DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Opstandelingen in Spanje winnen veld.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTTEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Ho. 172
Dlt n"mmpr bps,aat drie bladen- Directeur: C. KRAK. Donderdag 23 Juli 1936 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
138e Jaargang
Toestand blijft uiterst verward; rebellen
hebben drie oorlogsschepen van de
regeering tot zinken gebracht.
Bij duizenden vallen de dooden.
Hoe er te Barcelona
gevochten is.
De spelling.
ALKMAARSGHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
tit
De algemeene toestand is en blijft
uiterst verward.
Spanje leeft op den rand van den
afgrond.
Nog steeds is er geen aanwijzing,
welke iets laat voorspellen omtrent een
overwinning hetzij van de regeering,
hetzij van de opstandelingen. In midden-
Spanje moeten volgens de laatste be
richten Toledo en Guadalajara in han
den van de regeering zijn. Hoewel
legers uit de hoofdstad naar het Noor
den en het Zuiden vertrokken zijn,
heeft zich nog een ernstige botsing met
de rebellen voorgedaan. Te Madrid zelf
komen straatgevechten voor. Zelfs
vrouwen werken mede aan de hand
having van de orde. Gewapend met
pistolen houden zij de auto's aan om te
zien of deze niet tot de opstandelingen
behooren. Reeds dikwijls is namelijk
gebleken, dat uit auto's op de regee-
ringstroepen werd geschoten, waardoor
deze verliezen hebben geleden.
Uit het Noorden komen hardnekkige be
richten, dat San Sebastian op de opstan
delingen is heroverd. Volgens eenige Spaan-
sche vluchtelingen, die zijn aangekomen
aan de Fransche grens, zou een belangrijke
kolonne mijnwerkers van het volksfront te
Bilbao, welke naar San Sebastian was ge
dirigeerd, de stad op de opstandelingen
hébben heroverd. Dit bericht moet echter
met voorbehoud worden ontvangen.
In ieder geval hebben de opstandige
troepen in het Noorden een ernstig verlies
geleden, doordat hun aanvoerder generaal
Mola gesneuveld is in een gevecht met re-
geeringstroepen in de buurt van San Se
bastian. Een correspondent van een Fransch
blad geeft uit Pamplona het volgende beeld
van den toestand in het Noorden: Bij de
Noordelijke opstandelingen zijn evenveel
gemobiliseerde burgers als soldaten van ge
neraal Mola. Pamplona levert geen groote
contingenten meer, maar het geheele Noor
den van Spanje, met uitzondering van Bil
bao en Barcelona, neemt aan den opstand
tegen de regeering deel. Wij zijn door heele
dorpen getrokken, waar nog slechts jonge
lieden aanwezig waren, die trouwens ge
wapend zijn en die politiediensten op de
wegen verrichten.
Successen voor de regeering.
Volgens een verklaring van den Catalaan-
schen minister van binnenlandsche zaken
hebben de opstandige officieren in Huesca
zich onderworpen na een bombardement
van het vliegtuig van kolonel Sandino. De
repubükeinsche troepen zouden volgens
deze mededeeling den toestand meester zijn
in Mahon en op de Balearen.
De Spaansche minister van binnenland
sche zaken heeft gistermiddag het volgende
bekend gemaakt:
De te Lagranja samengetrokken rebellen
zijn uiteengedreven. Zij hebben op het veld
een groot aantal dooden en gewonden, be
nevens talrijke wapenen en veel munitie
achtergelaten. De troepen achtervolgen de
vluchtelingen en worden daarbij gesteund
door gewapende burgers. De minister van
binnenlandsche zaken heeft verder nog
verklaard, dat de chef der troepen in Car-
thagena heeft doen weten, dat de bevolking
van die stad de wettige regeering met geest
drift steunt. Twee uit burgers gevormde
kolonnes zijn naar Alicante vertrokken ter
bestrijding der opstandelingen.
De stad Albacete in de gelijknamige pro
vincie zou op de rebellen heroverd zijn.
Verder wordt verzekerd, dat de lucht
strijdkrachten der regeering het vliegveld
van Leon hebben gebombardeerd en de
vliegtuigen aldaar hebben vernield. Een
kolonne mijnwerkers, die voor de regeering
strijdt, en afkomstig is uit Jaen, zet de ge
vechten in de omgeving van Cordoba voort.
Wat vluchtelingen vertellen.
Gistermiddag hebben eenige oorlogssche
pen van de Spaansche regeering het vuur
geopend op een vliegtuig der opstandelingen
dat over de rots vloog om dekking te zoe
ken tegen de projectielen. Men zag duide
lijk hoe de laatste in de lucht uiteenspatten
boven de bioscoop van het garnizoen en bo
ven het hoofdkwartier van de Bntsche
luchtmacht. Granaatscherven vielen neer
vlak bij het Rotshotel en het dorp Catalan-
bay. Niemand werd gewond, voorzoover
men weet
Drie Spaansche oorlogsbodems, die te ui-
bratar voor anker lagen, zijn naar Puente
Mallorca tusschen Algeciras en La Linea
vertrokken, aangezien hun te Bibraltar geen
brandstof werd verstrekt.
Dreigementen van generaal Franco.
Generaal Franco heeft den autoriteiten te
Tanger een brief doen toekomen, waarin hij
dreigt met een bombardement uit de lucht
op de stad, indien de Spaansche vloot in de
haven geen bevel krijgt te vertrekken, en
indien geen eind wordt gemaakt aan het
feit, dat Spaansche oorlogsbodems Tanger
gebruiken als station om hun voorraden
aan te vullen. De internationale commissie
is bijeengekomen om dezen brief te bespre
ken, en ook het feit dat gisteren bijna in de
haven bommen zyn gevallen van de vlieg
tuigen der opstandelingen, die de Spaansche
oorlogsschepen bombardeeren. Er werd geen
besluit genomen, maar een lid van de com
missie heeft zich naar Tetoean begeven om
generaal Franco over deze zaak te spreken.
De verschillende consulaten aldaar
worden door matrozen van de ver
schillende oorlogsschepen, die hier in de
haven liggen, bewaakt. Het Portugeesche
consulaat wordt bewaakt door Italianen en
de plaatselijke politie bewaakt het Spaan
sche consulaat.
Telkens als een Spaansche kruiser de
haven binnenkomt, vervolgd door een bom
menwerper, verlaat een andere Spaansche
kruiser de haven, om voort te gaan met het
bombardement van de plaatsen die door de
rebellen zijn bezet.
Gisteren zijn een officier en vier man
schappen van den kruiser Jaime die ge
wond waren, naar het Spaansche hospitaal
gebracht aldaar. Zij bevestigden, dat
alle officieren die zich bij den opstand had
den aangesloten, door de bemanning waren
gedood en dat de matrozen vervolgens zelf
de leiding in handen hadden genomen.
DE SPAANSCHE GEZANT VERLAAT
DEN HAAG.
Verschil van meening met zijn
regeering.
De Spaansche gezant by het Nederland-
sche Hof, de heer José Maria Doussiague y
Texidor, heeft wegens verschil van politiek
inzicht met het jongste Spaansche kabinet,
ontslag uit zyn functie gevraagd.
Dit ontslag is hem door de Spaansche re
geering verleend.
Naar men ons mededeelt, zal de heer
Doussinague y Texidor binnenkort Den
Haag verlaten en naar Frankrijk ver
trekken.
Torpedojager tot zinken gebracht?
Volgens een radio-bericht afkomstig van
de zijde der opstandelingen, zou de bewe
ging van generaal Franco Badajoz gemak
kelijk hebben ingenomen. Uit de te Casa-
blanca ontvangen berichten blijkt, dat in
bijna geheel Spanje weerstand tegen den
opmarsch der opstandelingen wordt geor
ganiseerd. Volgens onbevestigde be
richten zou een torpedojager der regeering
door een vaartuig der opstandelingen in de
straat van Gibraltar zyn achtervolgd en tot
zinken gebracht. Nadat de voorzitter van
de controle-commissie van Tanger, de Ita-
liaansche consul-generaal, de aandacht van
generaal Franco had gevestigd op de ern
stige gevolgen van iedere poging tot schen
ding van de internationale zone, heeft de
controle-commissie besloten de regeering te
Madrid te verzoeken de haven van Tanger
niet als basis voor ravitailleering der oor
logsschepen te gebruiken.
Saragossa gebombardeerd.
De leider van de luchtstrijdkrachten te
Barcelona, luitenant-kolonel Sandrino, heeft
per radio den president der generaliteit
meegedeeld, dat hij Saragossa liet bombar
deeren. Er werden 70 bommen op kazernes
geworpen, die ernstige schade aanrichtten.
Ofschoon er vele schoten met geweren,
mitrailleurs en kanonnen op het eskader
bombardementsvliegtuigen werden gelost,
heeft dit ongedeerd zijn basis weer bereikt.
Indien de opstandelingen zich niet over'
geven, zal het bombardement vandaag
worden hervat.
Regeering blijft successen melden.
De regeering heeft door middel van de
radio doen mededeelen, dat te Buitrace op
standige strijdkrachten door de regeerings-
troepen op de vlucht zijn gedreven. Te
Guadelajara zijn de rebellen volgens de re
geering definitief overwonnen. De regee-
ringstroepen zijn, na een garnizoen in de
stad te hebben gelegd, naar Madrid terug
gekomen, bij Puerto in de provincie Leon
heeft de luchtmacht der regeering met suc
ces de haarden van het verzet gebombar
deerd. Uit Barcelona wordt gemeld, dat het
bericht volgens hetwelk het Italiaansche
De Reuter-correspondent te Barcelona
meldt thans bijzonderheden over de
gevechten, die daar hebben plaatsgehad.
Volgens zijn mededeelingen culmi
neerde de wanorde in een reeks zeer
bloedige straatgevechten, waarin de
loyale troepen, bijgestaan door gewa
pende burgers, gevechten van man te
gen man leverden met de opstande
lingen, die herhaaldelijk aanvielen.
Vooral in het district Espana was de
slachting verschrikkelijk. Op een gege
ven oogenblik lagen de lijken opgesta
peld voor 't station der ondergrondsche
spoorlijn.
De ergste dag was Zondag, toen er
bij het vallen van de duisternis minstens
300 dooden waren. Het vuren duurden
den geheelen dag onafgebroken voort.
Er werd van machinegeweren en artil
lerie gebruik gemaakt. Bij een poging
om de rebellen er uit te verdrijven
werd een hotel met granaten bestookt.
Het geronk der vliegtuigen werd aan
houdend gehoord en de ziekenhuizen
werden met gewonden overstroomd. Na
de overwinning der communistische
strijdkrachten trokken troepen anar
chisten en communisten door de stad,
die elke kerk, elk klooster of kerkelijk
gebouw plunderden en in brand staken.
Niet minder dan twintig kerken en
kloosters werden met den grond gelijk
gemaakt of ernstig beschadigd.
Slechts de beroemde kathedraal bleef
intact. In de seminarie werden verschei
dene priesters ter dood gebracht. Later
trok een menigte in overwinningsroes
door de straten der stad. Gekleed in de
gewaden der kerkelijke autoriteiten.
Na de gevechten van Zondag en
Maandag lagen de straten bezaaid met
lijken en gedoode paarden.
Generaal de Llauo heeft over den zender
nadat de opstandelingen aanzienlijke
verliezen hadden geleden. Daarna
duurden de straatgevechten echter nog
voort. De politie wist echter langzamer
hand den toestand meester te worden.
Generaal de Llano kondigt intocht
in Madrid aan.
Generaal de Liano heeft over den zender
Sevilla een oproep voorgelezen, waarin ge
zegd wordt: „Ik hoop binnenkort te kunnen
mededeelen, dat mijn troepen Madrid bin
nengerukt zijn. Het leger van generaal Mo
la bevindt zich bijna in het gezicht der stad.
Gistermiddag zijn twee nieuwe leger-afdee-
lingen opgemarcheerd. De eerste wordt ge
vormd door militairen van het vreemde
lingenlegioen, terwijl de twee uit geregelde
troepen bestaat".
consulaat door een gewapende bende zou
zyn aangevallen en in brand gestoken ge
dementeerd wordt. Ook wordt tegengespro
ken, dat een redacteur van de „Corriere
Della Sera" zou zijn gearresteerd.
Een dankbetuiging van Franco.
Door middel van radio-Sevilla heeft ge
neraal Franco woorden van dank gericht
tot de Ciciele garde, die hem heeft gesteund.
In deze boodschap zeide hij verder:
„Onze beweging is niet gericht tegen
de arbeidersklasse, zooals de regeering
wil doen gelooven. Zij is louter een
Spaansche beweging voor het welzijn
van het vaderland en het gezinsleven".
Het spoorwegverkeer.
Volgens officieuze, van de Fransche
Spaansche grens ontvangen berichten, heb
ben de Fransche spoorwegen aangezien het
verkeer op de Spaansche stopgezet is, tot
nader order ieder reizigers- en goederen
verkeer met Spanje stopgezet
Weer Amerikaansche eskader in
Europeesche wateren?
De Amerikaansche minister van buiten-
landsche zaken Cordell Huil liet de moge
lijkheid doorschemeren van het weer sta-
tionneeren in de Europeesche wateren van
een eskader der Amerikaansche vloot met
het oog op den algemeenen onzekeren toe
stand in Europa. De Vereenigde Staten heb
ben na 1929 geen oorlogsschepen meer in
Europa gestationneerd.
Val van Madrid aanstaande?
Generaal Franco heeft via een radiozen
der van de civiele garde medegedeeld, dat
de inneming van Madrid aanstaande is.
Daarentegen heeft de minister van bin
nenlandsche zaken bericht ontvangen, dat
Talinea in handen der regeeringstroepen is
gevallen.
Uit Gibraltar wordt gemeld, dat het be
richt van de overgave van La Linea, even
als van Algeciras, volkomen ongegrond is.
De Marokkaansche troepen zyn nog steeds
in het bezit van de nabij Gibraltar gelegen
districten.
Uit Madrid wordt gemeld, dat regeerings
troepen uit Alicante, versterkt door artille
rie uit Murcia, Hellin, in de provincie Alba
cete, hebben ingenomen.
Van Madrid zijn een veertigtal vracht
auto's met leden van de Guardia de Asalto
en milliciens vertrokken, o.a. naar Toledo,
meisjes, die gewapend zyn, oefenen bewa
kingsdiensten uit en fouilleeren alle voorbij
gangers. Vijfduizend Madrileensche vrou
wen hebben gevolg gegeven aan den op
roep van de internationale roode hulp, om
deel te nemen aan de hulpverleening aan
de gewonden en de levensmiddelen-distri
butie aan de strijders van het volksfront.
Aantal slachtoffers ontstellend
groot.
Uit Hendaye wordt aan het blad „Petite
Gironde" gemeld, dat volgens officieuze
inlichtingen bij de gevechten der laatste da
gen naar schatting meer dan 20.000 dooden
zyn gevallen. Sommigen zouden dit aantal
zelfs op 25.000 schatten.
Te Madrid dreigt gebrek.
Het Amerikaansche staatsdepartement
heeft mededeeling ontvangen, dat verschei
dene hotels te Madrid, waar Amerikanen
logeeren, reeds twee dagen aan het vuur
der aanvallers blootstaan, en dat in de
hoofdstad schaarschte dreigt.
Geheel Catalonie in handen der
regeering.
De Catalaansche regeering is thans in ge
heel Catalonie meester van den toestand.
Te Lerida en Gerona hebben de rebellen
zich overgegeven.
Te Barcelona wordt een vrijwilligersle
ger gevormd, dat zich gereed maakt om in
vrachtauto's naar Saragossa te vertrekken.
De broer van generaal Mola heeft de
hand aan zichzelf geslagen.
Eerbiediging van neutraliteit der
Tanger-zone.
Uit bevoegde bron wordt vernomen, dn'
de controle-commissie van generaal Franco
de verzekering heeft ontvangen, dat hij de
neutraliteit van de Tanger-zone zal eerbie
digen, op voorwaarde dat de schepen der
regeering dit wederkeerig eveneens zullen
doen. De commissie zal stappen onderne
men, teneinde deze wederkeerigheid te ver
krijgen.
Mededeeling van radio-Sevilla.
De radiozender van Sevilla wijst er in een
verklaring van 1 uur, vannacht op, dat de
door de radiostations van Madrid en Barce
lona uitgezonden berichten volkomen valsch
zijn. Volgens de mededeelingen van het mi
litaire hoofdkwartier te Sevilla, heerscht te
Saragossa en Logrono volkomen rust, even
als in de provincie Navarra. Deze plaatsen
zijn geheel in de macht der militairen. De
verbindingen met Jaca en Huesca zijn her
steld.
De Civiele gouverneurs van Navarre en
Guipuszoa zijn naar het buitenland ge
vlucht. De Civiele garde van de provincie
Badajoz steunt de beweging van generaal
Franco. Te Pontevedra is de staat van be
leg afgekondigd. In de stad heerscht groote
geestdrift. De Civiele regeering en het
stadsbestuur zijn door de troepen van ge
neraal Franco afgezet.
Naar radio-Sevilla verder mededeelt, zyn
de steden Vigo, Orense, La Coruna en San
tiago eveneens tegen de regeering te Madrid
in opstand gekomen. De in het district van
Salamanca opereerende militaire colonne
maakt snelle vorderingen. De civiele gou
verneur van deze provincie is juist toen hij
de Portugeesche grens wilde passeeren, ge
arresteerd.
Generaal Goded niet gevangen?
Uit Biarritz wordt gemeld, dat het be
richt, als zou de leider der militaire opstan
delingen in Catalonie, generaal Goded, ge
vangen genomen zijn, onjuist is.
De generaal zou van de boven Barcelo
na gelegen vesting Mont Juich uit, die door
oproerlingen is bezet, het bombardement
v«n Barcelona leiden.
Communisten eischen uitwijzing
van Gil Robles.
De communisten eischen uitwijzing
van Gil Robles uit Biarritz, opdat hy
niet vandaar uit de opstandige bewe
ging der fascisten tegen het Spaansche
volk kan leiden.
Een koninklijk besluit inzake de
schrijfwijze van de Nederlandache
taal.
Wy laten hieronder volgen de koninklijke
beslissing inzake de spelling, zooals wij die
gister nog in onze stadseditie konden op
nemen:
In de Staatscourant van gister is af
gekondigd het koninklijk besluit van 18
Juli 1936 tot wijziging van de Koninklij
ke Besluiten van 28 Augustus 1934 met be
trekking tot de schrijfwijze van de Neder-
landsche taal.
In dit Koninklijk Besluit wordt bepaald,
dat de toevoeging, vervat in elk der boven
genoemde Koninklijke Besluiten, gelezen
wordt als volgt:
Bij het schriftelijk werk volgt de
adspirant de schrijfwijze volgens De
Vries en Te Winkel, met de navolgen
de afwijkingen:
1. de „e" wordt aan het eind van
open lettergrepen niet verdubbeld, de
„ee" blijft echter aan het eind van een
woord, alsmede in afleidingen en
samenstellingen van woorden op -ee;
2. de „o" wordt aan het eind van open
lettergrepen niet verdubbeld. De „oo"
blijft echter vóór „ch" in de woorden:
goochelen, goochem loochenen, als
mede in hun afleidingen en samen
stellingen;
3. „sch" wordt alleen daar geschre
ven, waar de „ch" gesproken wordt,
echter behoudt het achtervoegsel -iach
de thans gangbare spelling;
4. de verbuigingsuitgangen „e" en „en"
van het lidwood „een", van „geen" en
van de bijvoeglijk gebruikte bezittelij
ke voornaamwoorden „mijn", „uw"
•iiin"» ..hun", „haar", mogen worden
weggelaten, behalve in staande uitdruk
kingen als hare hoogheid, te zijnen
huize, en in bijzondere taal en bijzon-
deren stijl;
5. de naamvalsuitgang -n bij lidwoor
den, voornaamwoorden, bijvoeglijke
naamwoorden of daarmede gelijkstaan
de verbuigbare woorden mag worden
weggelaten, behalve:
a. in staande uitdrukkingen en in bij
zondere taal en bijzonderen stijl,
b. in het enkelvoud bij de namen van
mannelijke personen, bij de namen van
dieren, die óf uitsluitend een mannelijk
individu aanduiden öf een gebruikelijk
afleidsel op -in ter aanduiding van het
vrouwelijk individu naast zich hebben,
benevens by woorden, die een kennelijk
mannelijke zelfstandigheid aanduiden;
6. onverminderd hetgeen geldt voor
staande uitdrukkingen, bijzondere taal
en bij zonderen stijl, richt men zich bij
de voornaamwoordelijke aanduiding
van zelfstandigheden en bij het ge
bruik van den tweeden naamval en
kelvoud naar het beschaafde taalge
bruik, met dien verstande, dat zij, haar,
der, dezer, enz. niet gebruikt mogen
worden met betrekking tot de namen
van mannelijke personen, van dieren,
die öf uitsluitend een mannelijk indi
vidu aanduiden öf een gebruikelijk
afleidsel op -in ter aanduiding van het
vrouwelijk individu naast zich heb
ben, benevens met betrekking tot de
woorden, die een kennelijk mannelijke
zelfstandigheid aanduiden, en dat hij,
zijn, hen, hun, des, dezes, enz. niet ge
bruikt mogen worden met betrekking
tot de namen van vrouwelijke perso
nen en de namen van dieren, die uit
sluitend een vrouwelijk individu aan
duiden.
De strekking van het bestuit.
De wijzigingen in het boven weergegeven
K. B. van 18 Juli komen dus op het volgen
de neer:
Gehandhaafd blijft de spelling der e-, o-,
en s-klanken, zooals die bij K.B. van Augus
tus 1934 was geregeld (z.g. spelling-Mar-
chant).
Wat het schrijven der naamvalsuitgangen
betreft, kan men over de geheele linie de
selling De Vries en Te Winkel blijven vol
gen. In zoover is deze dus facultatief ge
steld. Imperatief geldt ze voor lidwoorden,
bijvoegelijke naamwoorden, voornaamwoor
den enz., die betrekking hebben op bepaal
de rubrieken van zelfstandige naamwoor
den, t.w. dezelfde enkelvoudige zelfstandige
naamwoorden als waarbij dat ook volgens
de spelling-Marchant was voorgeschreven
en bovendien enkelvoudige z.g. kennelijk-
