8
i
8
8
8
8
CHIEF WH1P
U wenscht extra genot van
JJiv sigaretGa dan over op
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
DIT HET PARLEMENTAIRE LEVEN.
Financieel Overzicht.
JkukoptOQUUtUftQ
r
ALKMAARSCHE COURANT van ZATERDAG 29 FEBRUARI 1936
Mr. Dr. H. Goeman Borgesius.
(i).
OOK MET KURK MONDSTUK
Zondag: 1 Maart.
HILVERSUM, 1875 M. (8.55—10.—
en 5.8.— VARA, de VPRO van
10.12.en de AVRO van 12.
5.— en 8.—12.uur). 8.55 Orgel
spel. 9.Voetbalnieuws, tuin-
bouwpr. 9.30 Verv. orgelspel. 9.45
Gr.pl. 10.— Zondagshalfuur. 10.30
Kerkdienst. 12.— Filmpr. 12.30 Om
roeporkest. 1.— Zang. 1.10 Kovacs
Lajos' orkest en zang. 2.Boek-
bespr. 2.30 Concertgebouw-orkest
en solist 4.30 Olympisch nieuws.
4.45 Gr.pl. en sport. 5.— Gr.pl. 5.3C
Voetbalpr. en sportnieuws. 5.50
Orgel, viool en harp. 6.30 Voordr.
7.De Flierefluiters en solisten.
8.Ber. 8.15 Omroeporkest en so
list. 8.45 Voordr. 9.05 Gr.pl. 9.45
Radio-journaal. 10.Orgel en
sopraan. 10.20 Aeolian-orkest. 11.
Ber. 11.1012.Dansmuziek (gr.
platen).
HILVERSUM, 301 M. (8.30—9.30.
12.15—5.— en (.45—11.— KRO, de
NCRV van 9.30—12.15 en 5.-7.45
uur). 8.30 Morgenwijding. 9.30 Ge
wijde muziek. 9.50 Geref. kerk
dienst. Hiernt. gewijde muziek.
12.15 KRO-orkest, gr.pL en lezing.
2.Gr.pL 3.15 Zang en piano. 3.35
Gr.pL 4.Ziekenlof. 5.Ned.
Herv. kerkdienst Hierna gewijde
muziek. 7.45 Sport, lezing en ber.
8.20 KRO-orkest en solisten. 9.15
Sted. orkest Maastricht. 10.
HoorspeL 10.30 Ber. en gr.pL
10.40—11.— Gr.pL
DROITWICH, 1500 M. 12.50 Het
Squire Octet. 1.35 Populair con
cert 2.35 Het Crook Kwintet. 3.05
Gr.pL 3.50 BBC-orkest. 4.20 Toe
spraak koning Edward. 4.50 Voor
de kinderen. 5.10 Lezingen. 5.50
Strijkkwartet en bariton. 7.05 Le
zing. 7.20 Sopraan en cello. 8.15
R.K. Kerkdienst 9.05 Liefdadig-
heidsoproep. 9.10 Ber. 9.20 Alb.
Sandler's orkest, mmv. tenor. 10.35
Trioconcert. 11.05 Epiloog.
RADIO PARIS, 1648 M. 7.20 en 8.20
Gr.pL 11.20 Orkestconcert. 12.20
Orgelconcert. 1.20 Verv. orkest-
concert 3.05 Orkestconcert 6.50
Gr.pL 7.05 Zang. 7.40 Populair
concert. 9.05 Radiotooneel. 11.05
12.35 Dansmuziek en populair con
cert
KEULEN, 456 M. 5.20 Havencon
cert 7.40 Mannenkoorconcert. 10.40
Kamermuziek. 11.20 Gr.pL 3.20
Gevar. progr. mmv. solisten, koor
en orkest 6.35 Sopraan, viool en
piano. 7.20 Gevar. progr. 9.50
11.20 Dansmuziek.
BRUSSEL, 322 en 484 M. 322 M.:
9 25 en 10.20 Gr.pL 11.20 Zigeuner-
muziek. 12.20 Kleinorkest. 1.30
Orgelconcert. 2.35 Gr.pL 3.20 Zi-
geunermuziek. 4.20 Dansmuziek.
5.20 Symph.-concert. 7.20 Piano
recital. 8.20 Opera-uitz. Hierna tot
12.20 Dansmuziek. 484 M.: 9.20 Gr.
pi. 10.20 Zigeunermuzitk. 11.20 en
12.20 Gr.pL 12.50 Zang. 1.30 Klein
orkest 2.20 Gr.pL 2.50 Zang. 3.20
Symph.-concert. 5.20 Dansmuziek.
6.20 en 7.35 Gr.pL 8.20 Kleinorkest
9.2C Cabaret. 9.50 Kleinorkest. 10.30
Dansmuziek. 11.2012.20 Gr.pL
DEUTSCHLANDSENDER, 1571 M.
7.20 Verzoekconcert. *».20 Ber. 9.50
Solistenconcert. 10.05 Weerber.
10.2012.15 Dansmuziek.
GEMEENTELIJKE RADIO-
DISTRIBUTIE.
Lijn 1: Hilversum.
Lijn 2: Hilversum.
Lijn 3: Keulen 8.30—10.40, Brus
sel Fr. 10.4011.Parijs Radio
11.—11.20, Keulen 11.20—13.20,
Brussel VI. 13.2014.20, D.sender
14.20—15.20, Keulen 15.20—17.20,
Brussel Fr. 17.2018.35, Keulen
18.35—19.20, Berlijn 19.20—23.20,
Weenen 23.2024.—.
Lijn 4: Brussel VI. 8.30—12.50,
Droitwich 12.50—16.50, Lond. Reg.
16.5017.20, Parys Radio 17.20
19.05, Lond. Reg. 19.05—19.35,
Weenen 19.25—21.20, Droitwich
21.20—23.15, Parijs R. 23.1524.—%
Maandag 2 Maart
HILVERSUM, 1875 M. (Alg. progr.
VARA). 8.— Gr.pl. 10— VPRO-
morgenwyding. 10.15 Voordr. en
variatieconcert. 12.—1.45 Gr.pL en
VARA-orkest. 2.— Voordr. 2.20
Gr.pL 3.Voor de vrouw. 3.30
Orvitropia en gr.pl. 4.30 Voor de
kinderen. 5.05 Gr.pL 5.30 De Flie
refluiters. 6.20 Muzikale lezing
met viola d'amore en cembalo.
7.— Lezing en gr.pl. 7.30 Zang.
®er- 810 Oratorium-uitz., m.
m. v. koor, orkest en solisten. 9.20
Gr.pL 9.30 Voordr. 9.45 VARA-
orkest. 10.15 Nieuwsber. 10.20
Verv. concert. 10.45—12.— Gr.pL
HILVERSUM, 301 M. (NCRV-uitz.)
8.— Schriftlezing, meditatie. 8.15
9.30 Gr.pl. 10.30 Morgendienst
11.Chr. Lectuur. 11.3012.en
12.15 Gr.pL 12.30 Orgelconcert. 2.
Voor de scholen. 2 35 Causerie. 3.15
3.45 Gr.pl. 4.Bijbellezing. 4.45
Viool en piano. 5.35 Gr.pL 6.30
Vragenuur. 7.— Ber. 7.15 Rep. 7.30
Vragenuur. 8.— Ber, 8.05 NCRV-
orkest. 9.Causerie. 9.30 Verv.
concert, mmv. alt. (10.— Ber.)
10.30—11.30 Gr.pL
DROITWICH, 1500 M. 11.20—
11.50 en 12.05 Gr.pL 12.20 Lezing.
12.45 Ida Santarelli's orkest, m. m.
v. bariton. 1.35—2.20 Orgelconcert.
3.203.55 Gr.pl. 4.20 Viool en
piano. 4.50 't Melingriffith-orkest,
mmv. tenor. 5.35 Het Carl Caylus-
orkest, mmv. zangsoliste. 6.20 Ber.
6.50 Orgelconcert 7.10 Lezingen.
8.20 Cembalorecital. 8.35 Operette-
uitz. 9.35 Muzik. causerie. 9.50 Ber.
10.20 BBC-orkest, mmv. violist.
11.3512.20 Dansmuziek.
RADIO PARIS, 1648 M. 7.20 en 8.35
Gr.pL 11.20 Orkestconcert. 2.50 Gr.
pi. 4.20 Orkestconcert. 5.50 Or
kestconcert. 8.20 Zang en piano.
9.05 Ortambert-kwartet, zang, viool
en voordr. 11.0512.35 Dansmuziek
en populair concert.
KEULEN, 456 M. 5.50 Orkestcon
cert. 11.20 Nedersaks. Symph.-
orkest. 1.35 Kwintetconcert. 3.20
Literair-muz. progr. 5.20 Gev.
progr. 7.30 Omroepkleinorkest.
9.50 Chopin-recital. 10.2011.20
Orkestconcert.
12.20 Gr.pL 12.50 Zigeunermuziek.
1.502.20 Gr.pL 5.20 Dansmuziek.
7.20 Gr.pL 8.25 Gr.pL en hooi spel.
9.20 Omroeporkest. 10.3011.20
Gr.pL 484 M.: 12.20 Gr.pL 12.50
Omroeporkest. 1.502.20 Gr.pL
5.20 Zigeunermuziek. 6.20 Gr.pL
6.50 Pianorecital. 7.20 Gr.pL 8.20
Operette-uitz. 10.3011.20 Dans
muziek.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571 M.
7.30 Radiotooneel nvt muziek. 8.20
Omroeporkest. 9.20 Ber. 9.50 Gr.pL
10.05 Weerber. 10.2011.20 Dans
muziek.
GEMEENTELIJKE RADIO
DISTRIBUTIE.
Lijn 1: Hilversum.
Lijn 2: Hilversum.
Lijn 3: Brussel VI. 8.9.20, Keu
len 9.20—11.20, Kalundborg 11.20
—12.20, Brussel VI. 12.20—14.20,
Parijs Radio 14.2017.20, Keulen
17.2019.05, Beromünster 19.05
21.35, Boedapest 21.3521.50, Keu
len 21.50—23.20, Weenen 23.20—
24.—.
Lijn 4: Parijs Radio 8.058.50,
Normandië 8.5010.35, Lond. Reg.
10.3517.05, Droitwich 17.05
18.20, Luxemburg 18.2018.50,
Lond. Reg. 18.5022.20, Brussel
VI. 22.20—22.30, Lond. Reg. 22.30—
23.45, Droitwich 23.4524.
LXXXI.
Op den 17en October 1877 had in het dis
trict Winschoten, waar de bekende, tot
hoogleeraar benoemde dr. Joncbloet afge
treden was, een verkiezing plaats voor lid
Van de Tweede Kamer.
Gekozen werd de jeugdige rechtsgeleer-
c'e en journalist mr. Hendrik Goeman Bor
gesius. Hij had 269 stemmen, zijn tegencan-
didaten hadden er 50 en 10. Deze getallen
doen belachelijk aan, vergeleken bij die
van tegenwoordig! Den 19en November
van dat jaar werd het nieuwe lid beëedigd,
den 15en December hield hij zijn maiden
speech: over het voorgestelde postcontract
met de stoomvaartmaatschappij „Zeeland".
Niet minder dan 40 jaren onafgebroken
heeft de heer Goeman Borgesius zitting
ih de Kamer gehad. Dit op zich zelf is al
een unicum. Achtereenvolgens vaardigden
Winschoten, Veendam, Zutfen, Enkhuizen,
Roterdam en Emmen hem af; vaak werd
hij in het zelfde jaar twee of driemaal te
gelijk gekozen. Zoo heeft hij geslachten
parlementariërs zien komen en gaan. Met
hem daalde op 18 Januari 1917 een stuk
politieke en parlementaire geschiedenis ten
grave.
Wie in vogelvlucht die loopbaan overziet,
prijst het toen nog zoo kleine groepje Win-
schoter kiezers gelukkig, dat zij den jeug
digen Borgesius naar 's land vergaderzaal
brachten. Het leven van dezen man toch,
die het gebracht heeft tot Kamerlid, partij
leider, minister, kabinetsformateur en Ka
merpresident, is, wij aarzelen geen seconde
het te zeggen, geworden een zegen voor
ons volk. Het is een leven geweest van
dapper voortvaren, van noeste arbeids
kracht, van voortdurend aan 't groote huis
der maatschappij.
Den llen Januari 1847 werd Borgesius te
Schildwolde geboren. Sindsdien heeft hij
in velerlei opzicht z'n Groningsche afkomst
nimmer verloochend, en het zal hem een
groote vreugde zijn geweest, dat juist de
Groningsche Hoogeschool hem die ook
eenaal in aanmerking kwam voor het
hoogleeraarschap het doctoraat honori?
causa verleende. Z'n vader was dokter, en
hij zelf kwam aan de academie (in 1864)
met de bestemming om predikant te wor
den. Maar al spoedig wisselde zijn plan, en
op 21 September 1868 promoveerde hy aan
de Groningsche universiteit met lof in de
rechtswetenschap, 's Levens loop is merk
waardig: de dokterszoon, die voor predi
kant begint te studeeren, wordt jurist,
maar ontvangt later het eere-doctoraat in
de geneeskunde. Hij werd na zijn promotie
leeraar in de staatswetenschappen aan
de H. B. S. te Sneek, later aan die te Arn
hem, om in 1871, op 24-jarigen leeftijd, te
worden benoemd tot hoofdredacteur van
Het Vaderland. Als zoodanig trad hij, me
de op verlangen van zijn directie af, toen
hij in 1877 Kamerlid werd. Z'n parlemen
taire loopbaan begon. Wanneer men het
leven van Goeman Borgesius overziet, dan
treedt onmiddellijk één klaar feit op den
voorgrond: hy was onder alles... een man
van de daad.
Een noeste, stoere werker.
Nooit heeft hy behoord tot hen, die, zich
opsluitend in de studeercel, vandaar uit,
wegduikend in theorie, hun plannen en ge
dachten en droomen voor en over de sa
menleving ontwikkelen, zonder zich ver
der met de praktijk te bemoeien. Die als
het ware in de ijle lucht hun stelsels ont
werpen, en dan niet vragen of ze wel pas
sen in de woelige, nuchtere werkelijkheid
van het leven. Die hun boekenkamer aan
zien voor de maatschappij. Goeman Bor
gesius was wel schrijver, o zeker! Een ijve
rig, en bekwaam journalist. In zijn blad
ontwikkelde hy van meet af een kloek
sociaal program. Eenige tientallen van ja
ren was hy de bekende Haagsche corres
pondent der Zutfensche Courant. In de
Vragen des Tyds, die hy mee-redigeerde.
verschenen tallooze interressante artikelen
van zy'n hand.
Het Sociaal Weekblad, het Tijdschrift
voor Sociale Hygiène, ondervonden zijn
productieve arbeidskracht. Eenige werken
kwamen van hem uit. Maar in dezen jour-
nalistieken, theoretisch-socialen arbeid ging
Borgesius niet verloren. Hij was en bleef
een man van de daad en een man van de
realiteit. Een man van beginsel, maar voor
al ook een man van de tactiek. Hij vatte
de spade, om den grond te bewerken. Hij
was als een nijvere bij, de honing der the
orie purend uit de verschijnselen der sa
menleving, en de raten bouwend, die tot
voedzamen kost werden. Zoo gaf hy blijlc
van een zeldzaam veelzijdige arbeidskracht.
Hij ploegde op alle terreinen. En hij be
greep dat slechts degene staatsman is, die
het bereikbare op het goede oogenblik te
bereiken weet.
Zijn veelzijdigheid toonde zich in aller
lei daden van sociaal en hygiënisch nut.
Hij was de stichter vele jaren leider en
eere-voorzitter van den groote Natio-
nalen Volksbond tegen Drankmisbruik. De
vredesbeweging vond in hem een van haar
aanvoerders. Van het Congres voor Ge
zondheidsregeling was hij jarenlang voor
zitter. De vereeniging Volksonderwijs had
in hem een bekwaam president. Het Nut
telde hem lang in zijn bestuur. Op het ge
bied van coöperatie trad hij mede leidend
op. Daarnaast maakte hy naam als verze-
kerings-specialist, en legde hy in zijn
knappen journalistieken arbeid den grond
slag voor zy'n latere staatkundig program.
Het staat voor ons vast, dat na Thorbec-
ke, Goeman Borgesius een van de beste fi
guren van de vrijzinnigen is geweest. Hun
arbeid laat zich met elkaar vergelijken.
Thorbecke stond aan het begin van een
nieuwe wetgevende periode, en Borgesius
ook. Thorbecke had zijn organieke, Borge
sius zijn sociale wetten te maken. En in
arbeidskracht en productiviteit staan hun
beider kabinetten boven alle andere, die
wij tot dusver hadden. Zoo legde Thor
becke de grondslagen voor den modernen,
constitutioneel-democratischen staat, en
Borgesius die voor een nieuwe legislative
periode: die der sociale wetgeving. Voor
het eerst werd, onder het kabinet-Pierson,
de moderne staatsleer toegepast.
En dat kon wel niet anders.
Reeds als jong journalist had Goeman
Borgesius zich een vurig aanhanger der
nieuwe sociale -economie getoond. Eigen
aardig was echter een uitlating van Prof.
Tellegen, min of meer Borgesius' promotor
tot den Wintschoter Kamerzetel, die bij de
ze verkiezing verklaarde, dat Goeman
Borgesius toch nooit „zoo rood zou wor
den als van Houten". Het is anders geloo-
pen! In de Kamer koos hy aanstonds be
slist partij. Hij volgde de nieuwe richting,
door den welsprekende Kappeyne in 1874
in z'n befaamde, monumentale rede als
weg der komende wetgeving aangegeven.
Hij schaarde zich aanstonds bij het toen
nog zoo zwakke groepje, dat met kracht en
overtuiging de moderne staatsleer, de the
orie der staatsbemoeiing, predikt. Hij werd
er spoedig de vaandeldrager. Van Houten
zakte langs de conservatieve helling af, in
weerwil van de sterk-democratische the-
oriën, zoo vaak door hem verkondigd.
Borgesius werd vaandeldrager.
De bekende enquête op het eind der tach
tiger jaren naar de toestanden in fabrie
ken en werkplaatsen, waaruit onze Ar
beidswet ontstond, had plaats op voorstel
van Goeman Borgesius. De enquête ge
schiedde o.a. ter beantwoording van de
vraag, in hoeverre tot verbetering van den
toestand „maatregelen van Overheidswege
worden vereischt" In 1889 diende Borge
sius met vier andere liberalen zes wets
ontwerpen in om een democratische belas
ting-politiek op te bouwen, maar de rech
terzijde verwierp art. 1 met 47 tegen 45
stemmen. De groote beteekenis echter van
de indiening wordt door gezaghebbende
schrijvers (Rengers, G. M. Boissevain) er
kend.
Trouwens:
reeds spoedig had Borgesius in de Ka
mer een zekere positie veroverd.
Zijn debuut, een maand na zijn beëedi-
ging, was al een merkwaardig succes. Op
3 October 1876 had de liberale minister
van Waterstaat, Tak van Poortvliet, een
postcontract gesloten met de maatschappij
„Zeeland". Bij de behandeling van de be
grooting hield de jonge deputaat Borgesius
z'n maidenspeech en critiseerde het beleid
van den minister met kenmerkende be
slistheid. In het contract werd de staat voor
10 jaar verbonden tegen een bedrag van 15
mililoen gulden. Ware zoo sprak Bor
gesius de Kamer de vergadering van
aandeelhouders, zy zou de meest vleiende
motie van erkentelijkheid nopens den mi
nister kunnen aannemen, want deze heeft
als een pater familias voor haar gezorgd,
maar het staatsbelang geschonden. Scherp
geeselde hij het feit, dat de minister het
contract gesloten had, zonder te voren
daarin de Staten-Generaal te kennen. De
heeren van Delden en van der Loeff vielen
hem bij: de laatste stelde een motie, waar
in als conclusie op Borgesius' rede werd af
gekeurd, dat de minister niet eerst het oor
deel der Staten-Generaal had gevraagd. De
motie werd, ondanks 's ministers verdedi
ging, met 43 tegen 21 stemmen, aangeno
men. Een merkwaardig debuut van den
jongen afgevaardigde: èn om het succes,
en omdat hier onder leiding van den Ben
jamin der Kamer de rechten der volksver
tegenwoordiging zoo krachtig werden ge
handhaafd.
Dat was dus een goed begin.
De gebeurtenissen in Japan hebben
een zeer flauwe stemming op de
beurs tengevolge. Vooral rubber-
aandeelen aangeboden. Dividend
verwachtingen van rubbermaatschap
pijen. De suikerprijs teruggeloo-
pen. Vergadering van obligatie
houders der Koninklijke Stoomboot
Mij.
De gebeurtenissen in Japan hebben de
vorige dagen aller aandacht in beslag ge
nomen. Het valt op het oogenblik nog niet
te zeggen, hoe de toestand zich waarschijn
lijk verder zal ontwikkelen, zoodat iedere
beschouwing over de verdere vooruitzich
ten van speculatieven aard zou zy'n. Het
ligt echter voor de hand, dat de staatsgreep
in politieke kringen in Europa zeer diepen
indruk heeft gemaakt, omdat de gevolgen
daarvan voor de geheele wereld van groote
beteekenis zullen kunnen zijn. De gebeur
tenis is te beschouwen als een reactie op
den uitslag van de verkiezingen voor den
Landdag, die een versterking beteekende
van de positie der regeerink-Okada. Men
vreesde blijkbaar, dat door dezen uitslag
der verkiezingen de invloed van de mili
taire party zou worden teruggedrongen en
deze party heeft zich juist in den laatsten
ty'd weer sterk geweerd en na de misluk
king van de vlootconferentie te Londen zag
het er inderdaad naar uit, dat de bewape
ning in Japan opnieuw krachtig ter hand
zou worden genomen. Het is vooral van be
lang in het oog te houden, dat het land zelf
onder een sterke verdeeldheid heeft te
lijden. Tal van groote belangen komen tel
kens met elkander in botsing. Zoo was men
in kringen van bankiers- en zakenwereld
allesbehalve gesticht over het drijven naar
een verder opvoeren der bewapening, om
dat hierdoor de financieele- en economische
positie van het land in gevaar werd ge
bracht. Met het doel, om aan de wenschen
van deze kringen tegemoet te komen, had
den de eischen van de militaire party zich
in zooverre gewijzigd, dat zij aan het stre
ven naar verdere bewapening een ander
oogmerk toeschreven. Het was niet meer in
de eerste plaats de landsverdediging, die
naar voren werd geschoven, maar de econo
mische expansie, die gedragen moest wor
den door sterke militaire en maritime
paraatheid. De regeering heeft aan dit stre
ven in den laatsten tijd min of meer het
hoofd geboden, ook met het oog op den pre-
cairen financieelen toestand, die een verder
opvoeren van de oorlogsbudgetten niet ge
doogt. Deze vertraging in de bewapening
was natuurlijk een doorn in het oog van de
voorstanders van de imperialistische poli
tiek en nu de uitslag van de verkiezingen
voor hen de vrees deed ontstaan, dat de
Japansche politiek voortaan in een minder
agressieven vorm zou worden gevoerd, dus
meer langs diplomatieken weg, hebben zij
gemeend de belangen van het land te die
nen door het uit den weg ruimen van Okada
en minister Takahashi, resp. minister-presi
dent en minister van financiën. Verder be
hoorde admiraal Saito tot de slachtoffers.
Het laat zich aanzien, dat de aanstichters
van dezen opstand hun oogmerk om zich
van de regeering meester te maken niet
hebben bereikt, waardoor de beteekenis
van deze putsch aanmerkelijk zou zijn ver
minderd. Overigens wijzen de gebeurtenis
sen er wel op, dat het land innerlijk sterk
verdeeld is en dat dus verrassingen in de
toekomst niet zyn uitgesloten. Juist in den
allerlaatsten tijd kreeg men den indruk, dat
het drijven van de imperialisten vooral
ging in de richting van een expansie, naar
de gebieden der Zuidzee-eilanden en het is
vooral deze omstandigheid, die in finan
cieele- en zakenkringen te onzent groote
ongerustheid heef teweeggebracht, omdat
hierdoor de positie van Nederlandsch-Indië
in sterke mate zou worden bedreigd.
Het is dan ook niet te verwonderen, dat
er op de fondsenmarkt een scherpe koers
daling is ingetreden, zulks temeer, omdat
de technische positie der markt den laatsten
tijd reeds sterk was verzwakt. Dit ver
schijnsel vindt hierin zijn verklaring, dat
het publiek geruimen tijd achtereen op
groote schaal als kooper in de markt is ge
weest. Zooals men weet, vond het hiertoe
aanleiding in de voortgezette koersstijging
in New York en in de berichten over de
ontwikkeling van het bedrijfsleven in Ame
rika. Over het algemeen bleven deze be
richten ook in de laatste dagen nog gunstig
luiden, al werd er melding gemaakt van een
terugslag der conjunctuur in de automobiel-
nijverheid, die ten deele in verband werd
gebracht met moeilijkheden, die er zouden
zijn ontstaan in verband met het systeem
van afbetaling. Ons publiek had op ruime
schaal fondsen gekocht als Canadian Paci
fic, Cities Service, Amerikaansche olie-
shares, Bethlehem Steels, U.S. Steels, spoor-
wegshares enz. De toestand liet zich zoo
danig aanzien, dat de contramine niet durf
de af te geven met het gevolg, dat de markt
zeer eenzijdig a la hausse georiënteerd was.
Het was dan ook te voorzien, dat zoodra
om bepaalde redenen de kooplust mocht
verminderen, de markt geen steun zou on
dervinden door vraag van de contramine.
Inderdaad was dit Woensdag, toen
in verband met de gebeurtenissen in
Japan een sterke koersdaling intrad het ge
val. De berichten waren 's morgens reeds
naar de provincie getelefoneerd; het gevolg
was, dat er weder verkooporders aan de
markt kwamen, die tegen middenkoers
moesten worden uitgevoerd. Tegenover dit
aanbod bestond slechts weinig vraag, zoo
dat er gevoelige koersverliezen voorkwa
men. In de eerste plaats was dit het geval
met de fondsen, die den laatsten tijd op vrij
groote schaal waren gekocht, zooals de hier
boven reeds genoemde Amerikaansche
shares. Verder waren ook Indische fondsen
zeer flauw in verband met de vrees, dat de
gebeurtenissen in Japan een verscherping
zou kunnen brengen in den politieken toe
stand en event. een overheersching van den
invloed van Japan in Oost-Azië. Donder
dag is er evenwel een krachtig herstel inge
treden, toen bleek, dat de toestand in Japan
zich minder ernstig liet aanzien dan men
aanvankelijk meende.
De toestand ziet er op politiek gebied in-
tusschen zoodanig uit, dat een terughouding
-van het publiek zeer begrijpelijk is. Daarbij
komt nog, dat de koersen in de verschil
lende afdeelingen van de aandeelenmarkt
reeds zeer sterk waren gestegen, zoodat
men zich afvroeg of men hier en daar niet
in overdrijving is vervallen. Die vraag
mocht in de eerste plaats worden gesteld
ten aanzien van rubberaandeelen. Welis
waar kan nog niet met zekerheid worden
gezegd, dat maatschappijen als Amsterdam
Rubber en Bandar Rubber geen dividend
zullen uitkeeren, maar waarschijnlijk lykt
zulks toch niet. Wel wordt van de Java
Caoutchouc een klein dividend verwacht en
verder ook van Wai Sumatra, die zooals
men weet ook verleden jaar een dividend
van 8 heeft uitgekeerd, hetgeen toen met
het oog op de toenmalige omstandigheden
wel wat overdreven leek.
J.l. Dinsdag heeft het Internationale
Rubber Committee een vergadering gehou
den en in verband hiermede had men het
mogelijk geacht, dat er een wijziging zou
worden aangekondigd in het restrictieper
centage. Dit is evenwel niet het geval ge
weest. Zooals men weet, heeft het comité in
zijn vergaedring van December het restric
tiepercentage vastgesteld op 40 en wel
voor het eerste halfjaar van 1936. Dit neemt
echter niet weg, dat tusschentyds verande
ringen steeds mogelijk blijven. Nu echter
geen communiqué is uitgegeven heeft men
hieruit waarschijnlijk terecht afgeleid, dat
ook voor het tweede kwartaal van 1936 het
zelfde uitvoerpercentage van 60 gehand
haafd zal blijven. De rubbermarkt heeft
vrij grooten weerstand aan den dag gelegd,
zoodat er uit dit oogpunt geen directe aan
leiding bestond voor de flauwe stemming
voor de aandeelen.
Wij hoorden deze week, dat verschillende
ondernemingen met zeer oude aanplantin
gen reeds sinds geruimen tijd bezig zijn om
deze geleidelijk te rooien, waartegenover
dan nieuw materiaal wordt aangeplant. Zoo
als men weet bestaat er weliswaar een
plantverbod gedurende 5 jaar, maar dit
geldt uit den aard der zaak niet voor zulke
aanplantingen, die in de plaats treden voor
gerooide tuinen. Wij hoorden, dat bij de
maatschappijen van den heer Burger het
systeem van herplantingen reeds op vrij
groote schaal is toegepast. Daardoor zal in
de toekomst het gehalte van de rubbertui
nen uit den aard der zaak verbeteren.
Wat de inlandsche rubber betreft is het
uitvoercijfer over de maand Januari zeer
groot, terwijl ook over Februari een groote
export wordt verwacht. De oorzaak daar
van is, dat de Chineesche opkoopers voor
raden hadden gevormd, die onmiddellijk
het land zouden verlaten, zoodra de wereld-
prijs een niveau had bereikt, waarop voor
hen uitvoer weer loonend was. De Indische
regeering zal ongetwijfeld alles in het werk
stellen om de export van de bevolkingsrub
ber binnen de grenzen te houden, die daar
voor bij de internationale regeling zijn ge
steld. Vandaar dat het uitvoerrecht voor
bevolkingsrubber opnieuw verhoogd is,
waarbij intusschen in aanmerking moet wor
den genomen, dat voor het overgroote deel
der productie, n.1. voor de droge rubber, de
verhooging niet voor Maart zal ingaan. In
vele gevallen krijgt de inlander voor zijn
rubber onder de huidige omstandigheden
niet meer dan 3 tot 4 cent per pond. Soms
zelfs nog minder. Intusschen zwelt het be
drag, dat de schatkist binnenstroomt op
grond van het uitvoerrecht steeds aan en
