DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN ONSTREKEN.
Felle strijd om het bezit van Irun.
De Spaansche revolutie
De rebellen dringen langzaam voorwaarts.
Franco verwacht geen
Europeeschen oorlog.
Het Fransche non-interventie
voorstel.
Een waarschuwing van
Stalin.
Een vermeende radiorede?
In Moskou niets dienaangaande
bekend.
138e Jaargang
De Utrechtsche moordzaak.
De grensincidenten aan de
Russische oostgrens.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar f 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENt
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No M2
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Donderdag 27 Augustus 1936
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Marokko is rustig.
Het gevaar van complicaties dat
sedert het uitbreken van den burger
oorlog in Spanje de internationale
nederzetting Tanger bedreigde, is
eenigszins geweken. Spaansch Marok
ko speelt niet meer zoo'n grooten rol,
aangezien het hoofdkwartier van
generaal Franco is overgeplaatst naar
Europeesch Spanje en Marokko nog
slechts dient tot reservoir voor man
schappen.
Volgens geloofwaardige berichten
bedraagt het aantal manschappen dat
uit Marokko naar Spanje is vertrok
ken, 12.000, terwijl in Marokko nog
3.000 man zijn.
Niettegenstaande de geruchten over
muiterij schijnt alles kalm te zijn in
Marokko.
De autoriteiten oefenen een strenge
controle uit op de reizigers, die de
grens passeeren.
Zooals bekend is, weigerde de Itali-
aansche consul te Tanger, die voorzit
ter is van de internationale controle
commissie, een paspoort aan inlanders.
Dezen hebben zich thans een visum van
den Mendoub, den vertegenwoordiger van
den sultan te Tanger, verschaft, dat blik
baar door de nationalisten wordt erkend,
aangezien sedert drie dagen geen inboor
lingen meer zyn geweigerd aan de grens.
Vooral de handel in benzine tusschen de
Internationale Nederzeting en Spaansch
Marokko is zeer levendig.
Zaterdag alleen is 20.000 Liter benzine
over de grens gevoerd. Betaald wordt al
leen met bons en de generale staf van de
nationalisten is thans ongeveer twee mil-
lioen peseta schuldig aan de Petroleum-
maatschappij te Tanger.
Trommelvuur op Irun.
Sedert gisterochtend 7 uur donderen
aan he tfront van Irun-San Sebastian
ononderbroken de kanonnen van de
nationalisten. De vliegtuigen worden
in hun actie gehinderd door een dich
te laaghangende nevel, hetgeen niet
wegneemt, dat zij vele bommen op de
stellingen van het volksfront hebben
geworpen.
Naar het geluid van de motoren te
oordeelen, zijn in den middag zwaar
dere vliegtuigen in actie gekomen,
terwijl ook de ontploffingen van
zwaardere bommen worden gehoord.
De Fransche gendarmerie heeft uitge
breide maatregelen genomen om te voor
komen, dat gewapende benden de grens
overschrijden.
Vanuit de richting van Irun hoort men
een voortdurend geweer- en mitrailleur-
vuur .waartusschen de ontploffingen van
bandgranaten worden vernomen. Naar men
vanaf de grens kan waarnemen, hebben
de nationalisten zich vooruitgewerkt tot
ongeveer twee kilometer van Irun. Ook
vanuit de richting van San Sebastian is
geschutvuur te hooren.
Het bombardement van Irun door de
luchtstrydkrachten der opstandelingen is
zonder ophouden van gistermorgen tot
gistermiddag voortgezet.
Verscheidene bommen schenen gericht
zyn op een stuk geschut van 105 m.m.,
dat gisteren door de loyale troepen in
stelling is gebracht aan den voet van het
fort Guadelupe nabij den weg naar Irun
en Fontarabie. Tegen 4 uur vuurde het
"tuk echter nog. Geen enkel jachttoestel
achtervolgde de opstandelingenvliegtuigen,
die nogal langzaam vlogen en door hun
herhaalde bochten duidelijk hun volkomen
veiligheid deden uitkomen. Het is n.et be
kend of de vliegers hun doelen hebben ge
troffen. Tegen 4 uur beklom een. gepant
serde auto in groote snelheid den weg, die
?aar fort San Martial leidt. De mitrail-
eurs der regeeringstroepen, welke ge-
Plaatst waren by een boschje ten westen
yan het fort werden tot zwijgen gebracht,
*aarna men het bedienend personeel in
l*ryl naar de omgeving van Irun zag a
alen. Op dat oogenblik weerklonk c e
arrtisu ene in de stad.
Vliegtuigen der opstandelingen heb i
Pamfletten uitgegooid boven Iran, waarin
bevolking er van wordt verwittigd, dat
indien de stad zich niet voor den avond
zou overgeven, zy met den grond zou
worden gelijk gemaakt.
De invallende duisternis deed evenwel
niet de hevigheid van de gevechten ver
minderen.
Vanmorgen is de strijd in de omgeving
van Irun weder opgelaaid, nadat de beide
partijen den geheelen nacht met elkaar in
contact waren gebleven.
Vliegtuigen der regeering hebben nati
onalistische troepenconcentraties gebom
bardeerd, ook de artillerie is in actie ge
komen.
Het gerucht gaat, dat de regeeringstroe
pen een aanval zouden ontketenen in den
Sector van Andoain, op circa 15 K.M. van
San Sebastian.
Opstandelingen bezetten Rio
Tinto mijnen.
Het hoofdkantoor van de maatschappij
der Rio Tinto mynen heeft bevestiging
ontvangen van het bericht, dat door radio-
Sevilla was uitgezonden en volgens het
welk de opstandelingen troepen zonder
tegenstand de Britsche Rib Tinto mynen
naby Huelva hebben bezet.
Ceuta door de „Cervantes" ge
bombardeerd.
De regeeringskruiser „Miguel de Cer-
vantes" heeft gisteren verscheidene salvo's
gelost- op de stad Ceuta, na tevoren de
Spaansche kust ten westen van Gibraltar
te hebben gebombardeerd.
Officieren der „Jaime Primero"
uitgeleverd?
Het radiostation van Sevilla deed gister
middag de volgende mededeeling:
Toen de kruiser „Jaime Primero" te
Carthagena aankwam tot herstel van de
ernstige schade, die bij het luchtbombarde
ment werd opgeloopen, verzochten de
roode comité s hun de marine-officieren,
die zich aanhangers der nationale bewe
ging hadden verklaard, en die aan boord
gevangen werden gehouden, uit te leveren.
De plaatselijke autoriteiten, die geen be
sluit durfden te nemen, raadpleegden de
regeering te Madrid, die na gehouden mi
nisterraad, bevel gaf de gevangenen aan
de comité's uit te leveren.
Vijfhonderd gevangenen, aldus het be
richt verder, werden naar open zee ge
bracht, aldaar in groepjes byeen gebonden
en in zee geworpen.
Aanval op Oviedo.
De ,,Frente Popular" bericht, dat vol
gens het aanvalsplan, dat is opgesteld door
den generalen staf van de regeeringstroe
pen, vyf vliegtuigen gisterochtend een
aanval heben geopend op Oviedo. De ge
vechten worden hier voortgezet.
Het blad bericht verder, dat Radio Sevil
la heeft gemeld, dat ieder, die naar de
radio-uitzendingen van Madrid of Barce-
lona luistert 5000 peseta boete moet be
talen.
Drie „Tsjeka's" te Madrid?
Een officier, die uit de hoofdstad
van Spanje is ontvlucht, deelde mede,
dat in Madrid drie „Tsjeka's" heer-
schen, die naar eigen goedunken han
delen en iederen nacht arrestaties ver
richten en gevangenen fusilleeren.
De regeering leeft nog slechts een
schijnbestaan en wordt geheel be-
heerscht door de anarchisten.
De staatspresident en eenige minder ge
ziene ministers worden door volksfronters
bewaakt om hun vlucht onmogelijk te
maken.
Deze voorstellen van zaken wordt be
vestigd door de decreten van de regee
ring, waarin wordt gezegd, dat de militie
niet op eigen gezag Arrestaties en terecht
stellingen mag uitvoeren.
Speciale rechtbanken in 'de
provincie.
De minister van justitie heeft een de
creet onderteekend, waarbij in iedere pro
vincie een speciale rechtbank bestaande
uit 14 rechters uit de bevolking en 3 ge
rechtelijke ambtenaren, wordt ingesteld
Deeze zullen gevallen van rebellie en mui
terij te berechten krijgen, alsmede misda
den tegen de buitenlandsche veiligheid
van den staat, zoolang de tegenwoordige
opstandige beweging aanhoudt.
Generaal Franco verwacht geen
Europeeschen oorlog.
De Amerikaansche journalist H. R
Knickerbocker melde gisteravond uit het
hoofdkwartier van generaal Franco te Se
villa aan het Hbl.:
Generaal Francisco Franco, de opperbe
velhebber van de witte troepen in het
Jftfden van Spanje, heeft my heden een
exclusief interview toegestaan in zyn
hoofdkartier te Sevilla, waarbij hij begon
met my te vertellen dat op het oogenblik
naar schatting eiken dag duizend men-
schen in den Spaanschen burgeroorlog om
het leven komen en dat het totaal aantal
dooden tijdens dezen oorlog op zijn minst
reeds 30.000 moet bedragen. Van deze
waren er 20.00 weerlooze burgers, die
door de rooden achter de frontlinie zyn
doodgeschoten, aldus de generaal. Op zijn
minst zyn duizend kerken in Spanje ver
nield.
Generaal Franco
Deze cijfers, welke generaal Franco gaf,
waren hooger dan die, welke ik in het
hoofdkwartier te Burgos hoorde, maar de
stryd hier in het zuiden is dan ook veel
bloediger dan in het noorden, en de
moordpartijen achter de frontlinie zijn
meer dan afgrijselijk.
Generaal Franco ziet er allerminst als
een bloeddorstig*^ wreedaard uit Zijn
zwarte oogen zyn zacht, hij houdt ze wyd
open en de uitdrukking ervan is ernstig,
maar niet hard. Zyn witte tanden blinken
als hy glimlacht, hetgeen hij echter niet
vaak doet. Het meest militair aan hem is
de wijze, waarop hy zich beweegt, snel en
beslist, met een gelijkenis aan den veeren
den en als met electriciteit geladen stap van
Mussolini. Hy is ook bijna zoo groot als
Mussolini, dus tamelijk klein. Hy is 43
jaar oud, en de jongste generaal van de
opstandigen; hij is de algemeene en wer
kelijke leider. Zijn eenvoudige khaki-uni-
form met de onderscheidingsteekenen van
een generaal, vertoont ma'ar één ridder
orde.
„Ons bombardement van Madrid heeft
den Rooden heel veel kwaad gedaan,"
verklaarde generaal Franco. „Verscheide
ne roode officieren, onder wie een van
van hoogen rang, hebben den moed opge
geven en zyn op het front van Guadarama
naar ons overgeloopen. Een van de weini
ge vliegtuigen, die de Rooden nog hebben
overgehouden, is naar Portugal gevlucht.
Ik kan geen datum noemen, maar ik weet
dat wy binnenkort Madrid in onze macht
zullen hebben. Van den eersten dag van
den oorlog af hebben de Rooden trouwens
nog geen enkelen werkelijk belangrijken
veldslag kunnen winnen, al bluft Madrid
daar nog zoo hard over.
De ernstigste misdaad van de regeering
te Madrid is, dat zij den behoorlijken bur
gers de wapens heeft afgenomen en het
plebs de wapens in handen heeft gegeven.
Nu moet de regeering zelf buigen onder
het geweld van de massa, welke zy gewa
pend heeft. De roode comité's van anar
chisten, syndicalisten en communisten
hebben op vele plaatsen de macht geheeil
in handen en in Madrid en in Barcelona
oefenen zy pressie op de autoriteiten. Deze
bewapening van het gemeene volk was
voor ons de laatste waarschuwing. Wij za
gen den chaos aankomen. Indien wy niet
begonnen waren, zou Spanje na drie
maanden verdronken zyn in ons bloed.
Onze beweging is de ware beweging voor
nationale defensie. Het is waar wat prof.
Unamuno te Salamanca heeft verklaard,
dat Madrid zelf niets meer gemeen heeft
met communisme maar met anarchisme.
De anarchisten heben de leiding, niet door
hun numerieke meerderheid, maar omdat
zy de meest militante van alle rooden zijn.
De socialisten trachten zich meester te
maken van de vette baantjes, maar de
anarchisten is het om de werkelijke revo
lutie te doen."
Generaal Franco legde er den nadruk
op, dat de burgeroorlog, die nu aan den
gang is, niet de marxistische klassenstrijd
is en evenmin een poging van de militai
ren om zich duurzaam van de macht te
verzekeren. „Het leger zal de macht in
handen houden tot dat het gezag voldoen
de is hersteld," verzekerde de generaal,
„dan zal het de macht aan de burgerlijke
autoriteiten teruggeven." En hy vervolg
de: „Wy wenschen socialen vooruitgang,
maar er kan geen vooruitgang zijn zonder
orde en er is een leger voor noodig om
orde te scheppen. Wij zyn er ook niet op
uit de wettige regeering te vernietigen.
Wij willen allen de onwettige rechten,
welke zij zich toegeëigend heeft, wijzigen.
Wij willen de kerk en de positie, die deze
toekomt en die zij in alle beschaafde lan
den bezit, herstellen. Van het Spaansche
volk is 90 katholiek en het komt er niet
zoo zeer op aan hoevelen tijdens hun leven
den godsdienst belijden.
Als zij den dood in de oogen zien, her
inneren zy zich allen dat zy katholiek zijn.
Velen van de Rooden, die kerken in brand
gestoken hebben, priesters hebben ver
moord en nonnen hebben weggejaagd,
hebben om het laatste sacrement gevraagd,
voordat zij gevonnist werden. Wy hebben
dat altijd toegestaan."
„Wat denkt U over de houding van de
andere Europeesche landen?", vroeg ik.
„Ik geloof niet, dat er oorlog in Europa
komt door hetgeen thans in Spanje ge
beurt", antwoordde generaal Franco. „Elk
land, dat koloniën heeft en zelfs Frankrijk
moet ten slotte inzien dat een sterk, na
tionalistisch Spanje noodig is voor den
vrede in Europa. Een rood Spanje zou voor
geheel Europa een ramp worden."
Frankrijk onderneemt nieuwe
stappen.
De Fransche regeeringen heeft bij de
verschillende regeeringen ,die nog niet op
het voorstel inzake een noninterventie-
accoord hebben geantwoord, opnieuw stap
pen ondernomen, teneinde te bereiken, dat
de voorgestelde beperkende maatregelen
spoedig algemeen gemaakt worden. De
Fransche regeering heeft verder voorge
steld, een permanente commissie in te
stellen, b.v. met zetel te Londen, bestaande
uit de vertegenwoordigers der landen, die
tot het accoord toetreden, teneinde een
nauw contact mogelijk te maken tusschen
de landen, die het embargo toepassen.
Turkye en de Biet-inmenging.
De minister van buitenlandsche zaken
van Turkye heeft den zaakgelastigde der
Fransche regeering ervan in kennis ge
steld, dat de Turksche regeering besloten
heeft toe te treden tot het ontwerp betref
fende de niet-inmenging in Spaansche aan
gelegenheden. De minister legde er hierbij
echter den nadruk op, dat zijn houding ge
motiveerd is door den uitzonderlijken toe
stand en niet beschouwd mag worden als
een precedente noch als een regel ten aan
zien van eventueelen hulp aan wettige re
geeringen, die om hulp vragen.
De Evening News publiceert een be
richt volgens hetwelk Stalin in een
radiorede tot het roode leger zou heb
ben verklaard: „Wij staan aan den
vooravond van ernstige gebeurtenissen.
Men kan u elk oogenblik vragen uw
leven te offeren in de verdediging van
uw proletarischen geboortegrond".
Het bericht heeft in Londen een zekere
sensatie gewekt. In Engelsche officieele
kringen was vanavond nog geen bericht ont
vangen over de rede en men beperkte zich er
toe de hoop tot uiting te brengen, dat men
er slechts een waarschuwing van hoofd
zakelijke tactische draagwijdte in zou moe
ten zien. Men is van meening, dat de rede
beschouwd moet worden als een antwoord
op de portee van een eenvoudige philippica
te buiten gaan. Aangezien echter de voor-
Stalin
naamste zorgen van Londen uitgaan naar
de Conferentie van Vyf, beschouwt men op
het oogenblik de groote internationale ge
beurtenissen vooral in hun verband daar
mede De toeneming der spanning tusschen
Moskou en Berlijn zal echter met nalaten
Verdachte verstrikt in vragen.
Het onderzoek inzake den moord op den
Utrechtschen meubelhandelaar, wiens lijk
in het Merwedekanaal is gevonden, wordt
met kracht voortgezet.
Gister hebben het Amsterdamsche en het
Utrechtsche parket en commissaris Staal
langdurig beraadslaagd over de richtlijnen
van het onderzoek. De verdachte is gister
aan zeer langdurige verhooren onderwor
pen. Hij houdt vol, dat hij aan den móórd
volmaakt onschuldig is. Wel zijn er lacu
nes in zyn verhaal, zoo nu en dan spreekt
hij zichzelf tegen, hy stokt dan even, doch
herstelt zich weldra.
Er zijn verschillende aanwijzingen, dat
hij gebeurtenissen van dien dag verzwijgt
en dat hij zeer zeker weet van het gebeurde.
De vondst van de fiets bij de Rotterdam-
sche brug is moeilijk te verklaren, het is
echter niet onmogelijk, dat de vermoorde 'n
zakenafspraak had gemaakt, dat hy daarop
per fiets naar 't afgesproken punt is gegaan
en daar de aankomst van zijn zakenrelaties,
die per auto kwamen, heeft afgewacht.
Waarschijnlijk hebben ze hem toen een
voordeelige transactie voorgespiegeld, die
in de nabijheid kon worden afgesloten. Hij
heeft zyn fiets laten staan en is in de auto
gestapt. Op een of andere wijze is hy later
bewogen uit te stappen. Op dat oogenblik
is hij verraderlijk van achter aangevallen.
Waarschijnlijk is hij met een bijl neerge
slagen. Het scherp is door de hoed in het
achterhoofd gedrongen. Ook het gelaat ver
toont sporen van geweld, de eerste slag was
niet doodelijk, er ontstond een worsteling,
waarbij hij in het water is gedrongen. Er is
bij de sectie uitgemaakt, dat hij nog niet
dood was, toen hij in het water terecht
kwam.
De justitie volgt thans verschillende spo
ren, waarover wij ln het belang van het
onderzoek nog geen verdere mededeelingen
kunnen doen.
toenemende bezorgdheid te wekken in di
plomatieke kringen. Men weet, welk belang
Frankrijk hecht aan paragraaf 3 van het
communiqué der drie mogendheden van
Juli, waarin verband gelegd werd tusschen
een regeling in West-Europa en een rege
ling van de problemen in Oost-Europa. En
vreest thans, dat het geringste effect van de
Duitsch-Russische spanning zal zijn het
leggen van een verband tusschen deze beide
aspecten der Europeesche problemen moei
lijker te maken. De rede van Stalin brengt
dus nieuwe redenen voor ongerustheid in de
Engelsche meening ten aanzien van de con
ferentie van vyf, welke voor haar een der
zeldzame elementen van overblijft betreffen
de de vastelandspolitiek.
Moskou dementeert.
Uit Moskou wordt gemeld, dat de
Sovjet-autoriteiten categorisch het be
richt tegenspreken, als zouden Stalin,
Vorosjilof en maarschal Toechatsjewski
een radiorede hebben gehouden tot het
Sovjet-Russische leger, zoals zekere be
richten uit Londen hadden gemeld.
Te Moskou is van zoodanige radio
rede niets bekend.
Russisch protest.
Het telegraafagentschap der Sovjet-
Unie meldt: Uit Chabarowsk wordt be
richt, dat den laatsten tijd een groot
aantal grensschendingen door Japan-
sche vliegtuigen voorkomen.
Alleen reeds tusschen 14 en 23
Augustus zyn vijf gevallen gerappor
teerd, waarin Japansche vliegtuigen
boven Sovjet-Russisch gebied hebben
gevlogen.
De Sovjet-ambassade te Tokio en de con
sul-generaal te Charbin hebben instructie
ontvangen tegen deze vliegtochten van Ja
pansche toestellen te protesteeren.
Grenspatrouilles slaags.
Het hofdkwartier van het Kwantoeng-
leger deelt mede, dat nabij Woe Ta Kou aan
de Oostgrens van Mandsjoekwo gister
ochtend een Japansche grenspatrouille
slaags is geraakt met een Sovjet-Russische
ruiterpatrouille, 20 man sterk, welke de
grens was gepasseerd.
De roode ruiters openden het vuur op de
Japanners, die dit beantwoordden en de
Russen dwongen terug te trekken met ach
terlaten van één doode.
De Russen ontvingen later versterking
van 70 man met twee mitrailleurs en heb
ben thans een stelling betrokken aan de
Russische oever van de Poltaso-rivier, van
waaruit zy de Japanners bedreigen. De
Japansche grenswacht is op haar hoede.
Het ministerie van Buitenlandsche Zaken
van Mandsjoekwo heeft bij den Sovjet-
Kussischen consul generaal te Harbin ge-
