DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De strubbelingen in de Belgische politiek.
Gouverneur-generaal Jhr. Mr. de Jonge
opent den Volksraad.
No. 139
138e Jaargang
Van Zeeland komt, na zijn eerste mislukking, toch
terug met een programma dat tegemoet
komingen bevat aan de syndicale eischen.
Belgisch kabinet gereed.
Koloniën
Soberheid is meer dan ooit een
gebiedende eisch."
Hinder prettige vooruitzichten.
Vreeselijk ongeluk op het
IJselmeer,
ZEILBOOT GEKAPSEISD.
Een der opvarenden, die een
uur te water lag, door uitput
ting overleden.
ALKMAARSCHE
URANT
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden by vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—
franco door het geheele Ryk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk-
kery v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Maantlag 15 Juni 1936
Hoofdredacteur: T]. N. ADEMA.
(Van onzen Brusselschen correspondent.)
BRUSSEL, 13 Juni.
Van Zeeland heeft aan de parlemen
taire journalisten een verklaring afge
legd, nadat hy' het paleis van den
koning ha(9 verlaten. Hij heeft gezegd
dat de koning hem de eer had aange
daan te vragen een nieuwe poging te
doen om toch een regeering te vormen
en dat hy aan dit verzoek gevolg wil
geven. Hy zei geheel den nacht hieraan
te zullen werken en te hopen Zaterdag
met zijn taak klaar te zijn. Dit beves
tigt wat wij U reeds meldden, na
melijk dat van Zeeland zich zelf zou
opvolgen. Om dit te voorzien moest
men overigens geen profetische gaven
hebben, want onder het politiek perso
neel dat België thans heeft is van Zee
land de eenige die het noodige vertrou
wen bezit. Zeggen we dat de vooruit
zichten thans gunstig zyn en vermoede
lijk een regeering zal tot stand komen.
Er is een dringende behoefte aan en
juist deze overweging heeft de koning,
naar het heet, doen gelden, om den
heer van Zeeland te overtuigen.
Alles wijst er op dat het een beroerde tijd
wordt. Het is nu duidelijk geworden dat
de socialistische onderhandelaars plots bang
zijn geworden voor de houding die zij eerst
hadden aangenomen ten opzichte van het
programma waarmee de premier voor de
Kamer wilde komen en dat zij dan met
nieuwe eischen voor den dag zijn gekomen,
naast de eischen betreffende personen en
de verdeeling van de portefeuilles in de
regeering. De heer van Zeeland heeft overi
gens geen gemakkelijke taak. De uitslag
van de verkiezingen is van dien aard dat
liberalen, katholieken en socialisten samen
moeten werken om de regeering te vormen
en het komt er bijgevolg op aan standpun
ten tot elkaar te brengen, over essentieele
vraagstukken nopens in te voeren hervor
mingen, die vrij radicaal tegenover elkan
der staan. Zoo is de grootste moeilijkheid
aan de katholieken en liberalen de sociale
hervormingen te doen aanvaarden, die door
de socialisten worden gewild en door de
socialisten de politieke wijzigingen te doen
aannemen, die ook onmisbaar zijn, om, in
het teeken van den tijd, de basis van het
bewind te versterken.
Men heeft meenen te ontdekken dat het
programma, waarmee van Zeeland wou van
wal steken, niet democratisch genoeg getind
was en door een confrontatie van de pro
gramma's der drie grondwettelijke partijen
hebben de socialisten gemeend te kunnen
besluiten dat dit wel het geval moet zijn
om te beantwoorden aan de groote meer
derheid van de kiezers.
Daar ligt de knoop van de moeilijkheden.
Van socialistische zijde had men gehoopt
dat Vandervelde een regeering zou hebben
kunnen samen stellen op een breeden de-
mocratischen grondslag, door samenwer
king tusschen de socialistische groep, de
christen-democraten en een aantal liberalen
Dit plan is in de huidige omstandigheden
een onmogelijkheid, want een dergelijke
regeering zou reeds bij haar eerste verschij
ning voor de Kamer omgeworpen worden.
Overigens zal het ook in het buitenland
wel opgevallen zijn dat de koning den heer
Vandervelde slechts een opdracht had ge
geven een regeering samen te stellen, op
grondslag van een nationale unie. Daarin
kon hy al evenmin slagen, omdat zijn per
soonlijkheid, en deze van eiken socialist, te
scherp afgeteekend is.
Men moet zich dus wel onderling ver
staan.
Dit veronderstelt toegevingen. Van Zee-
lend zelf is katholiek van huis uit, al be-
boort hij tot geen politieke groep. Zijn op
vattingen gaan dus wel die richting uit al
hoewel zyn samenwerking met de socialis
tische groep, in zijn regeering, en dit als
Voornaamste steun, op een zeer hartelijken,
en elkander begrijpenden grondslag is ge
beurd. Nu wenscht hij blijkbaar niet de
Punten van het plan van den arbeid van
De Man verder over te nemen en van daar
dat zyn programmr. een eigen karakter
draagt, en zooals het nu vanavond nog
meer bekend is geworden eerder in een
democratisch-corporatieven geest is opge
lat. Daar moeten nu wijzigingen aange
bracht worden.
Vanavond heeft de heer van Zeeland af
gevaardigden ontvangen van de socialisti
sche en christen-democratische-organisaties,
met het oog op dezen kant van de zaak.
Zooals wij reeds schreven hebben de
socialisten een manifest verspreid waarin
geëischt wordt dat de loonen een aanpas
sing zouden ondergaan, dat de 40-urige
arbeidsweek zou worden ingevoerd, dat
wettelijke maatregelen zouden worden in
gevoerd, om de volle uitoefening van de
arbeiders vrijheid te waarborgen, en dat
ten slotte aan de arbeiders een betaald
verlof zou worden toegestaan. De algemeene
partijraad heeft ook een verklaring gepu
bliceerd, waarin deze eischen worden over
genomen en aangevuld door de eischen dat
de werkloosheidsvergoedingen, de ouder
domspensioenen en andere sociale tege
moetkomingen zouden worden verhoogd en
tenslotte dat de essentieele vrijheden moe
ten worden verdedigd door te steunen op de
groote democratische kracht van het land.
Het spreekt van zelf dat over deze
eischen werd gediscuteerd. En om de dis
cussie kracht bij te zetten zijn op verschil
lende plaatsen in het land, in de Borinage
en in het Luiksche, stakingen uitgebroken
en hebben de arbeiders, naar Fransch
voorbeeld, de fabrieken bezet. Zoo is te
Herstal de Fabrique Nationale d'Armes de
guerre door de arbeiders bezet, onder het
zingen van de Internationale.
Waar dit heen leiden moet dat weten de
syndicale leiders zelf waarschijnlijk niet be
paald goed, want het is de eerste maal niet
dat de troepen verder willen gaan dan de
generaals.
Hoe dan ook deze gebeurtenissen zijn
waard om in allerlei opzicht gewicht in de
schaal te leggen.
Van Zeeland heeft een argument in reserve
dat den tegentsand van velen zou kunnen
doen zwichten: de bedreiging van Kamer
ontbinding, waarover wij gisteren reeds
spraken. Het is voor niemand een geheim
dat in de kringen van het Hof niets wordt
gevoeld voor een toestand van anarchie er
dat men liever naar ontbinding zou gaan
dan naar een verlenging van een onbeslis-
ten toestand.
In dezen geest is het dan ook van belang
dat besloten is niet te dulden dat wat in
Frankrijk gebeurde en nog gebeurt in
België zal worden herhaald. De gendarme
rie heeft bevelen gekregen overal waar mij
nen of groote fabrieken worden bezet door
stakende arbeiders, in te grijpen, om deze
met zachtheid te doen ontruimen. Zachtheid
veronderstelt ook geweld, indien dit moest
noodig blijken, dus in het uiterste geval.
Het is natuurlijk te vroeg om te weten wel
ke sociale hervormingen door van Zeeland
als verwezenlijkbaar zullen worden aan
vaard. Voor de 40-urenweek zou hij slechts
proefnemingen willen doen. Voor betaald
verlof aarzelt hij. Kortom, men onderhan
delt.
„Le Peuple" schrijft vanavond dat men in
sommige kringen den indruk heeft dat men
het hoofd heeft verloren door het re-
xistisch succes en nu hals over kop alles
wil doen om het rexistisch program
ma te verwezenlijken. Het blad voegt er bij
dat er een oogenblik komt waarop men
neen moet kunnen zeggen.
Het is natuurlijk opvallend, voor zoover
het programma van den heër Van Zeeland
reeds bekend is, en dat wij gisteren samen
vatten, dat de politieke hervormingen van
Van Zeeland verder gaan dan zijn sociaal-
economische. Naast formules als „even-
wichtspolitiek" zal het toezicht op de mo-
nopoliumindustrieën wel niet zoo draco
nisch zijn en niet meer beteekenen dan het
huidige toezicht op de banken. Dat is noch
tans de eenige economische structuurher
vorming die wordt voorzien. Daarnaast zijn
de politieke veel belangrijker, als de be
knotting van de rechten van het parlement,
de versterking van de uitvoerende macht,
de beperking van den parlementairen zit
tijd, de verplichting de begrooting goed te
keuren voor April, of zooniet bekrachtiging
van de vorige begrooting bij koninklijk de
creet. De verbinding tusschen de wetgeven
de macht en de economische organisaties
van corporatieven aard, de stichting van 'n
economischen raad die zelfs in den Senaat
zou vertegenwoordigd zijn, de stichting van
een Staatsraad enz. dit alles leidt regel
recht naar corporatisme. Het programma
maakte geen melding van verlenging van
den schoolplicht tot 16 jaar of andere maat
regelen. Men is bij de socialisten nu van op
vatting dat de fascisten zich slechts sterk
maken in de mate dat de democraten zich
zwak toonen. Daarom hebben zij, op het
laatste oogenblik hun houding herzien en
het kan wel zijn goede zijde hebben. Zei
den wij niet dat de heer Van Zeeland ge
vaar loopt het slachtoffer te worden van
manoeuvres? Men acht het dan ook alge
meen een goede zaak dat hij de taak op
nieuw heeft opgenomen, met het vaste voor
nemen te slagen. Zooniet wordt de verwar
ring in het land groot en zal men waar
schijnlijk nog moeilijke oogenblikken bele
ven.
Nieuwe regeering samengesteld.
De samenstelling der nieuwè Belgische re
geering is als volgt:
Eerste minister: van Zeeland (niet parle
mentariër, katholiek);
Openbare gezondheid: Van der Velde (so
cialist)
Buitenlandsche zaken: Spaak (socialist);
Arbeid en sociale voorzorg: Delattre (so
cialist)
Financiën en werkverschaffing: Deman
(socialist)
Openbare werkei).' Merlot (socialist);
P.T.T. en Radio: Bouchery (socialist);
Economische zaken: Van Isacker (katho
liek);
Binnenlandsche zaken: Deschryver (katho
liek);
Koloniën: Rubbens (katholiek);
Landbouw: Pierlot (katholiek);
Justitie: Bovesse (liberaal);
Transport: Marcel Jaspar (liberaal);
Openbaar onderwijs: Hoste (liberaal);
Nationale verdediging: generaal Denis.
Het ministerie omvat elf afgevaardigden
en vier niet-parlementariers, waaronder De-
man en Hoste, de Vlaamsch-liberale voor
zitter van de Belgische persvereeniging.
Eedsaflegging door het nieuwe
kabinet.
De heer van Zeeland heeft de nieuwe mi
nisters naar het koninklijk paleis vergezeld,
waar zij den gebrjiikelijken eed in handen
des konings aflegden.
Vervolgens onderhield de koning zich en
kele oogenblikken met de nieuwe bewinds
mannen.
Politieke en sociale hervormingen.
Na goedkeuring door het parlement zal
de heer van Zeeland trachten zijn program
van politieke en sociale hervormingen vol-
'edig te verwezenlijken Tot de eersten be-
iooren de versterking van de wetgevende
rnacht in zuiver constitutioneelen en parle
mentairen zin, alsmede hervormingen, die
beoogen de dringende aanvaarding der be
grooting en sneller werk in de kamers door
kortere zittingen. Tot de tweeden behooren
de verleening aan de arbeiders van een
hooger loon en betaalde vacanties. Pensioen
op 60-jarigen leeftijd zal verwezenlijkt wor
den daar waar dit mogelijk is. De kwestie
der 40-urige werkweek zal een onderwerp
van studie uitmaken. De schoolplichtige
leeftijd zal worden verlengd tot 15 jaar.
Radioredevoering minister van
arbeid.
Zondagavond heeft de minister van ar
beid, Delattre, voor de radio een redevoe
ring uitgesproken, waarin hij uit naam van
de regeering mededeelde, dat zij op haar
programma had geschreven, verbetering van
het levenspeil der bevolking in haar geheel.
De regeering ziet een zeker aantal hervor
mingen onder het oog en zal met name een
verhooging van de koopkracht der massa
begunstigen. Reeds Maandag, aldus zeide de
minister verder, zal de regeering pogingen
in het werk stellen om tusschen de groote
organisaties van werkgevers en werknemers
onderhandelingen te doen openen, die de
beide partijen snel tot overbrugging der
tegenstellingen, in den zin eener verzoening,
zullen kunnen brengen.
Delattre eindigde zijn toespraak met een
beroep op de bevolking, haar kalmte te be
waren. De wet moet overal en door allen
worden geëerbiedigd.
Het programma der nieuwe regeering.
De nieuwe minister van arbeid, Delattre,
heeft in een radiorede verklaard, dat het
programma der nieuwe regeering onder
meer de volgende punten bevat:
Verplichte werkloosheidsverzekering, ver
hooging der werkloosheidsuitkeeringen met
5 procent, verlaging van den pensioenge
rechtigden leeftijd in de industrieën, die
hooge eischen stellen aan het lichamelijke
weerstandsvermogen der arbeiders, verkor
ting van de werkweek tot minder dan 48
uur in de afmattende of gevaarlijke in
dustrieën en verhooging van de koopkracht
der masa, betaalde zomervacantie.
DE ZONSVERDUISTERING IN
RUSLAND.
Nederlandsche expeditie
komen.
aange-
De Nederlandsche expeditie, die naar
Rusland is gekomen ter waarneming van
de aanstaande zonsverduistering, is thans
gearriveerd in het gebied bij de zee van
Azoff, waar zij haar observaties wil ver
richten Een tweede groep der astronomi
sche epeditie is te Charkoff aangekomen.
Batavia, 15 Juni (Aneta). De
gouverneur-generaal van Ned. Oost-
Indië, jhr. mr. de Jonge opende heden
morgen om 12 uur voor de laatste
maal de zitting van den Volksraad, om
daarin slechts terug te keeren ter ge
legenheid van de overgave van het
bestuur aan zyn opvolger, jhr. mr.
Tjarda van Starkenborgh Stachouwer.
Jhr. Mr. de Jonge wees er op, dat
voor het eerst na een reeks van jaren
wordt verkregen, dat de bezuiniging
op de uitgaven niet teniet wordt ge
daan of ver wordt overtroffen door
den teruggang van de inkomsten.
Als nieuw middel werd op de be
grooting gebracht de verhooging van
het uitvoerrecht op bevolkingsrubber
van 5 procent tot 10 procent, zulks in
verband met de invoering van de
individueele rubberrestrictie.
De byzondere betaling door de aardolie
maatschappijen is voor 1937 omgezet in een
gegarandeerden minimum-cijns van 1
per ton gewonnen iuwe olie van de cijns-
plichtige terreinen.
Alle tezamen bleek het mogelijk een
bedrag van 12.000.000.te overbrug
gen, met welk bedrag de begrooting voor
1936 door verschillende oorzaken verwij
derd bleef van den eisch, dat geen schuld
vermeerdering meer zou plaats vinden.
De begrooting voor 1937 voldoet aan
dien eisch.
De aanpassing van de landsuitgaven aan
de veranderde omstandigheden werd, ruw
gezegd, voltrokken op een basis van
300.000.000 waarop destijds werd voor
zien, dat een evenwichtstoestand zou kun
nen worden verkregen.
Voortgaande verklaarde spreker, dat
thans voor het eerst weer ten stijging van
inkomsten kan worden geraamd. De toe
stand dient echter in ruimer verband te
worden bezien.
Spreker memoreerde de nieuwe moge
lijkheden, welke zijn geschapen door de in
uitzicht gestelde tegemoetkoming van
Nederland met 25.000.000.
Spreker wees op enkele lichtpunten in
den economischen toestand der bevolking,
doch noemde soberheid een gebiedende
eisch.
De financieëele nota.
Aan de financieele nota, welke zooals
gebruikelijk bij de opening van den Volks
raad met de begrooting werd aangeboden,
is het volgende ontleend:
De zuivere gewone landsuitgaven zullen
vermoedelijk voor 1936 rond 4.900.000.
beneden de raming blijven, exclusief de
uitgaven voor de restrictie der bevolkings
rubber. Het totaal te verwachten over
schot op de gewone uitgaven wordt gesteld
Jhr. Mr. de Jonge
op 8.500.000.Op den buitengewonen
dienst wordt een overschot verwacht van
8.900.000.aangezien alleen die uit-
breidings- en vernieuwingswerken worden
uitgevoerd, welke geen uitstel kunnen
lijden. De vermoedelijke eindcijfers voor
1936 zijn daarom als volgt berekend: totale
gewone ontvangsten 296.300.000.ge
wone landsuitgaven 330.500.000.
Hierna wordt in de nota de ontwerp-be-
grooting 1937 beschouwd, die voor zuivere
gewone uitgaven op 295.900.000.en
aan ontvangsten op 270.900.000.wordt
geraamd.
De militaire uitgaven voor oorlog en
marine namen tezamen toe met netto
3.300.000.als gevolg van de noodzaak
om bepaalde voorzieningen te treffen in
het belang van de defensie dezer landen.
De raming der middelen is rond
12.000.000.gunstiger dan die van 1936.
Ten aanzien van de bijzondere inkom
sten uit de aardolieindustrie ad 3.500.000
wordt medegedeeld dat met de betrokken
aardoliemaatschappijen is overeengekomen
dat zij zullen garandeeren dat de in 1937
te betalen cijns minstens zal bedragen 1
per kilogram-ton gewonnen cijnsplichtig
ruw product, met dien verstande dat voor
de berekening der retributies uit 5-a-con-
tracten de, uitsluitend volgens de Indische
mijnwet te berekenen, cijns als basis zal
dienen.
Ongetwijfeld is het vooruitzicht voor het
komende jaar dan ook minder gunstig dan
het in vele jaren is geweest. Het zou ech
ter bepaald onjuist zijn aan het feit, dat
verdere toename van schuld kan worden
tegengegaan, de beteekenis te hechten als
zou een periode van verdere intensieve
versobering hiermede kunnen worden af
gesloten.
Zaterdagavond laat zyn op het
IJselmeer ter hoogte van Harderwyk,
een viertal kleine open zeilbootjes,
elk bemand met twee personen, welke
des middags van de Eem waren uit
gevaren, door de hevige onweersbui,
die op dat tydstip over een uitgestrekt
gebied losbrak, overvallen.
De bui ging gepaard met een hevi-
-gen storm, die het water wild op
zweepte en het gevolg was, dat een
der vaartuigjes is omgeslagen. In het
bootje waren gezeten de heeren F. A.
Marsé en diens zwager Woudenberg,
evenals de andere opvarenden uit
Baarn afkomstig. Beiden konden goed
zwemmen en zy slaagden er in zich
boven water te houden, waarby zy
probeerden de Loot weer op haar kiel
te krygen, doch dit was een uiterst
moeilyke taak.
Eindelijk nadat de beide drenkelingen
een vol uur hadden rondgedreven en hun
krachten bijna ten einde waren, gelukte
het hun de boot om te keeren en weer aan
boord te komen. Door de koude en de
doorstane angst waren beiden volkomen
uitgeput.
Anderhalf uur later is de heer Marsé,
die er zeer erg aan toe was, waarschijnlijk
tengevolge van hartzwakte overleden. Zoo
heeft de heer Woudenberg nog uren ach
tereen hulpeloos rondgedreven. De andere
drie bootjes, waarvan er één, nadat het on
geluk was gebeurd, nog getracht had bij
te draaien, waren na korten tijd reeds uit
het oog verloren. Eindelijk midden in den
nacht passeerde het scheepje een voor
anker liggend kolenvaartuig ter hoogte
van het stoomgemaal van Putten.
De heer Woudenberg heeft toen den
schipper wakker geklopt, waarna deze zich
over hem ontfermde. Hij werd aan boord
genomen, waar hij van droge kleeren werd
voorzien en wat op zijn verhaal kon
komen. Des ochtends om vijf uur heeft de
schipper het zeilbootje met aan boord het
stoffelijk overschot van den heer Marsé in
de haven van Nijkerk binnengesleept. Bij
de aankomst heeft de sluiswachter onmid
dellijk den burgemeester, den heer J. C.
A. M. van Kluyve, gewaarschuwd, die
spoedig met de politie ter plaatse /er-
scheen.
Na de lijkschouwing door dokter F. H.
