DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN ONSTREKEN. De Belgische Kabinetscrisis. Saqeiiikuch 0veezicht ^Buitenland De kieswetwijziging aan flarden gescheurd. No. 70 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 23 Maart 1935 137e Jaargang Tweede Kamer De stemplicht blijft. - Vakvereenigingsbestuur- ders niet uitgesloten van Staten en Gemeente raden. - De waarborgsom wordt terugbetaald als driekwart van den kiesdeeler wordt behaald. Het Zuiderzeefonds aan de orde. Ondergrondsch geknoei tegen den franc. Naar het onbekende? Strijd om den franc. De taak van den opvolger. Wat vandaag de aandacht trekt DE SOWJETUNIE EN DE HERWAPENING VAN DUITSCHLAND. ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0 75. contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Van de belangrijke veranderingen, welke het wetsontwerp tot wijziging van kieswet, provinciale en gemeentewet had kunnen bren gen, is tenslotte niets overgebleven. Vooreerst heeft ir. Bongaerts (r.k zijn amendement ingetrokken om voor de Tweede Kamer-verkiezingen alleen in aanmerking te laten komen de lijsten met de veertien hoogste stemcijfers. (Er zijn op het oogenblik veer tien partijen in de Kamer vertegenwoordigd.) Aan elke lijst, welke in aanmerking zou zijn gekomen, zou volstrekt nog geen zetel zijn toegekend. De Kamer had reeds laten blijken, niets te moeten hebben van zulk een vérgaande uitsluiting van kleine partijen. Het amendement maakte toch geen kans. Met 44 tegen 39 stemmen heeft de Kamer een amendement-Drees (s d.) tot afschaffing van den stemplicht verworpen. Eigenlijk moe ten wij schrijven niet „stemplicht", maar „opkomstplicht", want men is niet verplicht om te stemmen, maar om in het stembureau té verschijnen. De voorsteller herinnerde aan de verkiezing van Hadt-je-me-maar, een straatfiguur, tot raadslid te Amsterdam, aan de stichting, van de rapaljepartij te Rotter dam. Hij herinnerde eraan, dat er bij verkie zingen eens 171.000 vervolgingen zijn ge weest wegens niet-voldoen aan den opkomst plicht en dat daarop 16 000 VeroordeeTngen zijn gevolgd. Bij de Statenverkiezingen van 1931 hebben 300.000 menschen zich niet aan hun opkomstplicht gehouden. De heer Drees wees op de hooge kosten, met de vervolgingen gepaard gaande, en betoogde, dat de Kamer zonder bezwaar den opkomstplicht zou kun nen afschaffen, omdat deze niet behoort tot de principieele vraagstukken, welke thans niet. mogen worden behandeld. De heeren Zandt (st.g.) en van den Heuvel (a.r.) steunden het amendement, dat de hee ren Boon (lib.), Joekes (v.d.) en Vervoorn (platteland) echter bestreden. Mr. Boon beschouwt stemplicht als een aanvulling van de evenredige vertegenwoor diging en mr. Joekes merkte op, dat zonder opkomstplicht het naar de stembus sleepen van kiezers door allerlei partijen weer begin nen zou, wat hij vooral tegenwoordig onge- wenscht achtte, nu zoovelen geneigd zijn tot pressie en intimidatie Minister de Wilde liet de beslissing over het amendement aan de Kamer over. Vóór stemden de sociaal-democraten, de communisten, de anti-revolutionnairen, de staatkundig-gereformeerden en de heeren Arts (r.k.v.p.) en Sneevliet (r.s.) Z.Exc. nam over een amendement-van den Heuvel om het stemmen door schippers, bij volmacht, wat te vergemakkelijken. Bij zitten en opstaan heeft de Kamer een amendement-de Geer (c h.) goedgekeurd, dat voor den eersten zetel den vollen kiesdeeler eischt. Daarmede was dus van de baan het regeeringsvoorstel, volgens hetwelk een par tij ten minste drie maal den kiesdeeler had moeten behalen om een vertegenwoordiging in de Kamer te krijgen. Minister de Wilde maakte geen bezwaar tegen het amendement, maar wees er toch op, dat, als de kiesdeeler 40.000 is, het zeer wel mogelijk is, dat een groote partij, als gevolg van de berekening met de grootste gemiddelden per zeter b.v. 38.500 stemmen betaalt, terwijl een kleine partij met 39.900 stemmen geen zetel krijgt. Jhr. de Geer beschouwt de grootst moge lijke evenredigheid als een eisch van de grondwet. Toen hij minister van financiën was, heeft hij wel eens afkeurend gesproken over „een beetje inflatie", door sommigen ge- wenscht, en nu plaagde minister de Wilde hem, zijn amendement „een beetje grondwets schennis" noemende. De heer Vliegen had een soortgelijk amen dement ingediend als dat van jhr. de Geer, maar trok het in ten gunste van het andere, dat redactioneel beter was. De minister heeft overgenomen een amen dement-Vliegen om de waarborgsom van 250 per kieskring aan een partij terug te laten betalen, niet eerst als zij den vollen kierdeeler haalt, maar reeds als zij drie kwart van den kiesdeeler aan stemmen krijgt De Ka mer heeft den aldus gewijzigden eisch van 'n waarborgsom met 74 tegen 11 stemmen goed gekeurd. Tegen stemden de communisten, de staatkundig-gereformeerden en de heeren Arts, Sneevliet, Lingbeek (h.g.) en yervoorn. De communist De Visser verzette zich tegen de bepaling, betoogende, dat een storting van J 4500 voor alle achttien kieskringen moeilijkheden zou geven, en zeggende, dat, in tegenstelling tot sommige geruchten, zijn partij arm is als een kerkrat. Volgens minis ter de Wilde kan een serieuze partij dat be drag wel opbrengen. De heer Vliegen had een amendement voor gesteld om de bepalingen te schrappen, wel ke bestuurders van vakvereenigingen van overheidspersoneel zouden uitsluiten van het lidmaatschap van Provinciale Staten en ge meenteraden. De heer De Visser bestreed de voorgestelde uitsluiting, wijzende op zoovele andere onge rechtigheden op dit gebied, b.v. personen, die van hun wetenschap, als raadslid verkregen, profiteeren om in grond te speculeeren, enz. Mr. Westerman zag in deze dingen echter juist aanleiding om de uitsluiting te verdedi gen als een eersten stap, welke door andere zou moeten worden gevolgd. Z.i. konden zul ke vakvereenigingsbestuurders in Staten en raden niet onafhankelijk over personeels vraagstukken beslissen. Zoo dacht ook mr. Boon (lib.) erover. Maar ir. Bongaerts kwam verklaren, dat zijn fractie voor het amendement-Vliegen was. En mr. Joekes verrastte velen door zich als een tegenstander van de uitsluiting te ontpoppen. In „De vrijzinnig-democraat", heeft een artikel ten gunste van de uitsluiting gestaan, waarin werd verteld, dat een be stuurder van een ambtenaarsorganisatie als wethouder van Sociale Aangelegenheden aan het georganiseerd overleg moest deelne men. Natuurlijk kwam hij zoo in een scheeve positie. Maar mr. Joekes was het met den schrijver van dat artikel, den heer A. Kooi man, niet eens en merkte op, dat dit geen argument was voor uitsluiting, maar alleen een reden om dien wethouder een andere por tefeuille te geven Oe redactie van het regee ringsvoorstel was zoo ruim, dat, gelijk de heer Qrees deed uitkomen, bestuursleden van de maatschappijen tot bevordering van de pharmacie en van de geneeskunst geen raads lid zouden kunnen zijn, omdat ook gemeente apothekers en -dokters tot die organisaties behooren. De minister zette nog uiteen, dat hij geen minderwaardig cachet op vakvereeni gingsbestuurders had willen drukken, maar dat zoo iemand als raadslid het b.v. niet licht zou wagen om met zijn stem den doorslag te geven bij een salarisverlaging. Daar zijn voorstel intusschen toch geen kans had, trok Z.Exc. het, op raad van jhr. de Geer, in. Eigen'ijk was dit de overneming van het amendement-Vliegen. Met 52 tegen 30 stemmen heeft de Kamer een amendement-de VriesBruins (s.d.) ver worpen om te schrappen de uitsluiting van echtgenooten van uitgeslotenen. Mevrouw Bakker—Nort (v.d.) ondersteun de dit amendement, maar de meerderheid was het eens met den minister, dat in dit op zicht man en vrouw één zijn. Vóór stemden de sociaal- en vrijzinnig-democraten, de communisten en de heer Sneevliet. Woensdag komt het wetsontwerp in stem ming. De Kamer heeft er weinig gewichtigs aan heel gelaten. Minister de Wilde is den laatsten tijd niet gelukkig Eerst de historie met artikel 126 der ambtenarenwet. Nu de ontzieling van dit voorstel. Minister van Lidth de Jeude neemt voor 't eerst aan t werk der Kamer deel. De begroo ting van het Zuiderzeefonds legt hem dien plicht op. Ir. Bongaerts begon zijn rede met de op merking, dat hij liever had gewild, dat 's mi nisters eerste boodschap prettiger was ge weest dan de tijding, dat er twee millioen van de begrooting wordt afgenomen, omdat de noordoostelijke inpoldering wegens de noozakelijkheid van bezuiniging voorloopig niet doorgaat. Minister v. Lidth de Jeude trachtte te glim lachen, maar het lukte hem niet goed De heeren Duymaer van Twist (a.r.), Louwes (lib.), van Voorst tot Voorst (r.k.) en Ebels (v.d.) gaven ook uiting aan hun telurstel- ling. De heeren Louwes en Jibels wezen er op, dat het inzonderheid een strop is voor de bevolkingen van Zuid-Friesland en Noord- Oost-Overijsel en dat men die schadeloos moet stellen. In dit verband pleitte de heer Louwes voor grondverbetering, afwatering en ruilverkaveling en de heer Ebels voor we genaanleg. Verscheidene sprekers vroegen, wat er voor nieuws in den financieelen toestand was ge komen, sedert de regeering de begrooting had ingediend met den post van twee millioen. En zij merkten op, dat de reorganisatie van de directie der Zuiderzeewerken en de onder brenging van de resten daarvan bij den Rijks waterstaatsdienst niet duiden op een spoedi ge voortzetting der werkzaamheden. Wat de gronden in de Wieringermeer be langt, wenschten de heeren Louwes en Lo vink (c.h.), dat de regeering ze in erfpacht zal geven aan gebruikers, met een afkoopba- ren canon, omdat men, zooals dr. Lovink het uitdrukte, zoo spoedig mogelijk af moet van de bewerking van den grond met machines en werkvolk, de methode gevolgd, zoo lang de grond door het Rijk wordt bewerkt. Dr. Lovink betoogde ook, dat de tuinbouw, die het in Noordnol land niet kan volhouden, naar de Wieringermeer moet kunnen afvloeien om het daar met den graanbouw te probee- ren. Daarom bepleitte hij uitgifte ook van kleinere landerijen dan van 20 H.A. Baron van Voorst tot Voorst sprak zijn voldoening uit over de instelling van de pachtcommissie onder voorzitterschap van den burgemeester van Alkmaar, den heer Van Kinschot, waardoor de belangen van pachters en verpachter in evenwicht worden gehouden en sociale rechtvaardigheid be tracht wordt. (Van onzen Brusselschen correspondent). Hoewel het best zou kunnen ge beuren, dat de Belgische kabinets crisis na het verschijnen van dit nummer opgelost is, meenen wij toch, dat onderstaand artikel, van de hand van onzen eigen Brussel schen correspondent, belangrijk ge noeg is, om het op te nemen, omdat men door het te lezen een beteren kijk op den geheelen toestand krijgt. Dinsdagmiddag heeft de Belgische regee ring ontslag genomen. De tekst van de mede- deeling, die door den aftredenden eersten- minister in de Kamei werd gedaan tot verrassing van iedereen, het dient gezegd, want het geheim was goed bewaard hebt u reeds gelezen. De premier zei dat, ondanks den voortdurenden ernstigen financieelen toestand, waarin het land verkeerde, de regeering het verirouwen niet heeft gekre gen, waarop zij aanspraak kon maken en dat zelfs een gedeelte van de meerderheid in ge breke bleef. Bovendien heeft de oppositie een onrechtvaardige en trouwelooze campagne gevoerd om systematisch alle vertrouwen te ondermijnen. Daarom neemt de regeering ontslag, na eerst nog de maatregelen te heb ben getroffen, die noodig waren om het wegvloeien van de kapitalen tegen te gaan en ook om de speculatieve aankoopen van buitenlandsche gouddeviezen te verhinde ren. door de invoering van de wisselcon trole. Het ontslag van de regeering is in de on* wikkeling van de Belgische politiek een dra matische gebeurtenis, die in geheel het land een diepen indruk heeft gemaakt, en die de deur opent naar het onbekende. Dat is het ernstige van de zaak. In politieke kringen is de indruk, dat de regeering den strijd tegen de den franc ondermijnende krachten op weinig moedige wijze heeft opgegeven. Vele leden van de meerderheid gaven in de wandelgangen van de Kamer als hun mee ning te kennen, dat zij liever hadden gezien dat de regeering drastische maatregelen nam om al de ondermijners van den franc aan banden te leggen dan dat zij er het bijltje bij neerlegde. Sommigen waren zelfs van oor deel, dat zij eenvoudig he' parlement voor een zeer langen tijd had moeten naar huis zenden en regeer en, krachtig en zonder scru pules, in het belang van de groote meerder heid van het volk Dit toont aan hoe ver men hier reeds is gekomen in de politieke ontwik keling. Een paniekstemming. Politieke lafheid schijnt men intusschen moeilijk ten lasie van Theunis en zijn mede werkers te kunnen leggen, want de toestand was op bet einde van de vorige week bij zonder ernstig geworden. In den loop van de week is niet minder dan 600 millioen franc kapitaal uit het land gevlucht, waarvan niet minder dan 250 millioen franc den vori- gen Zaterdag Dien dag de Belgische mi nisters vertrokken 's namiddags naar Parijs om er te onderhandelen was er een ware paniek ontstaan, niet alleen aan speculatieve zijde, maar bij al wie handel drijft met het buitenland. Het peil was bereikt waarop het publiek niet rustig meer redeneert, maar op genomen in de algemeene angststemming, op hol slaat. Toen Maandagmorgen de decreten nopens <ie wisselcontrole in een speciale edi- tie van het Staa'sblad verschenen, was de pa niek geremd. Het feit op zich zelf dat erJets kraentigs was gedaan, stemde het publiek rustiger. Wie de week wou beginnen met het vaste voornemen zich te ontdoen van zijn francs, stond voor gesloten loketten. Dinsdagmorgen reeds stond het besluit tot ontslag van de regeering vasi. Het werd genomen in den kabinetsraad, waar de resul taten werden besproken van de besprekingen te Parijs. De heer Gutt minister van Finan ciën in het afgetreden kabinet, heeft des avonds medegedeeld, dat zij naar Parijs zijn geweest om den toestand en de moeilijkheden in België uiteen te zetten, maar dat op dit oogenblik de invoering van de wisselcon trole reeds besloten was. De bedoeling was niet om van Fransche zijde financieelen steun te krijgen, want practisch is de positie van de Belgische Nationale Bank sterk genoeg om het hoofd te bieden aan alle manoeuvres tegen den franc, doch wel om maatregeien te krijgen tot de zoo dringende verruiming van 'het afzetgebied van de Relgische industrie en van den handel. De Fransche ministers hebben de moeilijkheden begrepen en hel> ben spontaan de hulp voorgesteld van de Bank van Frankrijk. Deze w^rd echter niet gevraagd en economische voordeelen aan België, waarvan onmiddellijk ook andere landen, zooals Duitschland, zouden hebben genoten, kon de Fransche regeering, in haar huidige moeilijke omstandigheden, niet toe staan In dit opzicht is dus het bezoek aan Parijs nogal een mislukking geweest. Toch is dit niet de oorzaak van het aftre den van de regeering. Deze vindt haar ver klaring in de ondergrondsche werking, die sedert weken van duistere zijde tegen den franc werd gevoerd. Men is zelfs zoover ge gaan te beweren, dat in den schoot var de regeering enkele personen waren, die onder gronds en op onbeschaamde wijze voor de valuatie ijverden. Om deze reden ware het ook wel beter geweest, dat de regeering ieder zijn verantwoordelijkheid had laten opnemen. Het is ongehoord, dat leden van de meerderheid de regeering in den rug schoten, en dat nog wel voortdurend. Door ontslag te nemen heeft minister Theunis hieraan een einde willen maken. Het is niet uitgesloten dat. naar een gebruik dat reeds meermalen is gebleken, achter de schermen reeds onderhandelingen hebben plaats gehad om een combinatie in de plaats te stellen, die sterker zou zijn voor de verdediging van den fanc. In dezen °;eest wordt nu reeds ge sproken over een ariepartijdige regeering, dus met deelneming van de socialisten. Met het oog op den politieken heksenketel kan men alles mogelijk achten, maar als men rekening houdt met de politieke omstandig heden dan is daar niet zooveel kans voor De socialisten hebben op alle tonen gezon gen, dat alleen door het pian van den arbeid redding kan worden gebracht, en men kan zich niet goed voorstellen, dat nu een ander liedje zou worden aangeheven. Wat het meest tot uiting komt is de eisch tot handhaving van de goudwaarde van den franc. Dat eischt de openbare meening. De dubbelzin nigheid van de socialisten op dit punt is ook een belemmering voor hun medewerking aan een nationale regeering. Vandervelde heeft nochtans verklaard dat devaluatie van den franc uit den booze moet worden geacht. Ongetwijfeld zal de Koning slechts op dracht geven voor samenstelling van een nieuw kabinet aan een formateur, die op breede basis rondom zich krachten weet te scharen van alierbest gehalte waarvan een zoo groot piestige uitgaat, dat vei trouwen ontstaat. Het is echter moeilijk deze krachten te vinden. Had de regeering de deviezencon- trole niet ingevoerd, dan had men zich met angst mogen afvragen welke toestand er zou ontstaan zijn door haar ontslag. Wie de opvolger van Theunis ook moge zijn, men mag het nu reeds als vaststaand beschouwen, dat hij eveneens met volmachtsbesluiten zal moeten te werk gaan. En het is de vraag of deze volmacht nu niet verder zal moeten strékken, ten einde alle ondergrondsch ge knoei in de kiem te kunnen stikken. Bij de beoordeeling van den toestand in België moet men nooit uit het oog verhezen, dat reeds in 1926, bij de stabilisatie van den franc op zijn huidige waarde, honderdduj zenden werden verarmd. Nieuwe maatrege len, die nogmaals de waarde van den franc zouden verlagen, zouden andermaal het zelfde gevolg hebben. Intusschen worden de lasten van de schatkist steeds grooter en is het de vraag, wat dit alles voor gevolg zal hebben met het oog op ae begrooting. Wat men verwacht in breede kringen, is een op heldering van den toestand, waardoor meer zekerheid zal ontstaan, een opflikkering van nieuw vertrouwen en daardoor is de alge meene toon toch nog optimistisch. 1 -- I—I - I I „Al weer zoo'n strooibiljet! Al weer zoo'n stuk papier!" Het zoontje speelt er mee! Dat 's 't nut, winkelier! De Belgische kabinetscrisis. tDag. Overzicht). Italië zendt aan den Volkenbond een nota, waarin het wil onderhan delen met Abessinië. (Buitenlandj. Prof. Dr. Otto Lanz f (Binnen land). Werkkampen voor jeugdige werk- loozen. (Binnenland). Uitverkoopen en opruimen in het winkelbedrijf. (Binnenland). De tweede Statendam wordt in Nederland gebouwd. (Binnen'and). Uit het parlementaire leven. Vrti- kelen). Alexander Mois6i f. (Tooneel). Alkmaarsche middenstanders over treden de loterijwet. (Rechtszaken). De 150.000 drachtige koeien zijn noodeloos afgeslacht. (Zie verder eventueel laatafe berichten.) STAATSSECRETARIS HULL OVER DE EUROPEESCHE PROBLEMEN. Staatssecretaris Huil van Amerika is gisteren door vertegenwoordigers van de pers geïnterviewd over de gebeurte nissen der laatste dagen in Europa. Huil verklaarde daarbij: De regeering volgt op het gebied van lraar buitenlandsche betrekkingen haar gebrujkelijken, volstrekt normalen koers. De gebeurtenissen in Europa worden door haar vanzelfsprekend met de uiterste zorgvuldigheid waargeno men. Het staatsdepartement is zich er van bewust, dat de toestand moeilijk is en dat het Amerikaansche publiek be zorgd is over de ontwikkeling in Euro pa. Gelijk een ieder bekend is hebben de Ver. Staten steeds de meening aange hangen, dat de basis waarop een wer kelijk duurzaam vredesgebouw alleen 1 worden opgericht bestaan moet in verdragen. Voortgaande wees Huil er op, dat al diegenen, die gelooven aan de vreed zame bijlegging van conflicten van allerlei aard, toenemende bezorgdheid gevoeld hebben tegenover optredende neigingen om zich aan de verplichting tot nakoming van de verdragen naar den geest en naar den letter te onttrek ken. De Staatssecretaris is van meening, dat de moreele invloed der Ver. Staten en der Amerikaansche bevolking steeds moet trachten de nakoming der verdra gen te bevorderen. Hij wees er op, dat in Europa op het oogenblik een streven aan het werk is om een vermindering tot stand te bren gen van de in den laatsten tijd opgetre den spanningen. De Amerikaansche re geering zal dit streven nauwkeurig vol gen in de hoop, dat het doel, n.1. het tot stand brengen van algemeene kalmee ring succes zai hebben. In een artikel, gewijd aan de bewapening van Duitschland, schrijft de Prawda: Oorlog voor een hernieuwde verdeeling van Europa wordt opnieuw te Berlijn bepleit, waar me neen revanche wil voor de neder laag van 1918. De ongerustheid, welke in de meeste landen van Europa heerscht, wordt met name verklaard door het verlangen naar een revanche van het derde Rijk, dat onder den dekmantel van „internationale recht vaardigheid" zich inderdaad gereed maakt voor den strijd ter overheerscning van de volkeren van Europa. De ongerustheid, welke de bewapening van Duitschland, in Frank rijk, Italië, Tsjecho-Slowakije, Roemenië en Zuid-SIavië verwekt, is maar al te zeer ge grond. Den oorlog, welken het Duitsche im perialisme onderneemt en zijn bedreiging van alle volkeren van Europa, die naar vrede streven, eischen buitengewone waakzaam heid. Wie kan zeggen, waar, op welk punt van Europa de brandstichters van Europa zullen beginnen? Te oordeelen naar de Fran sche pers maar ook van die in de meeste door den drang naar revanche van het Dered Rijk- bedreigde landen, wordt de noodzakelijkheid van beslissende en prompte acties voor waar borging van vrede en veiligheid en weder- zijdschen bijstand het algemeen erkende plat form voor de organisatie van den weerstand tegen de aanvallers, ongeacht de vraag waar en van waar zij hun slagen zullen toebren gen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1935 | | pagina 1