t
i
laoeoeo ^ndioptö4JtM1UHCl
DIT HET PARLEMENTAIRE LEVEN.
Financieel Overzicht.
0
ALKMAARSCHE COURANT van ZATERDAG 1 JUNI 1935
ft
DE VOS VAN STEENWIJK.
XLV.
Zondag 2 Juni.
HILVERSUM, 301 M. (8.55
12.en 5.-6.— VARA, de VPRO
van 6.8.en de AVRO van
12.—5.— en 8 —12.— uur). 8.55
Gr.pl. 9.Postduivenber. 9.05
Tuinbouwhuifuur S. S. Lantinga.
9 30 Orgelspel Johan Jong. 9 40
Th. v. Huystee: Kampeeren. 10.
Verv. orgelspel. 10.15 Schaakcur
sus. 10.35 Gr.pl. 11.Uitz. uit het
Amstel-cabaret. 11.15 A. Pleysier:
Van Staat en Maatschappij 11.30
Gr.pl. 12.Klokkenspel en uur.
slag van het Raadnuis te Tholen.
12.05 Aeolian-orkest. 12.50 Gr.pl.
I.20 Kovacs Lajos en zijn orkest.
2.— Boekbespreking dr. P. H. Rit-
ter Jr. 2.30 Operaconcert (gr pl.
3.45 Omroeporkest olv N. Treep,
mmv. B. Verhey, piano en H. P. Lo-
wey, cello. 4.45 Sportnieuws en gr.
pl. 5.Gr.pl. 5.30 Voetbalnieuws
5 45 Vaz Dias. 5.55 Gr.pl. 0.In
stallatie ds. E. D. Spelberg tot pre
dikant-secretaris v. d. VPRO. 6.30
Gr.pl. 7.— Wijdiagsdienst uit de
Studio. Spr. ds. E. D. Spelberg, m.
m. v. het A'damsch Vocaal kwartet
olv. A. Adema. 8.— Vaz Dias. 8.15
Orgelconcert door P. Palla m. m. v.
H. Viskil, tenor. 8.45 Causer;e door
W. Vogt. 9.Kovacs Lajos en zijn
orkest. 9.30 Gr pl. 9.35 Concertge
bouw-orkest olv. prof. dr. W. Men
gelberg. 10.20 Radiojournaal. 10.35
Avro-Decibels olv. E. Meenk. 11.
Vaz Dias. 11.10 Avro-Decibels 0. 1.
v. E. Meenk. 11.3017Gr.pl.
HUIZEN, 1875 M. (8.30-9-30 en
5.-7.45 NCRV, de KRO van 9.30
—5.—en 7.45—11.30 uur). 8.30
Morgenwijding o.l.v. ds. P. N.
Kruyswijk, mmv. mevr. F. de Wolf
Wuite, alt en F. Kloek, orgel.
9.30 Gr.pl. 10.30 Hoogmis. 12.15
Orkestconcert en hoorspel. 2.Le
zing en gr.pl. 2.50 Schlagermuziek
en gr.pl. 4.Voor de zieken. 5.
Gr pl. 5.30 Orgelconcer P. Essel-
man. 6.Kerkdienst uit de Ned.
Herv. kerk te Weesp, spr. ds. J. G.
Haselager. Orgel P. Esselman.
Hierna gr.pl. 7.45 Sportnieuws en
causerie. 8.10 Vaz Dias. 8.15 lnstr.
en vocaal concert en gr.pl. 10.15
Gr.pl. 10.35 Vaz Dias. 10.40 Epi
loog. 11.—1L30 Causerie.
DROITWICH, 1500 M. 11.20
12.35 Kerkdienst. 12.50 Orkestcon
cert olv. J. A. Greenwood, mmv. D.
Edwards, bas. 1.50 Vioolrecital M.
Hayward. 2.20 Schotsch Studio
orkest mmv. Ella McConnell, alt.
3.05 New. Georgian Trip. 3.50
Commodore Grand-orkest olv. Da-
vidson. 4.50 Voor de kinderen. 5.10
en 5.30 Lezing. 5.50. Spencer Dijke-
kwartetmmv. E. Eenbow, piano. -
7.05 Causerie. 7.35 Concert door K.
Arkandy, sopraan en Sh: Russell,
cello. 8.20 Korte kerkdienst.. 8.35
Relig. causerie. 9.05 LiefÖadig-
heidsop'roep. 9.10 Ber. 9.20 Sted.
orkest Margate olv. H. Lodge, m.
m v. F. Titterton, tenor. 10.20 Gr.
pl. 10.50 Epiloog.
RADIO PARIS, 1648 M. 7.20 en
8 20 enll.20Gr.pl. 11.35 Orgel-
concert P. Revel. 12.25 Gr.pl. 12.35
Orkestconcert 0.1. v. Labis. 2.35
Zang. 5.20 Andolfi en zijn orkest,
mmv. zangsoliste. 8.20 Hoorspel.
10.55 Dansmuziek.
KALUNDBORG, 1261 M. 12.20
1.20 C. Rydahl's orkest. 4.20
Harmonie-orkest 0.1. v. J. Hye
Knudsen. 6.10—7.10 Koorconcert.
8.20 Strauss-concert 0.1. v. Mahler.
9 30 Duitsche operamuziek 0. 1. v.
Mahler. 10.50 Omroeporkest o. 1. v.
Mahler. 11.20—12.50 Dansmuziek.
KEULEN, 456 M. 6.20 Haven
concert. 935 Koorconcert. 10.50
Pianorecital. 11.50 Bach-cantate.
12.20 Orkest-en koorconcert. 1.25
Radiokoor en Omroeporkest. 4.05
Weragkamerorkest olv. Hagestedt.
7.20 Radiokwintet. 8.20 „Zar und
Zimmermann", opera van Lortzing.
1120—12.20 Dansmuziek.
ROME, 421 M. 9.15 „Casa mia",
operette van Pietri.
BRUSSEL, 322 en 484 M. 322 M.:
10.20 Salonorkest. 11.20 Gr.pl
12.50 Salonorkest. 1.50—2.20 Gr.
I. 5.20 Concert 6.20 Mandoline-
rintet. 7.35 Gr.pl. 8.20 Symph.-
concert. 9.05 Gr.r-1. 9.20 Verv. van
8.20. 10.30 Rep. 10.50—12.20
Concert. 484 M.: 10.20 Gr.pl.
II.20 Salonorkest. 12.20 Gr.pl.
12 50 Omroeporkest. 1.50—2.20
Gr.pl. 5.20 Concert. 6.20 1 larpreci-
tal. 6.35 Salonorkest. 7.35 Gr.pl.
8.20 Omroeporkest 0.1. v. Douliez.
9.20 Reportage. 9.50 Verv. concert.
10 30—12.20 Populair concert.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571
M. 8 20 Bonte avond uit Stuttgart
olv. W. Bergold. 10.20, 10.40 en
11.05 Ber. 11.20-1.15 Dansmu
ziek door I. Livschakoff en zijn
orkest.
GEMEENTELIJKE RADIO
DISTRIBUTIE.
Lijn 1Hilversum.
Lijn 2: Huizen.
Lijn 3: Keulen 9.35—10.20,
Brussel Fr. 10.2011.Parijs R.
II.-11.50, Keulen 11.50-14.20,
D.sender 14.20-16.05, Keulen
16.05—18.35, Brussel Fr. 18-35
19.20, Parijs R. 19.20-20.20, Keu
len 20.20-22.20, Paris P. Par.
22.20-22.50, Leipzig 22 50-24.—
Lijn 4: Parijs Radio 8-30—9.20,
Biussel VI. 10.20-12.50, Droit-
wich 12.5016.50, Lond. Reg.
16.50—17.50, Droitwich 17.50—
19.05, Lond. Reg. 19.05-21.05,
Brussel VI. 21.05—21.20, Droit
wich 21.2023.en Boedapest
23.—24.-.
Maandag 3 Juni.
HILVERSUM, 301 M. (AVRO-
uitz., Alg. progr.) 8.— Gr.pl. 9.—
Ensemble Rentmeester. 10.— Mor
genwijding. 10.15 Gr.pl. 10.30 En
semble Rentmeester. 11.— Voordr.
Ed. Palmers. 11.30 Viool-recital B.
Lensky. Aan den vleugel E. Veen.
12.Cantabilé-orkest 0. 1. v. E.
Beeckman. 2.— Orgelconcert P. v.
Egmond Jr., mmv. W. Herckenrath,
zang. 3.-4.— en 4.15 Gr.pl. 4.30
Max Tak: De R.K.O.-film. 5.30 Het
Lyra Trio. 6.20 Gr.pi. 6.35 Kovacs
Lajos en zijn orkest. 7.30 „Rotter
dam in nood", toespraak door mr.
P. Drooglever Fortuyn en de heer
Enghelbrecht. 8.— Vaz Dias. 8.05
Omroeporkest olv. A. v. Raalte, m.
m. v. H. Cals, sopraan. 8.45 Voor
dracht door G. Hagedoorn. 9.
Omroeporkest olv. A. v. Raalte, m.
m v. M. Flipse, piano. 9.20 Verv.
voordracht. 9.35 Gr.pl., 10.20 De
Avro-Decibels 0.1. v. E. Meenk.
11— Vaz Dias. 11.10-12— En
semble „Lajos Kiss" uit Haeck" te
Scheveningen.
HUIZEN, 1875 M. (NCRV-uitz.)
8— Schriftlezing en meditatie. 8.15
—9.30 Gr.pl. 10.30 Morgendienst
olv. ds. J. Pannebakker. 11.Chr.
Lectuur. 11.30—12—Gr.pl. 12.15
HOV-Klein-orkest olv. M. Adam en
grpl. 2.Gr.pl. 2.45 Wenken voor
de keuken. 3.15—3.45 Gr.pl. 4.
Bijbellezing ds. E. I. Nawyn m.m.v
mej. C. de Jager, sopraan en C. v.
Drieënhuizen, orgel. 5— Solisten-
concert en gr.pl. 6.30 Gr.pl. 7.
Ned. Chr. Persbureau. 7.15 Gr.pl.
7.30 Gr.pl. 8.Vaz Dias. 8.05 En-
krateia-uur, toespraak en concert
9.05 Gevar. concert, bas, piano, ac
cordeon en orgel en gr.pl. 10.10
Vaz Dias. 10.15 Orgelconcert L.
Blaauw. 10.45—11 30 Gr.pl.
DROITWICH, 1500 M. 10.35
1050 Morgenwijding. 11.05 Uitz.
ter gel. van Koning George's ver
jaardag. 12.20 Orgelconcer J. Pul-
lein. 12.50 Gr.pl. 1.20 BBC-Mid-
land-orkest olv. L. Heward. 2.25
Voor de scholen. 3.10 Gr.pl. 3.55
Duitsche les. 4.20 B. Rawlins, viool
en R. Paul, piano. 4.50 Orkestcon-
cer olv. J. Grant mmv. C. David-
son, alt. 5.35 BBC-dansorkest olv.
H. Hall. 6.20 Ber. 6.50 en 7.05 Le
zing. 7.25 Cemba'o-recital A. Eh
Iers. 7.50 Muzik. causerie. 8.20
Piano-recital A. de Lara. 8.35 Cau
serie. 8.50 BBC-Symph.-orkest olv.
Arturo Toscanini. 9.50 Ber. 10.05
Verv. concert. 10.55 't Serge Krish
Septet. 11.2012.20 Maurice Win-
nick en zijn orkest.
RADIO PARIS. 1643 M. 7.20 en
8.20 Gr.pl. 12.35 Symph.-concert 0.
1 v. Touche, mmv. zangsoliste. 8.20
Kamermuziek mmv. solisten, koor
en. radio-kwartet.10.55 Dansmu
ziek.
KALUNDBORG, 1261 M. 12.20
2.20 Concert uit rest. Wivex. 3.20
—5.20 Omroeporkest olv. Reesen.
6.05—6.35 Gr.pl. 8.50 Omroep
orkest olv. Gröndal. 950 Gr.pl.
10— Hoorspel. 10.35 Vocaal kwar
tetconcert. 10.55 Vioolduetten.
11.20—12.50 Dansmuziek.
KEULEN, 456 M. 6 35 Gev. con
cert. 11.10 Schrammelconcert. 12.20
OrkestconcerL 2.35 Citherconcert.
4 20 Concert. 5.20 Stuttgarter Om
roeporkest olv. Schrikte*. 7.20 Pool-
sche muziek. 8.30 „Wenn der Jas
min blüht", gevar. progr. Leiding
G. Görlich. 10.50—12.20 Concert
uit Breslau.
ROME, 421 M. 9.15 Gr.pl. 10.20
Mandolinemuziek.
BRUSSEL, 322 en 484 M. 322 M.:
12.20 Salon-orkest o.l.v. Walpot.
I.30—2.20 en 5.20 Gr.pl. 6.35 Sa
lon-orkest olv. Walpot. 7.35 en 8.20
Gr.pl. 9.20 Concert mmv. solisten
en koor olv. J. Jongen. Ca. 11.20
Sluiting. 484 M.: 12.20 Gr.platen.
12.50 Orgelconcert. 1.30—2.20 Sa
lon-orkest olv. Walpot. 5.20 Gr.pl.
6.50 Trioconcert. 7 35 Gr.pl. 8.20
Symponieconcert olv. André. 9.35
Dito. 10.30—11.20 Gr.pl.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571
M. 8-30 llja Livscakoff's orkest m
m v. W Krug, voordr. 9.20 „Ver-
wete Spuren", spel var H. Rothe.
10.20 en 11.05 Ber. 11.20—12.20
llja Livschakoffs dansorkest.
GEMEENTELIJKE RADIO
DISTRIBUTIE.
Lijn 1Hilversum.
Lijn 2: Huizen.
Lijn 3: Keulen 8 12.20, Brus
sel (VI.) 12.20-14.20, D.sender
14.20—15.20, Kalundborg 15.20
16.20, D.sender 16.20—17.20, Keu
len 17.20—18.50, Brussel VI. 18.50
—19.20, Keulen 19.20—19 50, D-
sender 19.50—20.30, Keulen 20.30
—22.20, Brussel Fr. 22.20—23.20,
Leipzig 23.20—24.
Lijn 4: Parijs Radio 8.05—8.50,
Droitwich 10.35—14.20, Lond. Reg.
14.20—17.35, Droitwich 17.35
18 20 D.sender 18 20—18.50 Lond
Reg. 18.50—20.20 en Droitwich
20.20-24.—.
fè i-,
„Van kindsbeen af in grooten eerbied
voor de Eerste Kamer opgevoed door hem, die
nu bijkans 42 jaar geleden den fauteuil verliet,
thans door U, Mijnheer de Voorzitter, ingeno
men, is het een schoone dag in mijn leven ge
weest, toen de Staten Van Overijssel mij, jaren
geleden, waardig keurden door hen hier te wor
den afgevaardigd. Ik zou het mij zelf nimmer
vergeven, indien ik dat in mij gestelde vertrou
wen dermate verbeurde dat ik er mij toe leen
de de schendende ham} te slaan aan deze Ka
mer, aan dit staatsorgaan, dat ons vaderland
gedurende meer dan een eeuw ten zegen was".
Aldus, destijds, in de Eerste Kamer, de heer
mr. W. L. baron de Vos van Steenwijk, die
tegenwoordig zélf president is.
Hij is de zoon van mr. J, A. G. de Vos van
Steenwijk, die van 1874 tot 1880 voorzitter van
ons Hoogerhuis is geweest.
En dus:
(ziedaar de korte geloofsbelijdenis van de
Vos van Steenwijk, den zoon)
dus heeft deze gezworen, dat hij de Eerste
Kamer, die zijn vader hem naliet, zooveel mo
gelijk gaaf en ongeschonden aan het nageslacht
zal afleveren. Als zijn afscheidsdag gekomen is,
wil hij kunnen adverteeren: „Ter overname
aangeboden een zoo goed als nieuwe Eerste
Kamer, met inventaris. Kijkdag:enz."
In naam zijns vaders weigerde hij (bovenstaan
de woorden werden destijds gesproken bij de
voorstellen tot Grondwetsherziening) dat hooge
staatsorgaan voor afbraak te verkoopen.
Evenredig kiesrecht? „De schendende hand".
Een zittingstijd van 4 inplaats van 9 jaar? „De
schendende hand". Gelijktijdig aftreden van
alle leden? „De schendende hand".
De heer de Vos van Steenwijk is „van kinds
been af" opgevoed in liefde voor de Eerste
Kamer. Hij houdt over het algemeen erg van
musea en panoptica. Reeds als jongen, toen z'n
kornuiten vliegers oplieten en tolden en bok-
bok-sta-vast speelden, gloeide in zijn ziel de
liefde voor een zittingstijd van 9 jaar. En toen
hij wat ouder werd, en z'n vrienden aan blonde
meisjes dachten, aan stralende oogen, roode
lippen, golvend haar, toen-liep hij langs de wei
landen van Overijssel te dwalen, aan niets an
ders denkend dan aan de zaligheid van het bij
gedeelten aftreden der leden van de Eerste Ka
mer. Maar z'n meest verheven oogenblikken be
leefde hij, wanneer hij, brandend van extase,
gezeten aan de boorden van het Zwarte Water,
dacht aan het meerderheids-kiesrecht, volgens
hetwelk de Eerste Kamer werd samengesteld.
Zóó lag „van kindsbeen af" een ingekanker
de liefde in z'n ziel voor onzen Senaat. Zou
hij dan toen meehelpen „de schendende hand"
te slaan aan zijn aangebedene, met wie hij op
eenigszins gevorderden leeftijd, na een lange,
maar geduldig-gedragen liefde, in den parle
mentairen echt werd verbonden?
Dat nooit! zei van Speijk.
De rede, waarin hij dit zeide, was inderdaad
de pijne waard. Alles trouwens wat de heer de
Vos van Steenwijk, (Vkn kindsbeen af gloeiend
verliefd op de Eerste Kamer), in het parlement
zei, was waard om gehoord te worden. Hij is
zoo conservatief als een diligence, maar hij is
knap en welsprekend en geestig en gevat.
Daarom is hij zijn plaats in de Kamer ten volle
waard. De heer de Vos van Steenwijk (van
kindsbeen afenz.) is wel eens vergeleken bij
een oud-hollandsche hangklok: het ding is niet
modern, maar toch secuur, veel degelijker dik
wijls dan al het nieüwerwetsche goed, en de
klank ervan is welluidend.
Inderdaad.
Ik heb in m'n nederige woning een vaas, een
antieke pul, en als ik gasten heb, probeer ik
hun blik op m'n pul te doen afdwalen. Wat zeg
je ervan? Leuk hè? Zoo echt van vroeger. Pas
op, laat m niet vallen, 't Zou me dóód spijten.
„Ja, hier is nou de Eerste Kamer. Aardige
zaal, hè? Eh daar heb je den heer de Vos van
Steenwijk. Van kindsbeen af dol-verliefd op dit
college hier. Een knappe kerel, hoor. Een
beetje uit den tijd, maar we zouën 'm niet
graag missen. Ik hoop dat hij eens spreekt van
daag, dan kun je zélf oordeelen." zoo spra
ken we vroeger tot hen, die de Kamer be
zochten.
Ik herinner mij, dat ik als kind dikwijls naar
de Rotterdamsche Diergaarde ging, met een
oom die lid was. En dan was m'n vurigste hoop,
niet dat de leeuw zou brullen of dat de aap
zou klauteren, maar dat de pauw z'n staart zou
uitspreiden. De heer Vos van Steenwijk (van
kindsbeen af enz.) was de pauw van de Eerste
Kamer. Niet omdat hij pedant was, maar omdat
hij zoo'n prachtstaart had: de staart van z'n
typische welsprekendheid. Daar zitten allerlei
kleuren in: conservatisme (de hoofdkleur),,
talent, geest, scherpzinnigheid, slagvaardigheid,
en daarom verlangden wij op de perstribune,
die in den saaien Senaat graag eens een ver
zetje hadden, altijd dat de pauw, de Vos van
Steenwijk zijn staart eens zou laten zien.
Nu, bij de Grondwetsherziening heeft hij het
toen gedaan. Langer dan ooit. Hij heeft 'n paar
uur loopen paradeeren en nooit hebben we dit
kleuren-product zóó zien schitteren als toen.
Het was een speech vol adoratie voor de
Eerste.
Die haar hoorden keken elkander verbaasd
aan. Zij waren van den heer de Vos van Steen
wijk hèèl wat gewend. Maar déze verheerlij
king? Totdat, aan het eind, de verklaring
kwam. Hij gaf haar zélf, „Van kindsbeen af"
grootgebracht in liefde voor dit college, en
deszelfs toebehooren, weigerde hij „de schen
dende hand" daaraan te slaan. Als jongen
maakte hij al vaerzen op den 9-jarigen zittings
tijd, z'n beste sonnet heet: „Het aftreden bij
gedeelten", en in zwoele zomernachten gloeide
z'n voorhoofd van geestdrift bij het dichten van
een epos op de onontbindbaarheid der Provin
ciale Staten. Zou hij dan „de schendende hand"
aan dit alles slaan?
Het was idyllisch en ontroerend. Een jeugd
liefde, die het hééle leven lang met onbezwe
ken trouw gehandhaafd blijft. Men leest dat
een enkele maal wel eens in een boek. Daar is
het literatuur. Bij den heer de Vos '•an Steen
wijk is het rauwe werkelijkheid. En daarom is
mijn ontzag voor hem nog toegenomen. De
man, van wien Henri Polak zeide, dat zijn rede
voeringen hem doen denken aan de lavendel
geuren die opstijgen uit de baljaponnen zijner
overgrootmoeder en die Vliegen het rijmpje in
den mond gaf:
Heel de wereld staat verwonderd,
Als de Vos van Steenwijk dondert,
die man hoorde zeer zeker in onze Kamer
thuis. Zij is hem het paradijs zijner droomen.
En als u zijn speechen las, dan bemerkte u, dat
de Eerste Kamer de grootste zegen is, dien ons
vaderland op het oogenblik bezit.
Zoolang de heer de Vos van Steenwijk, haar
van-kindsbeen-affe aanbidder, nog leeft, dreigt
der Eerste Kamer weinig gevaar. Hij zal haar
ongeschonden en opgepolitoerd overdragen
aan zijn nageslacht Met dat mensch „aan de
overzijde van het Binnenhof", die deerne der
democratie, wenscht hij zich niet te verslinge
ren, maar de deugdzame en kuische vrouw, die
haar pruik en haar hoepelrokken zoo met eere
draagt, en die hij liefhad van de schoolbanken
af, zal hij beminnen tot in der eeuwigheid. Eer
moge hij sterven, dan dat hij zijn schendende
hand slaat aan haar crinoline, aan haar neep-
jes-muts en aan haar gouden snuifdoos.
En al bewonder ik de keus van den baron
niet, in ons vrije vaderland mag ieder de aan
gebedene kiezen, die hem het best lijkt. Het
zou al zeer onrechtvaardig zijn, als alle niet
bepaald mooie vrouwen bleven zitten.
Tegenwoordig kan de pauw haar schoone
staart van welsprekenhcid niet meer laten zien.
Want de baron is sinds een aantal jaren voor
zitter. Een vrijwel-zwijgende rol.
Jammert
D. HANS.
Sterke spanning op de valutamarkt.
Onzekerheid over het lot van
den franc. Onvermijdelijke sanee
ring der Fransche staatsfinanciën.
Vrees voor een „devaluatie
wedloop". De Amerikaansche
Nira buiten werking gesteld.
Scherpe koersschommelingen op de
Amsterdamsche aandeelenmarkt.
Nieuwe koersdaling voor obliga-
tiën.
De beurs, maar vooral de buitenlandsche
wisselmarkt, verkeert weer in een periode
van welhaast ondraaglijke spanning, die,
wanneer dit overzicht in druk verschijnt, wel
licht in ongunstigen zin kan zijn opgelost,
maar die ook nog eenigen tijd kan aanhou
den. De geheele toestand wordt beheerscht
door de vraag, of de Fransche franc op zijn
huidige goudwaarde zal worden gehand
haafd.. Evenmin als in België is er in Frank
rijk sprake van technisch onoverkomelijke
moeilijkheden bij de verdediging van den
franc. Wel is deze internationaal aan zulk
een hevigen druk blootgesteld, dat de Bank
van Frankrijk in den loop van de maand Mei
een bedrag van zes milliard francs aan goud
heeft moeten afstaan, terwijl door de toe
neming van de spanning de goudonttrekking
in een gestadig sneller tempo plaats heeft.
De goudvoorraad van de Bank van Frank
rijk is echter groot genoeg, om zelfs zoon
sterke aderlating te ondergaan; hij bedroeg
na de bovenvermelde goudonttrekkingen nog
altijd 74 milliard francs. Ter vergelijking
diene, dat op 28 Juni 1928, toen tot wette
lijke stabilisatie van den franc op het tegen
woordige peil werd overgegaan, slechts 28
milliard goud in de kelders der bank aan
wezig waren; in December 1930 Ivd'oeg de
goudvoorraad nog niet meer dan 53 milliard
en op dat tijdstip trok niemand de waarde
vastheid van den franc in twijfel. De groote
stijging, die de goudvoorraad sindsdien
heeft ondergaan, is het directe gevolg van
het feit, dat groote buitenlandsche kapitalen
in Frankrijk een toevlucht hebben gezocht.
Het wegtrekken van dit kapitaal, nu het wan
trouwen tegen den franc voortdurend meer
om zich heen grijpt, moet wel automatisch tot
een vermindering van den goudvoorraad
leiden. Meer verontrustend is de vlucht van
Fransch kapitaal, die in de afgeloopen week
op vrij groote schaal p'aats had.
De vergelijking met den toestand in Bel
gië vóór de devaluatie voortzettend, moet er
allereerst op worden gewezen, dat de positie
van het Fransche bankwezen zich zeer gun
stig onderscheid van die der Belgische ban
ken. Van wanbeleid en overdreven credietuit-
zetting ten bate van onsolide industrieele
ondernemingen, waarmede de banken door
aandeelenbezit geliëerd zijn, is voor zoover
de groote Fransche banken, de dragers van
het crediet der volkshuishouding betreft,
geen sprake geweest. De Fransche regeering
staat dus niet voor het dilemna, waarvoor de
Belgische zich gesteld zag: opoffering van
de banken of van de valuta. In Frankrijk loo
pen de belangen van het bankwezen en die
van van handhaving der goudwaarde van de
valuta volkomen parallel. Uit voorzichtig
heidsoverwegingen hebben de groote Fran
sche banken wel een aanmerkelijk deel van
hun reserves in goud belegd, waarop zij bi]
eventueele devaluatie een belangrijke winst in
papierfrancs kunnen boeken. Daartegenover
staat echter, dat een ontwrichting van de
volkshuishouding tengevolge van devaluatie
zware eischen aan de banken zou gaan stel
len.
De onrust met betrekking tot het lot van
den franc heeft evenals destijds in België ook
in Frankrijk tot omvangrijke opvragingen
van deposito's geleid. Dank zij hun krachtige
financieele positie hebben de banken hieraan
gemakkelijk kunnen voldoen. Toch hebben
deze apvragingen zeer onaangename conse
quenties gehad, niet direct voor de banken,
maar wèl voor de Fransche schatkist. Reeds
sinds geruimen tijd kon de Fransche schat
kist voor het dekken van haar geldbehoeften
moeilijk op de geldmarkt terecht; het gevolg
hiervan is, dat het grootste deel van de 15
milliard francs schatkistbiljetten, die thans in
circulatie zijn en die tot nu toe elke drie
maanden werden verlengd, bij de banken zijn
geplaatst. De opvragingen, waaraan de ban
ken blootstaan, noodzaken deze achter, in de
eerste plaat6 acht te slaan op een hand
having van de liquidateit, d.w.z. het bezit van
zooveel mogelijk vlottende gelden, waaruit
de opvragingen kunnen worden voldaan.
Vandaar dat de banken onder de tegenwoor
dige omstandigheden de afloopende schat
kistbiljetten niet wenschten te vernieuwen. De
vervallende biljetten konden voor een deel
voldaan worden uit de opbrengst van een
korteling met succes uitgegeven leening der
Fransche posterijen; deze was echter niet
voldoende voor de dekking van alle geldbe
hoeften.
Hiermede waren de moeilijkhden voor de
Fransche schatkist is een acuut stadium ge
komen. Het ware mogelijk geweest, dat de
Bank van Frankrijk haar te hulp was geko
men, door de benoodigde schatkistbiljetten te
herdisconteeren. Tegen zulk een uitzetting
van de schatkistbiljetten-portefeuille der cir
culatiebank zou geen groot bezwaar zijn, in
dien deze slechts van tijdelijken aard ware.
Bij een voortwoekeren der tegenwoordige ver
houdingen moet de staat echter een voortdu
rend grooter beroep op de circulatiebank
doen. Terecht heeft de regeering Flandin in
gezien ,dat er slechts één middel was, dat
afdoende verbetering zou kunnen brengen,
n.1. het wegnemen van den wortel van het
kwaad, gelegen in de ongerustheid over den
franc wegens de groeiende begrotingstekor
ten.
Blijkens de uiteenzetting van den minister
van financiën voor de Kamer hebben de te
korten op de begrooting in de laatste zes
jaar een totaal bedrag bereikt van 27.6 mil
liard franc, welk bedrag geheel door leenin
gen werd gedekt. De dienst voor rente en af
lossing dezer leeningen belast de begrooting
alleen al met een bedrag van drie milliard
francs per jaar. Het is duidelijk, dat aan
deze „Deficitwirtschaft" alleen een eind kan
worden gemaakt door een ingrijpende her
ziening en besnoeiing van alle regeeringsuit-
gaven. De noodzakelijkheid hiervan wordt in
breede kringen der Fransche bevolking er
kend; het fatale is echter, dat men bij de uit
voering der hiervoor onvermijdelijke bezuini
gingsmaatregelen stuit op de regeerings-
plan dwarsboomen. Toch schrikken zelfs zij,
die de regeering de gevraagde volmachten
niet hebben willen geven, in meerderheid
terug voor een devaluatie van den franc. Dit
blijkt wel uit de motie' van de financieele
comissie uit de Kamer, waarin om „maat
regelen tegen de binnen- en buitenlandsche
speculatie tegen den franc'' werd gevraagd.
Men ziet klaarblijkelijk nog niet in, dat de
eenige afdoende maatregel tegen deze specu
latie daarin bestaat, dat'de staatsfinanciën
op een gezonde basis worden gebracht. Geen
enkele regeering, hoe ook samengestled, zal
hieraan kunnen ontkomen; zelfs devaluatie
kan slechts een tijdelijk respijt brengen.
Maar in geen geval zal een optreden tegen
de speculatie den franc kunnen redden, wan
neer de oorzaak van deze speculatie: de on
gezonde toestand der staatsfinanciën, be
staan blijft.
Het is nog eenigszins praematuur. om ons
te verdiepen in de gevolgen, welke een even
tueele devalutie van den Franschen franc zou
kunnen hebben. Men kan wel aannemen,
dat de speculatieve actie tegen den Zwitser-
schen franc en tegen den gulden er een nieu
we stimulans door zou krijgen. Waarheen
dit alles kan leiden, is thans nog niet te over
zien. Men mag slechts hopen, dat de wereld
gespaard zal blijven voor een „devaluatie
wedloop", waarbij de verschillende landen
er op uit zouden zijn, een zoo laag mogelij-
ken stand van hun valuta's te verkrijgen.
Vooral wanneer men de valuta-politiek van
de Engelsche regeering in het oog houdt, die
er op gericht is, de Engelsche export-indus
trie te laten profiteeren van een vergrootmg
der concurrentie-mogelijkheden door een la
gen Pondenkoers, begrijpt men, dat het ge
vaar van zulk een devaluatie-wedloop geens
zins denkbeeldig is.
De fondsenmarkt werd de laatste week
zoo zeer beheerscht door de valuta-verhou
dingen, dat men slechts betrekkelijk weinig
aandacht heeft gehad voor wat in Amerika
gebeurde. Toch is dit op zich zelf zeer be
langrijk voor de verdere economische ont
wikkeling van het land. Met één pennestreck
heeft het Amerikaansche Hoogste Gerechts
hof de geheele National Rccovery Act, de ba
sis waarop de economische politiek van pre
sident Róosevelt steunde, geschrapt. Duizen
den handelsovereenkomsten, prijsverordenin
gen, loonsbepalingen enz. zijn tengevolge
van de uitspraak van het Hoogste Gerechts
hof buiten werking gesteld. Dit kon geschie
den door de bijzondere staatkundige verhou
dingen in de Ver. Staten, die met zich bren
gen, dat het Hoogste Gerechtshof het toet-
singsrecht heeft van door de regeering geno
men wettelijke maatregelen en kan beslissen,
of deze al dan niet in strijd zijn met de
Grondwet. In Amerikaansche zakenkringen
is men het er nog niet over eens, of men zich
over het onwettig verklaren der „Nira" al
dan niet moet verheugen. Eenerzijds worden
de banden, waarin het geheele bedrijfsleven
door de Nira-voorschriften verwikkeld zat,
hierdoor verbroken. Daartegenover staat ech
ter de onzekerheid over de verdere ontwikke
ling en de kans op toenemende arbeidscon
flicten. Verwacht moet worden, dat president
Roosevelt een beroep op het geheele volk zal
doen, om een uitspraak ten gunste van het
behoud der „Nira", zij het in eenigszins an
deren vorm, waardoor aan de bezwaren van
het Hoogste Gerechtshof tegemoet zou wor
den gekomen. De thans hecrschende onzeker
heid heeft zich weerspiegeld in een weifelen
de stemming op de New-Yorksche beurs,
waar de koersen meerendeels zijn afgebrok
keld.
De Amsterdamsche beurs heeft zoowel
gereageerd op de ontwikkeling van den toe
stand in Frankrijk als op die in Amerika.
De kans op een ineenstorting van de Nira en
de hieruit wellicht voortkomende moeilijkhe
den in zooverre invloed op het koersverloop
uitgeoeend, dat de koersstijging voor aan-
deelen tot staan werd gebracht en zelfs
plaats heeft gemaakt voor een scherpe reac
tie. Deze was overigens ook toe te schrijven
aan een vermindering der aankoopen voor
Parijsche rekening, toen tegen het midden
der week de kansen op succes voor de Fran
sche regeering gunstiger werden beoor
deeld. Evenals bij alle vorige gelegenheden,
