DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De strijd om San Sebastiaari eri Iruri.
Ho 206
Dinsdag I September 1936
138e Jaargang
De Spaansche revolutie
De bevolking van Irun vlucht naar het
naburige Frankrijk.
De rol der militaire luchtvaart.
VERONTRUSTING IN MADRID?
Noodlottig mijnongeluk te
Bochum.
Nog drie arbeiders vermist.
Hetjachtvan koning Edward
in aanvaring.
Redevoering van Göbbels
in Venetië.
AARSCHE
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENt
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Anderhalve maand duurt thans reeds
de Spaansche burgeroorlog en ander
halve maand hebben Spanjaarden
elkaar bevochten met een bitterheid,
die alle wreedheden van een gewonen
oorlog overtreft
Herhaaldelijk worden van beide zij
den getallen opgegeven van dooden en
gewonden en als men die getallen nu
eens deelt door 2, 3 of 4, dan nog is het
getal schrikbarend hoog. Bovendien
stijgt het aantal terechtstellingen met
den dag en als men dan beseft, dat aan
een terechtstelling een verhoor vooraf
gaat, een verhoor, dat natuurlijk zeer
oppervlakkig is, dan begrijpt men, dat
hierbij de noodige „vergissingen" ge
maakt zijn.
Inderdaad, een burgeroorlog is wreed,
wreeder d«n welke andere krijg ook.
Intusschen schiet men nog niet hard op
met den strijd. Nu eens wordt er zeer actief
gevochten, dan weer heerscht er bijna vol
komen rust aan de gevechtsfronten.
Wat die gevechten betreft, het schijnt,
dat de opstandelingen alle krachten in
spannen, om toch maar San Sebastian en
Irun in handen te krijgen. Wanneer zy deze
beide steden in den Noordelijken hoek van
Spanje bij dt Fransche grens veroveren,
zouden zij vanuit het Noordbn niets meer te
duchten hebben, omdat zij dan de geheele
Noordelijke kuststreek zouden bezetten.
Een kort bombardement op Irun heeft
gisteren evenwel niet veel succes gehad,
t Was natuurlijk een bombardement uit de
lucht, waaruit weer eens blijkt, hoe zeer de
militaire luchtvaart een rol speelt in den
oorlog. De vliegtuigen vlogen echter op
zeer groote hoogte en er bestond dus weinig
kans op voltreffers.
De oevolking van Irun vlucht.
Een der bijzondere verslaggevers van
Havas deelt mede, sedert half 11 Zondag
avond af getuige te zijn geweest van den
droeven uittocht der vrouwen en kinderen
uit Irun. Er waren door de vliegtuigen der
opstandelingen boven de stad pamfletten
uitgeworpen, was-in de militaire autori
teiten er voor werden gewaarschuwd, dat
Irun op 30 Augustus, door het gezamenlijk
bombardement van de artillerie, vliegtuigen
en oorlogsbodems der opstandelingen, in de
asch zou worden gelegd.
De burgemeester van Irun ontving nog de
waarschuwing, dat de bedreiging niet ijdel
zou zijn en dat hij maatregelen moest ne
men. In den loop van den avond werd de
bevolking dan ook uitgenoodigd de stad te
verlaten en naar Frankrijk uit te wijken.
Hartverscheurende tooneelen deden zich
voor; ouden van dagen werden op stoelen
weggedragen, vrouwen hebben haar kinder
tjes in doeken gewikkeld en stijf tegen zich
aangedrukt. Alle mannen, die de wapens
kunnen dragen, zullen in Spanje achterblij
ven. Duizend vrouwen en kinderen hebben
Irun verlaten. De vluchtelingen worden
overgebracht naar St. Jean de Luz en
Bayenne. Er worden nog 2000 vluchtelingen
verwacht. De prefect van het departement
Basses Pyrxees leidt den ordedienst.
Irun in duisternis gehuld.
Vannacht om half twee bevonden zich
voor het stadhuis van Irun bijna 2000 men-
schen, die op hun beurt wachtten, om naar
de grens vervoerd te worden. De orders
waren, dat om half vier in Irun zich nog
slechts mannen mochten bevinden, die tot
elk offer bereid waren. Margarida, de com
missaris van oorlog, verklaarde, dat er geen
opstandeling in Irun binnen zou komen,
zoolang er nog één man overeind stond.
Te Hendaye werden de vluchtelingen
ingeënt, waarna de meesten ondergebracht
zijn in een groote loods bij het station,
waarvan men inderhaast een slaapgelegen
heid gemaakt had. Ook sommige hotels na
men vluchtelingen op. Om 3 uur waren
ruim tweeduizend menschen de grens ge
passeerd. Irun was in duisternis gedompeld
en het verkeer geschiedde met gedoofde
lichten.
Intusschen hebben de opstandelingen tot
dusver geen gevolg gegeven aan hun drei
gementen. Gistermorgen is slechts een en
kel vliegtuig boven Irun verschenen, dat
enkele bommen liet vallen; ook het artille
rievuur was van geen beteekenis.
Een soldaat van 't vreemdelingenlegioen,
die Maandagmorgen door Fransche gendar
mes aangehouden is terwijl hij de Bidassoa
overstak, verklaarde, dat hij weggeloopen
was, omdat hij sedert drie dagen niet gege
ten had. Volgens hem telden de strijd
krachten, die Irun omsingelden, 4000 man,
waarvan er 200 tijdens de gevechten van de
laatste dagen gesneuveld zouden zijn.
Regeeringsvliegtuigen neergehaald.
Wij zeiden reeds, dat de militaire lucht
vaart een belangrijke rol speelt bij dezen
opstand. Dat blijkt ook wel uit een bericht
uit Lissabon, waarin gemeld wordt, dat de
opstandelingen reeds 60 v'iegtuigen zouden
hebben neergeschoten.
Generaal Franco heeft volgens zijn
zeggen daarmee bereikt, dat de steden,
welke in zijn handen zijn, niet meer vanuit
de lucht gebombardeerd zijn, wat natuur
lijk een groote moreele invloed op de bevol
king heeft gehad.
Aan het front van Toledo neemt de actie
van de luchtmacht der opstandelingen toe,
hetgeen een beslissende actie van de troe
pen van Franco in dezen sector voorspelt Bij
de laatste luchtraid op Toledo werd de be
langrijkste wapenfabriek, welke de regee-
ringtroepen van wapenen voorziet, getrof
fen. Gisterochtend werd vernomen, dat de
luchtmacht van Burgos, de officieren en
cadetten in het Alcazar opnieuw van muni
tie en levensmiddelen heeft voorzien.
Door het hevig bombardement van Ma
laga verwachtte men gister of heden een
aanval op de stad, die reeds deels vernield
zou zijn en verstoken is van verbindings
middelen. zelfs vanuit zee.
De generale staf van de opstandelingen te
Burgos deelde verder mede, dat de lucm-
macht Naval Peral, Villa Alba, Pereguinos
en het Escurial heeft gebombardeerd. Ver
der worden twee belangrijke overwinningen
gemeld. In de provincie A villa zijn de op
standelingen 15 K M opgerukt en hebben
Puergerinos bezet, zoodat Naval Peral van
het Escuriel is gescheiden. Een andere ko-
lonne heeft Cueva Valverd en een derde
heeft Desgargaderoa bezet. Het hoofdkwar
tier verklaart, dat de luchtmacht met succes
samenwerkte met de troepen en een gemo
toriseerde afdeeling van de regeeringstroe-
pen werd op de vlucht geslagen.
De toestand in Malaga.
Een jeugdig nationalist, Jose Robas, wist
enkele dagen geleden uit Malaga te ont
vluchten. Hij deelde het volgende mede
omtrent den toestand in deze stad:
„Malaga is geheel in handen van de Ibe
rische Anarchistische Defedartie en van de
nationale arbeiders federatie. Alle villa's
in de aristocratische voorstad „Ellimonar"
zijn vernield. De Guardia civil is ontwapend
en wordt in de kazernes bewaakt door de
anarchistische volksfrontmilitie. Het is on
mogelijk het aantal executies te schatten.
Alle kerken en kloosters zijn neerge-
brand, met uitzondering van de kathedraal.
Op het dak hiervan ziin kanonen en mitrail
leurs geplaats voor den afweer van vlieg
tuigen.
De Calle Larios, de voornaamste straat
van Malaga, is geheel vernield.
Verontrustende toestand in Madrid.
Een te Lissabon ontvangen verslag van
een buitenlandschen waarnemer in de
Spaansche hoofdstad meldt, dat er thans
practisch geen regeering meer bestaat in
Madrid. De C. N. T. en de F A. I. controlee
ren alles.
Dezelfde waarnemer beschrijft de recente
brand in den Carcel Modelo, de groote ge
vangenis in Madrid, welke brand begon in
den houtopslagplaats en de bakkerij, toe aan
de regeeringsmilitie.
De eerste gevangenen, die in vrijheid
werden gesteld, zoo vertelde de waarnemer,
waren o.m. moordenaars, zakkenrollers,
bankdieven enz. Eerst daarna kwamen de
politieke gevangenen, die met machinege
weren neergemaaid werden. Naar zijn schat
ting zijn een duizendtal politieke gevange
nen op deze wijze gedood, ofschoon dit ge
tal op het oogenblik niet te controleeren is.
Ongeveer zeventig lijken worden iederen
nacht afgeleverd. Vele slachtoffers zijn per
sonen, die moeilijkheden hebben gehad met
hun werklieden, die thans van de gelegen
heid gebruik maken om wraak te nemen.
Een verontrustende trek van het Madri-
leensche leven op dit oogenblik is, aldus gaat
de waarnemer verder, dat de communisten
een Tsjeka hebben ingesteld in de club der
Bellas Artes (schoone kunsten) waar iede
ren nacht processen worden gehouden, die
altijd met een doodvonnis eindigen.
Deze vonnissen worden voltrokken in de
kelders van het clubgebouw, waar vandaan
de lijken later naar het lijkenhuis, of de be
graafplaats gebracht worden door den ge
meentelijken vuilnisdienst. De bevolking van
Madrid ziet met angst en vreezen haar lot
tegemoet, wanneer de opstandelingen moch
ten komen, want de federatie der anarchisten
heeft gedreigd de geheele wijk der gegoeden
af te branden en éigen vrouwen en kinde
ren te dooden, teneinde te voorkomen, dat
zij in handen van de rebellen vallen. De
anarchisten zijn in staat hun dreigement ten
uitvoer te leggen. De levensmiddelen wor
den dagelijks schaarscher. Alle vleesch in
blik en geconserveerde melk worden ge
confisqueerd voor de mannen aan het front.
De treinen, die vluchtelingen vervoeren,
worden regelmatig naar aristocraten door
zocht, die wannéér ze ontdekt worden, op
staanden voet worden doodgeschoten en op
de spoorbaan worden geworpen.
Bommen op Madrid.
Naar per radio is medegedeeld, heeft de
nationalistische luchtmacht gisteren ver
schillende openbare gebouwen te Madrid
gebombardeerd. Vier bommen zijn op het
ministerie van binnenlandsche zaken terecht
gekomen, een op het Noorder Spoorweg
station, een op het ministerie van oorlog en
een op de Plaza Cibeles.
Het aantal slachtoffers zou ongeveer 300
bedragen.
Radio-Sevilla meldt!
Radio-Sevilla deelde gistermiddag 13 uur
mede, dat gisteren een overwinning is be
haald op de „Marxistische" troepen in de
provincie Toledo.
Deze overwinning was van groot belang,
want de vijand werd volledig op de vlucht
geslagen.
De .rooden" hadden 600 dooden en velen
werder. krijgsgevangenen gemaakt.
Tijdens den slag, welke drie dagen
duurde, werden 9 mortieren, 16 mitrail
leurs, 800 geweren, talrijke motorrijwielen,
3000 granaten en 300.000 geweerpatronen
buitgemaakt
Een geheel balatllon en twee compagniën
van een ander bataillon werden krijgsge
vangenen gemaakt. Dit is de grootste neder
laag aan het Guadaremafront van de regee-
rings troepen.
Aan de andere fronten wordt weinig ver
andering gemeld. Aan het Guadaramafront
werd Pegueinos genomen.
Tenslbtte werd gezegd, dat geheel natio
nalistisch Spanje met belangstelling luis
terde naar de radiorede van Mussolini over
de defensieve kracht van Italië, Spanje
eischt zijn plaats op in den strijd tegen het
Sovjet-barbarendom.
Hevige gevechten in den sector
van den Guadarrama.
Het ministerie van oorlog deelt mede, dat
de opstandelingen in den Guadarrama ver
woede aanvallen hebben ondernomen, doch
dat zij werden afgeslagen en vervoigd door
de regeeringsgetrouwe strijdkrachten. De
opstandelingen hebben 165 man op het slag
veld achtergelaten.35 man zijn gevangen ge
nomen en 15 mitrail'eurs zijn buit ge
maakt.
Het kwartier der Marokkaansche troepen
werd vernield. Aan het communiqué wordt
nog toegevoegd, dat de opstandelingen bij
een aanval der regeeringstroepen aan het
front in Estramadura een nederlaag hebben
geleden.
De opstandelingen werden voorts terugge
slagen aan het front in Guipuzcoa, terwijl
ook in Asturië een colonne werd terugge
drongen, welke Oviedo probeerde te ont
zetten.
Mededeelingen van opstandelingen
zijde.
Maandag is het na het middaguur opval
lend rustig gebleven aan het fsont tus-
schen Irun en San Sebastian. Tegen den
avond heelt de kruiser Espana twee schoten
gelost op het fort Guadaloupe.
De zender Burgos deelt mede, dat de op
standelingen in Asturië verkenningsvluchten
hebben gemaakt, waarbij hier en daar stel
lingen der regeeringstroepen werden ge
bombardeerd.
Verkenningsvluchten hebben uitgewezen
dat verscheidene benzinedepóts en houtop
slagplaatsen te Malaga tengevolge van het
bombardement uit de lucht in brand zijn ge
raakt.
De grote wapenfabriek te Eibar (prov.
Guipuzcoa) werd door 250 K.G. bommen
getroffen, welke een aanzienlijke schade
moeten hebben aangericht. De zender van
Tetoean meldt, dat Valencia Zondag door
vliegtuigen der opstandelingen is gebom
bardeerd. De schade moet groot zijn.
SENATOR BORAH EN DE TOESTAND
IN PALESTINA.
Senator Borah heeft, tezamen met 11
andere senatoren een telegram gezonden
aan den Engelschen minister van buiten-
landsche zaken, Eden, waarin de hoop tot
uiting wordt gebracht, dat de Engelsche
regeering zich niet zal laten verlammen
door het geweld en integraal het mandaat
ten uitvoer zal leggen en in Palestina een
joodsch nationaal tehuis zal vestigen.
Mijn gasontploffing eischte twintig
slachtoffers.
In de mijn „Vereinigte President",
toebehoorende aan de Bergbau A. G.
Lotharingen, heeft gistermiddag een
ontploffing plaats gehad op de ne
gende verdieping. Tot gisteravond
zes uur waren elf dooden geborgen
en twaalf gewonden naar het zieken
huis vervoerd.
Officieele mededeeling.
In de officieele lezing over het mijn
ongeluk te Bochum wordt meeegedeeld,
dat de mijngasontploffing tot nu toe 20
dooden heeft geëischt. Drie arbeiders
worden nog vermist. Men vreest, dat ook
zij om het leven zijn gekomen.
Twintig mijnwerkers zijn gewond, van
wie intusschen drie aan hun wonden zijn
bezweken. Men verwacht niet, dat nog
meer slachtoffers te betreuren zullen zijn.
De mijndirectie heeft een onderzoek in
gesteld naar de oorzaken van het onge
luk, doch dit heeft, daar de bergings
werkzaamheden nog niet geëindigd zijn,
nog geen uitsluitsel gegeven.
Tegen een brug gebotst; lichte
averij opgeloopen.
Het jacht „Nahlin", waarmede de
Engelsche koning zijn vacantiereis
maakt, is in de straat van Chalkis in
botsing gekomen met een brug. Het
jacht heeft eenige averij opgeloopen,
terwyl de brug licht beschadigd
werd.
Eenige leden van de bemanning van het
jacht „Nahlin" zijn licht gewond toen het
jacht tegen de brug over de straat van
Chalkis botste. De voorsteven van het
jacht is beschadigd. Tegelijkertijd met de
botsing deed de wieling van het water,
opgewekt door de beide torpedojagers,
die het jacht escorteerden, twee booten
vol belangstellenden, die den koning wil
den zien, omslaan. Er hadden geen per
soonlijke ongelukken plaats.
De koning bleef op de brug van de
„Nahlin" het reddingswerk gadeslaan.
Voor de Duitsche kolonie.
Rijksminister Göbbels heeft gistermorgen
een delegatie van de Duitsche kolonie in
zijn hotel ontvangen. Hij sprak een rede
voering voor haar uit, waarin hij o.m. zeide,
dat zijn reis naar Venetië er toe had bijge
dragen de vriendschappelijke betrekkingen
tusschen Duitschland en Italië te verster
ken. Voortgaande zeide Göbbels, dat de
Duitscher in het buitenland zich op eer.
vooruitgeschoven post pionier van zijn
volkswezen moet toonen. Deze taak is niet
steeds gemakkelijk in landen, waartegen
over het vaderland tegenstellingen vertoont
De Duitscher in het buitenland wordt door
zijn vaderland beschermd, gelijk blijkt uit
het zenden van oorlogsschepen naar de
Spaansche wateren. Duitschland geeft den
Duitscher in het buitenland een dekking in
den rug. Daarom moet hij zich beschouwen
als door het vaderland verzorgd lid van het
weer sterk geworden Duitsche volk.
HET BOLSJEWISME IN SPANJE.
Een Iersche protestdemonstratie.
In een oproep, welke mede onderteekend
is door den voorzitter van den graafschaps-
raad van Dublin, wordt de bevolking aan
gespoord deel te nemen aan den massa-pro
test-demonstratie, welke Zondag a.s. zal
worden gehouden tegen: „den veldtocht der
goddeloozen en anti-christen in Spanje,
welke is ontketend door de communistische
internationale".
Tijdens de demonstratie zal een collecte
worden gehouden voor het zenden van een
ambulance naar Spanje.
•Het Iersche christelijke front wil het com
munisme ver van de kusten van Ierland
houden, opdat Ierland nooit zal worden ge
teisterd door een burgeroorlog, zooals thans
in Spanje woedt.
Van den kansel keert de Iersche geeste
lijkheid zich ook fel tegen het communisme
in het algemeen en tegen de gebeurtenissen
in Spanje.
TITULESCOE VOLKENBONDS
VERTEGENWOORDIGER?
Tatarescoe heeft Titulescoe aangeboden
voort te gaan Roemenië te vertegenwoordi
gen in den Volkenbond.
Het antwoord van Titulescoe is nog niet
ontvangen.
DE BURGEROORLOG IN CHINA.
Het verzet van Kwangsi.
Uit Kanton wordt gemeld, dat generaal
Yoe Han Moe, de commissaris voor de
pacificatie van Kwantoeng, een telegram
gezonden heeft aan de Kwangsi-generaals
Pai Tsjoen Tsji en Li Tsoeng Yen, waarin
hy hen verzoekt hun troepen uit Kwan
toeng terug te trekken. Bovendien spreekt
generaal Yoe Han Moe tegen, dat de cen
trale autoriteiten een blokkade in
Kwangsi hebben gevormd, hetgeen als
voorwendsel door de Kwangsisten was
aangegrepen om het Zuidwesten van
Kwantoeng binnen te trekken.
Doudanebureau ingesteld door
Hopei-Tsjahar?
Uit Chineesche bron verluidt, dat de poli
tieke raad van Hopei en Tsjahar besloten
zou hebben een bureau tot inning van
douanerechten voor Hopei en Tsjahar in
te stellen, dat in de plaats moet komen
van de Chineesche douane-administratie
te Tientsin.
Dit bureau, dat bijkantoren in de voor
naamste steden van Hopei en Tsjahar zal
openen, zou een tarief instellen, dat een
achtste gedeelte zou bedragen van het
tarief der Chineesche douane.
NOORWEGEN EN DE VOLKENBONDS
HERVORMING.
De Noorsche minister van buitenlandsche
zaken Koht, heeft den Volkenbond een nota
gezonden, waarin het standpunt van Noor
wegen ten aanzien van de hervorming van
het Volkenbondspact uiteen wordt gezet,
vin deze nota verklaart Koht, dat de vier
Noorsche landen het over het belangrijkste
punt eens zijn: de voornaamste taak van
den bond is te voorkomen, dat conflicten
uitbreken, die tot een oorlog kunnen leiden.
Hij stelt voor: 1 Ontwapening eh 2 een
meer automatische inwerkingtreden van de
preventieve maatregelen, vervat in de art.
11, 15, 17 en 19 van het pact. Verder stelt
hij een permanente ontwapenings-confe-
rentie voor, of wel de benoeming van een
commissie, waarin van elk land een verte
genwoordiger zitting heeft. Hij wijst even
eens op de noodzakelijkheid van controle
op de bewapening.
Tenslotte stelt hy voor, internationale
conferenties te beleggen, voor de behande
ling van de economische vraagstukken, zoo
als stabilisatie, de verdeeling der grondstof
fen en de koloniale kwesties.
HET TSJENGTOE-INCIDENT.
Japan wacht nog nadere inlichtingen af.
Naar vernomen wordt wacht de Japan-
sche regeering nog steeds op officieele me
dedeelingen inzake de gebeurtenissen in
Tsjengtoe, alvorens de onderhandelingen
hierover te openen met de Nankingregee-
ring. De Japansche autoriteiten verlangen
de gebeurtenissen met de meeste juistheid
vast te leggen en vermijden haastig te han
delen. Hieruit blijkt, dat de regeering niet
tevreden is de gewone procedure in gelijke
incidenten te volgen, doch zy eischt, dat de
Chineesche regeering de volle verantwoor
delijkheid neemt voor de anti-Japansche
agitatie.
Gisterochtend hebben de ministers van
oorlog en marine de kwestie-Tsjengtoe be
sproken en naar de bladen melden zijn de
beide ministers overeengekomen van de
Chineesche regeering te eischen, dat zy
doeltreffende maatregelen neemt om een
einde te maken aan deze anti-Japansche agi
tatie.
De „Chanhai Times", een blad, dat in
Britsche handen is, schrijft ten aanzilr van
het incident, dat de Chineesche autoriteiten
toegeven, dat de Japansche terroristen in
Tsjengtoe geen enkele aanleiding hebben
gegeven tot ongenoegen. Het blad verwijt
de Chineesche regeering, dat zij niet vol
doende is opgetreden tegen de anti-Japan-
sche actie.
OUDHEIDKUNDIGE VONDST NABIJ
RAVENNA.
In een dorpje, niet ver van Ravenna in
Italië, is dezer dagen een oude put aan het
licht gekomen, welke bij nader onderzoek
een groot aantal ceramische voorwerpen uit
de eerste eeuw van onze jaartelling bleek te
bevatten. Voorts bleek, dat men hier te doen
heeft met een zouthoudende bron van de
zelfde geaardheid, als die, welke men onge
veer tien jaar geleden op geringen afstand
van de thans ontdekte put heeft gevonden,
hetgeen, mede in verban; met andere soort
gelijke vondsten in deze streek het vermoe
den versterkt, dat een en ander de resten
van een badplaats uit den Romeinschen tijd
zou betreffen.
Tempel van Mithra ontdekt.
Tijdens grondwerk voor een nieuw ge
bouw in den tuin van het paleis van de Bar
berini's heeft men overblijfselen ontdekt
van een tempel van den Perzischen godheid
Mithra, dien in de tweede tot vierde eeuw
na Christus te Rome zeer werd vereerd. Het
gebouw draagt nog schilderingen van den
eeredienst, welke zeer goed zijn bewaard
Geen enkele Mithra-tempel in Italië is zoo
goed bewaard ais deze.
