DE VERKIEZINGEN VOOR DE PROVINCIALE STATEN. De uitslag der Verkiezingen. DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Provinciale Statenverkiezingen 1935. De nood der tijden heeft velen uit het politieke gareel doen springen. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50, Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. i No. 92 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Donderdag 18 April 1935 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 137e Jaargang De zetelverdeeling in 10 provinciën. VERMOEDELIJKE SAMENSTELLING EERSTE KAMER, Naar de Bollenvelden en Bloemententoonstelling per Luxe FIAT auto's Garage A. DAM A Co. Tel. 2490. Scharloo 2-4 Alkmaar. ALKMAARSCHE COURANT. Wanneer wij de verkiezingscijfers over het algemeen beschouwen dan is de druk van de zen crisistijd daaruit duidelijk te constatee- ren. In normale tijden loopt men in den regel gewillig mee achter het politieke wagentje van eigen keuze, in abnormale tijden begint men zich af te vragen of men wel de goede richting heeft gekozen en of regeering en volksvertegenwoordiging in velerlei opzichten niet nalatig zijn geweest. De oude getrouwen blijven dan nog steun pilaren van de partij die zij hun geheele le ven hebben gediend. De jongeren en vele zwakke politieke broe ders laten zich beïnvloeden door nieuwe groe pen, die in den regel nog geen verantwoorde lijkheid hebben gedragen en daarom in hun afkeuring van het bestaande en toekomst beloften veel positiever kunnen zijn dan an dere groepen, wier daadwerkelijken arbeid men reeds heeft kunnen beoordeelen. Zoo was het mogelijk dat een'nieuwe par tij als de N.S.B. vele door den nood der tij den getroffen liberalen tot zich heeft getrok ken, min of meer democratische liberalen, ontevreden katholieken zelfs en velen daar naast, die in den loop der jaren genoeg van het politieke partijspel hebben gekregen en naar een groepeeringverlangen die alleen en uitsluitend het volksbelang op het oog heeft. Of zij dit inderdaad in fascistische rich- richting, in de richting eener dictatuur wen- schen dan wel of zij de N.S.B. slechts stem den omdat geen andere groep de mogelijkheid bood om aan het politieke partijstelsel te ont komen, is op het oogenblik moeilijk te beoor deelen. De Hollander is over het algemeen vrij heidlievend en laat zich niet graag van bo venaf bevelen. Ontstaat er nog eens een on politieke partij van algemeen landsbelang, die niet op een dictatuurstaat aanstuurt, dan is het mogelijk dat de N.S.B daaraan veel van haar thans gewonnen aanhangers zal moe ten afstaan en eveneens kan dit het geval zijn wanneer gunstiger tijden weer een ople ving van handel en verkeer tengevolge heb ben, wanneer de ontevredenheid tegen regee- rig en volksvertegenwoordiging gaat luwen en velen de rijen hunner vroegere partijge- nooten weer komen versterken. Het is begrijpelijk, dat in de kringen der S.D.A.P. de ontevredenen niet allereerst naar de N.S.B. overloopen maar den meer revolu tionairen kant kiezen. Vandaar een verster king van Rev.-socialisten en Communisten en hij de Katholieken ook van den democrati- schen groep van geloofsgenooten. In het al gemeen geeft hier de verkiezing dus een heeld van verzwakking der oude partijen en versterking der groepen van hen, die het be staande maatschappelijk stelsel zoo radicaal mogelijk willen wijzigen. De verschuiving naar links die vanaf 1923 reeds merkbaar was, is in de Staten onzer provincie nog niet ten einde gekomen. In 1923 was de verhouding 40 links tegen 37 rechts, in 1927 was het 46 links tegen 31 rechts, in 1931 werd het 47 links tegen 30 rechts en thans is het reeds 48 links tegen 29 rechts geworden. De S.D.A.P. heeft 4 leden verloren, de Vrijheidsbond 2, de Vrijz.-Dem. 2 en de Com munisten hebben er 3 gewonnen. De R.K. Staatspartij verloor 1 lid, de Chr -Hist. 2, de Rev.-Soc. verloren er 1, maar de Rev. Soc. Arbeiderspartij komt met 2 nieu we leden, de Katholieke democraten krijgen «en zetel, de Chr.-Dem. Unie krijgt er een, de N.S.B. krijgt er 7 en het Neutrale midden- standsblok de getroffen middenstand is in dezen tijd blijkbaar niet neutraal meer verliest zijn 2 zetels. Alkmaar heeft zijn Statenleden de heeren Ringers en Van de Vall behouden en zag hij de V.D. den heer Sietsma als Drite im Bünde naar het Prov. college trekken. Hoe belangrijk de Statenverkiezingen voor velen ook zijn mogen, hoofdzakelijk gaat daar naar toch de publieke belangstelling uit om dat zij eenige maanden vóór de raadsverkie zingen worden gehouden en de thans gehou den stemming dus een soort proefstemming is waaruit men eenigermate de politieke ver schuiving sinds de laatste jaren kan nagaan en ongeveer kan berekenen hoe onze gemeen teraad er na de volgende verkiezing zal uit zien. De N.S.B. heeft in onze gemeente ongeveer 10 pCt. van het aantal geldige stemmen be haald, een respectabel aantal, dat ongeveer overeenstemt met het in het geheele land ver kregen percentage. In het algemeen is 10 pCt. nog niet zoo veel, althans niet voldoende om luid op de groote trom te slaan en zich de partij der toekomst te noemen, maar men bedenke ook, dat deze groep nog maar kort bestaat en dat door ons kiesstelsel allen die jonger dan 25 jaar zijn niet hebben kunnen stemmen. Ware dit wel het geval geweest dan zou de N.S.B., die vele jonge leden telt, een veel grooter aantal stemmen behaald hebben. Alvorens de stemming in Alkmaar aan een nadere beschouwing te onderwerpen geven wij hier voor een duidelijk overzicht nog even de cijfers welke door de groote partijen ach tereenvolgens behaald zijn bij de verkiezin gen in 1929 (Kamer), 1931 (Staten), 1931 (Raad), 1933 (Kamer) en 1935 (Staten). Dat is voor de Vrijz.-Dem. 1839 1611 1255 1841 en 1262 R.-Kath. 4290 4362 4215 4484 en 4234 Chr.-Hist. 920 1311 1187 793 en 1158 S.D.A.P. 4229 3584 3836 3886 en 3383 V.B. 1099 1818 1888 1371 en 1134 Rev.-Soc. 128 231 344 681 en 679 A R. 503 491 655 940 en 695 N.S.B. 1448 De laatste cijfers zijn die welke op onze bulletins voorkomen. Terwijl wij dit schrij ven beschikken wij nog niet over de officieele cijfers, maar wij mogen aannemen, dat deze niet noemenswaard van de onze verschillen. Het is altijd moeilijk kiescijfers van Staten, Raad en Kamer te vergelijken. Niet alleen is er een andere categorie kiezers maar bo vendien laten zich, voornamelijk bij de raads verkiezingen, zooveel persoonlijke en plaat selijke factoren gelden, dat een zuivere poli tieke vergelijking niet geheel opgaat. Het zuiverste beeld der politieke verschui vingen verkrijgt men natuurlijk door de Sta tenverkiezing van 1931 met die van nu te ver gelijken en dan komen wij, wat Alkmaar be treft, tot de volgende niet oninteressante be schouwingen. In 1931 werden te Alkmaar 13733 geldige stemmen uitgebracht en thans 15012, dat is 1.09 maal zooveel. Elke partij heeft een normalen groei als haar stemmencijfer in dezelfde verhouding daalt of stijgt als 't totaal van het bij elke ver kiezing uitgebrachte aantal stemmen. Willen wij dus een zuivere vergelijking kunnen ma ken, dan zullen wij de stemmen, welke in 1931 werden uitgebracht, met 1.09 moeten vermenigvuldigen om te kunnen zien hoe veel stemmen elke partij bij normalen groei van het kiezersaantal van thans zou moeten uitbrengen. De Anti-revolutionnairen brachten in 1931 in Alkmaar 491 stemmen uit en zouden er dus bij normalen groei thans 1.09 x 491 is 535 moeten hebben. Zij verkregen er thans 695, dus 160 meer, en gingen dus 30 pCt. in getalsterkte voor uit. Was het stemmencijfer bij de laatste ka merverkiezing (940) wel abnormaal hoog, thans komt het meer in de lijn van den nor malen groei, welke deze partij, in het bijzon der in onze gemeente kenmerkt. De R.-Kath. verkregen in onze gemeente in 1931 4362 stemmen en behaalden er nu 4234, terwijl zij er bij normalen groei 1.09 x 4362 is 4754 hadden moeten hebben, ben, wat een verlies van 520 dat is 11 pCt., beteekent. Zij zijn trouwens in de ge heele Provincie achteruitgegaan, waardoor zij hun zeteltal in de Staten van 17 tot 16 zagen dalen. Al is voor deze partij een der gelijk verlies nog niet verontrustend, voorbij gezien mag niet worden, dat een partij die de groote gezinnen voorstaat op den duur vooruit en niet achteruit zal moeten gaan. Zij hebben thans vele ontevreden geloofsgenoo ten zoowel aan de katholieke democraten als aan de N.S.B. moeten afstaan. Het succes der N.S.B. in Limburg bewijst wel, dat deze groep ook onder de katholieken vele aanhan gers heeft verworven. De S.D.A.P. had te Alkmaar in 1931 3584 stemmen, zou er bij het kiezerstal dat thans stemde 3906 moeten hebben. De partij heeft er evenwel 3383 of 523 minder, wat een ver lies van 13 pCt. beteekent. Wanneer wij na gaan, dat haar zeteltal thans in de Prov. Sta ten van 26 op 22 gedaald is dan is het ver lies te Alkmaar naar verhouding kleiner ge weest. Toch heeft ook deze partij ongetwijfeld aan de revolutionnaire groepen, aan de groe pen die hun ontevredenheid over den gang van zaken meer daadwerkelijk tot uiting willen brengen, menige kiezer moeten af staan. A v De Staatkundig Gereformeerden kregen in Alkmaar 12 stemmen tegen 23 in 1931. Zij zouden er ook nu 23 moeten hebben. Zij ver loren er 11, wat een percentage van 48 uit maakt. Het lijkt erger dan het is omdat het aan tal leden dier partij in onze gemeente buiten gewoon klein is. De Revolutionnair Socialisten kregen hier in 1931 231 stemmen en behaalden er nu 679. Zij hadden er bij normalen groei 251 moeten hebben, zij wonnen er 428, wat een winstpercentage van 170 pCt. uitmaakt. Ook hun intrede in de Prov. Staten wijst op een sterken vooruitgang in deze groep en op een grooter wordende ontevredenheid in arbei derskringen.'' Dit komt ook duidelijk tot uiting -in de ver sterking der Communisten. In 1931 behaalden zij hier ter stede 86 stemmen en thans 310, wat bij normalen groei 93 had moeten zijn. Zij wonnen dus 216 stemmen, wat de belang rijke winst van 230 pCt. kan verklaren. De R.K. Volkspartij verkreeg in 1931 in Alkmaar 58 stemmen en nu 491. Bij norma len groei had dit 63 moeten zijn. Er is dus een winst van 433 zetels en een winstpercen tage van 687 pCt. In de Prov. Staten wist men thans 1 zetel te behalen. In Alkmaar is het winstpercentage buitengewoon groot en het wil ons voorkortten, dat de R.K. Staats partij zeker maatregelen moet overwegen om dit voor haar gevaarlijke lek te stoppen. De Chr. Dem. Unie behaalde in 1931 62 stemmen en thans 187. Bij normalen groei had dit 67 moeten zijn. Er is dus een winst van 119 zetels, wat 175 pCt. uitmaakt. De Christ.-Historischen verkregen in 1931 hier ter stede een stemmental van 1311 en daalden thans tot 1158. Bij normalen groei had de partij er nu 1429 moeten hebben. Er is dus een nadeelig verschil van 271, wat een verlies van 19 pCt. beteekent. Het gevaar lijkt voor deze partij grooter dan het werkelijk is als men bedenkt, dat de 1311 in 1931 uit gebrachte stemmen juist een abnormaal hoog cijfer hebben gegeven. Wat de Vrijz-Dem. betreft, zij behaalden in onze gemeente bij de vorige Statenverkie zing een stemmencijfer van 1611 en verkre gen er nu 1262, wat bij normalen groei 1755 had moeten zijn. Het geeft een verlies van 494 zetels of 28 pCt. Ook in de Staten zien wij hun zeteltal van 7 op 5 dalen. Er is dus een algemeene achteruitgang, welke er op wijst, dat de N.S.B. ook uit deze gelederen haar nieuwe kiezers heeft verworven. De Vrijheidsbond heeft ongetwijfeld zware klappen gekregen, wat ook uit den achter uitgang van 8 op 6 Statenleden blijkt. In Alkmaar verkreeg deze partij in 1931 1818 stemmen, wat thans bij normalen groei 1981 had moeten zijn. De partij verkreeg thans 1134 stemmen, er is dus een verlies van 847 stemmen en een verliespercentage van 43 pCt. Inderdaad een duchtige achteruitgang, waarvan de oorzaak hoofdzakelijk in het aan deze verkiezingen deelnemen van de N.S.B. geweten kan worden. Wie nagaat hoe groot de voorkeur voor de N.S.B. b.v. in het stern- district 1 (Langestraat) geweest is, begrijpt wel, dat ook vele middenstanders, die anders achter het vaandel van den V.B. meemar- cheerden, in dezen tijd naar de N.S.B. zijn overgeloopen. Wanneer het gister niet een Statenverkie zing maar een Raadsverkiezing was geweest, zou de Raad er als volgt hebben uitgezien. R.Kath. 7 zetels (nu 7); S.D.A.P. 5 zetels (nu 6); Rev.-Socialisten 1 zetel (nu 0); Anti-Rev. 1 zetel (nu 1); N.S.B. 2 zetels (nu 0); Chr.-Hist. 2 zetels (nu 2); Vrijz-Dem. 2 zetels (nu 2); Vrijheidsbond 1 zetel (nu 3). In het algemeen had men dan kunnen constateeren, dat de Rev.-Soc Partij haar ze telwinst aan de S.D.A.P. en fle N.S B. haar 2 zetels aan den V.B., den V.D. en de R.Kath. te danken zou hebben. Waar het niet vaststaat of de N.S.B. ook bij de a.s. raadsverkiezing met eigen candi- daten zal uitkomen, kunnen wij verdere voor spellingen beter achterwege laten. Uit de bovenstaande zetelverdeeling blijkt Als resultaat van de verkiezingen der Prov. Staten in 10 provinciën (volgende week stemt Gelderland) kan thans het volgende worden mede gedeeld: zetels zetels ver 1935: 1931: schil 1935 1931: Gekozen werden: R. K. Staatspartij 154 160 6 911.024 (27.3 882.682 S. D. A. P. 114 116 2 712.481 (21.3 690.931 Anti Rev. Partij 68 74 6 380.SÏ0 (11.4 378.483 Chr. Hist. Unie 52 60 8 288.626 8.6 305.187 Vrijheidsbond 29 50 21 202.060 (6 284.309 Vrijz. Dem. Bond 26 33 7 142.106 (4.2 168.309 N. S. B. 39 39 264.180 7.9 Staatk. Ger. Partij 11 11 81.840 2.4 68.293 Herv. Ger. Staatspartij 1 1 23.057 0.7 36.267 Comm. Partij Holland 12 9 3 122.466 3.6 71.097 Kath. Dem. Partij 5 2 3 53.064 1.5 i Chr. Dem. Unie 10 10 62.073 1.8 R. S. A. P. 4 2 2 49.480 1.4 Voorts werden nog enkele onafhankelijken gekozen, terwijl een aantal andere onafhankelijken of kleine groepjes verdwenen. Op grond van de door ons verkregen resultaten van de verkiezing voor de Prov. Staten in 10 provinciën, hebben wij, uiteraard op theoretische grondslag en dus geen rekening houdende met de mogelijkheid, dat kleine groepen afspraken maken omtrent het uitbrengen hunner stem op bepaalde candidaten. een berekening gemaakt van den ver moedel ijken uitslag van de Eerste Kamerverkiezing in den a.s. zomer, welke alleen in de staten van Noord-Brabant, Limburg, Utrecht, Zeeland, Noordholland en Friesland worden gehouden ter verkiezing van 25 leden van den Senaat. Voor deze verkiezing zijn deze 6 provinciën in twee groepen verdeeld en wel met name: 1 groep omvattende de provinciën Noordholland en Friesland, welke 12 leden der Eerste Kamer verkiezen en 1 groep Noord-Brabant, Limburg, Utrecht en Zeeland, welke 13 Sena toren afvaardigt. Volgens deze berekening zal de eerstgenoemde groep (Noordholland en Friesland) vermoedelijk verkiezen: 4 S. D. A. P.'ers (Onveranderd). 2 Roomsch-Katholieken (verlies 1 zetel). 1 Anti-Revolutionnair (onveranderd). 1 Chr. Historische (verlies 1 zetel). 1 Vrijheidsbonder (onveranderd). 1 Vrijzinnig Democraat (onveranderd). 1 N. S. B.'er (winst 1 zetel) en 1 Communist (winst 1 zetel). In de tweede groep (Noord Brabant, Utrecht, Limburg en Zeeland) zal de uitslag vermoedelijk zijn: 8 Roomsch-Katholieken (onveranderd). 2 S. D. A. P.'ers (winst 1 zetel). 1 Anti-Revolutionnair (onveranderd). 1 Chr. Historische (onveranderd). 1 N. S. B.'er (winst 1 zetel). De eenige Vrijheidsbonder en de eenige Vrijz. Democraat zullen ver moedelijk niet in de Eerste Kamer terug keeren. De aftredende Vrijheidsbonder is Mr. D. Fock en de aftredende Vrijz. Democraat Prof. Mr. Dr. R. Kranenburg. duidelijk hoe de verschillende partijen in onze gemeente er nu 2 maanden vóór de raadsverkiezing voorstaan. Niet opgekomen waren in Alkmaar dit maal 1049 kiezers, terwijl 760 stemmen on geldig waren. Het percentage der niet-opgekomenen is ditmaal 6.2, een bedenkelijk percentage waaraan de vrij algemeen heerschende griep wel niet onschuldig zal geweest zijn. Trou wens ook in 1931 hebben 7.5 pCt. der kiesge rechtigden verzuimd van hun burgerrechten gebruik te maken. Waren er bij de vorige Sta tenverkiezing 642 kiezers die hun biljet on oordeelkundig invulden en daardoor waarde loos maakten, thans waren het er niet min der dan 760, waaronder ook nu wel weer een bedenkelijk percentage blanco-stemmen zul len schuilen, menschen die er niet openlijk voor durven uitkomen, dat zij op de uitoefe ning van het kiesrecht geen prijs stellen. Wanneer wij aan het slot van deze be schouwing nog even naar de cijfers in onze twee groote naburige gemeenten Bergen en Heiloo kijken, dan constateeren wij in Ber gen een belangrijke versterking van de Anti- Rev., de Rev.-Soc., de Kath. Democraten en in mindere mate van den Vrijheidsbond. De Chr.-Hist. daalden van 180 op 129 stemmen en de N.S.B. wist hier met 325 stemmen be slag op de 5e plaats te leggen. Er schijnt over het algemeen winst over de geheele linie te zijn, maar men vergete niet, dat het aan- tal hier thans uitgebrachte geldige stemmen thans 2979 en in 1931 slechts 2574 ge weest is. In Heiloo gingen de Anti-Rev. sterk voor uit en eveneens was dit het geval met de Rev.- Socialisten, de R.K. Staatspartij, de Kath. democraten, de S.D.A.P., de Chr. Dem. Unie en de Communisten. Achteruit gingen de Staatk. Geref., de Chr. Historische, de Vrijz-Dem. en de Vrijheids bond. Hoewel de N.S.B. hier 314 stemmen ver kreeg, is de achteruitgang van de hierboven- genoemde partijen niet van groote beteekenis geweest, doordat ook te Heiloo het kiezerstal thans van 2234 in 1931 tot 2985 was geklom- men. Deze grooter wordende stemmencijfers her inneren er ongezocht aan hoe deze buurge meente gestadig groeien, een groei die door de vestiging van Alkmaarders in Bergen en Heiloo vaak ten koste onzer eigen gemeente gaat.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1935 | | pagina 1