dagblad voor alkmaar en omstreken.
De plotselinge dood van Koningin Astrid.
België opnieuw in rouw gedompeld.
Bijzonderheden over het ongeluk.
De*CowM| w«d, ELKEN AVOND, behel.e Zo.-
mtiio^evrn Abonnementsprijs per
maanden bi) vooruitbetaling voor Alkmaar 2.-,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENt
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37069. Telef. 3320, redactie 3330.
Mo 204 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KR A K
Vrijdag 30 Augustus 1935
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
137e Jaargang
Medeleven
Wel zelden heeft een ongeluk zulk een
ontroering gewekt als de tragische dood
van koningin Astrid van België. Dat ge
heel België werd opgeschrikt door het
ontzettende nieuws, was begrijpelijk, om
dat de jonge koningin zich zeer geliefd
had gemaakt bij het volk, en omdat dit
de tweede plotselinge dood is van een
der leden van het Belgische koningshuis
in anderhalf jaar tijd; dat Zweden in
rouw gedompeld is, och, welke Zweed
dweepte niet met de geheele Zweedsche
koninklijke familie, die te midden van het
volk leeft en wier afstammelingen steeds
en voortdurend als gewone burgers
wandelen en werken en vermaak zoe
ken!; dat Nederland een innig meeleven
betoonde komt in de allereerste plaats,
omdat Astrid en haar gemaal steeds
smypathie koesterden voor ons land er.
ons volk. Wij herinneren aan de tw*
reizen naar Oost-Indië en aan hef ver
blijf der twee oudste kinderen in Noord-
wijk, die onze taal moesten leeren. zoo
als ook koningin Astrid onze landstaal
geleerd had.
Maar daarnaast had het jonge paar
zich in alle landen bizonder populair
gemaakt en nam het overal een bizondere
plaats in, terwijl natuurlijk deze tweede
slag, welke aan het Belgische konings
huis werd toegebracht, nog sterker g-*-
voeld wordt dan de eerste.
Verslagenheid in België.
Het ontzettende bericht van het ongeluk,
dat het Belgische koningshuis heeft getrof
fen, werd te 12 uur gistermiddag per radio
bekend gemaakt Onmiddellijk dromden in
de straten tezamen en bespraken de ramp
Vele vrouw konden haar ontroering niet
®eester blijven. De vlaggen van alle open-
fiare gebouwen en van talrijke particuliere
Buizen in Brussel, Antwerpen, Ostende en
andere steden werden halfstok geheschen.
'n de Antwerpsche haven woeien de
vlaggen halfstok. De lunch, die plaats vond
aan boord van het stoomschip „Pennland"
Y?®r de Rotari-club, werd onmiddellijk be
ëindigd. Te drie uur in den middag werden
alleklokken geluid.
De Belgische ministerraad bijeen.
Proclamatie van het Belgische
volk.
De Belgische ministerraad is gistermiddag
je 2 uur onder voorzitterschap van minister
President van Zeeland bijeengekomen. De
'eden der regeering beraadslaagden over
«en inhoud van een ontwerpproclamatie aan
het Belgische volk naar aanleiding van den
,ragischen dood van koningin Astrid.
De ministerraad duurde tot 4 uur. Na af-
.P heeft minister Rubbens den Vlaamschen
journalisten voorlezing gedaan van den in
houd der proclamatie, die als volgt luidt:
«Nog onder den indruk van den tragi-
schen dood van koning Albert beweent
België heden eene koningin, wier jeugd,
gratie en goedheid haar volk hadden
veroverd. Zelden was het land in eene
verslagenheid gedompeld als thans het
geval is.
Alle Belgen nemen deel in het gren-
zenlooze verlies van Z.M. den Koning
Het Belgische volk schaart zich thans
rond hem. Het buigt zich met ontroerde
teeder over de Koninklijke prinsen, die
thans geene Moeder meer hebben".
Het stoffelijk overschot en koning
Leopold per extra-trein naar
België.
De ministerraad heeft verder besloten, dat
e ministers Gérard, Rubbens en Spaak het
offelijk overschot van de koningin zullen
reizen. Een speciale trein zal met
'doel naar Aarlen, in het Zuiden van
v 'glè. fan de spoorlijn LuxemburgBrussel,
kom De trein zou gisteravond aan-
ni®en te Aarlen, waar de ministers den ko-
zouden afwachten, die met deiuelfden
extra-trein als het stoffelijk overschot van zijn
gemalin uit Bazel is vertrokken.
Minister-president Van Zeeland verliet den
ministerraad gistermiddag te half vier en be
gaf zich naar het Brusselsche vliegveld
Haren, waar een vliegtuig gereed stond, dat
hem naar Zwitserland zou brengen, waar hij
den koning zou ontmoeten.
De prinsjes en hef prinsesje in
België aangekomen.
Gistermorgen zijn prinses Josephine Char-
lotte, kroonprins Boudewijn en het kleine
prinsje Albert onder leiding van een gouver
nante met den sneltrein uit Bazel terugge
keerd van hun verblijf in de villa van koning
Leopold nabij Luzern. Onbewust van het
vreeselijke, dat zij haar kinderen niet meer
zou weerzien, had koningin Astrid eergiste
ren afscheid van hen genomen. Het prinsesje
en de prinsjes waren reeds weer op Belgisch
gebied terug, toen het verschrikkelijke nieuws
bekend werd.
De overbrenging van het stoffe
lijk overschot naar Brussel.
Gisteravond te 10 uur is uit Brussel de
extra-trein naar Aarlen vertrokken, die het
stoffelijk overschot van koniogin Astrid van
daar naar Brussel zal overbrengen. De trein
bestaat uit twee slaapwagens, waarin heb
ben plaats genomen de ministers Rubbens,
Gérard en Spaak, alsmede een aantal
hofdignitariasen. De sneltrein uit Luzerr,
waarmee de koning en het stoffelijk overschot
arriveeren, werd hedenmorgen te 5.30 uur te
Arlon verwacht Onmiddellijk zal de wagon
met het stoffelijk overschot aan den Belgi
schen trein worden gekoppeld, waarna de
extra-trein te 8.40 uur aan het Noorder Sta
tion te Brussel zou aankomen.
De ontslapen koningin zal per rouwauto
langs de Jardin Botanique en de Rue Royale
naar het Koninklijk Paleis te Brussel worden
overgebracht.
Koningin Elizabeth en prinses
MarieJosé naar Luzern.
Aanvankelijk had men de Belgische konin
gin-weduwe Elizabeth, die momenteel bij
haar dochter, de prinses van Piemont, op
de villa Rosebery bij Napcis vertoeft, r.a
het bekend worden van het tragisch ongeval,
dat koningin Astrid het leven had gekost,
niet ervan op de hoogte gesteld in verband
met haar zwakken gezondheidstoestand. De
hofhouding stelde zich in verbinding met de
autoriteiten te Napels, die wisten te voorko
men dat de middag- en avondbladen aldaar
eenig nieuws over het ongeluk bevatten, ten
einde te verhinderen, dat de koningin en haar
dochter voortijdig en op ongewenschte wijze
van het vreeselijke nieuws cp de hoogte wer
den gesteld. Pas laat in den namiddag deelde
een Kamerheer het na voorzichtige voorbe
reiding mede. Koningin Elizabeth en prinses
MarieJosé besloten daarop onmiddellijk,
nog gisteravond naar Luzern te vertrekken
Nadere bijzonderheden omtrent
het ongeval.
Het late bekend worden van het ongeval
vindt zijn oorzaak in het feit, dat het Belgi
sche koningspaar incognito in Zwitserland
vertoefde. Gistermorgen te ruim 10 uur kreeg
het hoofd der politie te Küssnacht de telefo
nische mededeeling, zich ijlings naar het be
gin van het dorp te begeven, waar een onge
luk was gebeurd. Toen de politiechef tezamen
met den arts dr. Steinegger ter plaatse arri
veerde, zag hij een heer in wanhoop heen en
weer loopen, die op de vraag, wie hij was,
antwoordde dat zijn papieren in de au'o
zaten. Tusschen de papieren vond men een
diploma van het district Pilatus van de
Zwitsersche Automobielclub op naam van
den graaf de Réthy. Pas later bleek, dat dit
het incognito van den Belgischen Koning
was.
Dr. Steinegger nam den gewonden koning
met zijn doktersauto naar zijn woning, waar
hij een snijwond aan den rechterkant van de
kin hechtte en de rechterhand verbond. Ver
volgens bracht hij den koning naar het nabij
Luzern gelegen Horn, naar de koninklijke
villa „Haslihorn'' terug.
Bijzetting van stoffelijk overschot
Dinsdag of Woensdag?
Naar in regeeringskringen verluidt, zou de
mogelijkheid bestaan, dat de bijzetting van
het stoffelijk overschot yan koningin Astrid
Dinsdag of Woensdag a.s. zal geschieden.
Zekerheid hieromtrent bestaat echter nog
niet. Waarschijnlijk zal de ministerraad na
overleg met den koning definitief den dag
van de uitvaart vaststellen.
De Wereldtentoonstetlmg W#ft
geopend.
De Wereldtentoonstelling is gisteren ge
opend gebleven en zal ook de komende dagen
geopend blijven. Met haar halfstoks ge
heschen vlaggen en bij het trieste weer, dat
in den namiddag heerschte, maakt zij eshter
een droefgeestigen indruk. Wël werden de
paviljoens van verscheidene landen gesloten,
waarbij Engeland het voorbeeld gaf, door
zoodra het droeve nieuws bekend werd, de
deuren van het Engetschen Paviljoen te
sluiten.
Alle schouwburg- en bioscoopvoorstellin
gen te Brussel en in de meeste andere Belgi
sche steden werden gisteravond afgelast.
Verklaring van den Koning.
Volgens de eerste verklaringen, die de Ko
ning van België tegenover zijn omgeving
heeft afgelegd, wilde koningin Astrid, toen
zij, zooals hun gewoonte was, een rondrit
deden, de kaart van het landschap raadple
gen. Op dit oogenblik boog de Koning voor
over om er een blik op te werpen. Dat kleine
deel van een oogenblik van onoplettendheid
was voldoende om den auto tegen een boom
te doen aanrijden, die afbrak. De Koning
en de Koningin werden uit den wagen ge
worpen. De Koningin kwam met het hoofd
tegen een boom en liep een doodelijke sche
delbreuk op. De auto vloog verder naar de
rechterzijde van den weg, om nogmaals te-
geen een boom te botsten en vervolgens in het
meer te storten.
De chauffeur, die zich op dit oogenblik
nog alleen in den wagen bevond, kwam in
het water terecht, doen werd niet gewond.
Niemand was getuige van het ongeluk. De
Koning en Koningin werden op den weg ge
vonden door de inzittenden van den volg
auto.
In dit verband zij opgemerkt, dat de ko
ninklijke auto niet onmiddellijk door een
volgauto of een vreemden auto werd ge
volgd.
Veronderstelling omtrent de oor-
zaak.
Een medewerker van de N. R. C. seinde
gisteravond uit Luzern:
Een toevallig verblijf van een dag in deze
stad heeft mij in de gelegenheid gesteld om
vrij spoedig na het bekend worden van het
vreeselijk ongeluk mij ter plaatse op de
hoogte te stellen van de omstandigheden,
waaronder het heeft plaats gehad Er
gingen uit den aard vele verhalen en geruch
ten, welke gevoeglijk naar het rijk der fabe
len kunnen worden verwezen. Dat bijv. de
stuurinrichting heeft gefaald en dat daar
door de wagen van den weg zou zijn gesla
gen, is niet juist. Evenmin moet gladheid
van het wegdek als oorzaak worden aange
nomen. Het vas gistermorgen namelijk
prachtig zonnig weer en de weg was kurk
droog. De lezing, welke ik nog gistermiddag
telefonisch van het ongeluk heb gegeven, is
die der autoriteiten, die een nauwgezet on
derzoek hebben ingesteld.
Trouwens aan het spoor, dat zich bevindt
op den verhoogden rand, welke den weg, die
ter plaatse geen bochten heeft en slechts een
lichte helling vertoont, van de vrije steile
helling naar naar het meer afscheidt, valt af
te leiden, dat het rechterwiel er tegen opge-
stooten is en dat de wagen daardoor aan het
slingeren is geraakt en tenslotte over den
rand is geslagen om direct daarop tegen een
boom terecht te komen. Door den schok moet
koningin Astrid uit den wagen zijn ge-
s'ingerd, waarbij zij met de linkerzijde van
het hoofd tegen een boom terecht is geko
men. De kwetsuur was zoo hevig, dat zij op
slag dood moet zijn geweest. Zij werd op
slechts enkele meters van den wegkant, he
vig verminkt aan het hoofd, gevonden. De
auto is opnieuw tegen een lager staanden
boom geslagen, waarbij de koning en de
chauffeur, die achterin zat, door den schok
in de weide werden geslingerd, zeer tot hun
geluk, aangezien de wagen over den kop
sloeg en in het water terecht kwam.
De overblijfselen van den open auto, wel
ke zoodanig beschadigd was, dat er niet
veel meer van over was, trachtte men reeds
spoedig na het ongeluk uit het water op te
visschen. Dit bracht blijkbaar nogal moei
lijkheden mede, zoodat men nog tegen den
avond alle pogingen in het werk stelde om
het wrak te bergen. Alleen de achterzijde
stak boven water uit en 't nummer 4649 in
roode letters op witten achtergrond, vol
gens de Belgische voorschriften, was nog
duidelijk leesbaar.
In de machinekamer van de „Marnix van St. Aldegonde".
Reizen in Indië.
Tweemaal vergezelde koningin Astrid ha
ren gemaal op een studiereis door Ned.-
Indië. Het toen kroonprinselijk paar
reisde incognito onder den naam van graaf
en gravin De Réthy. De eerste reis, die door
den kamerheer der koningin, baron van Har-
denbroek, werd voorbereid, werd in 1928 en
1929 gemaakt met het Nederlandsche mail
schip „Insulinde". Op 23 Nov. 1928 scheep
te het vorstelijk paar zich te Marseille in,
vergezeld door den Belgischen kolonialen
deskundige prof. van Straelen. Ongedwongen
en bezield met den wensch om velen te spre
ken en zooveel mogelijk te zien en te leeren,
verwierven kroonprins Leopold en zijn lief
tallige gemalin zich direct de sympathie van
ieder, die met hen in contact kwam. Was het
's kroonprinsen zucht om kennis omtrent ko
loniale aangelegenheden op te doen die eer
bied afdwongen, het waren de natuurlijke
gratie en de onbevangenheid van kroonprin
ses Astrid, die aller harten voor het kroon
prinselijk paar openden.
Aardige staaltje zijn daarvan bekend ge
worden: Te Medan ontmoette de overleden
vorstin een jonge Zweedsche dame, die in
Indië met een planter gehuwd was. Zij sprak
de kroonprinses aan met „Hoogheid", waar
op deze lachend vroeg: „Op school noemde
je me altijd Astrid; ben ik dat nu niet meer
voor je?"
Op die eerste Indische reis werden Suma-
tra, Java, Bali en Borneo bezocht en later
ook Ceylon, Singapore en Indo China. Terug
gereisd werd per m.s. „Marnix van St. Alde-
gond" en in de hut van den kapitein prijkt
nog, in zilverei lijst, het mooie portret van
Leopold en Astrid.
Voor de tweede maal, korter dan den eer
sten keer, reisde het Belgische koninklijk paar
over Java in 1932, toen de tocht was ontwor
pen door het Bataviasche Toeristenbureau.
Met het vorstelijk echtpaar reisden toen
baron Capelle en burggravin De Lantsheere.
Ook Gravin De Réthy sprak gedurende dat
Medeleven van de bevolking.
Het spreekt vanzelf, dat de bevolking van
Küsznacht het ongeluk gebeurde slechts
oip 1 K M. afstand van deze plaats zeer
teneer geslagen is. Op de plek in de weide,
waar de koningin is gevonden, heeft men 'n
ruw houten kruisje opgericht en reeds wer
den er veel bloemen en groen neergelegd
Het is teekenend voor het meeleven van de
eenvoudige Zwitsers in het ongeluk, dat op
nieuw het Belgische koningshuis heeft ge
troffen.
Een treurige omstandigheid is, dat, naar
men mij mededeelde, de chauffeur den wa
gen had bestuurd van de villa af bij Hasli
horn, waar de koninklijke familie sedert eeni-
ge weken verblijf hield, tot aan Luzern.
Daar heeft de koning het stuur overgeno
men, terwijl koningin Astrid naast hem
plaats nam. Tragischer omstandigheid is
wel niet denkbaar. Toen ik omstreeks 5 uur,
in stroomende regen, de plek des onheils ver
liet, was men nog steeds bezig om de resten
van den auto uit het meer op te halen en te
bergen. En tal van auto's 'brachten nog
steeds weer nieuwsgierigen mede, die met de
bevolking van gedachte wisselden over de
vermoedelijke oorzaak en ondanks den regen
uren lang in de nabijheid bleven vertoeven.
Koning Leopold en koningin Astrid waren
in Italië dikwijls en graag geziene gasten,
en vertoefden meermalen op de Italiaansche
Alpen voor beoefening der wintersporten of
voor zomeruitstapjes. 1 lierbij komen nog de
nauwe betrekkingen tusschen het Belgische
en Italiaansche koningshuis, want, zooals
men weet is de gemalin van den Italiaan-
schen kroonprins een zuster van koning
Leopold.
verblijf te midden van onze landgenootert
vloeiend Vlaamsch.
Terwijl kroonprins Leopold naar Borneo
reisde, zou zijn gemalin een reis maken over
Java, die door den heer P. J. van Baarda,
directeur van het officieel toeristenbureau van
Ned.-Indië, voorbereid was. Toen de graaf
naar Borneo vertrokken was, is de heer van
Baarna nog eenige dagen vóór de reis der
kroonprinses westwaarts begon, te harer be
schikking geweest, en hij Wtelde later, dat
ze hem verzocht had Nederlandsch met haar
te spreken, want zij wilde dat zoo gaarne vlot
leeren spreken: „het zou haar Gemaal zoo'a
genoegen doen als ze die taal goed kende'
De reizen van het Belgisch lconinklijk paar
hebben hun in Nederland, maar vooral in In
dië groote populariteit bezorgd en toen zij
dezen zomer in Noordwijk logeerden, ter
voorbereiding van het verblijf hunner kinde
ren in Nederland om onze taal te leeren,
heeft hun ongedwongen houding hier te lande
algemeen groote sympathie gevonden. Ons
volk is altijd geneigd om een beetje te mees
muilen bij vertoon van statighei den praal,
zelfs als het vorstelijk-traditioneel is; hoe
meer vorsten zich gedragen als „gewone"'
menschen, des te meer bevredigt het onzen
zin voor nuchterheid en dat een koning en een
koningin uit een ander land hier zoo maar
pardoes een toeristentochtje maakten, in een
van onze badplaatsen neerstreken en even
heen en weer naar Den Haag stoven en daar
een film gingen zien, dat vonden wij een
kostelijk geval van dooddewone menschelijk-
heid.
Maar toen bekend werd met welk doel de
reis naar Nederland ondernomen was, toen
voelde het Nederlandsche volk daarover een
diepe voldoening. Het feit, dat de Koninklijke
ouders hun kinderen aan een Nederlandsch
gezin toevertrouwden om hun de taal te doen
leeren, die hier en door de meerderheid van
het Belgische volk gesproken wordt, werd
gewaardeerd als een hooge erkenning van
het Vlaamsdhe element en van den ganschen
Nederlandschen stam.
Rouwbeklag te Brussel.
In het ministerie van buitenlandsche za
ken zag men gistermiddag een ononderbro
ken stroom van leden van het diplomatieke
corps te Brussel, die hun rouwbeklag kwa
men aanbieden.
Zoowel de Beurs te Brussel als die van
Antwerpen waren ten teeken van rouw ge
sloten. Er worden geen koersen genoteerd.
Deelneming van den Paus.
Onmiddellijk na het bekend worden in het
Vaticaan van den tragischen dood van konin
gin Astrid van België heeft Z.H. de Pau6 den
kardinaal-staatssecretaris Pacelli opgedra
gen, telegrafisch den koning van België me
dedeeling te doen van de deelneming van
den Paus en de beste wenschen over te bren
gen voor zijn genezing. In den namiddag
heeft kardinaal Pacelli zich naar de Belgi
sche ambassade begeven voor een condola-
tiebezoek.
Rouw bij de Belgische en Zweed
sche legatie.
Ook aan het woonhuis van den Belgischen
gezant en aan het gebouw van de Zweed
sche legatie in den Haag lagen gistermiddag
rouwregisters ter teekening in verband met
het overlijden van koningin Astrid. Verschil
lende autoriteiten, o.w. ministers en leden
van het corps diplomatique hebben hun
handteekening in de rouwregisters geplaatst.
Deelneming van de Nederlandsche
regeering.
De Nederlanosche regeering heeft bij den
Belgischen tijdelijken zaakgelastigde en bij
den Zweedschen gezant haar deelneming be
tuigd terzake van het verlies, dat de vorsten
huizen dezer beide landen hebben geleden.
ALKMAARSCH
k
Openbare feestelijkheden en vermakelijk
heden werden afgelast.