk in het in brand ge
raken van vensterkozijnen, een schilder had
deze afgebrand, daar het pand geverfd moet
worden. Om half een was hij naar huis ge
gaan. Het pand bezit een mooie oude gevel,
die men zal trachten te behouden.
AUTO TEGEN EEN BOOM
GEREDEN.
Zaterdagmorgen reed een personenauto
bestuurd door den heer J. Mengeles door een
breuk in de stuurinrichting op de Capelier-
laan te Roermond, tegen een boom. De auto
werd aan de voorzijde geheel vernield. De
heer en mevrouw M. werden licht gewond
en moesten naar het ziekenhuis worden ver
voerd. Hun toestand is niet levensgevaarlijk.
TWEE SCHUREN VERBRAND.
Oorzaak: brandende sigaret.
Gistermiddag zij in de gemeente Pijnacker
twee schuren, eigendom van de tuinders
Roodenburg en Leurs, die 75.000 K.G. stroo
en 200 broeiramen bevatten, in vlammen op
gegaan.
De assistentie van dé Delftsche brand
weer werd ingeroepen, die het vuur met acht
stralen bestreed. Door de geweldige rook- en
warmte-ontwikkeling werden de blusschings-
werkzaamheden zeer bemoeilijkt. De schuren
werden geheel in de asch gelegd. Een aantal
varkens kon worden gered. De vermoedelijke
oorzaak van den brand is het wegwerpen
van een brandende cigaret.
KORDAAT OPTREDEN.
De afsluitboomen waren
gesloten
niet
Door de oplettendheid van den machinist
van trein 37.04 is Zondagmiddag ongeveer
halfvier op den Amsterdamsche Straatweg
te Amsterdam waarschijnlijk een groot on-
g luk voorkomen zegt de Tel. Te 14.47 ver
trekt uit Utrecht 'n sneltrein naar A'dam.
Even voor den spoorwegovergang aan de
Weesperzijde zag de machinist, dat de af
sluitboomen niet gesloten waren. Hij remde
uit alle macht en wist op ongeveer honderd
meter voorbij den overweg den trein tot stil
stand te krijgen.
In verschillende wagons van den trein
ontstond een paniek tengevolge van het
schielijk remmen. Wij keken natuurlijk on-
middelijk uit het raampje en zagen dat een
auto bijna tegen den trein stond.
Op het Station W.P. spraken wij nog even
den machinist. Hij had tengevolge van het
mistige weer eerst op enkele honderden me
ters bemerkt, dat de boomen niet gesloten
waren. Ik zei, aldus de machinist, tegen
mijn stoker „remmen vast", en zoo hebben
wij er alles op gezet om den trein zou gauw
mogelijk tot stilstand te brengen.
Op blokpost 4 aan de Weesperzijde ver
namen wij, dat de overwegwachter door het
gillen van vrouwen opmerkzaam werd ge
maakt op den naderenden trein. Hij kon de
boomen echter niet meer sluiten. Een dame
met een kinderwagen, die zich op de rails
bevond, kon nog worden teruggetrokken.
Een aantal auto's kwam tot stilstand op een
halven meter van den trein.
De reserve-wachter bij den overweg ver
klaarde het belsein niet te hebben gehoord.
Het mag een wonder heeten, dat een en an
der zoo is afgeloopen. Het-is te danken aan
het kordate optreden van den machinist
en den stoker, en aan de aanwezigen bij de
spoorwegovergang.
