ONS GEMEENTELIJK GASBEDRIJF,
een bedrijf, dat ook in technisch opzicht
aller bewondering verdient.
Jkouwciaal Tlieuws
5ifdschciftm
HEILOO
EEN RONDGANG DOOR DE FABRIEK.
Geen (jas van geringer warmte.
maar en Corn S., geen beroep te Amsterdam,
ieder 5 boete of 2 dagen hechtenis; Piet T.,
schoorsteenveger te Alkmaar, 10 boete of
5 dagen hechtenis; Anth. O., groentehandel
te Weesperkarspel, 2 X 5 boete of 2 X 2
dagen hechtenis; Fl. U., electricien te Cas-
tricum, Hendrik V., chauffeur te Alkmaar
(2 X), Corn. V., electricien te Castricum, P.
de V., visscher te Wieringen, R. J. d. Vr.,
treinpoetser te Hoorn, J. v. V., arbeider te
IJmuiden, Gerrit W., matroos te den Helder,
joh. de W., landbouwer te Venhuizen, J. C.
d W., bakker te Harencarspel, Anth. Z
tuinbouwer te St. Pancras, Jan Z., varens
zei te Amsterdam en Joh. de Z., slager te
lkmaar, ieder 5 boete of 2 dagen hechte
nis.
PRINCIPALE HECHTENIS HEEFT OOK/
GEEN UITWERKING.
Ondanks de met veel aplomb aangekon
digde finale uitroeiing der konijnen van de
Egmonder en Bakkummer duinen, schijnen
de heeren stroopers nog niet ontmoedigd te
zijn' en moet er elke week het gebruikelijke
kwantum zondaren worden berecht.
Heden was het dan de heer Piet de V., die
in gezelschap van 2 honden de Egmond-
Binner duinen had bezocht en thans na ver
hoor van jachtopziener Diemeer, die hem
allerminst bezwaarde, werd veroordeeld tot
4 'boete of 4 dagen ter zake overtreding
art. 462, de z g.n padovertreding.
Volgde de heer IJ. BI. Lz., die met
Jkunstlicht" had geopereerd en tegen wien
de ambtenaar onder het uitbrengen van zijn
reeds 52 weken lang geuite waarschuwing,
dat het zoo niet kon voortgaan, 30 boete
of 20 dagen requireerde. De kantonrechter,
reeds nu overtuigd van het nuttelooze, om
met 'n paar dagen „principaal'' den schrik er
in te brengen, week eveneens van dit systeem
af en legde 20 boete of 20 dagen op met.
de gebruikelijke verbeurdverklaring van het,
„kunstlicht"-apparaat.
De los-werkman Joh Adr. T. had even
eens getracht met een lamp de argelooze
konijnen te verblinden. Hij kreeg het erg op
z'n heupen en beweerde, dat de stroopers
als kwajongens werden behandeld en mets
de gummilat het gemeentehuis uitgeranseld,"
indien ze om steun durfden te komen. De
kantonrechter betuigde zijn onschuld aan al
deze draconische maatregelen. Hij zat er
alleen en niet uitsluitend voor zijn genoegen
om overtredingen te straffen. Vonnis 25
boete of 25 dagen met verbeurdverklaring
als voren.
Voor den heer Engel St. werd een dergelijk
recept geschreven voor een gelijksoortige
kwaal.
De heer Jan V. Az. was met een schop op
konijnen delven uitgetrokken, doch werd
vóór hij zijn schietgraverswerk was begon
nen, door Bal de Winter gesnapt.
Hem werd toegedacht 4 boete of 4 dagen,
met teruggave van de schop, waarop de
minister geen prijs schijnt te stellen.
ZONDAGSRUST-MELKSLIJTERS-
DTLEMMA!
De melkslijter Jac. L. had op Zaterdag
9 Februari 'n onmiskenbaren pechdag. Er
ging 'n bus met melk verloren, het verlies
kon niet meer worden aangevuld, zoodat een
aantal melkklanten van het gebïuikelijke
kwantum bleef verstoken. Nclens volens
moest de melkboer dus Zondagsmorgens op
stap gaan om de overgeslagen klantjes te be
dienen, bij welke gelegenheid hij tot over
maat van ramp door een politieagent werd
bekeurd wegens overtreding van de ver
ordening op de Zondagssluiting. Het wordt
de zakenlui dan ook niet gemakkelijk ge
maakt. Trouwens, Jaap is zelf voorstander
van Zondagssluiting in normale gevallen.
De kantonrechter behandelde hem vriend
schappelijk en veroordeelde tot slechts 0.50
boete of 1 dag.
PAPIERVENTEN.
Mijnheer Hendr. P. was te Alkmaar in de
v. d. Kaaysfraat gesnapt wegens het venten
zonder vergunning. Hij presenteerde schrijf
papier en noemde dit nu „drukwerk". De
vlieger ging dan ook niet op. Hendrik werd
om zijn eerlijk gezicht tot slechts 0.50
boete of 1 dag veroordeeld.
'De vergadering van den R. K. Volks
bond, waar de voorzitter, de heei P. J.
Kraakman, bedankte en zijn opvolger
moest worden aangewezen, heeft geen
resultaat gehad. Niemand heeft zich
voor die verantwoordelijke functie be
schikbaar gesteld. In die organisatie is
geen kracht te vinden die hem kan ver-'
vangen. Men waardeert niet voldoende
het vele werk voor de arbeiders verricht
en dat is de voornaamste reden waarom
heengaat.
*De gemeentelijke verkoop van
peulvruchten heeft onder den midden
stand heel wat beroering gewekt. Men
merkt op, dat de gemeente voor den
middenstand niets doet en bovendien
wordt het bedrijf nog beconcurreerd. Dit
en andere tegenwerking van den mid
denstand heeft kwaad bloed gezet. Reeds
zijn de besturen van beide midden
standsbonden bijeen geweest om een en
ander te bespreken. Een ledenvergade
ring van beide organisaties is niet mo
gelijk, omdat het Episcopaat zich daar
tegen verzat. Niettemin werd er druk
gewerkt om een middenstander in den
raad te krijgen.
*Nu de gemeenteraadsverkiezing in
het zicht is, komt wel heel duidelijk tot
uiting dat men zich met de belasting-
politiek niet kan vereenigen. De vrije
lijst, waarop men van partijpolitiek ge
speend is, neemt grooter vormen aan.
Niettemin is het zeker dat er een vrije
lijst komt. Hoewel men nog niet tot
overeenstemming is gekomen wie aan
den kop van de lijst zal staan, wordt
binnenkort een openbare vergadering
uitgeschreven om tot een definitief be
sluit te komen, - -
Nu door de invoering van het vast
recht tarief en de daarop gevolgde dis
cussie in den Raad het gas meer in de
belangstelling van de burgerij is geko
men, hebben wij den directeur van de
gemeentelijke lichtbedrijven verzocht,
ons in de gelegenheid te stellen, onze
lezers eens over het gasbedrijf te kunnen
inlichten.
De heer Hofman had daartegen
allerminst bezwaar, doch aangezien ook
van andere journalistieke zijde deze
wensch was geuit, oordeelde hij het wen-
schelijk, daarvoor gelijktijdig ver chil-
lende persvertegenwoordigers op een
nader te bepalen dag te ontvangen.
Gistermorgen hadden wij het genoe
gen, daarvoor een bezoek aan de ge
meentelijke gasfabriek te kunnen bren
gen.
Het gebouwencomplex aan den Hel-
derschen weg mag uiterlijk bij onze
lezers wel bekend worden geacht. Meer
malen hebben wij trouwens een en ander
gepubliceerd over de in 1917 gebouwde
fabriek, die berekend is op een produc
tie van 24000 M3. per dag.
Toen de gemeenteraad tot den bouw
van de fabriek besloot, was er een
krachtige strooming, die den opzet er
van te groot oordeelde. Alkmaar telde
toen ruim 23000 zielen en de gasafname
per inwoner was toen van 138.6 M3 in
1916 gedaald tot 99 M3. Deze daling
stond o. i. in verband met de verhooging
van den gasprijs, die van 6 cent over den
gewonen meter op 854 cent en over den
muntmeter van 7 tot 954 cent werd ge
bracht.
Merkwaardig is, dat nimmer per hoofd
door de bevolking zooveel gas is afge
nomen als in de jaren, toen het gas 6 a
7 cent per M3. kostte. In 1915 was dit
zelfs 148.5 M3. per hoofd. In de jaren,
toen de kolenprijzen en de prijzen voor
de petroleum hoog waren, en het gas
16 cent per M3 kostte, varieerde het gas
verbruik van 100 tot 108 M3. per hoofd.
Toen in 1922 de prijs van het gas van 15
op 13 cent werd gesteld, steeg het ver
bruik met 5 M3. per hoofd, en toen de
prijs in 1927 op 10 cent werd gesteld, liep
het verbruik op tot 121 M3. per hoofd.
Dit verbruik handhaafde zich tot en met
1932 en daalde in 1933 tot 116 M3. per
hoofd, omdat de prijs van de petroleum
in dat jaar sterk daalde.
De cijfers leeren ons dan ook, dat
prijsverlaging gepaard gaat met een
verhoogde afname. Wij hebben reeds
eerder betoogd, dat verlaging van den
gasprijs in het belang van het bedrijf
noodzakelijk was en wanneer men be
denkt, dat de stichtingskosten van het
Alkmaarsch gasbedrijf 1.006.052 heb
ben bedragen, en dat men daarop in den
loop der jaren 635.094 heeft afgeschre
ven en jaarlijks aan de gemeentekas een
winst van 150.000 heeft uitgekeerd, dan
zal men het met ons eens zijn, dat het
bedrijf qua bedrijf een verlaging van
den gasprijs zeker kan Jragen en dit te
meer, waar de kolenprijzen zich op een
ongekend laag niveau bevinden.
De meening van den Directeur.
Men zal begrijpen, dat wij deze ziens
wijze ook tegenover den Directeur niet
hebben verbloemd. De heer Hofman be
greep volkomen, dat ons standpu-it door
het willen dienen van het Alkmaar che
belang en dat van de verbruikers werd
ingegeven en dat wij daarmee geenszins
beoogen, het regeerende college in het
be.'.turen van de stad dwars te zitten.
Als bedrijfsdirecteur, zoo zeide hij, ge
voel ik voor een laag tarief, doch u mag
niet uit het oog verliezen, dat een ta
riefsverlaging den eersten tijd de winst
doet terugloopen en dat het gemeente
bestuur door de maatregelen, die het
Rijk heeft getroffen ten aanzien van de
personeele en vermogensbelasting en de
vermindering van verschillende uitkee-
ringen, te eenenmale de bronner mi6t,
om daaruit de gelden te putten, die de
daaraan verbonden verliezen kunnen
opvangen.
(J gelieve, zoo vervolgde hij, voorts te
bodenken, dat het bedrijf in de richting
van de ver'aging gaat. Door de afschaf
fing van de meterhuur derven wij reeds
een ontvangst van 25000 per jaar.
Voorts hebben wij den prijs van het gas
over den gewonen meter en over den
muntmeter gelijk op 10 cent gesteld en
door de invoering van het vastrecht
tarief komt wederom een 26000 aan de
verbruikers ten goede.
Wij betoogden uitvoerig, waarom wij
het afschaffen van de meterhuur niet
jcpaald konden bewonderen en gaven
als onze meening te kennen, dat de
maatregelen in verschillende gemeenten
wel hebben geleerd, dat de invoering
van het vastrechttarief verouderd is.
De Directeur betwistte dit ten stellig
ste. In Amsterdam werkt dit succesvol
en wij hebben met de invoering daarvan
in hoofdzaak willen voorkomen, dat Je
kleine verbruikers tot het in gebruik
romen van het petroleum-gastoestel
overgaan en de ervaring sedert 1 Januari
leert, dat dit doel vrijwel bereikt wordt,
aangezien van de 800Ó verbruikers reeds
1000 zich voor het vastrechttarief ver
bonden en in hoofdzaak rijn dit juist de
kleine verbruikers, die wij vreesden te
zullen verliezen.
Onder verwijzing naar ons artikel in
het nummer van 22 October 1934 en 17
Jan. 1935 beweerden wij, dat het in het
belang van het bedrijf een daad van
goede koopmanschap zou zijn om den
prijs over de geheele linie te verlagen
en ook voor afnemers in de buitenge
meenten gelijk te stellen, aangezien wij
thans voor een conjunctuur staan, die
men niet kon voorzien, toen de con
tracten werden afgesloten. Wij spraken
als onze meening uit, dat dit ook op
grond van de door ons gepubliceerde cij
fers mogelijk was.
Wanneer deze cijfers althans juist zijn,
merkte de Directeur lachende op
Met nadruk verzochten wij hem, de
onjuistheid van die cijfers aan te too-
nen, er op wijzende, dat ze aan het offi-
cieele gemeenteverslag waren ontleend.
Wat U thans vraagt, aldus de heer
Hofman, is de taak van het gertieentebe-
stuur. Als gaspróducent deel ik echter
uw vrees niet, dat door het petroleum-
gastoestel het gasverbruik nog meer zal
aaien en dit te meer niet, nu de petro-
leumprijs op 854 cent'per L. wordt ge
bracht. U moet niet vergeten, dat het
petroleumgastoestel toch altijd gevaar
oplevert en dat in verhouding tot een
petroleumprijs van 854 cent per L. een
gasprijs van 10 cent per M3. niet hoog
g»noemd krn worden.
Wij konden niet nalaten, het een
schandaal te noemen, dat de Regeering
ter wille van de gasproduceerende over
heidsbedrijven de petroleum-maat-
schappijen a. h. w. heeft gedwongen
den prijs van de petroleum met 2 cent
per L. te verhoogen en wij noemden het
onbegrijpelijk, dat de Regeering deze
prijsverhooging niet aan het algemeen
ten goede laat komen. Voorts wezen wij
e. op, dat het o. i. vaststond, dat met de
nieuwe petroleumgastoestellen de ver
houding van 10 cent voor 1 M3. gas en
van 854 cent voor 1 L. petroleum toch
nog zeer gunstig was voor de petroleum.
De heer Hofman was van oordeel, dat
wij niet uit het oog mochten verliezen,
dat de Regeering, door in dezen orde
nend op te treden, het algemeen belang
diende.
Wij begrepen, dat een discussie hier
over niet haar plaats zou zijn en er
kenden, dat het vooi hen, die het .naar
«enigszins kunnen betalen, geen vraag
is of zij het kolengas zullen blijven ge-
b uiken of tot petroleumgas zullen over
gaan, aangezien het kolengas grooter
gemakken geeft en minder gevaar op
levert.
Eet fabriceeren van gas.
Op ons verzoek ging de heer Hofman
er hierna toe over om ons iets van de
gasfabricage te vertellen.
„Wij maken hier, zoo zeide hij, op twee
erlei ^vijze gas en wel in de eerste plaats
Kolengas en in de twede plaats het z.g.m
blauw-watergas of cokesgas. Dat kolen
gas wordt bereid uit de Engelsche of
Duitsche steenkolen, die bier per schip
worden aangevoerd. Die kolen worden
gelost met een grijper over een e'ectri-
scne baan (de bekende baan, die over
der Helderschen weg loopt) en komen
in een kolenloods, die 3000 ton kolen
kan bevatten. De geheele manipulatie,
het lossen van de kolen met den grijper
uit het schip en het vervoeren naar de
kolenloods geschiedt door één man, die
tekens het coke6-transport bedient.
Van de kolenloods gaan de kolen via
een Jacobsladder naar een bunker boven
de stokerij, welke bunker 50 ton kan be
vatten.
Tn de stokerij is opgesteld een oven-
blok met 6 ovens, ieder met 9 retorten.
Die ovens worden machinaal geladen en
ontladen. Wanneer de retorten geladen
zijn, worden ze luchtdicht afgesloten en
verhit door het vuur in den oven. De
kolen gaan dan zwellen en laten het
gas los. Dat gas wordt afgevoerd en be
vat verschillende onruiverheden, o.a.
teer, ammoniak, naftaline. Het gas komt
oo een hooge temperatuur uit den oven,
want die oven wordt gestookt met een
temperatuu. van 1200 graden. Vanuit
do oven gaat het gas eerst door een
luchtkoeler, een la ge op de binnen
plaats staande cylinder en door het da
len van de temperatuur laat h. gas
verschillende stoffen los en wel in hoofd
zaak teer. Dan komt het gas in Lri ma
chinehuis, waar het nog verder gekoeld
v. ordt door een waterkoeler waarna het
door een terzuiveraar loopt en geheel
van teer ontdaan wordt waarna het gas
in de naftalinewasscher van naftaline
bevrijd wordt. Daarna loopt het door
een ammoniak-wassch *r, waardoor het
gas vrij van ammoniak wordt.
Het gas gaat verder door de zuive-
ringskist, waarvan er hier vier zijn, die
elk 40 ton ijzeraarde bevatten en daar
wordt het gezuiverd van zwavelwater
stof. Pas daarna komt het in den gas
houder.
Het cokesgas.
Voor de fabricage van cokesgas zijn
twee toestellen opgesteld, elk van een
capaciteit van 6000 M3. per dag. Deze
toestellen zijn om beurten een bepaal
den tijd in het bedrijf. De toestellen be-
s aan uit een paar met vuurvasten steen
bekleede generatoren en worden gevuld
met cokes. Die cokes wordt aangestoken
en door toevoeging van lucht worden
de generatoren op een temperatuur van
circa 800 graden gebracht. Wanneer die
emperatuur bereikt is, wordt de lucht
toevoer afgesloten en onder de gloeiende
ko ommen cokes stoom geblazen. Dan
cokeTgas C°keS Z1°h 6,1 ontstaat h€t
co^efifas ]*eeft ongeveer 2500 calo-
a *at is veel mind€r dan
heeft ongeveer 4300 ca.orieën
Om nu van het cokesgas een aan het
kolengas gelijkwaardig gas te krijgen
wordt op dat cokesgas gasolie gespoten'
Door een hooge temperatuur wordt de
hLhHg€kraa^ en ver»* «n daardodor
hebben wij het in de hand. doo meer of
minder olie bij te voegen, om de calo-
rieen-waarde van het ga9 naar Wensch
43006rlmr—Wlj doen dat tot ongeveer
*300 calorieën en daarna wordt het gas
in het machinehuis gemengd met het
kolengas, vanwaar het door den meter
naar den gashouder loopt.
Wij hebben dus een gemengd gas ver-
kreKS„ van een «aard.
wenscht wordt en dat gemengce gas
wordt gedistribueerd in de gemeente.
Wij merkten op, dat ons wel eens
klachten ter oore kwamen over de kwa
liteit van het gas en deelden mede, dat
één onzer kennissen, die dagelijks een
bad neemt, geconstateerd had, dat voor
SS vacantie de benoodigde hoeveelheid
warm water in een korter tijd verkregen
werd dan na de vacantie. Hij had er den
loodgieter bij gehaald in de veronder
stelling, dat er iets aan den geijser
mankeerde, doch hij kreeg van dezen de
verzekering, dat dit niet het geval was,
en de oorzaak dus lag in een mindere
kwaliteit van het gas.
De Directeur aarzelde niet om hier te
spreken van verkeerd afstellen door den
.installateur.
Wij vertrouwen, dat dergelijke geval
len in de toekomst niet meer zullen
voorkomen, omdat met het oog op de
verstrekking van geijsers e. d. in huur
koop, in nauwe samenwerking met de
besturen van de plaatselijke fittersbon-
den, een demonstratie heeft plaats ge
vonden, door een fabrikant van de ver
schillende geijsers, voor de leden van
deze organisaties, waarbij uitvoerig
de constructie en de wijze van hehande-
Uing is uiteen gezet.
Ook het onderhoud speelt een groote
.rol. Een geijser mag van binnen niet ver
vuilen en moet niet alleen van buiten
glimmend worden gehouden.
Ook het schoonhouden van de com-
foren is een belangrijke factor. De losse
branders moeten regelmatig van aanslag
worden bevrijd om te voorkomen dat
de vlam te hoog gaat en er gas verloren
gaat. Men doet verstandig deze losse
branders wekelijks met warm zeepsop
schoon te maken.
Op onze vraag, hoe groot de gaspro
ductie, die in 1933, 4.659.580 M3. was ge
weest, in 1934 bedroeg, antwoordde de
heer Hofman, dat dit 4.345.000 M3. was
geweest. De balans was nog niet klaar,
waardoor het verlies tijdens het trans
port nog niet bekend was. Wanneer wij
aannemen, dat dit verlies, evenals in
1933, 4.2 heeft bedragen, dan is in 1934
het gasverbruik 293.400 M3. minder ge
weest dan 1933 en 310.000 M3. minder
dnn in 1932.
Gasprijsverlaging om een verdere da
ling tegen te gaan, blijft o. i. dan ook
noodzakelijk.
Na de uiteenzetting van den Directeur
hebben wij over het terrein en door de
gebouwen, onder zijn leiding, een rond-
wt ndeling gemaakt. Wij hebben in
oogenSchouw genomen de hygiënische
badinrichting ten behoeve van de arbei
ders in dit continu-bedrijf.
Met verbazing vernamen wij, dat in
dit groote bedrijf slechts 32 arbeiders
werken, waarvan er voortdurend acht in
dienst zijn.
Met bewondering aanschouwden wij
het werk van de los- en laadmachine en
onwillekeurig gingen onze gedachten
terug naar 1912, toen wij bij wij'>e van
Aprilgrap een dergelijke machine in
onze krant afdrukten. Thans is z* wer
kelijkheid geworden, maar werkelijkheid
is ook, dat ze een stuk brood heeft ge
roofd van de ploeg A'kmaarsche kolen-
losers.
Het werk van de Jacobsladder, die de
kolen van de loods naar de bunkers
brengt, alsmede dat van de machine, die
de retorten vult en lo6t, hebben wij
eveneens met bewondering aanschouwd.
Het blusschen, het breken en het ma
chinaal sorteeren van de cokes trok
evenzeer onze aandacht en het was bijna
angstwekkend te zien, hoe de mechani
sche arbeid vrijwel zonder hulp van den
mensch werd verricht
De bovenomschreven gang van het
gas hebben wij gevolgd en tenslotte-
swnden wij in de machinekamer, waar
in het gas geruischloos werd gemengd
en geperst.
In deze machinekamer was het ook
mogelijk om in een glazen kast, waarin
met gekleurde vloeistoffen gevulde buis
jes geplaatst waren, den bereidingsgang
van het gas te volgen, zoodat men oogen-
blikkelijk kan zien, wanneer er iets en
waar er iets hapert, terwijl machinaal
werd opgeteekend het aantal calorieën.
Wij hebben de oliesproeiers bekeken,
benevens den watertoren en tenslotte
nebben wij gezien, hoe vanuit een cylin
der de teer op de gewenschte tempera
tuur door een ondergrondsche buis in
een schip in het kanaa' vloeit.
Onze conclusie is, dat de Alkmaarsche
gemeenschap in de gemeentelijke gasfa
briek een bedrijf bezit, waarop ze
trotsch kan zijn.
Den heer Hofman zeggen wij gaarne
dank voor de ons geboden gelegenheid
om hierover een en ander aan onze
lezers te kunnen vertellen.
Panorama vereenigd met Ons Land
brengt fraaie foto's uit de Hongaarschc
Poeszta en vertelt van het oudste wijnhuis
van Europa. Er worden interessante afbeel
dingen uit Friesland gegeven ook van de
Leeuwarder veemrakt en er zijn zeldzame
opnamen gepubliceerd van den omgang van
een leeuwentemmer met den koning der die
ren. Belangwekkend zijn de bijzonderheden
over Amerikaansche wolkenkrabbers. De
filmrecensent bespreekt de film: De Bengaal-
sche Lansiers Aan sport o.a. de wedstrijd
NederlandDuitschland en mode zijn,
evenals aan het geïjlustreerde nieuws uit
binnen- en buitenland, weer vele pagina's ge
wijd. Verhalen en novellen zijn er van F red
Forster, van Alice Duer Milfer, van Gillis
Wilson, van Maximilian Bernd en van Wa't
Barrie.
