DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Polen rouwt om zijn maarschalk.
Nu minister Marchant katholiek is.
Qjogjetiikscfi 0veezicht
'Buitenland
No. 113 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Dinsdag 14 Mei 1935
137e Jaargang
Teraardebestelling van Pilsoedski
waarschijnlijk op 18 Mei.
Buitenlandsche deelneming.
Wal vandaag de
aandacht trekt...
Binnenland.
De consequenties van zijn aftreden
Kabinet in moeilijkheden.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Het Poolsche kabinet is gistermorgen on
der voorzitterschap van den premier, kolonel
Slawek, bijeengekomen en heeft in verband
met het overlijden van maarschalk Pilsoedski
eenige belangrijke besluiten genomen.
Besloten is o.a. de bijzetting van Pil
soedski op staatskosten te doen geschieden.
Alle theatervoorstellingen zullen tot den
dag der begrafenis worden opgeschort.
Behalve de militairen zullen ook de amb
tenaren voor den tijd van zes weken zwarte
rouwbanden om de mouw dragen.
Alle leden der regeering hebben 5.500 zlo
ty bij elkaar gebracht, welk bedrag, inplaats
van voor de aanschaffing van een krans,
voor de oprichting van een gedenksteen
voor maarschalk Pilsoedski te Krakau zal
worden gebezigd.
Het bericht van het overlijden van maar
schalk Pilsoedski heeft in het geheele land
diepen indruk gemaakt.
Alle concerten en voorstellingen in biosco-
n en theaters werden onmiddellijk afgebro-
;en.
In de straten zag men mannen en vrou
wen, die hun ontroering niet langer konden
meester blijven en in snikken uitbarstten.
Den geheelen nacht bleven groepen men-
schen in eerbiedige stilte bijeen voor 't Bel
vedère, het paleis waar de maarschalk had
gewoond. Slechts nu en dan werd de stilte
verbroken door het onderdrukt snikken van
vrouwen.
De beide dochters van den overledene heb
ben urenlang aan het sterfbed gebeden, ter
wijl mevrouw Pilsoedski zich geheel alleen
in een der vertrekken van het paleis had te
ruggetrokken.
De begrafenis van maarschalk Pilsoedski
zal waarschijnlijk op 18 Mei te Krakau
plaats vinden.
Vóór de teraardebestelling zal de menigte
voor de katafalk, waarop 't stoffelijk over
schot zal worden opgebaard, defileeren.
In verscheidene fabrieken hebben de ar
beiders ten teeken van rouw het werk ge
staakt.
Het bericht van het overlijden van maar
schalk Pilsoedski is te laat in Londen ont
vangen, dan dat de bladen nog uitgebreid
commentaar hierop konden leveren.
Overal komt evenwel tot uiting, dat Polen
een groot verlies heeft geleden.
Als voornaamste verdiensten van Pil
soedski worden genoemd het oprichten van
den jongen staat, het afweren van den bols-
jewistischen aanval en het met Duitschland
gesloten verdrag.
De „Times" schrijft o.a., dat, toen de libe
rale theorieën van den eersten tijd geen sta
biliteit konden brengen, het Poolsche volk
zich steeds bereidwilliger wendde tot den
soldaat en den man van de daad, als groot
soldaat en kundig staatsman verkoos Pil
soedski zich op den achtergrond te houden
en door anderen te handelen.
Zijn landslieden evenwel zagen in alle
moeilijke oogenblikken van ?t wisselvallige
bestaan van den nieuwen staat naar hem
op.
De „Daily Herald" voorspelt, dat de dood
van Pilsoedski in Polen een moeilijken toe
stand zal brengen. Als argument daarvoor
voert het blad aan, dat de dictatuur van
Pilsoedski in de eerste plaats van persoonlij
ken aard was. Zijn aanzien was enorm, ook
bij zijn tegenstanders. Nu hij heengegaan is,
is het niet gemakkelijk, een blik in de toe
komst te werpen. De nieuwe constitutie geeft
den president half-dictatoriale bevoegdhe
den, maar de president zelf was door Pil
soedski uitgekozen. Het is nu de vraag
aldus het blad of president Moscicky zijn
bevoegdheden kan behouden zonder den
steun, dien het gezag van Pilsoedski bood,
of er niet een strijd tusschen de ministers
zal ontstaan en of het einde niet zal zijn
het herstel der parlementaire regeering. Eén
ding is duidelijk: er is in Polen geen natuur
lijke erfgenaam van het aanzien en de positie
van Pilsoedski. Overigens is ook de „Daily
Herald" van meening, dat op 't gebied der
buitenlandsche politiek door het overlijden
van den maarschalk waarschijnlijk slechts
weinig veranderingen zullen plaats hebben.
De Duitsche Diplomatische Correspondenz
schrijft bij den dood van maarschalk Pil
soedski o.m., dat het zonder den ijzeren wil
van den maarschalk nauwelijks denkbaar
zou geweest zijn, dat Polen zich uit de perio
de van verval zou hebben weten op te hef
fen, om tenslotte zijn tegenwoordigen bloei
te bereiken.
„Gelijk een Bismarck heeft Pilsoedski den
moed en de kracht gehad, aanvankelijk on
populair schijnende maatregelen door te voe
ren, welke later nuttig vpor den staat ble
ken te zijn.
De meest op den voorgrond tredende ge
beurtenis en tevens de grootste politieke
daad van Pilsoedski, vormt het den 26en
Jan. 1934 met Duitschland gesloten vriend
schapsverdrag".
De geheele Duitsche pers bevatte overi
gens gisteravond uitvoerige artikelen betref
fende den dood van maarschalk Pilsoedski
Alle bladen zijn met de „Berliner Boer-
senzeitung" van meening, dat een der groot
ste daden van den overledene geweest is, dat
hij, tezamen met den „Fuehrer" van Duitsch
land, de onheilspellende spanning tusschen
Polen en Duitschland heeft weggenomen en
aldus de voorwaarde geschapen heeft voor
een vredelievende samenwerking tusschen
beide landen.
Het overlijden van maarschalk Pilsoedski
wordt in de Weensche avondbladen uitvoe
rig gemeld.
„Der Morgen" schrijft, dat door zijn
dood de richting in Polen, welke vriend
schappelijk gezind is jegens Frankrijk, weer
de overhand zal krijgen.
De „Wiener neuesten Nachtrichten" is van
meening, dat de dood van Pilsoedski heel
Po'en voor een moeilijk probleem plaatst.
Pilsoedski's dood sluit volgens het blad een
tijdperk af.
Mevr. Pilsoedski ernstig ziek.
Mevr. Pilsoedski, de weduwe
van den overleden maarschalk,
heeft gisteren een hartaanval gekre
gen. Haar toestand wordt door de
doktoren ernstig geacht.
LAVAL BIJ DE SOVJETS.
Instemming van Polen?
Minister Laval heeft zijn eerste onderhoud
met Litwinoff gehad. De Fransche minister
was vergezeld door den Franschen ambas
sadeur te Moskou, Alphand, terwijl ook
Potemkin, de sovjet-ambassadeur te Parijs,
bij het onderhoud tegenwoordig was.
De conferentie duurde anderhalf uur.
Naar in politieke kringen verluidt, werd in
hoofdzaak van gedachten gewisseld over
het Oostpact-ontwerp. Men meent echter te
weten, dat het pact zooals het thans gecon-
cipeerd wordt, niet meer zoo streng vast
houdt aan de verplichting der deelnemers
tot militairen bijstand. Men zou zich thans
tevreden stellen met de verplichting, door de
contracteerende partijen te aanvaarden, om
geen steun te verleenen aan den aanvaller.
Men verzekert hier, dat Laval bij den
Poolschen minister van buitenlandsche za
ken, Beek instemming gevonden heeft voor
een dergelijk Oost-pact en neutrale waarne
mers achten het waarschijnlijk, dat ook
Rusland voor dezen gemitigeerden vorm
van het Oost-pact gunstiger gestemd is dan
vroeger, wijl de sovjets door hun bijstands
pact met Frankrijk sterker staan tegen een
eventueelen aanval van Duitschland.
Na afloop van de conferentie bracht La
val een bezoek aan het grafmonument van
Lenin, waar hij eenige minuten vertoefde.
Het telegraaf-agentschap der sovjet-unie
meldt, dat de sovjet-Russische militaire at
taché te Parijs, Wensow, te Moskou is aan
gekomen.
Wensow zal aan de regeering der sovjet
unie over de militaire zijde van de Rus-
sisch-Fransche betrekkingen rapport uit
brengen.
In politieke kringen geeft het feit, dat de
directeur van de Fransche spoorwegen, Ma
ter deel uitmaakt van de Fransche delegatie,
aanleiding tot de veronderstelling, dat niet
alleen zal worden gesproken over het vervol
maken van den spoorweg Parijs—Moskou,
doch ook over een deelnemen van Frankrijk
aan de uitbreiding van het spoorwegnet in
West-Rusland.
Na de officieele ontvangst dankte Laval
de sovjet-republiek voor de microfoon voor
de ontvangst, welke hem zeer heeft ver
heugd.
De besprekingen te Warschau
In verband met de besprekingen, welke
Laval te Warschau heeft gevoerd, is in de
Poolsche hoofdstad een officieel communiqué
verschenen, waarin wordt gezegd, dat de ge-
dachtenwisseling tusschen Laval en Beek ge
tegenheid heeft gegeven, openhartig en har
telijk van gedachten te wisselen over de
voornaamste punten van algemeenen en bij
zonderen aard, die de belangstelling van
beide regeeringen hebben.
De besprekingen zijn gevoerd in een sfeer
van wederzijdsch vertrouwen en begrijpen.
De ministers hebben kunnen constateeren,
dat zij hetzelfde doel nastreven: de handha
ving van den vrede en de veiligheid in Euro
pa door een organisatie van een grootsch
systeem van samenwerking, waaraan deel
neming voor iederen staat open blfijt.
Sedert het Fransch—Russische pact tot
stand is gekomen, bestaat er bij de Fransche
schuldeischers van Russische leeningen van
voor den oorlog ontstemming over het feit,
dat geen rekening is gehouden met hun vor
deringen.
Het financieele blad „Le Capital" heeft
thans vernomen, dat men zich te bevoegder
plaatse ernstig met deze aangelegenheid be
zig houdt en zelfs reeds met de Russische
regeering daarover van gedachten wisselt.
Er zou een plan bestaan, om sovjet-Rusland
een crediet te verleenen van 5 milliard goud
francs, welk crediet de sovet-unie dan zou
bestemmen voor het geven van opdrachten
aan de Fransche industrie.
Het crediet zou in ongeveer 20 jaar wor
den terugbetaald in verhoogde jaarlijksche
termiinen. Het extra-bedrag zou dan steeds
ter beschikking worden gesteld van de
schuldeischers der Russische leeningen vai
voor den oorlog. Hoe groot het overschot
zou zijn, zou nog niet vast staan.
DE GEHEIMZINNIGE DIEFSTAL
TE GENT.
Naam en verleden van den dader
onthuld.
Aansluitend op een vorig telegram over de
identiteit van den dief van de Lam Godspa-
neelen, kunnen we nader mededeelen, dat dit
een zekere Arsène Goedertier is, die op 23
December 1876 te Lede werd geboren.
Hij volgde zijn vader op als koster te
Wetteren, doch het duurde niet lang, of hij
verliet deze functie om, wat hij noemde,
wisselagent of bankier te worden.
Op 25 November 1934 voerde hij het
woord op een politieke meeting te Dender-
monde, toen hij na een heftig debat plotse
ling onwel werd en-een ur.r later aan een
hartaandoening overleed.
Een paar jaar vóór zijn dood was hij in
in financieele moeilijkheden geraakt. Het ge
recht hield zich met zijn zaak bezig en liet
zijn boekhouding in beslag nemen.
Bij een onderzoek vond het gerecht later
de annonces en de afschriften van de met
den bisschop van Gent gewisselde corres
pondentie.
Algemeen wordt verondersteld, dat Goe
dertier een of meer medeplichtigen moet ge
had hebben, om de paneelen te stelen
(Msb.)
VERHDELDE MOORDAANSLAG.
Arrestatie voor het huis van prins
Sajonji te Tokio.
Nadat aan het einde van het vorig jaar een
aanslag tegen het leven van den Japanschen
prins Sajonji door de politie kon worden ver
hinderd, wordt thans bekend, dat opnieuw
een aanslag op den prins is gepleegd.
De polit'e arresteerde voor de woning van
Sajonji wederom een jongeman, in wiens be
zit een dolk en een dreigbrief werd gevonden
De gearresteerde zou, naar men zegt, niet
wel bij het hoofd zijn.
400 CHINEEZEN VERDRONKEN.
Vreeselijke mijnramp.
In een rpijn bij Tsetsjwan in China
aaa de zijtak van da Sjantoeng-spoor-
weg naar Bosjan ongeveer 80 K M ten
oor-ten van Sinankoe heeft een ontzet
tende catastrophe plaats gehad.
Het water drong in de mijn, waardoor
40'"1 Chineesche mijnwerkers en een Ja-
pansche ingenieur verdronken. Het wa
ter steeg in de schachten met een snel
heid van 1 M. per seconde Het reddings
werk moest na 40 minuten worden afge
broken, daar de pompen en de liften
dc-or het optreden van kortsluiting de
fect raakte. Men meende reeds dat alle
in de mijn werkzame arbeiders, 600 in
getal, verloren waren doch gelukkig ge
lukte het nog '200 man te redden. De be
t-effende mijn is het eigendom van een
Chineesch-Japansche maatschappij.
DE STEUNCRISIS IN ILLINOIS.
De werkloozen dreigen in opstand
te komen.
De crisis in de uitkeering van den werk
lozensteun in Illinois (Am.) neemt een
steeds gevaarlijker karakter aan.
In den loop van gister heeft de voorzitter
van den werkloozenraad van Illinois,
Lockner, een bezoek gebracht aan den voor
zitter van het bondsbureau voor steunverle
ning, Hopkins, bij welke gelegenheid hij ver
klaarde, dat de werkloozen door honger en
nood tot vertwijfeling gedreven worden en
van plan zijn in opstand te kom?n.
Lockner stelde Hopkins de vraag, of hij
dergelijke gevolgen van zijn besluit, om Illi
nois den bondssteun te ontzeggen, kon ver
antwoorden.
FLANDIN VERLAAT DE KLINIEK.
De Fransche minister-president Flandin
heeft gister de kliniek verlaten, waarin hij
wegens het breken van een arm was opge
nomen en is naar zijn ambtswoning terug
gekeerd.
Een speciaal apparaat maakt het mogelijk,
dat de minister-president eiken dag reeds
iets kan werken. De doctoren hebben hem
echter aangeraden zich voorloopig eenigs-
zins te ontzien.
OPMERKINGEN OVER EEN
LINT IE MET GEVANGENISSTRAF
GESTRAFT.
Een inwoner van Oberhausen (Dtl.) maak
te eenige onaangename opmerkingen over
het ijzeren kruis tegenover een vriend, die
het lintje van deze decoratie op zijn jas
droeg.
De vriend diende bij de autoriteiten een
aanklacht in en thans zijn de gelaakte op
merkingen met vijf maanden gevangenisstraf
bestraft.
DE AARDBEVING OP FORMOSA.
De gouverneur van Formosa deelt mede,
dat de kosten van het herstel van de schade,
welke de aardbevingen hebben aangericht
3.8 millioen yen zullen bedragen.
DE STRIJD TEGEN DE
COMMUNISTEN IN CHINA.
Tsjoe Teh, hun aanvoerder, ge
dood.
Uit Kwea Tsjou in Japan wordt vernomen,
dat de communistische troepen, welke hier
kort geleden zijn verslagen, hun in Duitsch
land opgevoeden leider, Tsjoe Teh hebben
verloren.
Nog vele dagen na zijn dood vluchtten zijn
volgelingen voor de overwinnende troepen
van Tsjang Kai Shek, terwijl zij het stoffelijk
overschot van Tsjoe Teh op een geïmprovi
seerde baar met zich droegen, bedekt door
een roode vlag.
Polen rouwt om zijn maarschalk.
(Dag. Overzicht).
Laval bij de Sovjets (Buitenland).
De geheimzinnige diefstal te
Gent. (Buitenland).
400 Chineezen verdronken bij een
mijnramp. (Buitenland).
Dubbele moordaanslag nabij As
sen; twee ernstig gewonden. (Bin
nenland.)
Te Groningen maakte een artiste
een ernstigen va'. (Binnenland).
Opoe Tjaden te Groningen over
leden. (Binnenland).
Klacht van N. S. B.-zijde tegen Dr.
Henri Polak wegens opruiing tot
moord. (Binnenland.)
Koningin en Prinses naar België.
(Binnenland).
Nu minister Marchant katholiek
geworden is. (Binnenland).
De Alkmaarsche bouwvakarbeider
F., die beschuldisrd werd naar een
auto met werkwilligen steenen te
hebben eregooid, is heden veroor
deeld tot 10 maanden gevangenis
straf. (Stad.)
Vanavond alle klokken één uur
vooruit.
(Zie verder eventueel laatste
berichten.)
Waarnemers van den regeering-vlieg-
dienst, welke over de communistische troepen
vlogen, konden eerst niet zien, wat onder de
vlag verborgen lag, doch gevangen commu
nisten hebben het verraden.
Daar de communisten in kleine benden uit
een zijn geslagen, die door regeeringstroepen
heen en weer worden gejaagd, weet men niet
wat met het lijk is gebeurd; vermoedelijk ligt
het begraven in de bergen.
Naar aanleiding van ons bericht, dat mi
nister Marchant tot de Katholieke Kerk is
overgegaan, heeft het Haagsch Corr. bureau
zich tot den minister gewend met het verzoek
eenige nadere inlichtingen te verschaffen
Het meldt hierover:
„Wij troffen den minister aan in zijn
woning aan de Corn Jolstraat. Toen wij
den minister vroegen, of hij aan ons ver
zoek, om nadere mededeelingen over het
verrassende bericht, kon voldoen, zeide hij
glimlachend: Verrassend? Zegt u maar ge
rust, dat het een bom is, die springen zal.
Mijn communiqué is echter duidelijk en voor
loopig heb ik geen behoefte, hier iets aan toe
te voegen".
Voorts deelt bovengenoemd Corr. bureau
nog mede, dat de stap, waartoe mr Mar
chant is overgegaan, het gevolg is van een
ontwikkelingsproces, dat niet onlangs tot
uiting is gekomen, doch dat zich eerder in
den loop van jaren voltrokken heeft. De over
gang van minister Marchant tot het Katho
lieke geloof zou, reeds in het vorige jaar heb
ben plaats gehad. Minister Marchant zou
zich op het standpunt hebben gesteld, dat hij
over deze aangelegenheid eerst dan zou spre
ken, wanneer zijn geweten hem tot spreken
zou dwingen. Hij zou deze gedragslijn geko
zen hebben om het kabinet in dezen toch
reeds zoo moeilijken tijd nieuwe zorgen te be
sparen.
Ook voor de ambtenaren uit zijn onmid
dellijke omgeving van zijn Departement was
de mededeeling van minister Marchant's
overgang een volkomen verrassing.
Wij hebben, zoo deelt genoemd Corr -
bureau verder mee, gisterenmiddag een kort
telefonisch onderhoud gehad met mr. A M
Joekes den voorzitter van de Vrijzinnig-
democratische Tweede Kamerfractie.
Mr. Joekes, die nog geen bericht had ont
vangen van de uittreding van mr. Marchant
uit den Bond, wenschte zijn oordeel nog op
te schorten, doch kon wel verklaren, dat mr
Marchant hieraan terecht de consequentie
heeft verbonden, dat hij onder deze omstan
digheden niet het ambt van minister van on
derwijs, kunsten en Wetenschappen kon blij
ven vervullen.
Mededeeling aan den minister
raad.
Naar wij vernemen, heeft mr. Marchant
van zijn overgang naar de Katholieke Kerk
mededeeling gedaan in de jongste vergade
ring van den Ministerraad.
Zijn levensloop.
Mr. Hendrik Pieter Marchant werd 12
Febr. 1869 te Deventer geboren. Hij be
oefende eerst in zijn geboorteplaats de advo
catuur en kwam al spoedig in den raad van
Deventer. In 1896 werd hij gekozen tot
wethouder. In 1900 vaardigde het district
Deventer hem af naar de 2e Kamer, waarin
hij voor de Vrijz. Dem. Partij zitting nam.
Zijn mandaat werd steeds hernieuwd en tot
aan zijn optreden als minister van onderwijs,
kunsten en wetenschappen in het huidige ka
binet maakte hij deel uit van ons lagerhuis.
Aanvankelijk was hij de militaire specialist
van zijn fractie. Na den dood van dr. Bos
werd hij leider van zijn fractie. Mr. Mar
chant nam in de Kamer al spoedig een voor-
aanstaande plaats in. Naar zijn redevoerin
gen, soms vol bijtend sarcasme, werd altijd
geluisterd. Bij meerdere debatten had hij de
leiding.
De intrekking van het bekende art. 40
leidde er zelfs toe, dat hij een formeele
breuk kreeg met Dr. Colijn, in wiens kabinet
hij nu zitting had. 24 Nov. 1925 droeg H M.
de Koningin hem de formatie van een kabinet
op. Hij slaagde echter niet, omdat de socia
listen wel, maar de Roomsch-Katholieken
niet met hem in zee wilden. Toen na twee
mislukte pogingen eind Jan. 1926 mr. Lim
burg opdracht kreeg van H M. de Koningin,
kwam het tusschen beide heeren tot een
scherpe botsing, die aanleiding was dat Mr.
Limburg uit de V.D. partij trad. In de Ka
mer maakte Mr. Marchant deel uit van de
commissie voor de buitenlandsche aangele
genheden
Een groot aantal jaren heeft Min. Mar
chant ook deel uitgemaakt van den Gemeen
teraad van 's-Gravenhage. Eerst na de ver
kiezingen van 1931 en de wethouderscrisis
trad hij in dezen Raad op den voorgrond Bij
loting tusschen hem en Prof. Ir. v. d. Bilt
werd Min. Marchant gekozen tot wethouder
Hij heeft in den Haag de portefeuille van on
derwijs gehad en zóó een goede leerschool
doorloopen voor het ambt van Min. van
Onderwijs.
Mr Marchant is een bekend publicist. Hij
was vroeger hoofdredacteur van het dagblad
Land en Volk; redigeerde het tijdschrift Op
bouw en schreef meerdere artikelen en Vra
gen des Tijds.
Min Marchant was directeur van de Do-
nauhypotheekbank.
Zijn verdiensten vonden erkenning door
zijn benoeming tot ridder in de Orde van
den Ned. Leeuw,
