De zaak van Dunikovski in België. Verklaringen van een geleerde over zijn procédé. De eventueale terugkeer van den Poolschen ingenieur. (Van onzen correspondent.) Het geval-Dunikovskl heeft in België nog geen oplossing gekregen. De veelbesproken Pooische ingenieur bevindt zich met zijn familie nog steeds te Zurich, in een hotel, en wacht het oogenblik af dat zijn vrien den en vooral zijn geldschieters hem zullen terugroepen om de werkzaamheden in de fabriek te Vilvoorde te beginnen. Deze fa briek is nu heelemaal gemonteerd en er moet slechts een beslissing worden geno men door de Belgische autoriteiten om hem opnieuw een tijd in België toe te laten voor de exploitatie van gouderts door middel van zijn procédé. Wü hebben vernomen dat er een gunstiger wind waait in de ministe- rieele bureaux van de Hertogstraat te Brus sel, niet omdat men geen geloof hecht aan het procédé van Dunikovski, maar om dat men nu eenmaal niet weet hoe te be wijzen dat hij de openbare orde in het land zal verstoren. Er is veel geld uitgege ven aan Belgische firma's door de geldschie ters van den Pool, een aantal arbeiders vindt werk in de fabriek, de geldschieters zooals men weet hooggeplaatste Fransche en Engelsche financiers en industrieelen stellen zich borg voor Dunikovski en waar borgen ook dat geen beroep zal worden ge daan op Belgisch kapitaal, b.v. door de uit gifte van aandeelen, na een maatschappij te hebben gesticht. Maar men beschouwt hem steeds als den oud-veroordeelde wegens oplichterij en verduistering en daar er een soort moreele solidariteit bestaat tusschen alle politiecorpsen en alle justities, ziet men niet in waarom men hier te lande anders zou moeten denken over Dunikovski dan in Frankrijk en hem gelegenheid zou moeten geven te bewijzen, eventueel, dat men zich te Parijs te zijnen opzichte heeft vergist en dat hij dus het slachtoffer zou geworden zijn van geknoei op groote schaal, een ma chinatie waarin niet alleen personen van la- geren rang medeplichtig zouden geweest zijn, zooals hij het beweert. Wij hebben reeds hooren verklaren, dat, als Dunikovski het bewijs wenscht te leveren van zijn ge heim, hij dit maar in Polen behoeft te doen. Hij heeft hierop geantwoord dat Po len ver van Parijs ligt en dat eventueele proefnemingen in Polen niet als bewijs zou den worden aanvaard of zouden worden doodgezwegen. Hij zegt ook, dat hij reke ning moet houden met zijn geldschieters, voor wie Polen zoo ver verwijderd is dat er van proefnemingen niets zou kunnen ko men, laat staan van een industrieele exploi tatie van zijn procédé. Als wij goed zijn in gelicht, dan zou men toch intusschen bereid zijn gevonden Dunikovski een visa toe te staan van enkele dagen, waarna hij opnieuw het land zou moeten verlaten. Doch Duni kovski en zijn vrienden, degenen die volle vertrouwen hebben in zijn procédé, vermits zij er hun geld aan wagen, verklaren dat zij hiermee geen genoegen kunnen nemen. Dunikovski kan al zijn kansen niet op één kaart zetten. Indien hij slechts enkele dagen naar Brussel mocht kunnen komen, dan is het voldoende dat er een kleinigheid ha pert, opdat zou worden getuigd dat hij een bedrieger is en steeds nieuwe moeilijkhe den vindt, om het bewijs van zijn geheim element niet te moeten leveren. Hij wenscht over voldoende tijd te kunnen beschikken. Bovendien is er bij den Pool nog een over weging van waardigheid. Hij wenscht geen aalmoes te aanvaarden. Dat is wat bij hem opvalt. Hij is het die vooral in het openbaar wil werken, terwijl het zijn geldschieters zijn die geen publiciteit wenschen, vreezen- de eenerzijds dat concurrenten zouden kun nen voor den dag komen, en anderzijds,, dat de autoriteiten in deze publiciteit een reden zouden vinden om te meenen dat zij, door een tegemoetkomende houding aan te ne men, zich belachelijk zouden kunnen ma ken in de oogen van de wereld, wat zij in derdaad vóór alles schijnen te duchten. Du nikovski ziet de zaak echter anders. Met het oog op de herziening van zijn proces wil hij publiciteit en controle. Met de concur- rentie-overwegingen van zijn geldschieters houdt hij geen rekening. Hij verklaarde dat hij toch geen hooger aanbod zou aanvaar den, vermits hij zijn contract wenscht te eerbiedigen. Op een voorstel van de huidi ge geldschieters hem een 200.000 fr. uit te betalen bij de onderteekening van het con tract, weigerde hij. Eerst met de exploitatie beginnen, meende hij. Nu ontvangt hij slechts een maandsalaris. Intusschen bevindt men zich in afwach ting. Het is nog niet uitgemaakt wat er met de fabriek zal gebeuren te Vilvoorde. Du nikovski is er niet over verontrust. Er zijn reeds aanbiedingen om naar Engeland te komen en naar het heet zijn daar reeds de waarborgen gegeven dat er geen herhaling zou gebeuren van wat er in België nu plaats heeft. Een professor aan het woord. Wij hebben ons steeds gewacht een over tuiging uit te drukken inzake de waarde van het nieuwe procédé Dunikovski voor goudwinning. Dat gaat immers buiten onze bevoegdheid. Ons standpunt is en het wordt gedeeld door het lezende publiek in België dat men ten minste een kans moet gunnen aan den Pool om het bewijs te leveren van zijn procédé, in normale om standigheden, waarin hij niet als een gevan gene optreedt. Wij spraken over het geval met een pro fessor, die op het gebied van ertsonderzoek, mineralogie en geologie een zeer hooge plaats inneemt in dit land en deze verborg niet, dat hij zeer sceptisch gestemd bieei ondanks alles wat reeds werd gepubliceerd en juist op grond daarvan. Wat Dunikovski heeft te doen, meende hij, is zijn element, dat hi) protor noemt, en waaraan hij de macht toeschrijft bestanddeelen in erts, die nog niet tot rijpheid zijn gekomen, tot goud te vormen, wetenschappelijk te laten onder zoeken in een universitair laboratorium. Hy moet zich tot menschen van de wetenschap wenden en niet alleen tot industrieelen of financiers, wanneer hij tot herziening van zijn proces wil komen. Er zijn nog voldoen de eerlijke professoren die een eventueele ontdekking van Dunikovski zullen geheim houden, na bevestigend onderzoek. De professor betoogde verder, dat het procédé van Dunikovski, of dat wat hij be weert zijn procédé te zijn, neerkomt op een snellere omzetting in goud van zekere deeltjes, waaraan hij den naam geeft van mlneralieten. Welke zijn deze deeltjes, welke is hun natuur? Deze mlneralieten zijn vol gens Dunikovski in een gouderts aanwezig op voorwaarde dat het goud in het erts als gedegen voorkomt, dus niet in een combi natie met een ander element. Het bestralen van de mineralleten, door middel van de energie, uitgaande van zijn protor, doet ze in goud veranderen. Het gelijkt dus op een soort transmutatie, echter niet geheel, want transmutatie veronderstelt het omzetten van een element in een ander element en dan rijst de vraag of de mineralleten een ele ment vormen. Wat de transmutatie betreft en hier is de zaak van belang is het een feit, dat de onderzoekingen en de proe ven van Chadwick en van het echtpaar Joliot—Curie (Nobelprijs 1938) bewezen hebben, dat zooiets kan verkregen worden. Doch hun resultaten betroffen slechts en kele atomen op millioenen andere die on veranderd bleven. En de verandering van deze enkele atomen gebeurde slechts onder enorme energie. Sterker dan wat het echtpaar Joliot— Curie verwezenlijkte? Dunikovski verklaart ook een transmu tatie te kunnen bewerkstelligen door mid del van een stralend element en dat de ont zettende energie bezit, welke wordt ver- eischt om zekere atomen in hun samenstel ling te wijzigen. Doch dit element moet wor den aangewakkerd door thermische en elec- trische krachten. Indien men dit goed wil begrijpen, dan beteekent zulks dat Duni kovski sterker zou zijn dan het echtpaar JoliotCurie, dan de grootste specialisten op dat gebied. Wat meer is, Dunikovski zou reeds zoo'n volmaaktheid hebben bereikt, dat industrieele exoloitatie van zijn pro cédé mogelijk is. Als men dat overweegt, dan zal men begrijpen, dat een dergelijke verklaring niet zoomaar kan worden aan vaard door iemand die nieuwe ontdekkin gen op dit gebied volgt. En moest de ont dekking van Dunikovski werkelijk juist zijn, dan zou, op wetenschappelijk gebied, iets heel belangrijks zijn gebeurd. Onze zegsman vertelde ons dan ook nog enkele staaltjes van bedrog, die hij heeft ervaren en waartegen hij in geheel ziin loopbaan heeft gevochten. Aan de hand hiervan meent hij, dat ook,in het geval Dunikovski gemakkelijk kan geknoeid zijn geworden, en dat hierdoor de verschillende experten, die na zijn veroordeeling het pro cédé hebben onderzocht, te goeder trouw tot een overtuiging zijn gekomen, die wij hebben medegedeeld. Hoe dan ook, zoo besloot onze zegsman, die, wij herhalen het, tot een van de hoog ste personaliteiten behoort op wetenschap pelijk gebied en die inzake mineralogie baanbrekend werk verrichtte in België, het is volgens ons noodzakelijk, om de wetenschappelijke wereld te veroveren, dat Dunikovski zijn zoogenaamd element zelf aan een nauwkeurig onderzoek zou laten onderwerpen, in zijn aanwezigheid en dit in een universitair laboratorium. Zooals men ziet, is het probleem nogaJ spannend. Wat wij er uit onthouden, is vooral, dat het gewenscht is, dat een geval zooals dat van Dunikovski wordt opgehel derd, wat mogelijk schijnt, vermits Duni kovski zich bereid verklaart onder controle te werken. Hij eischt het zelfs. Men zal uit deze verklaring begrijpen, welk belang de zaak voor de wetenschap zou kunnen heb ben. Hopen we, dat tenslotte in België Dunikovski gelegenheid zal vinden voor een demonstratie en een onderzoek in nor male voorwaarden. En zelfs wanneer deze zich zou beperken tot een industrieele demonstratie, dan zou zij nog belang op leveren, want tenslotte kan men het moei lijk loonend achten een paar kilo's goud in enkele tonnen erts te goochelen, om daarna, als het procédé op bedrog blijkt te berus ten, te worden ontmaskerd. DOOR ELECTRISCHEN STROOM GEDOOD. Tragisch ongeval te Amsterdam. Gisteravond omstreeks 5 uur had in per ceel Hazebroekstraat 47 een tragisch onge val plaats, waarbij de 17-jarige jongen W. M. werd gedood. De jongen was bezig met het aansluiten van een lichtpunt aan het electrisch net. Hij had verzuimd den stroom uit te schakelen en op een gegeven oogenblik kwam hij in aan raking met draden, waarop de volle span ning stond. M. sloeg onmiddellijk bewuste loos tegen den grond. De geneeskundige dienst, welke terstond werd gewaarschuwd, is langen tijd, doch he laas te vergeefs, bezig geweest met het op wekken van de levensgeesten. De jongeman bleek reeds te zijn overleden. KASGELDNOOD IN ROTTERDAM? Nationaal Verbond van Gemeente- Ambtenaren. Gister werd onderstaand telegram door het hoofdbestuur van het Nationaal Ver bond van Gemeente-ambtenaren tot de re geering gericht: „Volgens dagbladbericht zou gemeente Rotterdam financieele verplichtingen te genover gemeente-personeal weldra niet meer ten volle kunnen nakomen. Mocht dit bericht juist zijn, wat voorals nog wordt betwijfeld, dan verzoekt het hoofdbestuur van het Nationaal Verbond van Gemeente-ambtenaren de regeering eerbiedig te willen zorgen, dat noodige cre- dieten worden verstrekt, opdat althans ambtenaren en werklieden op wier te wed den ten alleruiterste is bezuinigd, niet in nog grooter financieele zorgen geraken. MET SLUISDEUREN TE IJMUIDEN IN AANRAKING GEKOMEN. Het Grieksche s.s. „Thrasyvoulos" is Zon dag bij het binnenvaren van de sluis met een der sluisdeuren in aanraking gekomen, waardoor het schip aan bakboordboeg bo ven de waterlijn een deuk kreeg, terwijl eenige nagels los sprongen. Bovendien heeft het schip schade veroorzaakt aan een der sluisdeuren. Het schip kon, nadat de kwestie der borg stelling was geregeld, naar Rotterdam ver trekken. MACHINIST BEKNELD GERAAKT. De stoomtrawler T,iesbeth Betty IJmul- den 133, welke Zaterdag ter vlsscherlj was uitgevaren, keerde na enkele uren weder om terug, aangezien de machinist bekneld geraakt was tusschen de machine. De machinist is onder doktersbehande ling gesteld en naar het St. Antonius zie kenhuis te IJmuiden vervoerd. De trawler heeft spoedig daarna weder zee gekozen. DE JUSTITIE EN „ZWART FRONT". Weer onderzoek in drukkerij te Oisterwijk. Na het bezoek, dat de burgemeester van Oisterwijk jongstleden Zaterdag aan het hoofdkwartier van „Zwart Front", aldaar gebracht heeft, waarbij een pak druk werk, inhoudende een aantal exemplaren van een nieuw nummer van het strijdor- gaan, waarmede denzelfden dag zou ge colporteerd worden, in beslag werd geno men, heeft de justitie voor de derde maal ingegrepen. Gistermorgen hebben de officier van justitie bij de arr. rechtbank te Breda, de rechter-commissaris en de burgemeester van Oisterwijk wederom een inval ge daan in de drukkerij van de uitgeverij „Oisterwijk". Er schijnt daarbij nieuw bezwarend ma teriaal gevonden te zijn, wijl naar wordt medegedeeld, thans ook de zetmachine door de justitie zou verzegeld zijn. Jongstleden Zaterdagmiddag waren vele Zwart-Fronters uit andere gemeen ten naar Oisterwijk gekomen. In een der plaatsélijke koffiehuizen werd een leidersvergadering gehouden. Tot demonstraties is het echter niet ge komen. ZAANDAM'S RAAD VOOR SAMEN VOEGING VAN 7 GEMEENTEN. Voorstel met 167 stemmen aan genomen. In de gisteravond gehouden gemeente raadsvergadering te Zaandam lokte het voorstel van B. en W. houdende het verzoek via de regeering aan de Staten Generaal om door middel van een wet tot samenvoeging van zeven Zaangemeenten over te gaan een uitvoerige bespreking uit. Namens de S.D.A.P. verklaarde de heer R. Plooyer zich voor samenvoeging aange zien dit in het belang van de Zaanstreek is. Wethouder Kan (a.r.) iet een ander geluid hooren. De heer Flentrop (v.d.) daarente gen was van meening, dat handel en in dustrie ten zeerste gebaat zullen zijn met samenvoeging. Een warm pleidooi voor de plannen hield burgemeester Ter Laan. De heer Tilkema (a.r.) zou het een achter lijke politiek vinden nu tot samenvoeging over te gaan, daar verschillende kleine ge meenten zich er tegen hebben verklaard. Ofschoon de heer Köhne (v.b.) voor de ar gumenten niet blind is, achtte spr. zich niet verantwoord zich op het oogenblik achter B. en W. te scharen. Hierna werd het voorstel van B. en W. in stemming gebracht. Zestien leden stemden voor, terwijl de overige zeven leden a.-r., r.-k. en v.b. zich er tegen verklaarden. DE TOESTAND VAN PROF. VERAART. Ofschoon prof. Veraart ten aanzien van het gebruik van zijn handen nog geheel in valide is, heeft hij het ziekenhuis van de St. Hippolytusstichting te Delft mogen ver laten en zal hij verder in zijn woning wor den verpleegd. De chirurg dr. Hermans, on der wiens behandeling de hoogleeraar blijft, geeft alle hoop, dat de gevolgen van het ernstig letsel binnen niet al te langen tijd zullen worden overwonnen. BESLISSING IN DE KWESTIE SCHAAP. •De Haarlemsche rechtbank heeft heden de beslissing over de homologatie van het accoord in de surceance der firma J. Schaap Lzn. te Wormerveer één week uit gesteld. MET MASKER EN BREEKIJZER OP AVONTUUR. Jongelui van goeden huize, die in villa's inbraken. Naar we vernemen is door de politie te Ubbergen-Beek een groep jongelui, van wie de meesten van goeden huize zijn, aange houden, die er 's avonds of 's nachts op uit trokken, om binnen te dringen in onbe woonde villa's in de omgeving van Beek- Ubbergen en Berg en Dal. Zoo moeten er inbraken gepleegd zijn in villa's op den Kwakkenberg en op den Stol- lenberg, waarbij gebruik gemaakt werd van een breekijzer. Als de jongelui erop uit trokken vermomden ze zich soms met een zwart masker. In de villa's richtten ze niet alleen aan deuren en ramen, maar ook aan de meu bels groote schade aan. Bij het verhoor ontkenden ze aanvanke lijk alles, doch ten slotte hebben sommigen toch aan de politie toeeeceven zich aan in braak te hebben schuldig gemaakt. Ze wer den meer gedreven door zucht tot avon tuur dan tot diefstal. Voor een nader onderzoek zijn ze nog in verhoor genomen door de politie te Nijme gen. VERDWIJNING VAN WAALHAVEN AANSTAANDE? Overeenstemming over het vlieg veld bij Delft. Naar wordt vernomen, is er thans tusschen de gemeentebesturen van 's-Gravenhage en Rotterdam en den technischen dienst van het Werkfonds overeenstemming bereikt over den aanleg van een gemeenschappelijk vliegveld te Delft. Zooals men weet, zijn er destijds twee plannen gemaakt voor dit vliegveld, eerst een groot, dat zeer belangrijke onteigeningen met zich medebracht en later een kleiner. De thans bereikte overeenstemming betreft dit kleinere plan. De mogelijkheid van verdere voorbereiding van de uitvoering wacht thans op de goed keuring van de ministerieele commissie in zake het Werkfonds, aan welke alle projec ten, welke met gelden van dit fonds zullen worden gefinancierd, moeten worden voor gelegd. Naar wij nog vernemen zal het plan, waar over men overeenstemming heeft verkregen nog dezer dagen aan genoemde commissie worden voorgelegd. Keurt ook zij het goed dan is het lot van Waalhaven als internatio naal vliegveld wel goeddeels bezegeld. INDISCHE PENSIOEN-KORTING. Commissie geïnstalleerd. Gistermiddag heeft aan het departement van Koloniën de installatie van de Pen- sioenkortingscommissie voor de Indische pensioenen plaats gehad. Minister Colijn heeft daarbij een rede gehouden, waarin hij als doel der commissie noemde de voorbereiding van een meer be vredigende regeling van de korting op de Indische pensioenen in dien zin, dat daarbij, voor zoover het practisch uitvoerbaar en fi nancieel verantwoord kan worden geacht, de tegenstellingen worden geëgaliseerd, welke de op verschillende tijdstippen toe gekende pensioenen, alsook de pensioenen van sommige categorieën van landsdienaren onderling te zien geven. i PAARD OP HOL. Te Borne. Gistermiddag is in de Dikkerslaan te Borne een paard, gespannen voor een wa gen van den vrachtrijder L., op hol gesla gen, L, bevond zich niet op den wagen. De 41-jarige heer Ligtenberg uit Rijssen, die in zijn auto zat, stopte, stapte uit en tracht te het paard te grijpen. Hij greep echter mis, kreeg een slag van den dissel tegen 't hoofd, viel en geraakte onder den wagen Het ongeluk had plaats even voorbij het station. In zorgwekkenden toestand is de gewonde door het spoorwegpersoneel opge nomen en naar de wachtkamer van het sta tion gebracht, waar medische hulp werd verleend. Eenigen tijd later is de patiënt per zie kenauto naar het ziekenhuis te Almelo ver voerd. Zijn toestand is nog steeds zorg wekkend. VALSCHHEID IN GESCHRIFTE. Te Haarlem. Op last van den oficier van justitie te Haarlem heeft dezer dagen de Amsterdam- sche politie den 60-jarigen mr. van S. ge arresteerd, die wordt verdacht zich door middel van valschheid in geschrifte een bedrag van 300 te hebben toegeëigend ten nadeele van een zwakzinnige, over wiens vermogen hij tot beheerder zou worden benoemd. Mr. van S. is sinds eenigen tijd niet meer als advocaat ingeschreven, en stond niet gunstig bekend. Hoever de schade reikt, die mr. von S. door zijn practijken heeft aangericht, en welke strafbare feiten daar bij zijn gepleegd, valt nog niet vast te stel len, daar de zaak nog in een stadium van onderzoek verkeert. In hetgeen aan het licht is gekomen, al dus het A, N. P., vond de Haarlemsche justitie termen tot voorloopgie inhechte nisneming. KEURINGSDIENST VAN WAREN. De nieuwe indeeling des lands. Bij Kon. besluit zijn met ingang van 1 Maart 1936 keuringsdiensten van waren ge vestigd in de gemeenten Alkmaar, Amster dam, Haarlem, 's-Gravenhage, Rotterdam, Dordrecht, Goes, Utrecht, 's-Hertogenbosch, Enschede, Zutphen, Nijmegen, Maastricht en worden de keuringsdiensten in de provin ciën Groningen, Friesland en Drente weder om erkend. Het gebied van deze keuringsdiensten strekt zich o.m. uit over de navolgende gemeenten: Alkmaar. 1. Het gebied van Alkmaar over de ge meenten: Abbekerk, Akersloot, Alkmaar, Andijk, Anna Paulowna, Assendelft, Aven- horn, Barsingerhorn, Beemster, Beets, Ber gen, Berkhout, Beverwijk, Blokker, Boven- carspel, Broek op Langendijk, Callantsoog, Castricum, Edam, Egmond aan Zee, Egmond Binnen, Enkhuizen, Graft, Grootebroek, Ha renkarspel, Heemskerk, Heerhugowaard, Heiloo, Helder Hensbroek, Hoogkarspel, Hoogwoud, Hoorn, Jisp, Katwoude, Koedijk, Koog aan de Zaan, Krommenie, Kwadijk, Limmen, St. Maarten, Medemblik, Middelie, Midwoud. Nibbixwoud, Nieuwe-Nledorp, Noord- scharwoude, Obdam, Oosthulzen, Opmeer, Opperdoes, Oterleek, Oudendijk, Oude- Niedorp, Oudkarspel, Oudorp, St. Pan- cras, Purmerend, de Rijp, Schagen, Schel linkhout, Schermerhorn, Schoorl, Span broek, Sijbekarspel, Texel, Twisk, Uit geest, Ursem, Venhuizen, Warder, War- r.enhuizen, Wervershoof, westwoud, Westzaan, Wieringen, Wieringerwaard, Wijdenes, Wijde Wormer, Wijk aan Zee en Duin, Winkel, Wognum, Wormer, Wor merveer, Zaandam, Zaandijk, Zijpe, Zuid en Noord-Schermer, Zuid-Scharwoude, Zwaag. DE STERFTE NEEMT GELEIDELIJK AF. „Voor vrijwel alle leeftijdsklassen valt in ons land van periode tot periode een ge stadige afneming der sterfte te constatee- ren", aldus schrijft het Centraal Bureau voor de Statistiek in zijn uitgave over het jaar 1935. In lange gelederen van cijfexsen nog eens cijfers geeft deze statistiek een beeld van de oorzaken, die tot den dood leiden. Het zijn de klare cijfers van het onvermijdelijke die ons hier worden gebo den, cijfers die het ziektegevaar bepalen, de risico's, die de mensch in stad en dorp loopt in percentages vastleggen. Cijfers van den dood, maar ook cijfers van het leven. Want: de sterfte neemt af, vele belangrijke ziekten krijgen minder vat op het leven dat zich rekken wil. In den strijd van het levend organisme tegen het onafwendbare einde heeft de mensch van jaar tot jaar meer vruchten geplukt van de wetenschap en den zegen der hy giënische perfectie ondervonden. Zoo neemt de sterfte af. Kijk naar de kinderen van 14 jaar, die een voorbeeld geven: 5.22 per duizend in de jaren 1927— 1934 tegenover 11.47 in de periode 1916 1925; en naar de zuigelingen: aantal over ledenen beneden het jaar per duizend in de periode 1927—1934: slechts 51.15 te genover 70.02 in het tijdvak 1916—1925. Evenals bij alle andere leefttijdklassen is dit beeld voor de zuigelingen nog gunsti ger wanneer men het vergelijkt met ver- de/ achter ons liggende tijden: 119.02 >n 19051914; 165.45 in de jaren 18951904. Een vergelijking sedert 840, zegt voorts ng de statistiek, toont hoe gunstig de sterf - tafneming in den loop der jaren is gewor den. Van 26,56 in de periode 18401849 daalde het tot 8.41 per 1000 inwoners van het rijk in 1934. Vroegere jaren. Een beschouwing der cijfers sedert het jaar 1849 leert dat in 1846 en 1847 schaarschte van levensmiddelen, ziekten van het aardappelgewas, griep, mazelen, kinkhoest en roodvonk vele slachtoffer-s maakten; in 1855 woedde de mazelen-epi- demie en overleden vele ouden van dagen aan ziekten der ademhalingsorganen ten gevolge van den strengen winter. In 1859 hadden de kinderen een slecht jaar door mazelen en diarrhae; de ouden va ndagen door kwaadaardige koortsen en keeiziek- ten. In 1880 en 1884 voerde de kindersterf te het cijfer weer hoog op; daarna een in- flucnza-epidemie in 1892 en een mazelen epidemie in 1900. Een bovenmatige kinder sterfte vertoonde 1911 met zijn heeten zomer. In 1917 trad de tuberculose op zwarte letters in het geschiedboek van de den voorgrond; 1918 en 1929 staan met booze griep. Van jaar tot jaar is het sterftecijfer lager geworden. Dit geldt voor het geheele rijk, voor vrijwel alle leeftijdsklassen, voor den man en voor de vrouw, voor kleine zoowel als voor de groote gemeenten. Voor de periode 18801900 is de sterfte in gemeente met 20.000 en minder inwo ners lager dan in die van meer dan 20.000 inwoners; in de periode van 1900 tot nu is juist het omgekeerde het geval. Hoe groo ter stad, hoe grooter levenskans in den modernen tijd. In de provincie Zuid-Holland is de serfte het geringste geweest in 1934, n.1. 7.82 per duizend, tegen 9.39 in Friesland dat er het slechtst van alle provincies is afgekomen. In het geheele rijk zijn sedert de eerste verschijning der statistieken de vrouwen levenskrachtiger geweest dan de mannen. Maar het sterke geslacht is bezig zich te herstellen. Het verschil tus schen de cijfers wordt van jaar tot jaar minder; van 2.06 per duizend inwoners in 1840 liep het terug tot 0.22 in 1934. In Friesland was wel het sterfte-cijfer groot, doch hier leverde de bejaarde be woner en niét de jeugd een relatief hoog cijfer op. Terwijl in het geheele land 49 der overleden inwoners den leeftijd van 65 jaren bereikten, werden in Friesland meer dan 57 zoo oud. In Limburg waren het er nog geen veertig per honderd. Oorzaken van sterfte. Tuberculose heeft veel minder sterfte veroorzaakt dan in 1933 en 1932; kanker bleef helaas nog onverminderd woeden, doch ziekten van het hart, eveneens een der belangrijkste oorzaken, verminderde. Het cijfer voor moord is van 0.04 per duizend in 1933 pgeloopen tot 0.05 in 1934. De gewelddadig dood ,op andere wijze ontsttaan, greep echter minder om zich heen, het cijfer is teruggeloopen van 2.85 tot 2.78. Door verdrinken en bij verkeers ongevallen kwamen de meeste slachtoffers om het leven. De mannen liepen in dit op zicht ook in 1934 veel grootere risico's dan de vrouwen: 1.13 per 10.000 mannen von den den dood in het water en slechts 0.23 per tien duizend vrouwen; in den greep van het verkeer geraakten 1.58 per 10.000 mannen en 0.41 per 10.000 vrouwen. Door ongevallen met motorrijtuigen komen meer menschen om het leven dan bij alle andere doodelijke ongevallen. Niet minder dan 641 levens eischte de auto op. Treinongelukken vergden 65 slachtoffers, de tram 36, andere vervoermiddelen te land 641. Het grimmige cijfer, dat de slachtoffers van den gewelddadigen dood (zonder moord en zelfmoord) in beeld brengt, luidt 2303. In welk deel van het laand leeft men nu in dit opzicht het best? Waar dreigt de ongevalskans het minst? Ook hierop geven oogenschijnlijk dorre cijfers een antwoord. Zuid-Holland staat aan de spits wat het tottaai aantal slachtoffers betreft, n.1. 555. Zeeland komt onderaan met 61. Maar daarbij moet men natuurlijk bedenken dat het inwonertal op 1 Jan. 1935 in Z.-Hol- land 2.039.000 en in Zeeland slechts 250.000 bedroeg. In procenten uitgedrukt is het verschil dus toch niet groot. Ook in het vredige, wijde Zeeland eischt het ver keer zijn tol.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1936 | | pagina 11