DE VERKIEZINGEN VOOR DE PROVINCIALE STATEN.
De uitslag der Verkiezingen.
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Provinciale Statenverkiezingen 1935.
De nood der tijden heeft velen uit het
politieke gareel doen springen.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50,
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
i
No. 92 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Donderdag 18 April 1935
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
137e Jaargang
De zetelverdeeling in 10 provinciën.
VERMOEDELIJKE SAMENSTELLING EERSTE KAMER,
Naar de Bollenvelden
en Bloemententoonstelling
per Luxe FIAT auto's
Garage A. DAM A Co.
Tel. 2490. Scharloo 2-4
Alkmaar.
ALKMAARSCHE COURANT.
Wanneer wij de verkiezingscijfers over het
algemeen beschouwen dan is de druk van de
zen crisistijd daaruit duidelijk te constatee-
ren.
In normale tijden loopt men in den regel
gewillig mee achter het politieke wagentje
van eigen keuze, in abnormale tijden begint
men zich af te vragen of men wel de goede
richting heeft gekozen en of regeering en
volksvertegenwoordiging in velerlei opzichten
niet nalatig zijn geweest.
De oude getrouwen blijven dan nog steun
pilaren van de partij die zij hun geheele le
ven hebben gediend.
De jongeren en vele zwakke politieke broe
ders laten zich beïnvloeden door nieuwe groe
pen, die in den regel nog geen verantwoorde
lijkheid hebben gedragen en daarom in hun
afkeuring van het bestaande en toekomst
beloften veel positiever kunnen zijn dan an
dere groepen, wier daadwerkelijken arbeid
men reeds heeft kunnen beoordeelen.
Zoo was het mogelijk dat een'nieuwe par
tij als de N.S.B. vele door den nood der tij
den getroffen liberalen tot zich heeft getrok
ken, min of meer democratische liberalen,
ontevreden katholieken zelfs en velen daar
naast, die in den loop der jaren genoeg van
het politieke partijspel hebben gekregen en
naar een groepeeringverlangen die alleen
en uitsluitend het volksbelang op het oog
heeft.
Of zij dit inderdaad in fascistische rich-
richting, in de richting eener dictatuur wen-
schen dan wel of zij de N.S.B. slechts stem
den omdat geen andere groep de mogelijkheid
bood om aan het politieke partijstelsel te ont
komen, is op het oogenblik moeilijk te beoor
deelen.
De Hollander is over het algemeen vrij
heidlievend en laat zich niet graag van bo
venaf bevelen. Ontstaat er nog eens een on
politieke partij van algemeen landsbelang, die
niet op een dictatuurstaat aanstuurt, dan is
het mogelijk dat de N.S.B daaraan veel van
haar thans gewonnen aanhangers zal moe
ten afstaan en eveneens kan dit het geval
zijn wanneer gunstiger tijden weer een ople
ving van handel en verkeer tengevolge heb
ben, wanneer de ontevredenheid tegen regee-
rig en volksvertegenwoordiging gaat luwen
en velen de rijen hunner vroegere partijge-
nooten weer komen versterken.
Het is begrijpelijk, dat in de kringen der
S.D.A.P. de ontevredenen niet allereerst naar
de N.S.B. overloopen maar den meer revolu
tionairen kant kiezen. Vandaar een verster
king van Rev.-socialisten en Communisten en
hij de Katholieken ook van den democrati-
schen groep van geloofsgenooten. In het al
gemeen geeft hier de verkiezing dus een
heeld van verzwakking der oude partijen en
versterking der groepen van hen, die het be
staande maatschappelijk stelsel zoo radicaal
mogelijk willen wijzigen.
De verschuiving naar links die vanaf 1923
reeds merkbaar was, is in de Staten onzer
provincie nog niet ten einde gekomen.
In 1923 was de verhouding 40 links tegen
37 rechts, in 1927 was het 46 links tegen 31
rechts, in 1931 werd het 47 links tegen 30
rechts en thans is het reeds 48 links tegen
29 rechts geworden.
De S.D.A.P. heeft 4 leden verloren, de
Vrijheidsbond 2, de Vrijz.-Dem. 2 en de Com
munisten hebben er 3 gewonnen.
De R.K. Staatspartij verloor 1 lid, de
Chr -Hist. 2, de Rev.-Soc. verloren er 1, maar
de Rev. Soc. Arbeiderspartij komt met 2 nieu
we leden, de Katholieke democraten krijgen
«en zetel, de Chr.-Dem. Unie krijgt er een, de
N.S.B. krijgt er 7 en het Neutrale midden-
standsblok de getroffen middenstand is
in dezen tijd blijkbaar niet neutraal meer
verliest zijn 2 zetels.
Alkmaar heeft zijn Statenleden de heeren
Ringers en Van de Vall behouden en zag
hij de V.D. den heer Sietsma als Drite im
Bünde naar het Prov. college trekken.
Hoe belangrijk de Statenverkiezingen voor
velen ook zijn mogen, hoofdzakelijk gaat daar
naar toch de publieke belangstelling uit om
dat zij eenige maanden vóór de raadsverkie
zingen worden gehouden en de thans gehou
den stemming dus een soort proefstemming
is waaruit men eenigermate de politieke ver
schuiving sinds de laatste jaren kan nagaan
en ongeveer kan berekenen hoe onze gemeen
teraad er na de volgende verkiezing zal uit
zien.
De N.S.B. heeft in onze gemeente ongeveer
10 pCt. van het aantal geldige stemmen be
haald, een respectabel aantal, dat ongeveer
overeenstemt met het in het geheele land ver
kregen percentage.
In het algemeen is 10 pCt. nog niet zoo
veel, althans niet voldoende om luid op de
groote trom te slaan en zich de partij der
toekomst te noemen, maar men bedenke ook,
dat deze groep nog maar kort bestaat en
dat door ons kiesstelsel allen die jonger dan
25 jaar zijn niet hebben kunnen stemmen.
Ware dit wel het geval geweest dan zou de
N.S.B., die vele jonge leden telt, een veel
grooter aantal stemmen behaald hebben.
Alvorens de stemming in Alkmaar aan een
nadere beschouwing te onderwerpen geven
wij hier voor een duidelijk overzicht nog even
de cijfers welke door de groote partijen ach
tereenvolgens behaald zijn bij de verkiezin
gen in 1929 (Kamer), 1931 (Staten), 1931
(Raad), 1933 (Kamer) en 1935 (Staten).
Dat is voor de
Vrijz.-Dem. 1839 1611 1255 1841 en 1262
R.-Kath. 4290 4362 4215 4484 en 4234
Chr.-Hist. 920 1311 1187 793 en 1158
S.D.A.P. 4229 3584 3836 3886 en 3383
V.B. 1099 1818 1888 1371 en 1134
Rev.-Soc. 128 231 344 681 en 679
A R. 503 491 655 940 en 695
N.S.B. 1448
De laatste cijfers zijn die welke op onze
bulletins voorkomen. Terwijl wij dit schrij
ven beschikken wij nog niet over de officieele
cijfers, maar wij mogen aannemen, dat deze
niet noemenswaard van de onze verschillen.
Het is altijd moeilijk kiescijfers van Staten,
Raad en Kamer te vergelijken. Niet alleen
is er een andere categorie kiezers maar bo
vendien laten zich, voornamelijk bij de raads
verkiezingen, zooveel persoonlijke en plaat
selijke factoren gelden, dat een zuivere poli
tieke vergelijking niet geheel opgaat.
Het zuiverste beeld der politieke verschui
vingen verkrijgt men natuurlijk door de Sta
tenverkiezing van 1931 met die van nu te ver
gelijken en dan komen wij, wat Alkmaar be
treft, tot de volgende niet oninteressante be
schouwingen.
In 1931 werden te Alkmaar 13733 geldige
stemmen uitgebracht en thans 15012, dat is
1.09 maal zooveel.
Elke partij heeft een normalen groei als
haar stemmencijfer in dezelfde verhouding
daalt of stijgt als 't totaal van het bij elke ver
kiezing uitgebrachte aantal stemmen. Willen
wij dus een zuivere vergelijking kunnen ma
ken, dan zullen wij de stemmen, welke in
1931 werden uitgebracht, met 1.09 moeten
vermenigvuldigen om te kunnen zien hoe
veel stemmen elke partij bij normalen groei
van het kiezersaantal van thans zou moeten
uitbrengen.
De Anti-revolutionnairen brachten in 1931
in Alkmaar 491 stemmen uit en zouden er
dus bij normalen groei thans 1.09 x 491 is
535 moeten hebben.
Zij verkregen er thans 695, dus 160 meer,
en gingen dus 30 pCt. in getalsterkte voor
uit. Was het stemmencijfer bij de laatste ka
merverkiezing (940) wel abnormaal hoog,
thans komt het meer in de lijn van den nor
malen groei, welke deze partij, in het bijzon
der in onze gemeente kenmerkt.
De R.-Kath. verkregen in onze gemeente
in 1931 4362 stemmen en behaalden er nu
4234, terwijl zij er bij normalen groei 1.09 x
4362 is 4754 hadden moeten hebben,
ben, wat een verlies van 520 dat is 11
pCt., beteekent. Zij zijn trouwens in de ge
heele Provincie achteruitgegaan, waardoor
zij hun zeteltal in de Staten van 17 tot 16
zagen dalen. Al is voor deze partij een der
gelijk verlies nog niet verontrustend, voorbij
gezien mag niet worden, dat een partij die
de groote gezinnen voorstaat op den duur
vooruit en niet achteruit zal moeten gaan. Zij
hebben thans vele ontevreden geloofsgenoo
ten zoowel aan de katholieke democraten als
aan de N.S.B. moeten afstaan. Het succes der
N.S.B. in Limburg bewijst wel, dat deze
groep ook onder de katholieken vele aanhan
gers heeft verworven.
De S.D.A.P. had te Alkmaar in 1931 3584
stemmen, zou er bij het kiezerstal dat thans
stemde 3906 moeten hebben. De partij heeft
er evenwel 3383 of 523 minder, wat een ver
lies van 13 pCt. beteekent. Wanneer wij na
gaan, dat haar zeteltal thans in de Prov. Sta
ten van 26 op 22 gedaald is dan is het ver
lies te Alkmaar naar verhouding kleiner ge
weest. Toch heeft ook deze partij ongetwijfeld
aan de revolutionnaire groepen, aan de groe
pen die hun ontevredenheid over den gang
van zaken meer daadwerkelijk tot uiting
willen brengen, menige kiezer moeten af
staan.
A v
De Staatkundig Gereformeerden kregen in
Alkmaar 12 stemmen tegen 23 in 1931. Zij
zouden er ook nu 23 moeten hebben. Zij ver
loren er 11, wat een percentage van 48 uit
maakt.
Het lijkt erger dan het is omdat het aan
tal leden dier partij in onze gemeente buiten
gewoon klein is.
De Revolutionnair Socialisten kregen hier
in 1931 231 stemmen en behaalden er nu
679. Zij hadden er bij normalen groei 251
moeten hebben, zij wonnen er 428, wat een
winstpercentage van 170 pCt. uitmaakt. Ook
hun intrede in de Prov. Staten wijst op een
sterken vooruitgang in deze groep en op een
grooter wordende ontevredenheid in arbei
derskringen.''
Dit komt ook duidelijk tot uiting -in de ver
sterking der Communisten. In 1931 behaalden
zij hier ter stede 86 stemmen en thans 310,
wat bij normalen groei 93 had moeten zijn.
Zij wonnen dus 216 stemmen, wat de belang
rijke winst van 230 pCt. kan verklaren.
De R.K. Volkspartij verkreeg in 1931 in
Alkmaar 58 stemmen en nu 491. Bij norma
len groei had dit 63 moeten zijn. Er is dus
een winst van 433 zetels en een winstpercen
tage van 687 pCt. In de Prov. Staten wist
men thans 1 zetel te behalen. In Alkmaar is
het winstpercentage buitengewoon groot en
het wil ons voorkortten, dat de R.K. Staats
partij zeker maatregelen moet overwegen om
dit voor haar gevaarlijke lek te stoppen.
De Chr. Dem. Unie behaalde in 1931 62
stemmen en thans 187. Bij normalen groei
had dit 67 moeten zijn. Er is dus een winst
van 119 zetels, wat 175 pCt. uitmaakt.
De Christ.-Historischen verkregen in 1931
hier ter stede een stemmental van 1311 en
daalden thans tot 1158. Bij normalen groei
had de partij er nu 1429 moeten hebben. Er
is dus een nadeelig verschil van 271, wat een
verlies van 19 pCt. beteekent. Het gevaar lijkt
voor deze partij grooter dan het werkelijk
is als men bedenkt, dat de 1311 in 1931 uit
gebrachte stemmen juist een abnormaal hoog
cijfer hebben gegeven.
Wat de Vrijz-Dem. betreft, zij behaalden
in onze gemeente bij de vorige Statenverkie
zing een stemmencijfer van 1611 en verkre
gen er nu 1262, wat bij normalen groei 1755
had moeten zijn. Het geeft een verlies van
494 zetels of 28 pCt. Ook in de Staten zien
wij hun zeteltal van 7 op 5 dalen. Er is dus
een algemeene achteruitgang, welke er op
wijst, dat de N.S.B. ook uit deze gelederen
haar nieuwe kiezers heeft verworven.
De Vrijheidsbond heeft ongetwijfeld zware
klappen gekregen, wat ook uit den achter
uitgang van 8 op 6 Statenleden blijkt. In
Alkmaar verkreeg deze partij in 1931 1818
stemmen, wat thans bij normalen groei 1981
had moeten zijn. De partij verkreeg thans
1134 stemmen, er is dus een verlies van 847
stemmen en een verliespercentage van 43
pCt. Inderdaad een duchtige achteruitgang,
waarvan de oorzaak hoofdzakelijk in het aan
deze verkiezingen deelnemen van de N.S.B.
geweten kan worden. Wie nagaat hoe groot
de voorkeur voor de N.S.B. b.v. in het stern-
district 1 (Langestraat) geweest is, begrijpt
wel, dat ook vele middenstanders, die anders
achter het vaandel van den V.B. meemar-
cheerden, in dezen tijd naar de N.S.B. zijn
overgeloopen.
Wanneer het gister niet een Statenverkie
zing maar een Raadsverkiezing was geweest,
zou de Raad er als volgt hebben uitgezien.
R.Kath. 7 zetels (nu 7);
S.D.A.P. 5 zetels (nu 6);
Rev.-Socialisten 1 zetel (nu 0);
Anti-Rev. 1 zetel (nu 1);
N.S.B. 2 zetels (nu 0);
Chr.-Hist. 2 zetels (nu 2);
Vrijz-Dem. 2 zetels (nu 2);
Vrijheidsbond 1 zetel (nu 3).
In het algemeen had men dan kunnen
constateeren, dat de Rev.-Soc Partij haar ze
telwinst aan de S.D.A.P. en fle N.S B. haar
2 zetels aan den V.B., den V.D. en de R.Kath.
te danken zou hebben.
Waar het niet vaststaat of de N.S.B. ook
bij de a.s. raadsverkiezing met eigen candi-
daten zal uitkomen, kunnen wij verdere voor
spellingen beter achterwege laten.
Uit de bovenstaande zetelverdeeling blijkt
Als resultaat van de verkiezingen der Prov. Staten in 10 provinciën
(volgende week stemt Gelderland) kan thans het volgende worden mede
gedeeld:
zetels
zetels
ver
1935:
1931:
schil
1935
1931:
Gekozen werden:
R. K. Staatspartij
154
160
6
911.024
(27.3
882.682
S. D. A. P.
114
116
2
712.481
(21.3
690.931
Anti Rev. Partij
68
74
6
380.SÏ0
(11.4
378.483
Chr. Hist. Unie
52
60
8
288.626
8.6
305.187
Vrijheidsbond
29
50
21
202.060
(6
284.309
Vrijz. Dem. Bond
26
33
7
142.106
(4.2
168.309
N. S. B.
39
39
264.180
7.9
Staatk. Ger. Partij
11
11
81.840
2.4
68.293
Herv. Ger. Staatspartij
1
1
23.057
0.7
36.267
Comm. Partij Holland
12
9
3
122.466
3.6
71.097
Kath. Dem. Partij
5
2
3
53.064
1.5
i
Chr. Dem. Unie
10
10
62.073
1.8
R. S. A. P.
4
2
2
49.480
1.4
Voorts werden nog enkele onafhankelijken gekozen, terwijl een aantal
andere onafhankelijken of kleine groepjes verdwenen.
Op grond van de door ons verkregen resultaten van de verkiezing voor
de Prov. Staten in 10 provinciën, hebben wij, uiteraard op theoretische
grondslag en dus geen rekening houdende met de mogelijkheid, dat kleine
groepen afspraken maken omtrent het uitbrengen hunner stem op bepaalde
candidaten. een berekening gemaakt van den ver moedel ijken uitslag van
de Eerste Kamerverkiezing in den a.s. zomer, welke alleen in de staten van
Noord-Brabant, Limburg, Utrecht, Zeeland, Noordholland en Friesland
worden gehouden ter verkiezing van 25 leden van den Senaat. Voor deze
verkiezing zijn deze 6 provinciën in twee groepen verdeeld en wel met name:
1 groep omvattende de provinciën Noordholland en Friesland, welke
12 leden der Eerste Kamer verkiezen en
1 groep Noord-Brabant, Limburg, Utrecht en Zeeland, welke 13 Sena
toren afvaardigt.
Volgens deze berekening zal de eerstgenoemde groep (Noordholland en
Friesland) vermoedelijk verkiezen:
4 S. D. A. P.'ers (Onveranderd).
2 Roomsch-Katholieken (verlies 1 zetel).
1 Anti-Revolutionnair (onveranderd).
1 Chr. Historische (verlies 1 zetel).
1 Vrijheidsbonder (onveranderd).
1 Vrijzinnig Democraat (onveranderd).
1 N. S. B.'er (winst 1 zetel) en
1 Communist (winst 1 zetel).
In de tweede groep (Noord Brabant, Utrecht, Limburg en Zeeland) zal
de uitslag vermoedelijk zijn:
8 Roomsch-Katholieken (onveranderd).
2 S. D. A. P.'ers (winst 1 zetel).
1 Anti-Revolutionnair (onveranderd).
1 Chr. Historische (onveranderd).
1 N. S. B.'er (winst 1 zetel).
De eenige Vrijheidsbonder en de eenige Vrijz. Democraat zullen ver
moedelijk niet in de Eerste Kamer terug keeren.
De aftredende Vrijheidsbonder is Mr. D. Fock en de aftredende Vrijz.
Democraat Prof. Mr. Dr. R. Kranenburg.
duidelijk hoe de verschillende partijen in
onze gemeente er nu 2 maanden vóór de
raadsverkiezing voorstaan.
Niet opgekomen waren in Alkmaar dit
maal 1049 kiezers, terwijl 760 stemmen on
geldig waren.
Het percentage der niet-opgekomenen is
ditmaal 6.2, een bedenkelijk percentage
waaraan de vrij algemeen heerschende griep
wel niet onschuldig zal geweest zijn. Trou
wens ook in 1931 hebben 7.5 pCt. der kiesge
rechtigden verzuimd van hun burgerrechten
gebruik te maken. Waren er bij de vorige Sta
tenverkiezing 642 kiezers die hun biljet on
oordeelkundig invulden en daardoor waarde
loos maakten, thans waren het er niet min
der dan 760, waaronder ook nu wel weer een
bedenkelijk percentage blanco-stemmen zul
len schuilen, menschen die er niet openlijk
voor durven uitkomen, dat zij op de uitoefe
ning van het kiesrecht geen prijs stellen.
Wanneer wij aan het slot van deze be
schouwing nog even naar de cijfers in onze
twee groote naburige gemeenten Bergen en
Heiloo kijken, dan constateeren wij in Ber
gen een belangrijke versterking van de Anti-
Rev., de Rev.-Soc., de Kath. Democraten en
in mindere mate van den Vrijheidsbond. De
Chr.-Hist. daalden van 180 op 129 stemmen
en de N.S.B. wist hier met 325 stemmen be
slag op de 5e plaats te leggen. Er schijnt
over het algemeen winst over de geheele linie
te zijn, maar men vergete niet, dat het aan-
tal hier thans uitgebrachte geldige stemmen
thans 2979 en in 1931 slechts 2574 ge
weest is.
In Heiloo gingen de Anti-Rev. sterk voor
uit en eveneens was dit het geval met de Rev.-
Socialisten, de R.K. Staatspartij, de Kath.
democraten, de S.D.A.P., de Chr. Dem. Unie
en de Communisten.
Achteruit gingen de Staatk. Geref., de Chr.
Historische, de Vrijz-Dem. en de Vrijheids
bond.
Hoewel de N.S.B. hier 314 stemmen ver
kreeg, is de achteruitgang van de hierboven-
genoemde partijen niet van groote beteekenis
geweest, doordat ook te Heiloo het kiezerstal
thans van 2234 in 1931 tot 2985 was geklom-
men.
Deze grooter wordende stemmencijfers her
inneren er ongezocht aan hoe deze buurge
meente gestadig groeien, een groei die door
de vestiging van Alkmaarders in Bergen en
Heiloo vaak ten koste onzer eigen gemeente
gaat.