DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De spanning in het Verre Oosten.
Qxtqeliiksch
Springstoffabriek in de lucht gevlogen.
Vrijdag 14 Juni 1935
Japan heeft al dagenlang groote troepen
transporten naar het vasteland gezonden
en stelt nieuwe, scherpe eischen aan Peking.
Peking zeer opgewonden.
Buitenland.
Een ramp van zeer grooten omvang. - Het
aantal dooden nog steeds niet bekend.
Wat vandaag de
aandacht trekt
ALKMAARSGHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330,
No. 138 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
137e Jaarqan
r22ü3r
Sinds eenige dagen is de toe
stand in China weer zeer ernstig
geworden en er dreigt thans in het
Verre Oosten onmiddellijk oorlogs
gevaar.
Het is dan ook geen wonder, dat
een massale vlucht uit Peking be
gonnen is, terwijl er in de plaats
van de gelatenheid, die er tot dus
ver in Peking en omgeving heersch-
te, thans een zeer groote nervositeit
is getreden.
Er schijnt en we wijzen er in verband
met bovenstaande nadrukkelijk op veel
meer gebeurd te zijn in het Oosten dan tot
nu toe bekend was. Zoo wordt thans pas ge
meld, dat de militaire voorbereidingen van
Japan voor het optreden in Noord-China
reeds op 9 Juni begonnen zijn. Tot Dinsdag
zijn 13 troepentransporten de stad Sjan
Hei-kwan aan de lijn MoekdenPeking ge
passeerd. Het eerste Japansche troepen
transportschip is gistermorgen te Tangkoe
aangekomen. De troepen worden in twee
treinen naar Tientsin gebracht.
Voor morgen is het bezoek van een eskader
Japansche vliegtuigen uit Jehol te Peking
aangekondigd.
Het eerste Japansche troepentransport
schip is Woensdagmorgen te Tangkoe aan
gekomen. De troepen zijn in twee treinen
naar Tientsin gebracht
Het garnizoen te Tientsin is met 700 man
versterkt, Vrijdag wordt te Tsjing Wang Tao
en Zaterdag wordt te Tangkoe versterking
verwacht.
Zaterdag zal het aantal Japansche mili
tairen te Tsjihi 4000 man bedragen.
Sedert Maandag zijn twaalf treinen met
Japansche troepen en een pantsertrein
Sjan Hei-kwan gepasseerd.
De nieuwe eischen, door het Japansche
leger van Kwantoeng aan Peking gericht,
behelzen o.a.:
Onderdrukking van de anti-Japansche
actie in geheel China;
economische samenwerking tusschen China
en Japan zal Mandsjoekwo moeten omvat
ten;
vestiging te Peking van een Japansch-ge-
zinde administratie die een buffer vormt,
onder bestuur van Hosang-foe, gouverneur
van de provincie Hoepeih.
Hajasji, de Japansche minister van oorlog,
heeft bij aankomst op Korea verklaard, dat
de tegenwoordige toestand geen verminde
ring der militaire uitgaven in Mandsjoekwo
toelaat. De minister kondigde voorts een
reorganisatie van het leger aan met een ster
kere cencentratie van troepen, die van de
politie zullen worden gescheiden. Optimisme
ten aanzien van de Sowjet-Unie, aldus Ha
jasji, is niet gerechtvaardigd, daar haar
vredelievendheid slechts met het oog op ver
volmaking van de bewapening is voorge
wend.
Het incident van Tsjahar.
In een verklaring van het Japansche leger
van Kwantoeng ten aanzien van het incident
van Tsjahar wordt, in tegenstelling met de
Chineesche lezing beweerd, dat de gear
resteerde militairen vijf dagen lang onder
vernederende omstandigheden zijn vastge
houden, ofschoon zij in het bezit waren van
de vereischte indentiteitspapieren.
Chineesche autoriteiten deelen mede, dat
reeds gedurende vijf weken iederen Dinsdag
het vliegveld van Nan Joean 16 K M bezui
den Peking door de wacht van de Japansche
legatie werd bezet ter gelegenheid van de
aankomst van Japansche militaire vliegtui
gen uit Tsjingtsau. Het vliegveld bleef bezet
tot na het vertrek van de toestellen.
De nieuwe Japansche eischen, waarbij
Japan de controle zou krijgen over het benoe
men van ambtenaren in Noord-China, zijn
volgens een Reuterbericht uit Peking inge
diend door kolonel Takahasji, die, naar men
zegt, zonder toestemming van zijn superieu-
ten heeft gehandeld.
Hierdoor wordt verklaard, waarom van
Japansche zijde getracht wordt den ernst
van den toestand minder te doen lijken,
zonder evenwel de eischen te loochenen.
Mogendheden brengen hun troe
pen buiten Japansche invloeds
zone.
De diplomatieke missie van de Vereenigde
Staten in China, welke kort geleden is ver
heven tot een ambassade, zal worden over
geplaatst naar Nanking; die brengt mee da'
ook de marinewacht van de ambassade wordt
overgeplaatst.
Verder zullen de Vereenigde Staten het
regiment infanterie, dat overeenkomstig het
Bokser-verdrag te Tientsin is gelegerd ter
bescherming van levens en eigendommen
van de Amerikaansche burgers vrijwillig
buiten de nieuwe Japansche invloedszone
brengen vóór Japan hierom vraagt; naar
vernomen wordt zullen de andere mogend
heden, die overeenkomstig het verdrag troe
pen in China hebben, een gelijken maatregel
nemen.
In diplomatieke kringen verwacht men, dat
zoodra de nieuwe toestand geconsolideerd is,
de Japansche troepen Sjantoeng zullen bin
nenrukken; misschien zal dit nog voor het
einde van dit jaar geschieden.
Uit Peking zijn twee divisies Chineesche
troepen vertrokken, evenals uit Tientsin.
Allen hebben zich naar de provincie Sjansi
begeven.
In Noord-China blijven nog slechts twee
divisies van generaal Tsjong-tsjen en zeven
divisies van generaal Wang Foe-lin, van wie
de Japanners niet geëischt hebben, dat zij
vertrekken.
Journalisten, die vroegen of de Vereenigde
Staten economische waarnemers naar China
zouden zenden, gelijk Engeland, kregen van
Francis Huil, den Amerikaanschen mi
nister van buitenlandsche zaken ten ant
woord: „Ofschoon geen enkele beslissing is
genomen, zoo zouden de Vereenigde Staten
kunnen samenwerking met rfhdere mogend
heden bij de bestudeering van den economi-
schen en financieelen toestand van China,
met inbegrip van het muntvraagstuk.
De oorsprong van de nieuwe
spanning.
Uit goedingelichte bron verneemt Reuter,
dat de nieuwe spanning tusschen China en
Japan haar oorsprong vindt in het volgende
incident: Generaal Ho Jinq Tsjin zou hebben
geconstateerd, dat de op lijst van concessies,
door China toegekend en door de Japanschen
militaire attaché te Peking voor teekening
overhandigd, een bepaling voorkwam tot het
verplichten van China om geen een rechter
lijk ambtenaar te benoemen, dien de Japan
ners in de provincie Hoepeih onwenschelijk
achten. Bij de pourparlers wds in geen enkel
opzicht sprake geweest van een dergelijke be
paling.
Wederom buitenlandsch schip in
verboden wateren.
Volgens een bericht uit Takao op Formosa
is wederom een buitenlandsch stoomschip in
moeilijkheden geraakt met plaatselijke auto
riteiten. Het Britsche stoomschip „Christina
Moro" metende 800 ton met op sleeptouw ae
„Salvador" van 700 ton is Kaiko in het Zuid
westen van Formosa oo 11 Juli j.1. binnen-
geloopen, onderweg van Ilo Ilo op de Philip-
pijnen naar Sjanghai. Kaiko is een gesloten
haven, doch de kapitein van de „Christina
Moro" bracht te zijner verdediging naar
voren, dat hij verplicht was geweest daa:
binnen te loopen ten gevolge van een tekort
aan water. Deze verklaring achtten de plaat
selijke autoriteiten niet voldoende, weshalve
zij bevel gaven de schepen naar Takao tot
het instellen van een onderzoek te doen
varen. De „Christina Moro" heeft een be
manning aan boord van 7 Engelschen en 40
Chi neezen.
Ariyosji in Nanking.
Akira Arivosji, de eerste Japansche am-
assadeur in China is gistermiddag uit
'anking te Sjanghai aangekomen, waar hij
een bezoek gebracht heeft aan Wang Tsjing
Wei, den Chineeschen minister van buiten
landsche zaken. Ariyosji zal op 14 Juni zijn
geloofsbrieven overhandigen aan de Chinee
sche regeering.
Okada en maarschalk Kanin bij
den Keizer.
Eerste minister Okada en maarschalk
Kanin, den chef van den Generalen Staf van
het Leger zijn gistermiddag door den Japan
schen keizer ontvangen voor het uitbrengen
van rapport over den toestand in Noord-
China.
De houding van Amerika.
De publieke opinie in de Ver. Staten ver
zet zich tegen eiken stap van Amerikaansche
zijde, waardoor de Ver. Staten betrokken
zouden kunnen worden in den toestand in
het Vere Oosten, die zich in het huidige sta
dium gemakkelijk tot een conflict kan ont
wikkelen.
De Amerikaansche regeering volgt echter
met gespannen aandacht den gang van za
ken in Noord-China, doch zal waarschijn
lijk niet tot directe actie behoeven over te
gaan.
g£
N,
Te Reinsdorf nabij Wittenberg is
gisteren een springstoffenfabriek in
de lucht gevlogen. Meer dan hon
derd personen zijn bij dezen ramp
gedood en sedert gistermiddag is
men bezig met het bergen van de
lijken en de gewonden.
De ontploffing vond plaats op
een oogenblik, dat alle werklieden in
de fabriek waren. De fabriek ver
schafte werk aan eenige honderden
arbeiders.
Men vreest, dat allen gedood of
zwaar gewond zijn, aangezien vrij
wel de geheele fabriek werd ver
nield. De ontploffing was zoo
hevig, dat verscheidene kilometers in
den omtrek de ruiten sprongen. Alle
beschikbare ambulances zijn ge-
requireerd, alle doctoren uit het
district Wittenberg zijn naar de
plaats des onheils ontboden. Rijks-
weer, S.A., S.S. en Arbeidsdienst
zijn behulpzaam bij het opruiming6-
werk.
10 dooden geborgen.
De ontploffingsramp heeft plaats gehad
in de fabriek van de firma Westfaelisch-An-
haltinische Sprengstoff-Fabrik (Wasag)
Men heeft de oorzaak van het ongeluk nog
niet kunnen vaststellen.
Na de eerste ontploffing ontstond een
brand in den loop waarna nog verdere ont
ploffingen zich voordeden. De laatste ontplof
fing geschiedde om 6 uur. Eerst tegen 8 uur
kon men doordringen tot de plaats van den
brand. De omvang van den ramp valt nog
niet in bijzonderheden vast te stellen. Tot
dusverre zijn 10 dooden geborgen.
Afschuwelijk verminkt.
Gedurende zeven uren zijn de ziekendra
gers thans reeds bezig de slachtoffers van
den ramp te Reinsdorf naar de geïmprovi
seerde ambulances te vervoeren. Onder geen
beding wordt een particulier op het gebied
van den ramp toegelaten. De dooden en ge
wonden zijn voor het meerendeel afgrijselijk
verminkt, zoodat men den bloedverwanten
der slachtoffers niet toestaat hen te zien,
hetgeen aanleiding geeft tot hartverscheuren
de tooneelen, wanneer de politie vrouwen,
moeders en kinderen van slachtoffers ver
wijdert uit de gebouwen, waar zij liggen.
Twintig dooden geborgen.
Het Deutsche Nachrichten Büro deelt
mede, dat bij den verschrikkelijken ramp in de
fabriek van ontplofbare stoffen te Reinsdorf
ongeveer 50 dooden zijn te betreuren. Tot
dusverre zijn 20 dooden geborgen.
Volgens het Duitsche bureau zijn er tot
dusverre 73 zwaargewonden en ongeveer 300
lichtgewonden geteld.
Rouw in Duitschland.
Te 22.15 gisteravond is over alle Duit
sche zenders mededeel ing gedaan van den
vreeselijken ramp te Reinsdorf. Ten teeken
van rouw werden de uitzendingen 5 m. ge
staakt. Daarna werden wijzigingen ge
bracht in het muzikale programma, zoodat
alleen ernstige muziek ten gehoore werd ge
bracht.
Dr. Ley, de leider van het Duitsche Ar
beidsfront, heeft order gegeven, dat bij alle
gebouwen van het Arbeidsfront de vlag
halfstok moet worden geheschen. Verder is
vijf dagen rouwfloers voorgeschreven. Het
Duitsche Arbeidsfront heeft onmiddellijk een
bedrag van 50.000 Mark beschikbaar ge
steld.
22 dooden geborgen.
Tot dusverre zijn 22 dooden geborgen.
Naar het Duitsche Nieuwsbureau mede
deelt, worden nog 30 arbeiders vermist. Er
bestaat weinig hoop dat deze nog levend
geborgen zullen worden. Verder zijn tot
LUI 'VU J"
dusverre 75 zwaargewonden en 300 lichtge-
wonden geteld. Bij deze lichtgewonden be-
ireft het echter en veel gevallen zeer geringe
kwetsuren, zoodat velen hunner reeds mor
gen of overmorgen hersteld zullen zijn.
Deelneming van minister Goebbels.
Rijksminister dr. Goebbels heeft het vol
gende telegram doen toekomen aan den be
drijfsleider der Westfaelisch-Anhaltinische
Sprengstofffabrik:
„Bij het ontzettende ontploffingsongeluk te
Reinsdorf, waarbij zooveel brave arbeiders
het leven hebben moeten laten, betuig ik u
mijn warme en oprechte deelneming. De
slachtoffers dezer catastrofe zijn als soldaten
van den arbeid op het veld der nationale eer
gevallen Het Duitsche volk zal hun nage
dachienis hoog en heilig houden. Ik verzoek
u den nagelaten betrekkingen de uitdrukking
van mijn diep medegevoel en den gewonden
mijn beste wenschen voor een spoedig herstel
te willen overbrengen".
500 tot 1500 dooden.
Naar thans bekend wordt omtrent de ont
zaglijke ontploffingscatastrophe in Rheins-
dorf moet gevreesd worden, dat het aantal
dooden minstens 500 zal bedragen. Het aan
tal slachtoffers ligt vermoedelijk tusschen 500
en 1500.
Het geheele district is door de politie afge
zet. De enorme, hoog opschietende vlammen
zijn kilometers ver in den omtiek zichtbaar
als een luguber teeken van den verschrikke
lijken •amp. Onder de bevolking spelen zich
vreeselijke tooneelen af. Behalve genoemde
5001500 dooden zijn er nog een zeer groot
aantal gewonden.
Bijzonderheden.
Een speciale verslaggever van het Duit
sche Nieuwsbureau deelt het volgende mede
over den ramp in de fabriek voor ontplofbare
stoffen.
Toen de eerste ontploffing kort voor drie
uur plaats had, was de uitwerking in het op
een afstand van 8 K.M. gelegen Wittenberg
buitengewoon hevig.
In de naaste omgeving van de fabriek en
zelfs in de straten aan de zijde van Reins
dorf werden de spiegelruiten van verschil
lende groote zaken vernield; van de hoogere
verdiepingen vielen hier en daar glasscher
ven, waardoor eenige voorbijgangers wer
den gewond. De verwarring werd nog ver
groot, doordat verschillende paarden ver
schrikt door het geweld van de ontploffing
op hol sloegen Beschadigd werden overigens
bijna alleen oudere gebouwen in de buiten
wijk aan den kant van Reinsdorf.
De eerste ontploffing had verscheidene
branden tengevolge, waarna van tijd tot tijd
nieuwe ontploffingen volgden. Reeds na 20
minuten kwamen de eerste gewonden-trans
porten uit de fabriek. Het scheen hier
hoofdzakelijk arbeiders te betreffen, die
door gesteente of machinedeelen gekwetst
waren. Alle particuliere auto's der stad wer
den gerequireerd, alle dokters, ook uit
verdere omgeving, opgeroepen. Toen het
ziekenhuis overvol was, zijn andere gewon
den in particuliere woningen opgenomen.
De gewonden, die vervoerd konden worden,
werden getransporteerd naar naburige ste
den, gedeeltelijk zelfs naar Halle.
Men stelde er hoogen prijs op, de familie
leden zoo spoedig mogelijk van het gebeur
de in kennis te stellen.
Dit was zeer moeilijk, daar het grootste
deel dezer familieleden op betrekkelijk groo
ten afstand van de fabriek woont. Zooals
altijd bij dergelijke gebeurtenissen deed een
menigte valsche geruchten de ronde, doch de
autoriteiten konden de bevolking geruststel
len en haar er van overtuigen, dat voor haar
geen gevaar meer bestond. In den loop van
den middag sloten de Wittenbergsche zaken
hun deuren.
De speciale verslaggever meldt verder, dat
bij een eerste bezichtiging van het terrein
des onheils bleek, dat niet de gansche fa
briek, doch slechts een deel door den ramp is
getroffen. In de overige deelen is slechts
materieele schade aangericht. Het bedrijf
als geheel zal geen ernstige onderbreking
ondergaan. Ook in den laten avond waren 't
gebouw en de omgeving tot in een dichten
rook gehuld, waarin nu en dan vlammen
zichtbaar waren.
Na de eerste ontploffing werd onmiddel
lijk opgetreden door de fabrieksbrandweer,
die ook den gewonden de eerste hulp verleen
de. Zeer spoedig waren ook de brandweren
uit Wittenberg en omgeving aanwezig, even
als ziekendragers en S.A.- en S.S.-mannenj
die het terrein afaetten.
In de late avonduren is de rust in Witten
berg teruggekeerd. De opwinding, die zich
onmiddellijk na de eerste ontploffing van de
bevolking had meester gemaakt, werd zeer
spoedig bedwongen door het ingrijpen der
politie en geleidelijk werd de stemming weer
kalmer. Doordat vele arbeiders uit de be
treffende fabriek en uit naburige werkplaat
sen na de eerste ontploffing hun lokalen
hadden verlaten, was het aanvankelijk be
trekkelijk moeilijk, een overzicht over het
aantal slachtoffers te krijgen Van de onge
veer 300 lichtgewonden konden de meeste
nadat noodverbanden waren aangelegd,
naar hun woningen gezonden worden.
Zelfs uit Berlijn en Leipzig waren dokters
ontbonden. In de omliggende plaatsen en in
Wittenberg zelf hebben de explosies in hoofd
zaak slechts materieele schade aangericht.
300 licht-gewonden verbonden.
Van de ongeveer 300 lichtgewonden kon
het grootste deel na het aanleggen van een
noodverband weer naar huis gaan.
Het aantal werklieden in de fabriek be-
Ernstige toestand in het Verre
Oosten. (Dag. Overzicht.)
Ontploffing in springstoffenfa
briek te Reinsdorf. (Buitenland.)
De bekentenissen van Piet de Bie.
(Binnenland.)
Stakingen in textielfabrieken te
Oldenzaal. (Binnenland.)
Ziekenzorg" bestaat 40 jaar; be
zoek aan het vacantie-koloniehuis
Huis ter Duin" te Egmond aan Zee.
(Provincie.)
Bezuinigingsontwerp door de
Kamerleden scherp becritiseerd.
(Binnenland.)
Verlanglijstje betreffende het
regeeringsbeleid. (Binnenland.)
Nieuwe bekentenis van P. de Bie.
(Laatste berichten.)
Valsche munterij te Den Helder
ontdekt; dader bekent. (Stad en Om
geving
(Zie rerder eventueel laatste
berichten.)
droeg 7000, doch toen de ontploffing plaats
had, bevonden er zich slechts 3000 in de
werkplaatsen.
De eerste ontploffing had plaats in dit
bedrijf in 1917, de tweede in 1925, maar die
van gisteren is de hevigste.
DE WAPENSTILSTAND IN ZUID-
AMERIKA.
Uit Asuncion wordt gemeld:
Het ministerie van buitenlandsche zaken
publiceert de volgende verklaring:
„De heldhaftige, in den oorlog overwinnen
de Paraguaysche soldaat heeft den vrede
voor het vaderland veroverd. Een verdrag
maakt een einde aan den strijd met Bolivië.
Het is om 12 uur te Buenos Aires ondertee
kend".
Het geheele diplomatieke korps begaf zich
Donderdag naar het regeeringspaleis en
bracht aan president Ayala de gelukwen-
schen van den buitenlandsche regeeringen
over. Ofschoon op grond van het verdrag de
vijandelijkheden reeds Vrijdagmiddag moeten
worden gestaakt, is de oorlog in den Chaco
voorloopig voortgezet. De Paraguayers ho
pen nog voor de inwerkingtreding van den
wapenstilstand het plaatsje Ravelo te kun
nen nemen.
Een telegram van den minister
van buitenlandsche zaken van
Argentinië aan den Volken
bond.
De minister van buitenlandsche zaken van
Argentinië heeft aan den voorzitter der bui
tengewone Volkenbondsvergadering voor het
Chacogeschil, de Vasconcellos, een telegram
gezonden, waarin hij mededeeling doet van
de te Buenos Aires verkregen overeenstem
ming over het protocol, dat aan het bloedi
ge geschil een einde maakt. De Vasconcellos
heeft den Argentijnschen minister voor zijn
mededeeling bedankt en als voorzitter der
buitengewone Volkenbondsvergadering aan
de regeeringen van Argentinië en van de an
dere bemiddelende staten zoowel als aan die
van Bolivië en Paraguay zelf de warmste
gelukwenschen met het bereikte succes aan
geboden.
Een mededeeling van den per
manenten gedelegeerde van
Bolivië bij den Volkenbond.
De permanente gedelegeerde van Bolivië
bij den Volkenbond, Costa du Reis, heeft
aan den secretaris-generaal van den Volken
bond, in opdracht zijner regeering meege
deeld, dat ae president van Bolivië overeen
komstig het eenstemmig advies van den mi
nisterraad de minister van buitenlandsche
zaken heeft gemachtigd tot de onderteeke-
ning van het protocol van Buenos Aires,
waardoor het Chaco-geschil op vreedzame
wijze zal worden opgelost. De regeering van
Bolivië verheugt zich erover te zijn toegetre
den tot een diplomatiek instrument, dat de
beginselen van het Volkenbondsverdrag hoog
houdt en dat gegrond is op de rechtvaardige
aanbevelingen van de buitengewone Volken
bondsvergadering.
Bolivië wenschte hierdoor de oprechtheid
van zijn vredelievende bedoelingen te bewij
zen. Bolivië hoopt, dat, dank zij de loyale en
onophoudelijke energie van de Amerikaan
sche volkeren het gedurende 50 jaren onop
losbare Chaco-geschil thans een juridische
oplossing van het Haagsche internationale
gerechtshof zal ontvangen, indien de recht-
streeksche onderhandelingen haar doel niet
zouden bereiken. In afwachting van zulk een
rechtsoplossing stelt Bolivië prijs erop nog
maals zijn gehechtheid aan het Volkenbonds
verdrag en zijn vertouwen in een vreedzame
oplossing te verzekeren.
