DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
flxtqelijksch
De devaluatie van de Belga.
^Buitenland
No. 80 Dit nummet bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Donderdag 4 April 1935
137e Jaargang
Eerste Kamer
De wijziging der onteigeningswet goedgekeurd.
Twee docenten in staatsrecht hebben tegenover
stelde meeningen.
VEREENVOUDIGING DER
ONTEIGENINGS-PROCEDURE.
Achter de schermen der devaluatie.
Historische gebeurtenissen.
HET INFLATIE-SPOOK.
Het bezoek van Eden aan
Warschau.
Wat vandaag de
aandacht trekt...
Fransche persstemmen.
Eunten tegenwerkt. Voordat de vraag van
et Oost-pact aan de orde komt moet aller
eerst de kwestie opgelost worden, hoever de
werkingssfeer strekt van het Poolsch-Fransch
bondgenootschap.
Italiaansche persstemmen.
Eden naar Praag doorgereisd.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VERTE NTIENi
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Den Haag, 3 April.
De onteigeningswet is in 1930 aange
vuld met een nieuw artikel 72a, waar
door vereenvoudigd en bespoedigd wordt
de onteigening voor aanleg en verbete
ring van wegen en bruggen. Krachtens
dit nieuwe artikel kan, zonder voorat-
gaande verklaring bij de wet, dat het
algemeen nut de onteigening eischt, in
gevolge een koninklijk nesluit, den raad
van state gehoord, onteigening van en
voor wegen, enz. worden bevorderd.
Zoo vervalt ook de eerste ter-visie-leg-
i ging en wordt de tijd gewonnen, daar
mede gemoeid. Door dit nieuwe artikel
heeft de aanleg en verbetering van we
gen, ondernomen door Rijk, provincies
o gemeenten,, veel minder vertraging,
zonder dat, volgens de regeering, de be
langen zijn geschaad van wien onteigend
wordt
De senaat heeft nu een wetsontwerp
aangenomen om deze regeling uit te
breiden tot onteigening voor spoorweg-
werken, kanalen, havenwerken, vlieg-
terreinen en verbetering van rivieren.
Echter hebben de heeren De Savornin
Lohman (c.h.) en Van Citters (a.r.) het
wetsvoorstel bestreden.
Zij beriepen zich op Buys, den gEooten
staatsrechtgeleerde, die te kennen heeft
gegeven, dat onteigening, zonder vooraf
gaande verklaring bij de wet van het al-
B»meen nut, uitzondering moet blijven.
aar minister Van Lidth de Jende stelde
hiertegenover, dat Buys zelf erkent, dat
do grondwet aan den wetgever ruimte
geeft om zooveel uitzonderingen te ma
ken, als hij wenschelijk acht. Jhr. Van
Citters evenwel merkte op, dat er lang
zamerhand zoovele uitzonderingen
komen, dat zij het karakter van uit-
zondering verliezen
De regeering had zich beroepen op het
zestig millioenplan voor de werkver
ruiming, ter uitvoering waarvan werken
worden ondernomen, welke geen ver
traging mogen ondervinden. Prof. Loh
man echter meende, dat, indien een re
geling gelijk de voorgestelde hiervoor
gerechtvaardigd is, zij dan toch tot de
uitvoering van dit plan beperkt moest
blijven.
Voorts had de regeering verklaard,
dat dezelfde omstandigheden, welke be-
«poediging van onteigening voor aanleg
van wegen en bruggen wenschelijk heb
ben gemaakt, ook gelden voor de ande
re, thans in de wet op te nemen, werken.
Maar volgens de opponeerende senato
ren was de kritiek, indertijd op de wet
van 1930 geoefend, gerechtvaardigd cn
moest het nu aanhangige wetsontwerp
om dezelfde reden worden afgekeurd. Zij
wf.ren bang, dat het eigendomsrecht te
veel in het gedrang zou geraken, en
spraken van uitholling van dit recht
Prof. Kranenburg (v.d.), die staats-
re"ht te Leiden doceert, was het ge
lijk méér voorkomt! niet met zijn
Utrechtschen collega eens. Prof. Lohman
had den minister-president Heemskerk
geciteerd, die bij de grondwetsherzie
ning van 1887 had verklaard, dat men
niet bang behoefde te zijn, dat de mo
gelijkheid van onteigening zonder voor
afgaande nutswet zou worden toegepast
voor spoorwegen, wegen en kanalen,
juist de objecten, in de wet van 1930 en
ir. dit wetsontwerp genoemd! Hierdoor
was prof. Kranenburg echter niet uit het
veld geslagen. Z. i. behoeven wij ons niet
ts veel aan te trekken van woorden, een
halve eeuw geleden gesproken, omdat
zich daarna andere opvattingen van het
e:rendomsrecht baan hebben gebroken.
Dit recht, verklaarde hij, heeft zijn nim
bus Terloren.
De heeren De Savornin Lohman en
Van Citters hadden opgemerkt, dat er
bij wetsontwerpen, een verklaring van
het algemeen nut eener onteigening be
vattende, wel eens belangrijke Kamer
debatten waren gevoerd. Zij herinnerden
aan het kanaal van Almelo en aan dat
door Zuid-Beveland, bij welk laatste de
verhouding met België een rol speelde.
P of. Kranenburg erkende het nut van
zulke debatten, maar grooter achtte hij
het nadeel van vertraging in de ont
eigening, noodig voor werken in het al
gemeen belang.
Minister Van Lidth de Jeude vertelde,
dat de Tweede Kamer slechte drie maal
een onteigeningswetsontwerp heeft ver
worpen. Twee daarvan betroffen ont
eigening van grond voor bouw van een
koopmansbeurs en van een postkantoor.
Hiervoor is ook na goedkeuring van dit
wetsontwerp nog een voorafgaande
nutswet noodig.
Z. Exc. merkte nog op, dat, als men
de ontwikkeling der desbetreffende
grondwetsartikelen sedert 1848 nagaat,
een steeds grootere neiging blijkt om de
onteigeningsprocedure eenvoudiger te
maken.
In de Tweede Kamer had dit wetsont
werp algemeene instemming gevonden.
De Senaat keurde het ten slotte zonder
stemming goed, met aanteekening, dat
de heeren De Savornin Lohman en Van
Citters tegen waren.
(Van onzen Brusselschen correspondent).
telegrammen hebben reeds bericht,
«at de nieuwe Belgische premier, van
zoowel in de Kamer als in den
"aat met een groote meerderheid de
volmachten heift verkregen, die hem
°m- de bevoegdheid verleenen de franc
teet 28 pCt. te devalueeren. Men zou
fenige dagen geleden niet verwacht heb-
Deidat zoovele volksvertegenwoordi
gers hun stem aan deze radicale, ja wel
haast revolutionnaire maatregelen zou
den geven. Hoe is dat allés zoo ineens
gebeurd? De afgeloopen week is een les
geweest op velerlei gebied, een les, die
te t voor iedereen. In een vorigen brief
redden wij, dat velen meenden, dat er in
den schoot van de regeering-Theunis
zelf personen zetelden, die de politiek
van den premier bestreden. Het is maar
hl te waar gebleken, want Francqui, die
Jarenlang gouverneur was van de So-
ciété Générale de Belgique, de grootste
bank van het land, is het geweest, die
de regeering heeft gekelderd, en met
haar den frank. Het paard van Troje
was in de regeering gesmokkeld. Want
°P het oogenblik, dat Theunis de wissel
controle decreteerde, op het oogenblik
zdf, dat hij in zijn radio-rede en in zijn
verklaring voor de Kamer aankondig Je.
dat de brandkast, waarin de frank was
opgesloten, goed op slot was gedaan door
deze wissel controle, was de devaluatie
reeds een feit geworden.
Er is iets, dat bijzonder treft in alles
wat er in België is gebeurd, namelijk
dat geheel de pers tegen de devaiuatie
was gekant en er zelfs met kracht tegen
heeft geageerd. Wij kennen geen enkel
onafhankelijk blad, afgezien van enkele
financieele blaadjes, die steeds uit duis
tere bronnen putten, dat zich tot kam
pioen heeft gemaakt van een waardever
mindering van den frank. En toch is de
frank prijsgegeven, terwijl de gouddek
king van de Belgische valuta op dit
oogenblik, na al de bewogen gebeurte
nissen van deze week, nog ruim 50 t. h.
bedraagt en alle technische middelen
aanwe. ig waren om aan alle, ook buiten-
landsche manoeuvres het hoofd te bie
den.
De regeering-Van Zeeland, samenge
steld uit liberalen, katholieken en socia
listen, houdt er de redeneering op na,
dat niet zij de devaluatie heeft gewild.
Z'i verklaart, bij monde van den pre
mier, dat de devaluatie een voldongen
feit was, toen zij het bewind in handen
had genomen, en dat zij tot de waarde
vermindering van den frank heeft be
sloten, omdat zij deze waardeverminde
ring beschouwt als de achterwaartsche
stelling, waarop zij zich uit weloverwo
gen tactiek moet terugtrekken om nog
datgene te redden, wat er te redden valt.
Wat dan zou beteekenen, dat Theunis,
die in 1926 een frank heeft achtergela
ten, die slechts een zevende was van den
goudfrank, nu weer een frank heeft
cadeau gedaan aan zijn opvo'gers, die tot
een vierde van dit ~evende is gedaald.
Waarom de franc opgegeven?
Van Zeeland heeft uitvoerig uiteenge
zet, welke redenen hem er toe hebben
gebracht den frank op te geven en hij
heeft erkend, dat het niet de technische
positie is geweest van de Nationale
Bank van België, maar wel de positie
van de groote particuliere banken. Uit
deze banken werden de deposito's van
de cliëntèle teruggevraagd, die or goud
of buitenlandsche gouddeviezen of be
zittingen mee kochten. De banken ge
raakten in moeilijkbeden en moesten 'n
beroep doen op de Nationale Bank. In
een maand tijds werd daar 500 millioen
goud weggehaald uit de Nationale Bank.
Op 12 Maart 50 millioen, op 13 Maart 77
millioèn, op 14 Maart 180 millioen, op
15 Maart 354 millioen, op 16 Maart, in
twee uren, 280 millioen. Toen bad men
te kiezen: óf de banken credieten wei
geren om de opgevraagde deposito's te
rug te betalen, en ze dus verplichten
hun loketten te sluiten; óf andere maat
regelen nemen, b.v. door devaluatie van
den frank de beschikking trachten te
krijgen over nieuwe middelen om den
strijd verder voort te zetten en om een
toestand te consolideeren, die door de
wisselcontrole van zelf was ontstaan.
Dit alles beteekent in den grond, dat
er, zooals wij in een vorigen brief schre
ven en wat geen geheim is, tegen den
frank een ondergrondsche actie is ont
ketend geworden, die hem heeft gekel
derd. Iedereen vraagt zich af wie de
kostbare brochures, boeken en weekbla
den heeft bekostigd, die aan alle parle
mentsleden, aan vele journalisten, aan
alle dagbladredacties, aan financiers en
kapitaalbezitters werden gestuurd in
den laatsten tijd en waarin de devalua
tie als het beste en zekerste redmiddel
werd aangeprezen om uit de moeilijk
heden te geraken. Iedereen vraagt zich
oqk af, wie het zijn die voortdurend
goud of gouddeviezen hebben gekocht,
en hiervoor hun deposito's uit de ban
ken hebben teruggetrokken, met welke
aankoopen thans in één slag tot 25 t. h.
winsten worden gemaakt ten koste van
de kleine lieden, de kleine spaarders, de
werkenden.
De Banken gered ten koste
van de franc.
Het is in ieder eval een feit, dat de
openbare meening deze devaluatie niet
heeft gewild en ook dat de voorlichting
over deze buitengewoon belangrijke en
ingrijpende aangelegenheid hoogst een
zijdig is geweest. Een vooraanstaand
man, die in de regeering-van Zeeland
een portefeuille heeft geweigerd, ver
klaarde mij, dat de regeering-Theunis
beter een bankmoratorium had kunnen
afkondigen, dan aftreden. Maar men be
hoeft de samenstelling van de regeering-
Tneunis maar na te gaau om te beseffen,
da,t zij de voorkeur gaf aan redding van
d> banken, boven redding van een
fiank. En daarmede zijn wij dan ge
komen tot de proefneming met bestuur
de economie door van Zeeland, bewon
deraar van het Rooseveltsche experi
ment, dat de toekomst van België in
duistere nevelen hult.
Kamer en Senaat hebben zich thans
achter de regeering geschaard en Van
Zeeland heeft een jaar volmacht om zijn
plan, dat een compromis is tusschen zijn
eigen plan, hetwelk nogal sterk op
Amerikaansche methodes is afgestemd,
en het plan van den Arbeid, van De
Man, die nu ook minister is, in toepas
sing te brengen, tenzij de openbare mee
ning rageert en de regeering genoopt
wordt ontslag te nemen, onder invloed
ven omstandigheden die men nu niet
kan vermoeden. De socialisten, die
moord en brand schreeuwden, toen de
katholiek-liberale regeering, op grond
van «en volmachtwet, zonder het parle-
ment, maar toch onder controle van het
parlement, regeerde, nemen nu deel aan
hetzelfde regiem, dat nog wat verder
gaat, n.1. tot een jaar.
Het verdere program der
regeering.
Dit toont eens te meer aan, hoe ook
in België, de wegen van de politiek on
doorgrondelijk zijn. De basis van het
verdere programma is de devaluat'ö met
28 percent, gevolgd door progressieve
opheffing van de wisselcontrole, die wel
spoedig zal gebeuren, omdat deze den
handel te veel belemmerde; verlaging
van de tolrechten, om de stijging van de
levensduurte tegen te gaan; maatrege
len tot beveiliging van de bank 'eposi-
to's, die zelfs kunnen gaan tot waarbor
ging, door den Staat, van de terugbeta
ling van al de deposito's; uitoefening
van toezicht op de banken, door de aan
stelling van bijzondere commissarissen,
met oplegging van zekere directieven
met het oog op het crediet; cred ietver
ruiming met een rentenpolitiek, die
hausse bevordert, om te komen tot vrij
willige conversie; instelling van een
Nationale Hypotheekkas, waarvan de
werking niet bijzonder duidelijk is be
paald, maar die vermoedelijk de valori
satie van de hypotheken op het oog zal
hebben. Verder wordt aan de arbeiders,
beambten en alle loontrekkenden een
verzekering geven, dat, met de stijging
van de duurte, ook de loonen zullen om
hoog gaan en tenslotte is besloten, dat
de Sovjets zullen worden erkend door
de nieuwe regeering. Elke minister heeft
zich schriftelijk op dit programma ver-
b >nden.
Het spreekt van zelf, dat niemand
weet welke ontwerpen de regeering nog
verder in haar portefeuille heeft. Zij
zal handelen naar omstandigheden, wat
boteekent, dat in België een langdurige
periode van proefnemingen is ingetre
den, waarvan men slechts het beste kan
hopen, maar waarover voorloopig niets
anders is te zeggen, dan dat België een
land is met een beperkte binnenlandsche
markt, dat voor een groot gedeelte van
hot buitenland leven moet en waarvan
de exporthandel, met zijn in waarde
verminderde frank, overal op contin-
geering en compensatietarieven, die in
de meeste handelsverdragen zijn voor
zien, zal stuiten, waarbij nog komt de
toenemende binnenlandsche duurte,
waardoor men spoedig de productiekos
ten weer op een peil moet brengen, dat
men meent door devaluatie te hebben
verlaten. Voorts vraagt men zich af, of
de grondwettige rechten gehandhaafd
zul.en blijven. Er is reeds een schuchter
stommetje gehoord, dat vroeg of inper
king van de persvrijheid niet gewenscht
was
Prijsverhoogingen worden thans reeds
al'erwegen aangekondigd; de winkels
zh de laatstp dagen bestormd, maar bet
ergste is dé vertrouwenscrisis, want wie
zou na 1926 en na hetgeen nu weer ge
schied is, nog vertrouwen kunnen stel
len ir. beloften. De lieden, die moeten
le\en van een lijfrente, dc menschen die
een levensverzekering hebben afgeslo
ten, de hypotheekhouders, die allen toch
zeker niet. En de loontrekkenden zullen
d: wrange vruchten van de devaluatie
zeker ook plukken. En dan komt de
groote vraag, of de regeering in staat zal
zijn de devaluatie te beheerschen en of
det alles niet zal leiden naar de ver
derfelijkste inflatie, die men zich denken
kan. Inderdaad, Beigië staat voor een
zeer onzekere toekomst!
Officieel communiqué!
Omtrent het bezoek van Eden aan War
schau is het volgende officieele communiqué
gepubliceerd:
Tijdens zijn verblijf te Warschau is Lord-
grootzegelbewaarder Eden door den pre
sident der republiek en door maarschalk Pil-
soedski ontvangen.
Bovendien heeft Eden verscheidene bespre
kingen gevoerd met den minister van Buiten
landsche Zaken, Beek.
Eden lichtte Beek in over het verloop van
de besprekingen, die óe Engelsche ministers
kortgeleden in Berlijn en Moskou hebben
gevoerd op den grondslag van de in het
Londensche communiqué van 3 Februari
vastgelegde richtlijnen.
In den loop der besprekingen met Eden,
die gevoerd werden in een openhartige en
vriendschappelijke sfeer, heeft Beek Eden op
de hoogte gesteld van de opvattingen der
Poolsche regeering inzake de in het commu
niqué aangeroerde problemen en over den
algemeenen iniernationalen toestand.
De beide ministers waren het eens over het
feit, dat de gedachlenwisseling die een infor
matief karakter droeg, haar aoel heeft be
reikt. Zij legden den nadruk op de doelma
tigheid van instandhouding van een nauw
contact in verband met de verdere ontwikke
ling van den politieken toestand in Europa.
De besprekingen fe Warschau.
Naar de te Warschau vertoevende bij
zondere verslaggever van het agentschap
Havas aan het einde van de Engelsch-
Poolsche besprekingen meldt, zouden de
laatste bespiekingen voofal betrekking heb
ben gehad op directe Engelsch-Poolsche pro
blemen, zooals de uitbreiding der econo
mische betrekkingen op grond van het kort
geleden afgesloten handelsverdrag, het meer
gebruik maken van de haven van Gdingen
door de Engelsche scheepvaartlijnen en de
betaling van de op Engelsche werven thans
in aanbouw zijnde Poolsche schepen.
Devaluatie in België. (Dag. Over
zicht).
Eden te Warschau. (Buitenland).
Oostenrijk vraagt een grooter
ieger. (Buitenland).
De malaria-epidemie op Ceylon.
(Buitenlai dl
Fort Honswijk in afwachting.
(Binnenland).
(Zie verder eventueel laatste
berichten.)
Maarschalk Pilsoedski en minister Beek
hebben vooral Eden er van willen overtui
gen, dat de Poolsche tegenstand tegen de
clausule van wederzijdscnen bijstand in het
Oostpact niet te wijten is aan eenigerlei af
hankelijkheid van Berlijn, maar in tegendeel
aan overwegingen, die uitsluitend in Pool
sche belangen hun oorsprong vinden.
„Is Polen nog Frankiijk's bondgenoot?",
zoo vragen zich de Fransche bladen af.
De „Journal des Debats" is van meening,
dat Polen, door zonder Frankrijk er in te
kennen, met Duitschland in Januari 1934 een
non-agressiepact te sluiten, zijn verdrag met
Frankrijk tot een vodje papier gemaakt heeft.
Het heeft immers geen waarde meer, wan
neer Polen zich verbindt tegenover Duitsch
land neutraal te blijven, behalve in geval
van een aanval, speciaal tegen Polen gericht.
Het was zeer verstandig van Laval om de
uitnoodiging naar Warschap te gaan aan te
nemen, doch hij moet er aan denken, daar
openhartig zijn meening te zeggen.
De „Information" verklaart, dat niemand
het Polen kwalijk kan nemen voor zijn eigen
belangen op te komen, maar het kan daarin
niet zogver gaan, dat het zijn bondgenoot
Frankrijk vrijwel openlijk óp verschillende
De Italiaansche openbare meening heeft
den indruk, dat ook na de reizen van Eden
naar Moskou en Warschau een opheldering
van den internationalen toestand met het
oog op de taken van Stresa nog niet bereikt
is.
De „Giornale d'Italia" spreekt de hoop uit,
dat de diplomatieke reizen, al hebben zij ook
geen toenadering tot stand kunnen brengen
van de wederzijdsche opvattingen, ten minste
geen verdere verwarring zullen veroor
zaken. Bij den tegenwoordigen stand der
besprekingen, waarin ook de Kleine Entente
is ingeschakeld door de reis van Titoelescoe
naar Parijs, kan men slechts de grootste
reserve in acht nemen ten opzichte van de
beoordeeling van de ontwikkeling van den
toestand in Europa.
De „Tribuna" spreekt zich uit tegen een
plan van algemeene veiligheid. Engeland
streeft daarbij er naar Duitschland er in op
te nemen, Frankrijk wil Duitschland uit
sluiten. Voor dergelijke algemeen gehouden
vormen bestaat sinds lang de Volkenbond.
In het algemeene systeem wordt slechts voor
rang verleend aan de besluiteloosheid en de
onverantwoordelijkheid. Wanneer men wil
werken met den wil tot verantwoordelijk
heid, moeten de enkele, werkelijk verant
woordelijke mogendheden zich instellen op
eenige bepaalde problemen.
Lord grootzegelbewaarder Eden heeft gis
termiddag Warschau verlaten en vertrokken
naar Praag.
De reeds gepubliceerde officieele mede-
deeling over de besprekingen te Warschau
vormt geen verrassing. Beslissingen zijn niet
gevallen, besluiten niet genomen. Men heeft
den indruk, dat het communiqué beschouwd
kan worden als bewijs er voor, dat de af
wijzende houding van Polen tegenover het
Oostpact niet gewijzigd is en dat tegenover
Eden de motieyen voor deze houding uit
voerig uiteengezet zijn.
Naar verder verluidt heeft minister Beek in
een uitvoerige aaide mémoire het standpunt
van de Poolsche regeering inzake de kwestie
der vredesbeveiliging uiteengezet en dit me
morandum aan Eden overhandigd.
DE „POPOLO d'ITALIA" VERBODEN
VOOR DUITSCHLAND.
De Popoio d'Italia" is voor Duitschland
verboaen op grond van het feit, dat in de
editie van 28 Maart een bericht gepubliceerd
is, waarin naar voren wordt gebracht, dat
Duitschland niet alleen zijn aspiraties tegen
over Littauen, Rusland en Oostenrijk niet
heeft opgeheven, maar zelfs voornemens is
in Ierland een oreratiebasis tegenover Enge
land in te richten.
A
