JCetkói School
Stad m Omqeowq.
nare Hoofdpijn
JcuiltetoK
Vestiging von een kotoGn-industrie in
Nederlandsch-lndië.
m£.N: ïr%sr
mi EN POLITIEK Hl
ALKMAARSCHE COURANT van VRIJDAG 23 AUGUSTUS 1935
Koloniën.
Een zeer belangrijk rapport verschenen.
Verschenen is een zgn. „Résumé-
Rapport" van de Commissie-Menko,
officieel genaamd de Textielcom-
missie, omtrent het door haar op
Java verrichte vestigingsonderzoek
voor een textielindusrie. Het eigen
lijke rapport, het uitgebreide zoo
genaamde Reis-rapport der com
missie, voornamelijk verzameld
door prof. Wisselink en uitgewerkt
op het Economisch Instituut voor
<je Textielindustrie aan de Neder-
landsche Handels Hoogeschool,
kan om voor de hand liggende re
denen niet worden gepubliceerd,
uet onderzoek en de voorbereidingen tot
proefbedrijf voor de textielindustrie in
Swjerlandsch-Indië hebben langer geduurd,
dan verwacht was. In het kort kan men den
lanceren duur terug voeren op het streven
tm twee belangrijke fouten, elders gemaakt,
njet te herhalen. Deze fouten komen,
globaal genomen, hierop neer:
1. In Amerika heeft men bij de vesti
ging van een katoenindustrie in het
Zuiden zich ettelijke malen technisch
vastgewerkt door een onvoldoend vesti-
gingsonderzoek. De plaats, waar men,
overhaast tewerk gaande, mechanische
bedrijven stichtte, bleek bij een volledig
uitgroeien der nijverhed ongeschikt voor
de noodzakelijk wordende additioneel;
chemische textielbedrijven als bleeke-
rijen, ververijen, drukkerijen, enz.
2. In Nederland zijn wat de katoen
industrie betreft, groote economische
fouten gemaakt, ten eerste door het
scheppen van een teveel aan productie
capaciteit en ten tweede door een gebrek
aan samenwerking, hetgeen zich uitte in
een destructieve onderlinge en een niet
bereiken der voor de industrie-als-ge
heel beschouwd grootst mogelijke af-
ficiency en daarmede de laagst moge
lijke productiekosten.
De eerste, technische fout kon alleen ver
meden worden door een zeer grondig onder-
Zoek. De tweede, economische fout, moet
van de zijde der ondernemers eener industrie
voorkomen worden door te zorgen voor een
breede collectieve basis, hoewel in de laat
ste instantie alleen maatregelen der Neder-
Ïandsch-Indische regering en o.a. een doel
matige hanteering der Bedrijfsreglementee-
rings-Ordonnantie een ongewenschten loop
van zaken kunnen verhinderen.
Prof. Wisselink, die in Juni 1931 in zijn
Aauguraie rede te Rotterdam de mogelijk
heden van een katoenindustrie in Indië be
sprak, en aandrong op een uitgebreid vesii-
gingsonderzoek, stelde zich reeds toen op een
collectiviteit basis. Even later hadden, on
der voorzitterschap van den heer Joan Gel
derman reeds inleidende besprekingen plaats
om tot een zoogenaamd Centraal plan te
komen. Geheel onafhankelijk hiervan kwam
de heer Sigm. Menko N. Jzn., ondervoor-
5-_2l ,vatï Economisch Instituut voor de
Textielindustrie, (E.I.T.) in 1932 na een stu
diereis in Nederlandsch-lndië tot de zeer
positieve meening, dat alleen een plan op
collectieve basis kans van slagen had en dat
^üffVorJ h^rvan het beste kon ge-
schieden door het E.I.T.
kide plannen werden daarop aan-
f^^aakt bij het E.I.T. aan de Neder-
fcndsche Handels Hoogeschool te Rotter-
i 03 gecombineerd te zijn, uitgewerkt
"«zoogenaamd Centraal Plan.
rirhl I jn verband hiermede opge-
"^mbinatie van Nederland«:he
eventueele vetisging van
oenfabrieken in Nederlandsch-lndië"
npm,r„Van "ihnaakten de volgende onder-
n p Gelderman en Zonen NV.
Nv d^c' J- Menko, N.V. Enschedé;
fcw/ ,Yan Vlissingen en Co's Katoen-
hri^i, l' He'mond; Kon. Weefgoederenfa-
(Oj v-"- C. T. Stork en Co. N.V. Hengelo
®®binatie ging voor eigen rekening
Hiert vestigingsonder zoek verrichten.
06 ZOnd zij in overleg met het Mini
tod en tni" een commissie van vier
tener von ui voorzi,ter> H. Ekker, p. Fen-
wïlint rv l'ssingen Pzn., en Prof. Dr. J.
comri «,(.De/euCOmmissie. officieel de textiel-
kem^u a dt imhstrie beter be-
pfride M i Commissie-Menko, vertoefde van
temJu,i 1934 Java Ein-
C,e\)ZrL b°vendien de heer Joan
»ndï5«; R«umé-Ra«»rt.
,.M5n zich bij dit onderzoek en nu
bij de uitwerking der plannen geheel gesteld
p de basis van het industrialisatie-memo
randum van Prof. Wiselink, later grooten-
ls gepubheeerd in de Economische Sta-
isehe Berichten en het Economisch Week
blad voor Nederlandsch-lndië (Mei 1933),
"'K,r den.idcl „Het vraagstuk der katoen
industrie in Nederlandsch-lndië''.
Dei (unclusie van het memorandum was, dat
wilde men geen noodelooze risico's loopen
en aan de andere zijde, bij slagen, het tempo
er ïndustrieele onawikkeling niet noodeloos
vertraging hebben, de vetsiging in 3 phasen
moest geschieden, waarvan een betrekkelijk
klein bednjf de eerste was. De kosten van
dit kleine proefbedrijf beliepen echter toch
reeds ongeveer 500.000.
Hoewel het dus alleen om dit proefbedrijf
ging, heeft de Commissie-Menko bij dit on
derzoek de vestigingsvoorwaarden beoor
deeld naar den, bij een eventueel slagen der
industrialisatie, uiteindelijk te bereiken toe
stand. Tn het kort gezegd beteekent dit (der
der phase) een volgroeide katoenindustrie
met ongeveer 300.000 spindels, ongeveer
10000 weefgetouwen en eenige groote finis-
hing-bedrijven. Rekening moest gehouden
worden met alle vestigingsfactoren, oa. het
aantal arbeidskrachten, net loonpeil en de
arbeid-efficiency, de benoodigde hoeveelheid
kracht en kosten hiervan, alsmede water
voor technische doeleinden. Speciaal de hoe
veelheid en de hoedanigheid van het water
of juister gezegd de combinatie van beide
in de eindphase, heeft zeer veel moeilijkhe
den opgeleverd. Ook de afvoer van afvalwa-
I ter is in Nederlandsch-lndië met het oog op
het feit, dat pradisch alle rivieren voor be
vloeiing van rijstvelden dienen, en dat er in
het algemeen schaanschte aan bouwland en
irrigatiewater heerscht, zeer moeilijk. Men
is daardoor voor groot-bedrijven, die even
tueel bleeken, verver en drukken, aangewe
zen op den benedenloop van rivieren of op
dc kust.
Bij dit zeer moeilijke onderzoek, waarbij
zoowel in Nederlandsch-lndië als in Neder
land proeven moesten worden genomen,
meende de commissie geen risicos te mogen
nemen. Het in derde phase te investeer en be
drag, is n.1. zeer groot waarschijnlijk
meer dan 20 millioen gulden om niet te
spreken van de groote sociale verantwoor
delijkheid vooral tegenover de inheemsche
arbeidskrachten. Een in derde phase misluk
te vestiging beteekent zoo goed als zeker
een totale economische en sociale ontwrich
ting van het betreffende district.
Per slot van rekening is dit vraagstuk, hoe
wel moeilijk, niet onoplosbaar gebleken.
Ook de overige technische moeilijkheden, die
zich bij een vestiging van textieledrijven in
de tropen voordoen, wilden de commissie
niet onoverkomelijk voorkomen, noch zuiver
technisch beschouwd, noch wat den invloed
op den kostprijs aangaat.
De arbeids-efficiency op Java blijft echter
een vrij onberekenbare factor. Volgens de
onderteekenaars laat deze factor reeds nu
niet veel reden tot optimisme als men een
vergelijkende kostenraming opmaakt voor
Japan en Nederlandsch-lndië. De loonda
lingen der laatste jaren in Japan, gepaard
aan een nog steeds stijgende arbeids-effi
ciency, hebben sedert 1931 het geheele as
pect in ongunstigen zin beinvloed. Alleen
een arbeidsproef gedurende eenige jaren in
een proefbedrijf, kan omtrent de arbeids-
efficiency van den Javaan voldoende gege
vens verschaffen om er een vergelijkende
kostprijsberekening voor het uiteindelijk ge
dachte grootbedrijf op te kunnen basseeren
Op verschillende motieven komt de com
missie dan tot het advies om tot vestiging
van een proefbedrijf over te gaan.
De Commissie-Menko heeft gemeend
zooveel mogelijk alle direct en indirect be
langhebbenden bij den afzet van weefsels
bij haar plan te moeten interesseeren. Dan
toch loopt men, afgezien van den invloed ten
goede door het Nederlands-Indische gouver
nement uit te oefenen, de minste kans op on
afhankelijke vestigingen en daarmede op de
economische fout, die men hier vermijden
wil. Een groot aantal binnenlandsche we
vers en spinners, hebben aan de tot stand-
koming van het plan gewerkt. Een belangrijk
percentage van het door de industrie ge
fourneerde kapitaal-gedeelte is afkomstig
van typische home-market ondernemingen,
die zoo goed als niet naar Indië exporteer
den. Het aantal deelnemers uit de Neder-
landsche katoenindustrie bedraagt 30.
Wat de Indische banken, importeurs- en
scheepvaartkringen betreft, ook hier nemen
alle belangrijke lichamen deel. De belang
stelling was hier groot en hoewel enkele
ondernemingen ook hier belangen-tegenstel-
lingen meenden te zien en deze eerst over
brugd moesten worden, verliepen de onder
handelingen naar wenseh. Naast de groote
banken nemen zeven importhuizen deel, ter
wijl ook de Koninklijke Paketvaart Maat
schappij, de Stoomvaart Mij. „Nederland"
en de Rotterdamsche Lloyd tot aanstaande
aandeelhouders behooren.
Men zal nu zooveel mogelijk voortgang
maken met de voorbereidng van het proef
bedrijf. Omtrent de plaats van vestiging
werden nog geen mededeel ingen verstrekt
Waarschijnlijk zullen hieromtrent binnen
kort nadere berichten volgen.
PREDIKBEURTEN.
Zondag 25 Augustus.
Groote Kerk, 6 uur, ds. Warners.
Kapelkerk, 10 uur, ds. Terlouw, bediening
H. Doop.
Rem. Geref. Gemeente, geen dienst.
Ev. Luth. Kerk, geen dienst.
Doopsgezinde Kerkgeen dienst.
Geref. Kerk, 10 uur en 5 uur, cand. Rickel
van 's-Gravenhage.
Herst. Apost. Gem., Toussaintstraat, v.m.
10 uur en 4.30 uur en Woensdagavond 7.15
uur, dienst.
Vrij Ev. Gemeente, v. d. Meijstraat 16,
10.30 uur, zie Schoorl; 6 uur, ds. Ruys.
Stads-evangelie, Laat No. 56, Zondag
morgen 10 uur wijdingsdienst, 12.30 uur
zondagsschool, 8 uur openbare samenkomst,
spreker br. A. Donker van Zaandijk; Don
derdagavond 8 uur openbare samenkomst,
spreker br. A. de WaalWalefijt van Am
sterdam; Zaterdagavond 8 uur openbare
samenkomst, spreker br. A. Visser van
IJmuiden; Zondagavond openbare samen
komst, spreker br. W. Akse van Beverwijk.
Nederl. Leger des Heils, Hekelstraat C 9,
Zondag 10 uur heiligingssamenkomst, 4 uur
openluchtsamenkomst in den Hout, 8 uur
verlossingssamenkomstDinsdag 8 uur ver-
lossingssamenkomst; Donderdag 8 uur ver
lossingssamenkomst, onder leiding van luitn.
Horstman en kadet Groenedijk.
UIT DE OMGEVING.
AKERSLOOT, geen dienst.
BARSINGERHORN, 10 uur, ds. v. d.
Poel.
Doopsgezinde Gemeente, 10 uur, ds. R-. v.
d. Veen.
BERGEN, 10 uur, ds. v. d. Kieboom.
Ger. Kerk, 10 uur en 3.30 uur, ds. Dragt,
van N. Amstel (N.).
BERGEN AAN ZEE, 10,30 uur, ds. J. J.
Creutzberg te Hees; lit. dienst.
DIRKSHORN, 10.30 uur, ds. de Leeuw,
onderwerp: „Barmhartigheid".
EGMOND AAN ZEE, geen opgave ont
vangen.
Oud kath. kerk. geen opgave ontvangen.
EGMOND-BINNEN, 10 uur, ds. Nobel.
GROET, 10.30 uur, ds. Boeke.
GROOTSCHERMER, geen dienst.
HEILOO, 7 uur, ds. Bloemhoff. Tekst
Kon. 4 21. Onderwerp: „Zij deed de deur
dicht". Zang van het kerkkoor.
Nederl. Herv. Evang. Vereeniging, aan de
Kerklaan, 10 uur, de heer Joh. Mensink, van
Weesp.
HEERHUGOWAARD, geen dienst.
LIMMEN, 2 uur, ds. Deetman.
NIEUWE NIEDORP, geen dienst, 8 uur
n.m., ds. Boeke.
OUDORP, 9.30 uur, ds. Deetman.
SCHAGEN, 10 uur, ds. Eikema.
SCHAGERBRUG, 10 uur, ds. Witkop.
SCHOORL, 9 uur, ds. Boeke, jeugd
dienst.
Vrij Ev. Gemeente, 10.30 uur, ds. Ruys.
Hagepreek aan den Laanweg.
SINT PANCRAS, 9.30 uur (o. t.), lees-
dienst; 3 uur (o. t.), ds. Molenaar.
STOMPETOREN, 10 uur, ds. Heep.
Evangelisatie, 10 uur, de heer Poorter uit
Amsterdam.
URSEM, 10.30 uur, ds. van Lunzen.
VEENHUIZEN, geen dienst.
WARMENHUIZEN, 10.30 uur, ds. v.
Dijk.
WINKEL, geen dienst.
KERMIS 1935.
Staat van inrichtingen.
Paardemarkt:
J. Schipper, Haringwagen; wed. M. Abra
hams, Salon-Minerva; A. F. Hommerson,
FietscarousselD. J. van Dam, Luchtschom-
mel; A. Hendriks, Zweefmolen; Gebr. Hom
merson, Ridee-O; M. Bos, Turksche Schop;
Gebr. Hommerson, Auto-Skooter; wed. H
Bottenberg, Palingkraam.
Oude Ziekenhuis-terrein:
Gebr. Hommerson, Wembley-Attractie; H.
Bakker, Golflaan; F. K. Stolze, Steilwand;
Gebr. Hommerson, Emotiebaan.
St. Laurensstraat:
H. Mullens, Variëté-theater; J. Bakker, U-
"TPotjC. Elswijk, Haringwagen.
Nieuwesloot, vanaf Schoolstraat:
J. Venema, Suiker-nougatkraam; G. Lahn-
steinDobber, Vliegbommensport; J. Bran-
tenaar, Slagmachine; J. Dirks, Derbybaan;
D. Brunselaar, Schiettent; J. M. Denies, Ge
bakkraam; H. J. Overman, Haringwagen;
C. Vader Sr., Vliegbommensport; E. Elings,
Vliegbommensport; H. Vader, Suiker-nougat
kraam; J. F. Vale, Emmersport; J. Adams,
Hakstal; J. Visser, Zuurkraam; P. Hofman,
Hakstal; R. Kooistra, Suiker-nougatkraam;
E. Elings, Entosspel; W. J. Vogelpoel, Sui
ker-nougatkraam; K. W. Visser, Gebak
kraam; wed. W. Stuvé, Nougatkraam; N.
v. d. Abeele, Vroolijke Pompers; M. Kool,
Nougatkraam.
Korte Nieuwesloot:
J. W. Bottenberg, Palingkraam; P. H.
Verwijk—Langen, Gebakkraam; L. Bos, Sui-
kerkraam; P. Hofman, Hakstal; M. Stoker,
Suikerkraam; H. Resman, Draaimolen; O
W. Beelenkamp, Suikerkraam; J. A. Peter-
son, Sjoelbaksport; G. Kooij, Sigarentent.
Laat, vanaf Schoutenstraat:
D. van Veen, Palingstal; M. de Weijer,
Gebakkraam; mej. W. de Boer, Suikerkraam;
wed. A. Franke, Galanterie-hakstal; Jac.
Hartland, Suikerkraam; F. Scherpstra,
Byouteriën; J. F. Verwijk, Gebakkraam; J
Bierman, Byouteriën' J. Mol, Hakstal; J.
IJpey, Palingstal; J. van Vegten, Suiker
kraam; Jac. Kooij, SpeelgoedkraamP. Bos,
Nougatkraam; J. P. Gordeau, Speelgoed-
kraam; K. F. Swart Jr., Suker-nougatkraam;
F. Snaaijer, Speelgoedkraam; J. W. Jansen,
Gebakkraam; J. Bruin, Nougatkraam; D.
van Dam, Draaimolen; D. Visser, Speelgoed
kraam; K. Verwijk, Gebakkraam; R. H.
Otter, Nougatkraam; P. van Drunen, Pa
lingstal; A. Aué, Nougatkraam; J. v. d.
Weerdt, Gebakkraam; J. van Leer, Nougat
kraam; G. J. Lauwers, Nougatkraam.
Doelenveld:
Lion Dassi, Schouwburgtent.
Steenenbrug
C. L. J. Hoefnagel, Beignetskraam; Th.
Beemsterboer, Palingkraam; S. van der Zee,
Wafelkraam.
Hofplein:
Jos. Mullens, Circus-Variëté; A. Zent-
veld, Palingkraam.
Kleine Kaasmarkt:
H. Lohman—Tromp, Palingstal.
ARBEIDERS MUZIEKVEREENIGING
„EXCELSIOR".
Zondag 25 Augustus zal „Excelsior" haar
zomerseizoen besluiten met een matiné van
3 tot 5 uur in den Stedelijken Muziektuin.
Gezien de groote belangstelling bij haar
laatste zomeravond-concert, heeft zij thans
voor deze matiné een speciaal programma
samengesteld. Alhoewel de vorige maal de
belangstelling groot was, is het altijd nog
mogelijk het bezoek grooter te doen zijn.
Alhoewel niet officieel, is toch officieus
medegedeeld dat er in het volgend jaar geen
subsidie voor de muziekvereenigingen zal
worden gegeven, waardoor de concerten ver
vallen. Laten de bewoners van onze stad
door hun aanwezigheid toonen, dat zij wel
prijs stellen op deze concerten, waardoor de
vereenigingen dit in hun aanvrage om sub
sidie kunnen mededeelen.
Hoe grooter de belangstelling, hoe meer
behoeft Uw dag niet te vergallen. Neem een
"AKKEBTJE" en Ge xijt er af. Bovendien, Ge
proeft nietsI Prettig en makkelijk innemenl
AKKER CACHETS verdrijven spoedig
Hoofdpijn, Kiespijn, Zenuwpijn, Spierpijn.
Overal verkrijgbaar 52 cent per 12 stuks.
waardeering men van „Excelsior" zal ont
vangen. Den eersten Dinsdag in September
zal zij haar repetities weer aanvangen en
met een nog grooter corps de nieuwe num
mers in studie nemen.
Het ligt in haar bedoeling om in 1936 aan
een concours deel te nemen en dan moet, in
dien eenigszins mogelijk, ruimschoots de
hoogste sport op de muzikale ladder zijn
bereikt.
Het programma is voor Zondag als volgt
vastgesteld:
Arbeiders-Muziekvereeniging „Excelsior",
directeur den heer G. Anderson. Op Zondag
25 Augustus des middags van 3 tot 5 uur in
den Stedelijken Muziektuin.
1. Vieux Camarades (Oude Kameraden),
marsch, C Teike.
2. Jubel Ouverture, Chr. Bach.
3. Espana, wals, Waldteufel.
4. Faust, fantaisie, Ch. Gounod.
Pauze.
5. La Princesse au Sabbat, ballet,
L. Ganne.
6. Fantaisie Ballet, L. Montagne.
7. Le timbre d'argent, fantaisie,
H. Fermand.
8. Finale.
CIRCUS RAUSCH.
Het circus Rausch, dat thans de plaats
van den stoomdraaimolen op het Hofplein
heeft ingenomen, belooft een groote attractie
te zullen worden. Er verschijnen mensche-
lijke „gummiballen", Russische zangers en
dansers, acrobaten, enz. en vele paarden.
Aan de ons toegezonden perstemmen ont-
leenen wij nog het volgende
De Nieuwe Hoornsche Crt. schrijft:
Wij kunnen niet anders dan met grooten
lof over het gebodene spreken. Vooral wat op
het gebied van acrobatiek wordt gegeven
staat op een bijzonder hoog peil. Het kan zich
gerust meten met hetgeen wij in het wereld
circus Sarassani op dit gebied zagen. Voor
al noemen wij het trio, dat de evenwichts-evo-
luties op een rijwiel uitvoerde, zonder vang
net in den nok van het circus aan de trapeze
werkte met den sensationeelen doodensprong
en last not least dat aan het slot van
den avond (de voorstelling was o.i. te laat
afgeloopen) een magnifiek springnummer ten
beste gaf. Wat deze menschen presteeren,
grenst aan het ongelooflijke.
Doch er valt meer, veel meer te genieten
We noemen slechts de Kozakken met hun
zang en dans, die een klaterend applaus ver
wierven, we noemen de aardige staaltjes van
paardendressuur en we noemen, vooral niet te
vergeten, de beide clows, die zich inderdaad
als lachkanonnen ontpopten en vooral met
hun kostelijk waterballet een orkaan van
vroolijkheid verwekten. De circuskapel weer
de zich uitstekend en als we aan 't slot van dit
bescheiden overzichtje een bijzonder compli
ment brengen, dan is het aan directeur Mul
lens, die een dergelijke keurtroep om zich
heen wist te verzamelen. Het programma
v- nd een vlotte afwerking en wij voorspellen
het circus Rausch hier nog veel succes. Wie
hiervoor een avond kan vrij maken, verzuime
het niet.
Uit een ander nummer van dat blad nemen
wij nog het volgende over:
In de eerste plaats zijn er de 4 Windsors,
de menschelijke gummiballen. Dezen bijnaam
dankt dit phenomenale kwartet aan zijn bui
tengewone lenigheid en soepelheid. Als de
Windsors aan 't werk zijn, betwijfelt men of
ze wel, zooals iedèr gewoon mensch onbuig
bare beenderen in het lijf hebben.
Dan is er het beroemde Wassia Krimsky
Platoff Ballet van het Staatstheater te Mos
kou. Deze 6 Russen, die even uitstekende
zangers als dansers zijn, vormen een eerste
klas groep.
*>oc WILL1AM U QUEUX.
ji;?era'd stond ook op, beschaamd over
k. 'Lval. Hij, de zoogenaamde flegmatieke
dio kookte nog van verontwaar-
la !nS °ver dien schurkachtigen Tarangul.
sch. ifeworden' Danecourt; wil mij veront-
D» £cn' 'k deb morgen een zwaren dag",
dona was kalm, maar deze had den
r? "'et voor oogen gezien,
derx ^"schman keek hem met een vrien-
'i]ken glimlach aan. „De diplomatie, mijn
maakt ons gehard. De medische stu-
0 nt- f's hij voor de eerste maal bij de
tfun'afe' staat, heeft neiging om flauw
dilt'-i en l5'dt om kracht. Dat gebed moet
wijis op de lippen komen van een diplo-
naat m den dopT
Lwrajd keek eenigszins verbaasd,
denr °k'n verklaarde: „De medische stu-
lirh Zlet det verminken van menschelijke
kin amin- Wij diplomaten zien de vermin-
v S'. de verbrokkeling van de kleine naties,
2, ,ls een dergelijke operatie. Het is onze
ukoning Nicolaas te steunen en ik
l'j daflraan wilt medewerken".
h 'c"t van de Robin was juist. Eeni-
s uagen later kwam de prinses met haar
rouwe Nada voor een tweede bezoek bij
de aartshertogin Valerie.
Het scheen Danecourt toe, dat zij nu zorg
vuldiger werd bewaakt, want het duurde
eenigen tijd voordat de gravin von Salz-
berg hem kon laten weten dat de prinses hem
wenschte te spreken.
Toen zij elkaar ontmoetten, schrok hij
door de verandering in Zita's uiterlijk. Haar
wangen waren bleek, haar oogen droegen
de sporen van tranen. En ditmaal had Nada
geen verontschuldigingen om zich te ver
wijderen, want thans waren er ernstige za
ken te bespreken.
Zij hadden elkaar nauwelijks begroet of
de prinses begon heftig te spreken. Het was
duidelijk dat zij verontwaardigd was.
„Zij hebben mij weer gevraagd om te ko
men, mijnheer Danecourt. Het was nu geen
uitnoodiging, maar een bevel. U begrijpt
waarom, mijnheer Danecourt, het is een
verschrikkelijke, groote verantwoordelijkheid
en daarom zou ik den raad willen hebben
van een trouwen vriend. Of ik offer mij op
en geef toestemming tot een liefdeloos hu
welijk of ik red mijn vaders troon geduren
de eenigen tijd".
Bij deze woorden stond de kalme hof
dame, opgevoed in een hofomgeving, ont
roerd op.
„Ik zal die opoffering nooit toestaan",
riep zij heftig uit. „De prinses is nog jong,
de dag zal komen, dat zij een man ontmoet,
dien zij lief heeft. Zij zal nooit met dien
Duitscher trouwen".
De prinses nam Nada's handen in de hare
en kuste haar hartelijk
„Lieve Nada, jij houdt van mij, misschien
te veel en je liefde kan je oordeel verduis
teren. Ik moet ook aan mijn plichten den
ken. Ik weet dat ik het onstandvastige van
een vrouw heb. Ik heb vroeger gezegd, dat
mijn vaders troon mag ineenstorten voor ik
er in toestem dien man te trouwen".
Danecourt keek haar met sombere oogen
aan. „U heeft dat gezegd, prinses, en ik
geloof dat u dat ernst was, toen u dat zei-
de".
Zij zag een verwijt in zijn blik. Zij tracht
te hem te ontwapenen met een glimlach.
„U, een meester-dipl ornaat, moet mij niet
hard vallen dat ik de beginselen van uw ge
loof te goed heb geleerd en dat is om mijn
inzicht te wijzigen als dat mij wenschenlijk
lijkt. Tot op heden heb ik die moeilijke keus
nooit zoo ernstig gevoeld".
„Maar uw vader heeft dat wel gevoeld en
u vrij gelaten".
„Dat weet ik", antwoordde zij zacht. „En
dat is juist mijn groote moeilijkheid. Als
hij geraasd had en aangedrongen, dan zou
ik op mijn stuk blijven staan Het is om
dat hij de mindere wil zijn, dus den vader
boven den koning stelt, dat ik aarzel en
twijfel. Hij is bereid zich voor mij op te
offeren. Is het niet mijn plicht mij voor hem
op te offeren?"
En, voor de tweede maal, klonk Nada von
Salzs'berg's besliste stem: „Neen, duizend
maal neen".
Zij beloonde Nada met een dankbaren
glimlach en keerde zich tot den jongen man,
wiens verwijtenden blik haar in beroering
had gebracht.
„Mijnheer Danecourt geef mij raad"
Het was een moeilijk geval voor den ver
liefden man. Maar hij was er van overtuigd,
dat hij een eerlijk oordeel kon uitspreken.
„Ik wil niet ontveinzen dat geen der beide
beslissingen aanlokkelijk is", zeide hij ern
stig. „U trouwt dien Duitschen prins en uw
vaders koninkrijk wordt toch vroeger of
later op vreedzame wijze opgeslokt. In dat
geval heeft u zich tevergeefs opgeofferd".
„En de andere beslissing?"
„Trotseer alles, gesteund door de macht
van Engeland en Frankrijk. En als u moet
vallen, val dan in een eervollen strijd. Laat
u njet uit uw koninkrijk zetten, zonder u
te verdedigen".
In een oogenblik kreeg zij zijn moed.
„Mijnheer Danecourt, ik dank u voor die
woorden. Ik zal Prins Albert weigeren en
laat dan komen wat wil".
„Ik ben me$r dan verheugd, dat van u te
hooren, prinses. Als er harde klappen moe
ten vallen, om het bezit van den Slavoni-
schen troon, dan kunt u op mij rekenen. Ik
zal aan uw zijde staan".
Zij wendde zich een oogenblik af en toen
zij hem vaarwel zeide, was zij niet in staat
haar tranen te bedwingen
„U is een verknochte ridder", zei zij
met bevenden stem. „Maar ik vrees ik ben
er zeker van, dat gij vecht voor een verloren
zaak. Onze vijanden zijn sterk en zullen
ons tenslotte verslaan".
Hij boog zijn hoofd over de hand, die zij
hem toestak en bracht die aan zijn lippen.
„U is overspannen, prinses, en dat is geen
wonder. De eerste voorwaarde voor succes
is om nooit de mogelijkheid van een neder
laag toe te laten. Blijf dapper en herinner
u steeds dat er twee machtige naties achter
u staan, Engeland en Frankrijk".
;,En tegen ons Oostenrijk en Duitschland",
zei zij zachtjes, terwijl zij heen ging.
Drie dagen later gaf de gravin von Salz-
berg hem een briefje, toen zij elkaar ont
moetten op een hofpartij.
„De teerling is geworpen, zij heeft be
slist zooals wij beiden wenschten", fluister
de de hofdame. Hij sloeg zijn oogen op en
zag de prinses staan bij de koninklijke
familie.
Eerst toen hij thuis kwam dorst hij den
brief te lezen. Hij was in groote opwinding
geschreven.
„De keizer bracht gisteravond de zaak
weer ter sprake", schreef zij. „Ik heb be
slist geweigerd om aan zijn wenschen te
voldoen. Hij was woedend, bijna beleedigend
en veroorloofde zich bedekte dreigementen
tegen mijn vader. Ik vertelde hem dat ik
de zaak met den koning had besproken en
dat hij de beslissing aan mij overliet Hij
gaf mij duidelijk te kennen, dat, als dit het
geval was, hij mij niet langer als een welko
me gast aan zijn hof kon beschouwen
Na zulk een brutalen wenk wilde ik he
denmorgen vertrekken, maar de aartshertog
in verzocht mij om nog een paar dagen te
blijven om ernstig na te denken. Zij is wer
kelijk zeer vriendelijk en sympathiek ge
weest en daar ik haar gevoelens niet wilde
kwetsen, heb ik toegegeven. Maar mijn be
sluit staat vast en niets kan dat wijzigen.
Ik ben benieuwd wanneer wij elkaar zullen
terugzien! Ik vrees dat dit niet meer voor
mijn vertrek zal geburen. Ik ben zeker dat
ik word bespied. Uit een paar woorden, die
mijn gastvrouw zich liet ontvallen, meen ik
te kunnen opmaken, dat hun onze ontmoe
ting in het Prater bekend is.
Met hernieuwden dank voor uw sympathie
en groote diensten, Uw dankbare Zll A".
(Wordt vervolgdl,
