DVGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Debeteekenisvand.» Alkmaarsche kaasmarkt Hxxqdiihdi Ovetiidd De Waarde van de Uitvinding van Dunikovski. ft No. 305 Dit nummer bestaat uidrie blaaen. Directeur: C. KRAK. Maandag 30 December 1935 137e Jaargang De markt i als reclame-object niet alleen van belang voc de stad, maar allereerst voor pro ducenten n handelaren. Markt gaat boven beurs. In de fabriek te Vilvoorde. Hoe de veelbesproken bestralingsmachine er uitziet. De wensch om naar Nederland te komen. Waf vandaag de aandacht trekt ALKMAARSCHE COURANT. Deze lurant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Fetdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maaien bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. francdoor het geheele Rijk 2.50. Lossnummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. De heer Grondsma, voorzitter va den Noord-Hollandschen Bond van K asap.de- laren, heeft de vorige week, toen d< Alk maarsche gemeentebegrooting aehndeid werd, als raadslid een waarschuwend geluid laten hooren Hij heeft het college van B. en V. tr na drukkelijk op gewezen, dat er poginj n in het werk gesteld worden, de wereldbeoende Alkmaarsche kaasmarkt te ondemijnen. pogingen, welke wanneer ze te eem er tijd voldoende door belanghebbenden gsteund worden—tengevolge zouden hebben, d.t onze kaasmarkt, waarnaar belangstellerdm van uit alle werelddeelen des zomers komen kij ken, binnen afzienbaren tijd ten dooie zou zijn opgeschreven. Het was toen mr de Groot bepleitk het be kende diorama van deze markt, voor welks plaatsing in het Holland Huis te Brussel de gemeente ieder jaar een aanzienlp bedrag betaalt, aan de A.N.V.V. in brukleen te geven, opdat deze organisatie het op diverse exposities zou kunnen opstellen, dat heer Grondsma zijn waarschuwend gelnit deed hooren en de verklaring aflegde, dat B. en W. zeer diligent moeten wezen, omdat de reclame, bij gebrek aan de kaasmarri zei*', anders geen enkele beteekenis meer i»u heb ben. Er is onlangs in den Nieuwe Bod van Zuivelfabrieken al een waarschuwen woord gesproken, er is toen al op gewezendat be langhebbenden de stichting van en kaas- beurs te Alkmaar overwegen, in tfvofgirg van de beurs te Purmerend. De plannen zouden reeds in een vergevorderd Stadium verkeeren, er zou reeds een pakhuislls beurs zijn aangewezen en men zou noj slechts trachten een aantal van twintig fabrieken voor deze zaak te winnen om voldoade mede werking te hebben met den verandeden kaas verkoop te kunnen aanvangen. Het is niet de eerste maal, dat ïs derge lijks onze gemeente bedreigt, er i.' ook reeds sprake van geweest in 1930, toen /ij de voor deden van een markt boven een leurs in het licht gesteld hebben. Wij hebben toen ook een bezoik aan de beurs te Purmerend gebracht er geconsta teerd, hoe de kaasverkoop hier een buitenge woon prozaïsch en onopvallei<i karakter heeft, hoe ze gedegradeerd is tot een doodge wone binnenkamersche beschouwing en be spreking, waarvoor niemand, die niet recht streeks daarbij betrokken is, eenige interesse zal gevoelen. Men zal ons, van de zijde van belangheb benden, onmiddellijk tegenwerpen, d dit voor de producenten en handelaren oo bso luut niet noodzakelijk is. Zij hebben slechts elkander noodig en alle entourage vormt vaak zelfs een hinderlijk element, waardoor de afwikkeling van transacties vi rtragi kan ondervinden. De handelaren iouden ^een markt in Alkmaar om reclar- voor de stad te maken, het kan hun weinig schelen of er honderd dan wel duizend be/oekers o[ de kaasmarkt zijn. Liever heeft men er maar weinige, omdat een te groot publiek slechts in den weg loopt, de kaasdragers in het ver voer belemmert en stagnatie bij het wegen kan veroorzaken. Alkmaar heeft ongetwijfeld belang bij het vreemdelingenbezoek, dat den naam onzer gemeente wereldbekend maakt en dat steeds meer vacantiegangers naar deze omgeving trekt, waarvan de middenstand terdege kan profiteeren. Alkmaar zelf heeft er belang bij, maar zoo spreekt de voorstander van een kaas- beurs waarom zou ik mij druk maken en op kosten laten jagen voor het belang van Alkmaar, als dat tegenstrijdig is aan het mijne? Ik zoo redeneert deze kortzichtige pro ducent of handelaar heb alleen belang bij een vlugge a'wikkeling van zaken. Alkmaar houdt er een gilde van kaasdragers op na, dat wereldvermaardheid mag hebben, maar dat ten slotte een kostbare geschiedenis is tr zijn boven de kaasdragers en kaaszetters n°g allerlei onmisbare ambtenaren, die alle maal door de gemeente betaald moeten wor- en aangezien de gemeente ook niet graag verl|es werkt, moeten alle kosten ten vorm °P 0ns verhaald worden in den ipaHüCo" en weegloonen, waarvoor wij moeten twinti8 duizend KuIden sparen dle w'j heel best kunnen uit- simkt^pJï'i ?u P" 200 redeneert deze pes beurs hadden"^ Purmerend een kaas" deze kïfft Zouden wiJ niet a"een van het aani/n"""6" be#Paren. maar ook die van het aanvoeren en afvoeren van het pro duct naar de marktplaats met alle daaraan verbonden bezwaren. Bij een kaasbeurs is dat alles heel een voudig. De producent verschijnt met een kistje monsters, dat hij desnoods zelf onder den arm kan nemen. Wij zien het monster en bestellen het kwantum, dat wij noodig heb ben. Wij omzeilen daarbij de kosten van aan voer en afvoer en bovendien de wik- en weeg loonen, zoodat wij veel voordeeliger en vlug ger onze zaken kunnen afwikkelen. Wij hebben, eerlijkheidshalve, deze zijde van het vraagstuk niet onbelicht willen laten, maar zullen daartegenover thans het stand punt van de voorstanders van een markt laten volgen. Er zijn fabrieken, die direct aan den han del verkoopen en daardoor de markt uitscha kelen. Zij benadeelen dikwijls zich zelf, door dat zij te vroeg verkoopen en, wanneer zij een afwachtende houding hadden aangenomen, een hoogeren prijs hadden kunnen bedingen Zij noteeren een prijs, die door een markt vastgesteld is en parasiteeren hierdoor in zekere mate op de actie van andere fabrieken, die door het aanvoeren ter markt het vast stellen van een prijs mogelijk maken. Zou het systeem van directen verkoop aan de handelaren op groote schaal navolging vin den, dan zouden voortaan slechts onverkoop bare partijtjes naar de markt komen, dan zou de marktprijs daardoor gedrukt worden en zouden de fabrieken daarvan zelf de grootste nadeelen ondervinden. Bij een kaasbeurs ziet men enkele exem plaren in een kistje en moet den producent maar gelooven als deze verzekert, dat de heele partij even mooi is. Het is nu eenmaal een feit, dat geen enkele producent, die een monster meeneemt, daar voor de slechtste exemplaren zal uitzoeken en wie kaas op monster koopt, loopt daardoor het risico, dat de partij, die hij thuis krijgt, vaak zal tegenvallen. Slechts een markt geeft gelegenheid deze geheele partij te zien en te onderzoeken al vorens men tot den koop besluit en slechts een kaasmarkt voorkomt daardoor de moei lijkheden van het niet accepteeren of niet willen betalen, waardoor zoowel de produ cent als de handelaar in groote onaange naamheden kan komen. Wanneer men buiten de markt koopt zou dezelfde partij niet eenmaal maar tweemaal gewogen moeten worden, allereerst door den verkooper en daarna door den kooper, waar bij een verschil van gewicht opnieuw tot on aangenaamheden zal kunnen leiden. Wanneer de gemeente in de Waag het ge wicht vaststelt is dat alles uitgesloten en hebben kooper en verkooper de zekerheid, dat het gewicht officieel met groote nauwkeu righeid is vastgesteld. En daarbij komt dan nog dit zeer belangrijke voordeel, dat on middellijk kan worden afgerekend. De produ cent, die van de markt naar huis gaat heeft zijn geld in den zak, de producent, die op de beurs verkocht heeft, moet afwachten wan neer hij het zal kunnen krijgen. Er is nog een ander voordeel van een markt boven een beurs. De markt is allereerst een ontmoetings plaats van belanghebbenden, een plaats waar men vrienden en relaties vinot en door dit wekelijksch contact ontstaan nieuwe af spraken en overeenkomsten, welke den han del in het algemeen ten goede zullen komen. Wanneer de producenten slechts aan de fa briek of als monster verkoopen is hun tegen woordigheid op de plaats van verkoop bui ten de fabriek in den regel niet vereischt. Vooral geldt dit voor de zelfkazende boeren, al is hun aantal in verloop van jaren dan ook sterk teruggeloopen. Wanneer *1 boer alles wat hij te verhandelen heeft op de boer derij aflevert, verliest hij het contact met de buitenwereld en komt er een levenloos ele ment in zijn bedrijf. Alvorens tot het zwaartepunt van het be toog voor het in stand' houden van een kaas markt te komen, willen we de Vrijdag hier ter stede gehouden vergadering nog even in herinnering brengen. Daar waren belang hebbenden zoowel van de producenten als van de handelaren, vertegenwoordigers van de gemeenten, van V.V.V., van de Kamer van Koophandel, bestuursleden van den Nieuwen Bond van Zuivelfabrieken en van den groo- teren op coöperatieven grondslag werkenden Bond van Zuivelfabrieken in Noord-Holland Er was van de zijde van een handelaar een actie in het leven geroepen om een kaas beurs te Alkmaar te stichten, de nieuwe bond stelde daarvan den ouden in kennis en de oude bond deed er weer mededeeling van in een dezer dagen te Hoorn gehouden algc- meene vergadering, waarbij men het stand punt innam, dat de producenten moeten worden vrijgelaten. Al is dit nog niet direct een uitspraak ten gunste van een kaasbeurs, het is toch van een zoo belangrijke groep van producenten een bewijs, dat van die zijde we zouden haast zeggen van die gevaarlijke zijde een krachtig pleidooi voor het behoud van onze kaasmarkt niet te verwachten is, vooral als men bedenkt, dat dezelfde groep van belang hebbenden reeds vijf jaren geleden de moge lijkheid van het stichten van een kaasbeurs onder de oogen gezien heeft. Door een der handelaren, die het initiatief tot het stichten van een kaasbeurs heeft ge nomen werd er op gewzen, dat z.i. de markt op den langen duur vanzelf zou uitsterven omdat de daar verhandelde voorraden steeds kleiner zijn geworden en de markt van 7 millioen K.G. in 1928 tot 5 millioen K.r. in dit jaar is terug geloopen. Het is inderdaad een feit, dat de aanvoe ren ter markt de laatste jaren zijn terug ge loopen, maar mag men dit zuiver ris een gevolg van het verkoopsysteem aannemen in een tijd, dat de handel door overheidsmaat regelen van alle landen aan zoovele beper kende bepalingen is gebonden? In 1931 was de aanvoer-6.300.421 K.G., in 1932 5.755.008 K.G., in 1933 5.494.524 K G., in 1934 5.149.468 K.G. en dit jaar 5.511.301 K.G. Zelfs al waren alle toestanden normaal en zou er dus van een geregelde afname ge sproken kunnen worden, dan nog zou deze afname zoo gering tegenover den aanvoer zijn, dat de markt nog jaren lang van betee kenis zou blijven. Maar wie den aanvoer van dit jaar bekijkt ziet weer een vermeerdering bij 1934 vergeleken en de bewering, dat het marktsysteem door afname van aanvoer ten doode is opgeschreven, mist daardoor eiken grond van waarschijnlijkheid. Er is destijds een verzoek om verlaging van wik- en weegftönen gedaan, dat de ge meente niet heeft ingewilligd omdat toen juist de kaasprijzen omhoog liepen en men van meening was, dat een bedrag van nog geen twintigduizend gulden op een omzet van ruim 5 millioen K.G. kaas niet van be teekenis kon genoemd worden. Nu de kaasprijzen gezakt zijn zou eenzelf de verzoek zeker meer kans van slagen heb ben, maar het is teekenend voor de opvat ting in den Coöp. Bond van Zuivelfabrieken, dat deze thans een dergelijk verzoek niet wenscht te doen omdat de Bond zich daar door moreel voor de markt zou binden ter wijl men van meening was, dat de producen ten vrij moesten blijven. Ook al propageert men van die zijde dus niet rechtstreeks een kaasbeurs, toch neemt men daar een houding aan, welke voor het gemeentebestuur niet on opgemerkt kan blijven. Men heeft het wel eens doen voorkomen, alsof de kaasmarkt financieel voor Alkmaar van groote beteekenis zou zijn. Wie het be wijs wil, dat dit geenszins het geval is, neme inzage van twee posten op de juist in den Raad aangenomen begrooting, post nr. 176 waarin de wik- en weeggelden geraamd zijn waarbij men voor de kaasmarkt op een be drag van 18.000 komt en 100 als markt- geld voor onverkochte kaas en post no. 185 waarin men kan zien, dat de gemeente voor het marktpersoneel, voor de Waag en alles wat daarbij komt, een bedrag van 18.172 uitgeeft. Van winst door de markt is hier dus geen sprake. Zoo komen wij tenslotte tot de vraag, waarom behoudens alle voor handelaren en producenten hierboven reeds uiteengezette voordeelen de Alkmaarsche kaasmarkt voor belanghebbenden van zoo groote betee kenis is, dat haar verdwijning niet minder dan een ramp zou zijn. Dat geldt niet alleen voor het uitgebreide personeel, dat daardoor de rijen der werkloo- zen zou komen vergrooten, maar betreft het feit, dat met het opheffen van de markt een zoo suggestieve reclame, zoowel voor de stad als voor het product, zou verdwijnen, dat alle bij dezen kaashandel betrokkenen daar van de zeer nadeel ige gevolgen zouden on dervinden. Het is niet alleen door het aantal kilo grammen, dat de Alkmaarsche markt van zoo groote bekendheid is, het ligt bovenal aan ae typische, we zouden bijna zeggen ro mantische, wijze waarop deze kaasverkoop hier plaats vindt Er is een eeuwenoud gilde, dat zijn middel- eeuwsche gebruiken in eere heeft gehouden, er is een verdeeling in veemen en kleuren, een karakteristieke uniform, een dragen en we gen zoo typeerend voor deze markt, dat jaar lijks duizenden vieemdelingen op hun va- cantiereis een trip naar Alkmaar maken om dat te kunnen bekijken. Het is geen wonder, dat ook V.V.V. zich hiervoor interesseert en dat de gemeente al les in het werk stelt om dit voor Alkmaar te kunnen behouden, niet alleen ten bate van zijn middenstand, maar ook omdat Alkmaar hierdoor tot ver buiten onze grenzen een be kendheid krijgt, welke de gemeente ten goede moet komen en een offer van verlaging van wik- en weegloonen zoo noodig rechtvaar digt. Er is daarnaast voor den handel zelf al mogen de kijkers dan ook wel eens in den weg staan in deze markt een wereldrecla me, die men goed zal doen niet te onderschat ten. Al deze kijkers zijn in eigen land en in eigen kring weer propagandisten voor een bezoek aan onze kaasmarkt en deze propa ganda, de artikelen, die regelmatig in aller lei couranten verschijnen, de tallooze foto's die Vrijdags genomen worden en in buiten- landsche bladen gereproduceerd worden, zij maken niet alleen reclame voor een bezoek aan onze stad maar tevens voor het product zelf, dat hierdoor een bekendheid geniet, wel ke de Holandsche kaas, en de Edammer in het bijzonder, gevraagd en gegeten doen worden. De regeering, die een millioen als reclame voor den zuivel beschikbaar stelt, zal een wereldreclame als de Alkmaarsche kaasmarkt niet over het hoofd kunnen zien. Wie op een zomerschen Vrijdag dit markt- beeld aanschouwd heeft, wie de belangstel ling ziet van duizenden voor de karakteris tieke wijze waarop het eeuwenoude gilde der kaasdragers zijn werk verricht, wie daarbij als achtergrond onze wondermooie Waag aanschouwt uit welks fraaien toren het ca rillon zijn liederen over heel dit fleurige en kleurige marktbeeld Iaat beieren, die zal be grijpen, dat er aan het verdwijnen van de markt meer vastzit dan het vraagstuk der wik- en weegloonen en met ons van meening zijn, dat belanghebbenden alle krachten moe ten inspannen om deze markt voor stad en product te kunnen behouden. (Van onzen correspondent.) Dunikovski heeft er ernstig aan gedacht naar Nederland te komen, in afwachting dat hij een nieuwe toelating bekomt om in België zijn proefnemingen voort te zetten. Er werd in dezen zin een stap gedaan bij het consu laat-generaal te Brussel, doch wegens den tijd die noodig is voor het bekomen van een vi6um moest aan dit plan worden verzaakt Dunikovski bevindt zich nu in een ander grensland. Bij de Belgische autoriteiten bestaat het verlangen te beletten, dat er in België nieu we moeilijkheden zouden ontstaan met Duni kovski, in den aard van deze die in Frankrijk gebeurden. De ingenieur is steeds een ver oordeelde. Men vreesde, dat wellicht pogin gen zouden worden gedaan om ook in België geld op te halen ten bate van een induatrieele exploitatie van zijn procédé en dat wenschte men te voorkomen, ook door te beletten dat aan zijn aanwezigheid in België ruchtbaar heid werd gegeven. Dit verklaart, waarom de autoriteiten de waarheid geweld aan deden, toen de vraag werd gesteld of ja dan neen Dunikovski zich in België bevond Doch toen de bedreiging van uitzetting uit het land boven het hoofd hing van Duni kovski, hebben de financiërs uit Parijs ver klaard, dat zij zich borg stelden en dat zij zelfs bereid waren een som als waarborg te storten voor hem. Het heeft niet mogen helpen. Intusschen is het niet uitgesloten, dat Dunikovski toch trachten zal zich een tijdje in Nederland te vestigen, van waaruit hij ge makkelijk geregeld naar België kan komen De bestralingszaal. Te Vilvoorde, in de fabriek, wordt verder gewerkt, zooals gezegd. In deze fabriek, die wij herhaaldelijk bezochten, waarvoor heel wat diplomatie moest worden gebruikt, is alles gereed. De montage is geëindigd en men heeft getracht een eerste proefneming te verhaasten, doch er moet nog een en ander De beteekenis van de Alkmaarsche Kaasmarkt. (Hoofdartikel). Berlijnsche rabbijn in arrest ge nomen. (Buitenland). Laval zegeviert met slechts 20 stemmen. (Buitenland). Groot Abessinisch offensief. (Bui tenland). Geruchten rond Lindbergh. (Bui tenland). De vluchtelingencommissaris James MacDonald afgetreden. (Buitenland) Een aardbeving bij Sumatra. (Binnenland). Goede vangst van politie te Loe- nen. (Binnenland). De stranding van de „Kerkplein" voor den raad van de scheepvaart behandeld; kapitein voor den tijd van 3 maanden geschorst. (Stad). (Zie verder eventueel laatste berichten.) worden verbeterd, zoodat men er niet in ge slaagd is. De voornaamste zaal is de be stralingszaal. Hier is een machine opgesteld, die naar de plannen van Dunikovski is ge bouwd, en die reeds te Cap Martin werd ge monteerd, die er enkele dagen heeft gewerkf en de uitslagen opleverde, welk men ver wachtte, zoo werd ons tenminste ver zekerd door Dunikovski doch werd stil ge legd, omdat de geldschieters, na de eerste overtuigende proef, dit eischten. Zij wensch- ten in het bezit te komen van het geheim, en daaruit zijn al de moeilijkheden gevolgd,mede uit de omstandigheid dat er inderdaad met de kapitaalvorming was geknoeid geworden, echter niet door den ingenieur zelf, die ver klaart, dat hij zich hiermee niet bezig hield, maar door vooraanstaande lieden. Deze bestralingsmachine werd gebouwd met geld, dat ter beschikking was gesteld door den heer Willem van Heutsz, zoon von den gewezen gouverneur-generaal van Ne- derlandsch-Indië. Zij gelijkt op een rotatie pers. Er zijn drie koperen banden, in het onderste gedeelte. Deze banden worden bij het in actie brengen langzaam bewogen door een rotatiesysteem, terwijl langs drie groote trefters op eiken band gouderts wordt ge- foten, dat fijn gemalen is. Dit erts komt uit anganyka, van de „Goldiefilds". Er wordt binnen enkele dagen nog 20 ton verwacht. Het wordt per vrachtauto naar Dar-Es- Salaam gevoerd, tegen 13 pond per ton en van daar naar Londen verscheept, waar het wordt gemalen, om dan naar Antwerpen te worden verzonden. Er zijn boven het zich op de koperen platen bevindende erts twee electrodes aangebracht, die door een boven de machine geplaatsten motor van links naar rechts worden bewogen, zoodat het erts op eiken band den invloed ondergaat van de gensters. Een meter verder zijn boven eiken band groote lampen aangebracht, die het erts onder den invloed brengen van ultra violette stralen. In het midden van de ma chine, op een meter hoogte ongeveer, is In een kastje, een tube aangebracht, het groote geheim waarin het Protor-element zich be vindt van Dunikovski. Het is een glazen buisje, waarin zich een wit poeder bevindt. Dit poeder schijnt ons eerder de rol te moeten vervullen van bescherming, tegen onbeschei den blikken, van 't Protor-element. Het buisje staat door een aantal draden, die de tech nici een antenne noemen, waarop al de dra den inderdaad gelijken, onder thermische en electrische spanning. In den hoek van de zaal is inderdaad een transformator aangebracht, die de electriciteit van 110 volt transfor meert in 150.000 volt. Verder is er een toestel voor het produceeren van statische electrici teit. Wanneer eenmaal het erts den weg van de koperen platen heeft afgelegd, dan valt het in een bak. Potaarden kroezen werden er mee gevuld. In een cokesoven worden de kroezen tot 1450 graden verhit, waarna het erts wordt verkoeld en vervolgens kan met de extractie van het goud worden begonnen. Het erts heeft dan een wit-grijzen kleur ge kregen. Een andere belangrijke uitvinding. Doch de extractie gebeurt dan weer niet op de gewone manier, maar zonder reactiemia- delen, zooals zoutzuur In de fabriek is een in België gebreveteerd toestel opgesteld van den Franschen ingenieur Fran«;ois de Phily, dat op het oogenblik nog slechts den vorm heeft van een demonstratietoestel, maar, bij industrieele toepassing, wordt vergroot en nog wordt verbeterd. Het heeft de eigen schap, dat geen water of zoutzuur noodig is, wat van groot belang is voor vele mijnen die over geen overvloedige hoeveelheden water beschiKken. Het erts wordt in het toestel ge goten, komt terecht in een kwikzilverbad. en door toepassing van een natuurkundig begin sel blijven alle ertsdeeltjes kleven aan de oppervlakte van ijzeren wielen, die langzaam wentelen in dit bad en waardoor alle erts-

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1935 | | pagina 1