DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Qaqdijksch OveczicfU
^Buitenland
Ataturk, de „vader" van het nieuwe Turkije.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN»
Van 1—5 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Ho. 84 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Dinsdag 9 April 1935
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
137» Jaargang
Een buitenlander vertelt, hoe de Turksche
vrouwen het stemrecht hebben verkregen.
IETS OVER DE SCHOOLKINDEREN.
HET A.S. HUWELIJK VAN GOERING.
LUDENDORFF 70 JAAR.
Alle openbare gebouwen
vlaggen.
DE AFFAIRE-JACOB.
Geen vonnis, alvorens het
incident met Zwitserland is
bijgelegd.
Wat vandaag de
aandacht trekt...
BALDWIN IN ACTIE.
Hij spreekt over Engeland's
idealen.
WERVELSTORM OP DE PHILIP
PIJNEN.
29 dooden.
DE RAMP TE CHATEAU—THIERRY.
Het aantal dooden tot acht gestegen.
ALKMAARSCHE COURANT.
Den laatsten tijd is héél Tur
kije druk in de weer met de
voorbereidende werkzaamheden
voor de Parlements-verkiezin-
gen. Het laatste parlement heeft
vdór de ontbinding nog juist
een verandering in de grondwet
aangebracht, waardoor de vrou
wen nu zoowel het passieve als
het actieve kiesrecht bezitten.
Daardoor heeft de Turksche, die
eeuwenlang achter tralies en
muren heeft geleefd, het hoog
ste recht in het land verworven.
Zij heeft, nadat zij langen tijd harts
tochtelijk naar haar zelfstandigheid
verlangde en over haar ten achter
staan zeer ongelukkig was, deze over
winning slechts aan den man te dan
ken, die in korten tijd uit 'n volk, welks
rol in de wereldgeschiedenis reeds uit
gespeeld scheen, een gezonden en vol
komen modernen staat geschapen neeft:
den president van 't nieuwe Turkije,
Ataturk!
De Turksche vrouw had onder zijn
leiding in tien jaren reeds veel bereikt.
Maar dit nieuwe succes verdient de
grootste aandacht, nu zijn alle ketenen,
waarmede de Turksche vrouw nog aan
het verleden gebonden was, gebroken
zij is in het bezit van haar volle vrijheid
gekomen. Dit viert men nu reeds eenige
maanden door vergaderingen, redevoe
ringen en duizenden telegrammen en
dankbetuigingen aan den „Vader der
Turken". Want de vrouwen zijn er
ttotsch op, dat zij eindelijk in hur land
dezelfde rechten als de mannen genie
ten.
Reeds achttien jaar geleden hield ik
in Europa een voordracht over de Turk
sche vrouw. Men heeft mij toen nog al
eens gevraagd, hoe de harems er in
Turkije uitzagen en hoeveel vrouwen ik
zelf had. Over mijn antwoord, dat ik in
Turkije nog nimmer een harem had ge
zien, en dat de mannen daar evenals in
andere landen er eerst nog eens goed
over dachten of zij wel voor één vrouw
konden zorgen, was men meestal zeer
verwonderd en meer nog teleurgesteld.
Stamboel, dat eeuwenlang onder de
heerschappij van de sultans heeft ge
staan, was reeds tien jaar geleden een
stad van allerhande tegenstellingen.
Eenerzijds zag men tot voor eenige ja
ren nog geheel gesluierde vrouwen op
de straten en anderzijds zag men Turk-
6 v die er zelfs volgens hedendaag-
sche begrippen modern uitzagen. Als
overblijfsel vond men de harem nog in
b^t paleis van den Sultan en in de hui
zen van eenige oude pascha's, die nog
in den ban van den ouden tijd leefden.
Doch over het algemeen leefde de Turk,
die «enigermate met de moderne leef
wijze vertrouwd was, ongeveer als de
doorsnee-Europeaan. De vrouw was ge
sluierd, niet omdat zij of haar man dit
w-nschte, doch omdat de wet haar daar
toe dwong. Polygamie werd echter in
waarheid slechts door enkele geweten
loze menschen bedreven. Oorspronke
lijk was de polygamie door de religie
veroorloofd: Mohammed heeft haar toe
gestaan, omdat dit in Arabië dringend
noodzakelijk was; in den tijd vóór Mo
hammed bezaten de Arabieren oneindig
veel vrouwen; daarom heeft de stichter
v*n den godsdienst het voor doelmatig
f?' houden in dezen toestand geen plotse
linge verandering te brengen. Hij heeft
het bezit van vier vrouwen toegestaan en
°nder zeer strenge voorwaarden om
schreven wanneer een man een tweede
°f een derde vrouw mag trouwen. De
hian wordt gedwongen, de vrouwen in
■verschillende huizen en geheel volgens
hun stand te onderhouden. Deze voor-
Waarden werden echter in den loop der
tijden verzacht en door de geestelijken
ten gunste van de mannen zoo uitgelegd
dat deze zich wel de oude rechten aan
matigden, maar de daaraan verbonden
Verplichtingen vergaten.
In het Turk. che leven heeft de vrouw
oorspronkelijk een zeer voorname rol
gespeeld. Zij was in geen enkel opzicht
slechts speelgoed en slavin van den
man, maar zijn hulp en medewerkster.
Toen echter de Turken den Mohamme
daans che n godsdienst aannamen, heb
ben zij zich daarmede ook de dien tijd
geldende Arabische zeden eigen ge
maakt. In Arabië had de vrouw niet de
minste rechten; de Arabieren hebben
dikwijls hun pasgeboren dochters ge
dood, omdat zij ze voor „overbodig"
hielden. Zoover zijn de Turken nu wel
nooit gegaan, maar ook bij hen heeft de
vrouw door den invloed van den gods
dienst bij stukjes en beetjes haar geheele
zelfstandigheid verloren.
Na de verovering van Constantinopel
heeft men ook het hofleven, ceremoniën,
luxe en slavernij overgenomen, allemaal
zaken, die aan de oude, eenvoudige Tur
ken onbekend waren. Deze toestand
heeft vele eeuwen geduurd, maar daar
hij niet in het karakter van liet volk
gegrond was, waren slechts de macht
hebbers tevreden, omdat zij door hun
macht en hun geld alles konden berei
ken. Temidden van het volk waarde
echter onrust! Men klaagde over dezen
toestand, men leefde over het algemeen
in de laatste jaren precies als in Euro
pa, maar het oude werd niet afgeschaft,
omdat niemand er den moed toe vond.
De schepper van het moderne Turkije,
Ataturk, heeft nu van Turkije een
Westerschen staat gemaakt.
Door het verbod van den fez, afschaf
fing van het kalifaat en neveninstellin-
gen, invoering van het latijnsche schrift
er een modern burgerlijk wetboek, heeft
de vader van de jonge Turksche repu
bliek getoond een ware Avondlander te
zijn, die in wezen een vooruitstrevend
en modern mensch is.
Alle door hem genomen maatregelen
vormen een samenhangend geheel en
"ijn een steun, om de jonge Turksche
republiek een vasten grondslag te geven.
Ataturk heeft veel veranderd: alphabet,
literatuur, wetten, zeden en kleeding.
En met het toekennen van het actieve
en passieve kiesrecht aan de vrouwen
beeft hij zich meer vooruitstrevend ge
toond dan menig Westersch staatsman.
Do daden van Ataturk, die de Turksche
opubliek verder voeren nn den weg van
vooruitgang en westersche civilisatie,
stellen haar tegelijk op één lijn met de
West-Europeesche landen.
De wereld heeft door het wereldschok
kende avontuur van den wereldoorlog
overal de grootste veranderingen onder
gaan. Maar zoo'n principieel© verande
ring als Turkijs in korten tijd be'eeft,
vindt welhaast geen enke' voorbeeld in
de wereldgeschiedenis. Bijna lijkt het
alsof er in het naaste Oosten een nieuwe
profeet is opgestaan, die zijn volk vol
komen nieuwe richtlijnen geeft, welke
zich aansluiten bij de wereldbeschou
wing van dat volk.
Het geheim van het succes van den
hier ter plaatse.
Gazi is daarin gelegen, dat hij zijn radi
calere vormen nooit overhaast en zijn
werk aanpast aan den tijd. In de al'er-
eerste plaats echter kent hij de psycho
logie van zijn volk door en door. Om
die reden voerde hij eerst thans, reeds 11
jaar na het stichten van het nieuwe
Turksche rijk, enkele reformen in, lie
hij zeer zeker reeds lang in den zin had!
Men beweert weliswaar van oppositio-
neele zijde, dat al deze reformbewegin
gen met macht en geweld worden door
gevoerd doch dat is niet overeenkom
stig de waarheid! Want de Gazi bereidt
zijn nieuwe ideeën steeds zorgvuldig
voor, houdt redevoeringen en publiceert
artikelen, voordat zij in daden worden
ou'gezet.
Eén der laatste reformen was de in
voering van den familienaam. Deze
nieuwigheid, die op het eerste gezicht
geen bijzonder groote beteekenis bezit,
heeft voor Turkije zelfs héél veel te be-
teekenen. Want daardoor neemt Turk'je
afecheid van het verleden en gaat een
groote schrede verder in de toekomst.
Voor de invoering van den familie
naam was de tijd reeds lang rijp! Hoewel
Turkije vroeger een feodale staat was,
en hoewel er families zijn, die duizen
den jaren oud zijn, was er bijna nie
mand, die een werkelijken familienaam
droeg. Zoodra een kind geboren was, gaf
men het den naam van den een of an te
ren heilige en als tweeden naam kreeg
het, na wederzijdsch overleg van de
ouders, den naam van een goede beken
de of een familielid. Andere ouders
zochten een mooi-klinkenden naam uit
een woordenboek op. Daarom heetten
niet minder dan de helft der 17 mil'ioen
binnen de grenzen van Turkije wonende
Turken „Mohammed", „Achmedof
„Moestapha". Als wij dit vergelijken met
andere Mohammedaansche landen, zal
dit nog opvallender wordenl De Gazi
zélf heet óók Moestapha; zijn anderen
naam Kemal (dl. voortreffelijk of rijp)
heeft zijn wiskundeleéraar hem gegeven,
daar deze leerling bijzonder veel talent
aan den dag legde voor wiskunde en de
leeraar hem door dezen bijnaam van de
andere leerlingen in zijn klasse, die
eveneens haast allemaal Moestapha
heetten, wiltj© onderscheiden.
Tot nog toe kregen de kinderen bij het
betreden van de scvool een nummer;
dat behielden zij hun heelen schooltijd
door. Met djt nummer werden zij in de
klasse aangeduid. Thans heeft de Gazi
door de invoering van een familienaam
ai deze toestanden met één slag veran
derd! Daardoor heeft hij niet alleen
voor het binnenilandsch bestuur, voor de
staathuishoudkunde gemakkelijker
vo orwaarden geschapen, maar tevens
ook in ieder individu het sluimerende
persoonlijkheidsgevoel opgewekt! Want
tot nog toe droeg de Turk een Arabi-
schen naa n, en beschouwde zich vol
gens het oud geloof al6 een voorbij
gaande gast op deze aarde, die geduren
de dit leven slechts aan het eeuwige
hiernamaals moest denken. De reform
b>let den Turk evenmin, het hierna-
n 'jals te overdenken, en daarnaar te
leven, maar dwingt hem tevens een taak
tegenover volk en vaderland te gaan
vei vullen, een plicht, die door den fami
lienaam verder erfelijk geworden is!
De groote nationale vergadering heeft,
toen zij de wet op den familienaam aan
nam, gelijktijdig besloten, den Gazi
Moestpha Kemal den eerenaam Ataturk
(vader der Turken of de Groote Turk)
te verleenen. Dezen grootschen naam
heeft de nationale vergadering uitgeko
zen, omdat de daarmede geëerde man de
natie heeft gered en haar iederen nieu
wen dag nieuwe kracht verleent tot
voortgang op den weg der modernisee
ring en vooruitgang!
Volgens de nieuwe wet voor de invoe
ring en den vooruitgang!
Turk binnen een Jaar een familienaam
opgeven! Ambtenaren echter kregen
slechts de gelegenheid tot einde Januari
j.1. Wie een naam wil dragen, die histo
rische beteekenis heeft, moet voor de
historische rechtvaardiging van dien
familienaam een bewijs kunnen toonen.
De keus is overigens volkomen vrij. Tal
van ambtelijke instanties zijn bezig uit
écht-Turks che woorden thans namen te
fabriceeren, om de dragers daarvan hun
Turksche afkomst te suggereeren en
eindelijk van den Arabischen invloed,
waaronder Turkije eeuwenlang gestaan
heeft, voor altijd los te maken!
Haast vorstelijke plechtigheden.
De openbare plechtigheden te Berlijn
naar aanleiding van het huwelijk van gene
raal Goering krijgen een min of meer vor
stelijk karakter en beginnen reeds morgen,
een dag voor de eigenlijke bruiloft.
Heden, Dinsdag nemen Goering en zijn
bruid in hun paleis in de Albrechtsstrasse,
dat geheel gerestaureerd is, felicitaties in
ontvangst. Des avonds feestvoorstellingen
in de Opera, alleen toegankelijk voor ge
noodigden. In de pauze begroeting in de
foyer. Intusschen trekt buiten een geweldige
fakkeloptocht voorbij gevormd door S.S. en
S.A. en arbeidsdienst. Goering en zijn bruid
verschijnen op het balcon teneinde dezen
fakkeloptocht in oogenschouw te nemen.
Woensdag: aubade voor het huis van de
bruid gebracht door de vereenigde kapellen
van den lijfstandaard en de landspolitie.
Om half twaalf komt rijksminister Goe
ring zijn bruid afhalen. Men rijdt dan ge
zamenlijk naar de rijkskanselarij, waar de
trouwgetuigen wachten. Het zijn Hitier zelf
en Kerll, rijksminister zonder portefeuille,
gewezen Pruisisch minister van justitie en
gewezen president van den Pruisischen
Landdag.
Dan rijdt de trouwstoet in automobielen,
omstuwd door bereden troepen, langs het
voormalige keizerlijke paleis naar het stad
huis. De heele weg van de rijkskanselarij tot
aan het stadhuis wordt aldus de N R. Crt.
aan beide zijden omzoomd door S.S. en b.A.
Op de treden van het stadhuis staat staats
secretaris Lippert te wachten om het bruids-
paar de deur binnen te leiden naar de trouw-
zaal, waar oppcr-burgemeester Sahm de
burgerlijke huwelijksvoltrekking verricht,
hetgeen slechts weinig tijd in beslag zal ne
men en waartoe geen gasten zij'n genoodigd
Vervolgens begeeft zich de stoet naar den
Dom, waar de kerkelijke huwelijksvoltrek
king geschiedt. Daartoe zijn genoodigd alle
leden van de regeering, de chefs van de
partijleiding, het geheele diplomatieke
corps, de leden van de generaliteit en afge
vaardigden van alle takken van bestuur. Na
afloop van deze plechtigheid begeven zich
voorloopig zoowel Hitier als alle gasten
naar huis. Tegen den avond eerst wordt in
Kaiserhof een officieel diner gegeven, waar
aan vier honderd genoodigden deelnemen.
De Duitsche „Führer" en rijkskanse
lier heeft het volgende bevel uitgevaar
digd:
„Morgen, 9 April, zal generaal Luden-
dorff zijn zeventigsten verjaardag vie
ren. In verband hiermede herinnert zich
het Duitsche volk in groote dankbaar
heid de onvergetelijke prestaties van
zijn grootsten veldheer uit den wereld
oorlog. Het is om aan den plicht van na-
tionalen dank te voldoen, dat ik beveel,
dat alle openbare gebouwen op den 9den
April de vlag zullen uitsteken".
Naar aanleiding van den geboortedag
van den generaal der infanterie, Luden-
dorff, zullen de rijksweerminister, gene
raal von Blomberg, en de chef der leger
leiding, de artillerie-generaal von
Pritsch, den veldheer op 9 April per
soonlijk de gelukwenschen van de weer
macht overbrengen.
Op den dag van het feest zullen om 8
uur 's morgens dubbelposten van het
rijksleger vóór het huis van generaal
Ludendorff in Tutzing aantreden.
Om 11 uur zal een eerecompagnie met
vaandels van het vroegere fusilierregi-
ment „General Ludensdorff" (Neder-
Rijnsch) No. 39 in tegenwoordigheid
van den bevelhebber in weerdistrict VII,
alsmede van de overige superieuren van
den troep, zich opstellen.
Een deputatie van de vereeniging van
het vroegere fusilierregiment 39 neemt
aan de huldiging deel. De rijksweermi
nister en de chef van de legerleiding
zullen gemeenschappelijk met generaal
Ludensdorff de eere-compagnie inspec-
teeren. Daarna heeft een défilé van den
troep plaats.
De rijksweerminister heeft bovendien
voor den 9den April bij alle troependee-
len het houden van appèls bevolen,
waarbij de militaire prestaties van den
veldheer Ludendorff zullen worden naar
voren gebracht
De rijksbond van Duitsche officieren
herdenkt in zijn bondstijdschrift gene
raal Ludendorff.
Op zijn 70sten verjaardag aldus
heet het gedenken wij dankbaar den
grooten soldaat Ludensdorff, inzonder
heid zijn stimuleerende kracht bij het
laatste legerontwerp vóór den oorlog,
den dapperen frontsoldaat en energie
ken tactischen aanvoerder bij Luik, den
organisator en stateeg van hoog initia
tief en van bovenmenschelijke werk- en
wilskracht in den heelen oorlog.
In welingelichte Duitsche kringen
wordt verklaard, dat de journalist Jacob
zich naar Stuttgart had begeven om
daar zekere personen te ontmoeten die
thans zouden zijn gearresteerd.
In dezelfde kringen wordt bevestigd,
dat men voornemens is, Jacob voor een
Duitsche rechtbank te dagen, maar men
verzekert tevens, dat geen enkel vonnis
zal worden uitgesproken, alvorens het
diplomatieke incident met Zwitserland
zal zijn bijgelegd.
Overigens zou men er in Duitschland
geenszins aan denken, zich aan een ar
bitrage-procedure te onttrekken, dit zoo
veel te minder, omdat arbitrage uit
drukkelijk is voorzien, in een tusschen
Zwitserland en Duitschland vigeerend
verdrag.
HET RADIO-PROCES TE BERLIJN.
De eischen tegen de voor
malige leiders van den Duitschen
Omroep.
In de 70ste zitting van het proces tegen de
voormalige leiders van den Duitschen Radio
Omroep te Berlijn heeft de procureur-gene
raal Reimer aan het slot van zijn requisitoir
tegen den vroegeren Rijksradio-commissaris,
den oud-staatssecretaris Bredow wegens on
trouw, overtreding der handelswetgeving en
medeplichtigheid aan partijverraad anderhalf
jaar gevangenisstraf en 30.000 mark boete
geëischt, met aftrek van een jaar, drie maan
den en twaalf dagen voorloopige hechtenis.
Tegen den voormaligen directeur der Om-
roep-Maatschappij dr. Magnus werd geëischt
drie jaar en vijf maanden gevangenisstraf met
aftrek van een jaar en vijf maanden preven
tief, en 1500 Mark boete.
Tegen den voormaligen intendant der Ber-
liinsche Omvoep Maatschappij dr. Flesch
werd geëischt 2Y, jaar gevangenisstraf met
aftrek van 11 maanden preventief en 6000
Mark boete, tegen dr. Jaeger uit Leipzig een
jaar en drie maanden gevangenisstraf en 6000
Mark boete, tegen dr. Kohl uit Leipzig tien
maanden gevangenisstraf met aftrek van 2
maanden preventief en 5000 Mark boete, tegen
Paul Korte uit Keulen acht maanden gevan
genisstraf met aft'.ek van vier weker, preven
tief en 3000 Mark boete, tegen Zoreck uit
Breslau 8000 Mark boete, waarvan 4000
Orkaan teistert de Philippijnen.
(Buitenland).
MacDonald en Flaudin naar Stbesa.
(Buitenland).
Ludendorff 70 jaar. (Buitenland).
De affaire-Jacob; Duitschland zou
bereid zijn in deze zaak geen vonnis
te laten wijzen, vooraleer het inci
dent met Zwitserland is bijgelegd.
(Buitenland).
Het huwelijk van Göring. (Buiten
land).
Het conflict in de sigarenindu-
strie; loonsverlaging. (Binnenland).
Felle brand te Nijmegen. (Binnen
land).
De Citax-onderneming te Amster
dam gaat liquideeren; 125 chauf
feurs is ontslag aangezegd. (Binnen
land).
Hedenmorgen „luchtaanvalop
den Haag. (Binnenlan 1).
Het fort „Honswijk" in gebruik
genomen. (Binnenland).
Predikant uit Castricum voor den
politierechter. (Rechtszaken).
Met ingang van 1 Mei wordt een
aanvang gemaakt met de uitbetaling
van den steun aan de bloembollen
kweekers. (Land- en Tuinbouw).
Onze reis-redacteur over de ramp
van de „Leeuwerik". (Luchtvaart).
(Zie verder eventueel laatste
berichten.)
Mark geacht worden door de voorloopige
hechtenis te zijn gedelgd en tegen dr. Otto
uit Leipzig 2000 Mark boete.
In zijn requisitoir verklaarde de procureur-
generaal, dat hoe groot de verdiensten van
Bredow en Magnus voor de organisatie van
den Duitschen Omroep ook geweest mogen
zijn, daarmee geen rekening mocht worden
gehouden bij de beoordeeling van de over
tredingen, die hen voor het gerecht hadden
gebracht. Bredow, die zelf een zeer hoog in
komen had, dacht zeer ruim over geldzaken
en het is mogelijk, dat hij niet heeft inge
zien, dat zijn omgeving voortdurend op geld
aasde.
Baldwin verklaarde gisteravond in een
rede te Londen, dat Engeland de plicht heetf
de tegenstellingen tusschen de nationale
idealen van eenige Europeesche landen en de
Engelsche idealen te begrijpen.
De hoop op beperking der bewapening had
hij nog niet opgegeven en hij was ervan over
tuigd, dat de beste weg tot veiligstelling van
den vrede de collectieve veiligheid was. Hij
hoopte, dat Engeland in de komende weker»
te Genève voor dit ideaal zou willen vechten
De provincies Samar en Albay
op de Philippijnen zijn geteisterd
door een zwaren wervelstorm, die
groote schade heeft aangericht.
Men vreest dat talrijke personen
om het leven gekomen zijn. Duizen
den menschen zijn dakloos.
Te Rorongen aan de Oostkust
van Samar zijn 25 personen ge
dood en vrijwel alle huizen ver
nield. Te Cathalogas, de hoofd
stad van Samar, zijn vier dooden
te betreuren, terwijl talloozen wer
den gewond. De schade wordt daar
alleen op eenige honderdduizenden
dollars geschat.
Naar het voorloopig onderzoek heeft uit
gewezen, is de ramp te Chateau-Thierry (Fr.)
waar een race-auto op het publiek is inge
reden, o.a. veroorzaakt door de gebrekkige
organisatie en het ontbreken van veiligheids
maatregelen. Zoo waren de toeschouwers
slechts door een touw van de baan ge
scheiden, en was er geen ordedienst inge
steld.
Het aantal slachtoffers is intusschen tot
acht gestegen,
