FLITS F N VANHET_ WITTE I> EK
De plaats van ons land in de filmhistorie.
KARL LUDWIG
DIEHL.
r- ONZE BIOSCOPEN, -j
i* At> talkie" haar intrede deed, was het uit
Vlaamseh» filmgeschiedenis.
Iets over de event-gerde.
De film en de natte zomer
Miniatuur-filmpjes.
dïükin kam. *1"** on llJn
m kSiïSÏÏP Ul#n
j„ «llerlaatstc van
mei de gelijkwaardigheid van Neder la n
i.a.v. andere landen
Waarom zouden we in dezen ook voor
de film niet zoo bijeter belangrijken tijd
niet eens een genoeglijk praatje maken
over hetgeen on» eigen land zooal in den
loop der tijden op filmgebied heeft gepres-
teerd? En het is mieschien wel aardig om
daarin de prestaties van onze zuiderburen
in het Vlaanderland te betrekken.
Immers, Nederland en Vlaanderen heb-
ben beide een eenigszins andere houding
tegenover de filmversehijnselen aangeno
men dan de meeste andere landen en dit
zal vermoedelijk wel het gevolg zijn van
het feit, dat tot voor kort deze landen
geen filmindustrie bezaten in den gebrui-
kelijken zin.
Wel werkten hier enkele individueele
krachten, die van tijd tot tijd met een proef
stuk voor den dag kwamen, doch van een re
gelmatige filmproductie in den zin van film
industrie was nooit sprake,, tot vóór twee jaar.
Aan deze voor-industrieele periode zijn de na
men verbonden van Joris Ivens, Manuus Fran
ken, Jan Min, Jan Teunissen, Kees Strooband,
J. C. Mol en anderen.
Toen de geluidsfilm haar intrede deed, raak
ten al deze zeer verdienstelijke werkers op den
achtergrond, omdat de geluidsfilm groote
financiëele offers vergde, welke zij niet kon
den opbrengen. Het algemeen verschijnsel deed
zich ook hier geldeni de avant-garle werd op
geslokt door de industrie, die de dure geluids
films wil kon betalen. Vanaf dat oogenblik
was het uit met de gelijkwaardigheid van Hol
land ten opzichte van andere landen. Het is n.1.
een feit, dat vóór de komst van de „talkie"
onze filmers, harde en talentvolle werkers als
zij waren, zich gemakkelijk konden handhaven
naast de bultenlandsche cineasten, die evenals
zij zich erop toelegden de film te gebruiken als
een edelen vorm voor haar gedachten en ge
voelens. Zij waren nu eenmaal geen zakenlie
den, vroegen niet om commerciëele winst,
doch om artistieke voldoening en meer nog om
begrijpend contact met de toeschouwers.
Ziehier het feit: van een regelmatige groote
massa-productie was dus geen sprake. En hier
ligt zeer waarschijnlijk de oorzaak van het ge
lukkige feit, dat de filmcritiek in ons land over
vrijwel de geheele linie «Werper op de mm*
kunst is ingesteld dan in vele landen het ge i
w-s, al zal anderzijds ook de specifieke vrij
heidszin der Nederlanders daaraan hebben dij-
Wlj^ontleenen nu interessante bijzonderhe
den van het verdere verloop aan het han ige
boekske, dat A. v. Domburg daarover op pa-
pier gesteld heeft in zijn „Levende Schadu
wen", waarin hij over deze kwestie het vol
gende zegt)
Sinds de geluidsfilms was met één ruk
de avant.garde van het terrein verdwenen.
Een enkele filmer, als b.v. Jan Teunissen,
vond emplooi in de filmindustrie, doch dit ge
schiedde in ondergeschikte werkzaamheden.
Alleen Maunus Franken had gelegenheid op
Java een film te maken voor een Indische
maatschappij Schrijver bedoelt hier de film
„Parel, een rijstlled van Java",
In het algemeen toonde de industrie zich af-
keerig van de jonge menschen, die toch zulk
verdienstelijk werd hadden verricht. Zij lieten
regisseurs uit het buitenland komen en begin-
gr daarbij de groote fout, dat zij steeds uiterst
middelmatige of zelfs minderwaardige krach
ten uitkozen. Door deze buitenlanders werden
de eerste Nederlandsche geluifslims gemaakt,
waarvan de meest opvallende eigenschap was,
dat zij alles behalve Nederlandsch van karak
ter waren. Een tweede opvallende eigenschap
bestond hierin, dat deze films ook van goeden
smaak verstoken waren. Ten onrechte meen
den de ondernemers, die de films financierden,
dat zij slechts aan hun geld zouden komen
do het publiek platte en laag bij de grond-
sche kluchten voor te zetten. Kunst, zoo rede
neerde men, begrijpt het groote publiek niet,
doch men vergat dat er nog een groot verschil
bestaat tusschen een banale en een superieure
klucht. Het publiek zelf heeft dat trouwens
overduidelijk bewezen. Er zijn thans een twin-
tigta. Nederlandsche gs'-'isfilms gemaakt,
waarvan „De Jantjes" de eerste was. De mees
te hébben zich op „De Jantjei" geïnspireerd,
vergetend dat deze film haar succes voorname
lijk dankte aan het feit, dat het de eerste was
van een reeks en aan het feit, dat de stof van
deze film reeds een duizendtal opvoeringen op
het tooneel had beleefd, Het ging dan ook met
dit soort kluchten zienderoogen achteruit wat
de belangstelling van het publiek betreft, Het
resultaat was aan ou», u«. j.„„|fd.n
ca, n.1. „Kermisgasten van denzeHden
als „De Jantjes" fiasco heeft geledI
Daartegenover staat, dat b.v. „De Kn
ter", „Op Hoop en zegen'
Met een enkel woord noem
den wij reeds op onze film
pagina van de vorige week den
naam Karl Ludwig Diehl, een
nog steeds zeer geziene-Ufa-
medewerker.
Hij moge dan meer in ernsti
ge en bezadigde rollen zijn
roem behaald hebben, zijn spel
als de fijn-gevoelige charmeur
(vaak in het type-officierl)
weet immer groote bewonde
ring af te dwingen, Karl Lud-
wig Diehl is nu de tegenspeler
van de eharmante Heli Finken-
zeller in de film „Auf höheren
Befehl", een rolprent met mili
tairen inslag, doch wars van
eenige dictatoriale uitbeelding,
waarvoor de Ufa in haar bui-
tenland-producten angstvallig
waakt.
dan ook, dat de allerlaatste
deze reeks, n.1. „Kermisgasten
regisseur
U.l b v.
sn „Lentelied" {ven
Simon Koster), zoowel bij de critiek al* bu
publiek een bijzonder, aandacht verkregen^
Hiermede is bewezen, dat de N
den aanvang er op g.w.s.n h.d d.t d. N.d.r.
landsche filmindustrie aan de filmtraditie an
het land verplicht was om film»
gen, die techniseh verzorgd en naar de
respectabel waren, gelijk had- Op d# d
wijs. verging het da Vl.am.ch. fita- Da ••rit»
„De Witte" (naar een novelle van rnes» Clae.
gemaakt) boekt, het succes van een n euw.g-
heidje, de tweede „Alleen voor U kte aan
zienlijk en de derde, evenals de wee andere
door Jan V.nd.rheyden vervaardigd, en |eU-
teld „Uilenspiegel leeft nog", »frd nauwelijks
nog aangekeken door het publick.
Deze opmerking geldt voor dc belangstelling
in Noord-Nederland. Vlaanderen heeft slj"
films met meer aandacht ontvangen dan un
producten in het Noorden ondervonden, doch
Vlaanderen had op het oogenbH dat een e-
derlandsche filmmoeheid ontstond, nog geen
twintig eigen films de revue zien paeaeeren. De
critiek echter, die van Vlaamsche znda op a»
Vlaamsche film. is geleverd, laat geen twij e
of het intelligentere deel van het publiek zag
in de Vlaamsche film. weinig perspectief, ter-
wijl de radicale critiek van het begin af bl,l*r
weinig illusies vermoeht te koesteren. In de
dagbladen hier en daar, doch in de tijdschriften
vrij algemeen, werden de Vlaamsche films uit
de geluidsperiode met weinig geestdrift ont-
vangen.
Toch heeft ook Vlaanderen fijn avant-gardis-
ten gekend. Met name, om er slechte twee te
noemen, Maurits Vermeulen en Charles de
Keukeleire. Laatstgenoemde is zich een tijd
lang te buiten gegaan aan cerebrale experimen
ten, die het niet verder brachten dan een ge
waagde en weinig verantwoorde montagedruk-
te, waaruit geen enkele dwingende kracht te
ontwaren viel.
Tot zoover de auteur.
In het algemeen kan men zeggen, dat de Ne
derlandsche- en Vlaamsche filmindustrie zich
te weinig bewust gemaakt hebben van de
waarheid, dat het publiek evengoed tot het ge
nieten van een nobele filmproductie, zoowel in
ernst als in het komische genre, te bewegen is,
als men maar den moed heelt het publiek goede
dingen voor te zetten.
Op dit oogenblik staat het niet al te best
met de filmindustrie, doch het >s de vraag of
men dit betreuren moet Misschien ligt hier
wel het oogenblik van kentering ten goede en
het feit, dat „Lentelied" werd voltooid en dat
de film „Jonge Harten" op haar manier een
stap voorwaarts bateekent, wijst erop, dat men
tot andere inzichten gaat komen en dat men
een verdienstelijker gebruik aal maken van het
filminstrument.
In het belang ven de film en van het Neder
landsche taalgebied is dit te hopen
Er ia ondank, de aomer-alapte in de fllminduatrie. hfi do Ufa een uitent belangrijke
film uitgekomen, die in Dult.chland zeer veel etof tot crttlek heeft doen opwaai* en
binnenkort ook In ona land In roulatie komt.
Hierboven „sterk spel" van ELI8ABKTH WENDT - THEODOI LOOI 1, desa
film, welke den titel „Die Stunde dlr Vereuchung" draagt.
HET LEVEN IS NIET ZOO KWAAD.
Roxy Theater.
In het Roxy Theater zien we deze week
een Hollandsche film met Fientje de la Mar
en Lou Bandy als hoofdpersonen.
Het leven ia niet zoo kwaad is in vele op
zichten een wat laat komende pendant
van The Broadway Melody en soortgelijke
scheppingen; een film met een vrij onbetee-
kenende handeling met als hoofdmotief of
liever hoofdgebeuren een revue en wat dies
meer zy. Veel hangt in zoo'n geval van de
show af en het is jammer, dat dit hier in
vele opzichten tekort schiet. Maar ondanks
dit alles weet Lou Bandy op de hem eigen
manier er in groote mate de gang in te hou
den in z(jn creatie van een Amsterdamsch
koopman, die van de straat wordt opge-
vischt en als revue-artist moet optreden
Achteraf hangt het baantje van „de fijne
meneer uithangen" hem al gauw de keel uit
en zoodra hij dan ook de kans schoon ziet,
verdwijnt hij weer van de planken om zijn
oude plaats op de Nieuwmarkt weer in te
nemen.
Van het voorprogramma noemen we be
halve het journaal een aardig teekenfilmpje
en een tweetal grappige korte voorfilmpjes.
JONGE HARTEN.
In de Bioscoop Harmonie.
Zoo is dan dc film Jonge Harten, waarvan
de buitenopnamen op het eiland Texel ge
schiedden, thans in de Harmonie aangeland op
haar 'nog niet zoo heel lang geleden begonnen
reis door Nederland,
Menige bezoeker van gisteravond de zaal
was behoorlijk bezet heeft verschillende
plekjes van het door steeds meerderen be
zochte eiland herkend en de anderen hebben
zich kunnen overtuigen, dat er een mooi breed
strand is met hooge duinen, waar het heerlijk
is te toeven bij zon en zomer.
Dat maken ook de jonge lieden wel duide
lijk, wier vroolijke lach en speelsch gedoe op
het witte doek worden weergegeven. Men
rijgt niet den indruk, dat hier gespeeld werd
voor de films levendig en natuurlijk is hun
vroohjk en opgt «kt kampleven, hun spel aan
het strand en hun verontwaardiging, al. één
tin hTV °°,"t dtl d,r 'on^ d»»>"
van het gezelschap er plotseling vandoor is
folnd l W" mkar wild,n de
u' "V" VOOrm""n d"1 van een
w "I ,!?r b"lond#r gelaagd mag he.t.n.
Na hetgeen w„ ,1 ««rd.r over Jong. Harten
hebben geschreven, geloov.n wij, dat we w.1
kunnen volstaan met ieder aan te sporen, deze
Hollandsche film zeker één der beste van de
ot dusver verschenen Nederlandsche rolpren
ten te gaan zien, wat zal beteekenen een
paar uren van genieten van jeugdige levenslust.
Het voorprogramma is een prettige inleiding
tot het hoofdnummer; muziek, zang en dans
vormen den hoofdtoon in een peer nummers,
terwijl er bovendien te zien wordt gegeven
h - de cowboys paarden enz. vangen. En dan
is er natuurlijk nog een serie geïllustreerd
nieuws van alle landen der aard-
Het is een bekend verschijnsel, dat de op
brengst van de films voor een groot deel
afhangt van de recettes, die in de groote ste
den worden gemaakt, terwijl de verhuurkansen
in de provincie afhangen van wat de films in
de hoofdsteden „doen", Dat is overal zoo in
de wereld en films, die voor een hoofdstede
lijke première niet in aanmerking komen, leve
ren in de kleine plaatsen het minst op. Daarom
ook is er de importeurs veel aan gelegen hun
producten het eerst te vertoonen in b.v. Lon
den, Parijs, Berlijn of Amsterdam en dan het
liefst in de maanden, waarin het bioscoop
bezoek het drukst is.
In Amsterdam is het de gewoonte in de
laatste jaren des zomers tóch groote films in te
zetten; vroeger was dat anders en in het bui
tenland reserveert men nóg altijd de beste pro
ducten voor het filmseizoen, dat in den herfst
begint. De 7 weken regen, welke wij achter
den rug hebben, doen ook hun invloed gelden
bij de zomersche samenstelling der program
ma's en die samenstelling dreigt in Frankrijk
een ramp te worden voor de inheemsche
industrie. Want wat is het geval?
Gedurende de somermaanden plegen de Pa-
rijsche bioscopen reprises te geven, het
bioscoopbezoek is dan niet groot, en het komt
er zooveel niet op aan wat er vertoond wordt
Maar in dezen natten zomer loopen de
bioscopen beter, en dus moeten er nieuwe pro-
gramma'e zijn, De groote Fransche films heb-
ZIJ TROUWT HAAR BAAS.
City Theater.
Elke film waarin Claudette Colbert een
hoofdrol vervult geeft alleen daarom reed»
een bijzondere voldoening, omdat Claudette
Colbert zich door de volkomen beheer-
sching van diverse genres een eersterangs-
kracht heeft getoond, Haar levendige spel
boeit steeds en ook in het hoofdnummer,
dat deze week in het City-theater wordt
vertoond, is de vertolking van de rol van
Julia Scott een attractie.
Julia is de secretaresse van een groot za
kenman, Barclay genaamd, Zij is een groote
steun voor de zaak en heeft in de zes jaar,
dat zij in functie is haar baas lief gekregen.
Maar als zij merkt, dat Barclay ongevoelig
blijft en alleen aan de zaak denkt, wil zij
weggaan en dan om Julia te behouden,
vraagt Barclay haar ten huwelijk. Dit gaat
door, maar het ware is het toch nog niet.
Bij de stijve zakelijke Barclay ontbreekt de
liefde en opnieuw moet Julia alles in 't
werk stellen om haar doel te bereiken.
Alleen door 't opwekken van jaloezie la dit
mogelijk en moet men zien op welke aar-
d,t «odeelte der film wordt ge-
vnnrL. Juli" b,reiJtt haar doel en de
tg*"om®n reU m#t haar vriend Barlett
kên h 1?°r' m"r Jull# en Barclay ma-
ClaudetteUr iïïllde reisblljetten. Behalve
Claudette Colbert trekken Melvyn Douglas
de aandacht als Barclay, de jeugdige Carth
Fel ow.es a.ls bet harteli)ke kind, Raymond
Walbuin als de butler en Michael Barlett
als de vriend van Julia.
ben de febrikanten lagen liggen tot het naiaar.
en de Amerikaansche importeurs hebben sich
gehaast de markt te overstroomen, sn hun
hun films in Parijs te verhuren voor belaehe!i|k
lage prijaen. Er is schaarsehte aan „aomer-
fllmswelnu de Amerikanen leveren se, veelal
voor 190 per week, waarbij dan nog 120
komen voor bewerking met Fransche titels
«asen verhuureondities voor d* betere
producten, als de aomer voorbij ia. Hierdoor
gaan de verhuurprijsen voor de Franscl).
films, die na Augustus uitkomen, nu reeds
sterk naar bensden, en waar een dragelijke
film niet onder een millioen franc, is te ma
ken, komt de Fransche industrie in de ver
drukking.
De fabrikanten wenschen invoerbeperking,,,
het oude lied, maar Frankrijk heeft een ever-
eenkomst met Amerika, die nog een jaar loopt
en onder deae omstandigheden aiet het er voor
de Fransche industrie niet rooskleurig uit,
„Itage btruck" gereed
Do nieuwe groote musical-film „Stage
Struckmet Dtck Powell en Joan Blondell,
welke onder regie van Busby Berkeley werd
vervaardigd, is thans te Burbank gereed ge
komen.
Behalve Powell en Miss Blondell, verleen
den medewerking: Jeanne Madden. Warren
William, Frank McHugh, Craig Reynolds,
Carol Hughes, Spring Byington, Henry O'
NeiU, Johnny Arthur, Lulu MacConnelL Ho-
bert Cavanaugh en Mae Jerome. Ook de
„Four Yacht Club Boys" treden in d<
musical op.
Joan Blondell ia „Let'a Pratend".
Joan Blondell en James Molton sullen de
„loading"-rollen vertolken van de bij War
nor Bros in productie komende romantisch-
getinte musicalfilm „Let's Pratend".
(iordon Hart van ex-geeelalijke lot
filmacteur.
Een zeer bruikbare karakterspeler, die
voor korten tijd nog het ambt van geeste
lijke uitoefende en die als leeraar in de filo
sofie aan het Whilman Collega in Walla-
Walla, Washington doceerde, is door War
ner Bros geóngageerd. Zijn naam is Cordon
Hart. In „The White Angel" en in „The
Charge of the Llght Brigade speelde hy on
belangrijke rollen, doch in „China Clipper
zal Mr. Hart een belangrijke rol te vertol
ken krijgen.
Kay F ranch, volgende film.
Men bericht den aankoop van de filmrech
ten van „Retunr from Limbo", dat ah)
feuilleton verscheen in „The Saturduy
Evening Poet" ven de hand van A. H. Z
Carr.
De ftlmonderneming wü Kay Francia da
hoofdrol laten vertolken.
De regisseur heeft in deze film zeer goed
werk geleverd en het speciale Amerikaan
sche filmwerk aen eigen cachet gegeven.
Twee mooie Journaals, een zeer aardige
gekleurde teekenfilm un een komische
twee-acter gaan aan 't hoofdnummer als
voorprogramma vooraf.
DE VROOLIJKE VAGEBONDEN
EN ZOytOO MIJLEN OVER ZEE.
Victoria Thsater.
Ulke VaaeboriHr'*"Th?'t*r tr,d,n d« Vr®°-
den dtkkïn tS*" °lin d' Eedeanten van
d'tmasd hun 8Un Uurel Me"
a «naai hun avonturen in oen allerbekoor-
m«nneti...nP.m)',W,r,Id' Wk'rin "'d'
een rol hlkkL ,n "ifs Moeder de Gans
Ulk, m.nuh*.
«,rr,rin o» -
uik'ioon'n..,"»1:,;:: S"k a"
Jeakonlne oen eprook-
•chen die h«if I0°ien. boemmenschen
VeXr h«lf niensch zUn.
met aen even b.w n,u h®rdennn«tJe, die
trouwen, maar „„h®" nultBP*ler
den ouden bok g<?dwar9boomd wordt door
reusachtige;, schoen Tf" u n'erb'J Pcn
ciioin als woonhuis en een
FUm
Het meisje, dat barald la voer aen kus te
sterven, is verre van dood.
Er lijn meiajba. die het niet kan ecK«|tP
wie de eerste steen werpt, als date mstr
een diamanten ia.
Een millionalrevrouw, die hot figuur van
een meisje fineert Ie gewoonlijk te dik.
Het hooft geen nut Uch op te winden om
een man, die een lafaard ia.
De afstand naar het hart van een gold
ligger Ie precies een steenworp.
„FeIe Jee" veer de camert
Joe E. Brown'e nieuwste Olm „Polo Jee"
is thans in productie by Warner Broc. Ce*
rol Hughes, een van de nieuwete aan win
sten aal als tegenspeelster vin Joe l
Brown optreden De film staat onder regu
van William McOann.
Horna In Rolland aal
schrijven voor „Danten"-film,
De vermaarde Franeche schrijver Re-
ma In Rolland hooft van Warner Brog de
opdracht gekregen tot hot echrUw var.
hot scenario voor do film „Denton" sn beeft
deze aanvaard.
Max Reinhardt. die de film tal regts-
aeeren ia op weg naar Europa om met der.
schrijver van hot manuscript var gedach
ten te wiaeelen.
Het ligt in de bedoeling Paul Munl de
titelrol te laten vertolkon.
Onberekenbaar Hollywood-
Ronald Colman treedt In hot najaar in
hot huwelijk mot Bonlto Hume. Barbars
Stanwyck gaat trouwen mot Robert Taylor;
Greta Garbo hooft zich financieel gein te-
rosaeotd bi) een Zweedach restaurant In
Hollywood; Doloroo dol Rio le reeds maan
den bedlegerig;; Paul Munl lg voor bentel
van gezondheid drie maanden naar Alezka
vertroken; mre. Tania Montaguo, oen En
gelse he multi-millionaire, kwam naai Hol
lywood. kocht er de villa van Fay Wray,
schreef een paar scenario's, en ontmoette
den graaf van Carnarvoo (zoon van wijier
den bekenden onderzoeker var het gri>1
van Toet-Ank-Ahmen), en verloofde zich
met hem; Rouben Mamoullan, de regie-
•sur. verloofde zich met de tooneelspeeUtor
Gertrude Michael, Bette Davls stuurde een
verontwaardigden brief aan haar directie
omdat deze haar salaris deed publiceeren
(4000 dollars per week); Jean Harlow
weigerde William Powell te trouwen „om
dat een officieel huwelijk later maar roo>F'
slomp meebrengt".
onderwereld waar boemannen en ••fdlJiB'
netjes leven in grotten en ondaratfRM^
schuilplaatsen, dan kan men zich
voorstellen ln welk décor 't °nafMBJW*^
tweetal zijn grappen en grollen m®*
kuopen Voor kinderen vooral I» W'
film vol verraaalngen, waarbij «i) v*n
acher harte om de dwaze avonturen
vroolijke vagebonden kunnen lach*"" gl-,
Alz tweede hoofdnummer wordt n g
dc rei. van dc K XVIII d,w
vroeger geen gelegenheid gehad neer
film te bewonderen, kan nu *1)0 E®1
halan. We zullen geenszins beweren,
film nog actueel is, maar zij houdt ">s
koring omdat si) ln haar geheel een
geeft ven de Hollandsche marln*roW?^r
niet alleen sooals si) ln paradepakjes
de autoriteiten ln vreemde havsne^
schijnen, maar ook sooals zij onder
leven ala er geen bezoek aan boord
lange en gevaarlijke trajecten gemeen
schappelijk worden afgelegd.
Do beelden sijn uiterst scherp en voor
de opnamen van de ze. Ml» van wondere
schoonheid. Wie de reis van de K. xvw* v
doek gezien heeft en K-ereoan neer
het doek gezien heeft en begrepen
welke geest allen tan boord bezielt, u e
vriend van onze marinemannen gew
en zei het zware en aoma levensgevaarlijk
werk van onze officieren en matrozen kun
nen waardeeren.
Veel binnen- en bultenlandach nieuw
vult dit programma op gelukkige w Jz
