DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Bloedige gevechten bij Irun.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VERTENT EENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Ho 207
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
138e Jaargang
De Spaansche revolutie
Pas tegen het einde van den winter rust
in Spanje?
Hachelijke situatie in Malaga.
levert mexco wapens?
Hongaarsche regeering
afgetreden?
Ook Fransche diensttijd
verlenging?
Radio-liedjeszanger in vrij
heid gesteld.
De wapenzending van de
Sancta Maria,
ALKMAARSCHE
URANT.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Woensdag 2 September 1936
Een zeer krachtige aanval op Irun,
die de opstandelingen gistermorgen
inzetten en die tot gisteravond duurde,
heeft niet het resultaat gehad, die de
troepen van generaal Franco zich er
van gedacht hadden.
Hoewel de strijd met alle beschikba
re wapens gevoerd werd, konden de
aanvallers de stellingen der regeerings-
troepen niet veroveren en waren ten
slotte gedwongen, in haar eigen stel
lingen terug te trekken, natuurlijk met
verlies van zeer vele dooden en gewon
den.
De aanval was zoo blijkt wel uit de
latere berichten zeer goed voorbereid. In
den aanvang rukten gepantserde auto's be
wapend met mitrailleurs, op langs den weg
naar Irun. Het vuur werd geopend op de
stellingen van La Puncha.
De regeeringstroepen beantwoorden dit
vuur uit een geblindeerden trein met mi
trailleurs, waarbij rij er in slaagden de
mitrailleurs der opstandelingen te bescha
digen. Tanks der opstandelingen voerden
eveneens een aanval uit langs den weg, die
gelegen is in de nabijheid van het kleine
fort Fagofain en hun artillerie vuurde op
het fort San Marcial en op Alunda. Later
bwuiu eerst de artillerie in aa<ia> 4)rie re-
geeringsvliegtuigen verkenden de stellingen
der opstandelingen en werden daarbij door
hun luchtafweergeschut onder vuur geno
men. Na de verkenning bleef een der toe
stellen in de lucht, waar het werd aange
vallen door een vijandig vliegtuig, echter
zonder succes.
In den middag werden alle moderne wape
nen in den strijd geworpen en het front van
de stad Irun, maar tegen het vallen van den
avond waren de opstandelingen, niettegen
staande een hevig bombardement van mor
tieren en veldgeschut, nog niet opgerukt. Al
leen de pantserauto's van de opstandelingen
waren binnen 100 meter van de kazernes
van de Carabineros genaderd, welke door
regeeringstroepen is bezet en welke nog
geen kilometer van Behovia ligt.
Keer op keer vielen de opstandelingen
aan, doch zij werden door de mitrailleurs
van de regeering afgeslagen en de aanval
lers moesten zich terugtrekken in hun loop
graven met achterlating van vele dooden
en gewonden.
Echter ook de regeeringstroepen leden
gevoelige verliezen, al is daarover nog niet
veel bekend. Ook weet men nog niet, hoe
groot de schade is, die aangericht is door
het bombardement op Irun. Wel is bekend,
dat een twintigtal gebouwen vernield zijn.
Ook is niets bekend over het lot van de gij
zelaars.
Wat het bombardement zelf betreft, ver
klaart de „Frente Popular" van Irun, dat
vijf vliegtuigen de stellingen van San Mar-
rial kwamen bestoken. De meest getroffen
gebouwen waren het republikeinsche cen
trum, het station en het volkshuis. Vervol
gens vielen de toestellen La Puncha aan.
Het tegenvuur van de batterijen van
Guadelupe was vernietigend.
Verklaring van generaal Mola.
Generaal Mola heeft verklaard, dat het
vuur der overwinning nabij is, maar dat de
burgeroorlog tot het einde van den winter
zou voortduren. Mola voegde hieraan toe.
bfisschien zullen wij volkomen de macht
van het communisme in Spanje vernietigen.
Voorts zeide hij: „Ik geloof niet in de neu
traliteit der naties".
De correspondent van de Diario de Noti-
rias maakt melding van verschrikkelijke
tooneelen te Avilla, waar de katholieke be
volking razend en over haar zenuwen heen
's tengevolge van de herhaalde bombarde
menten.
Terechtstelling te Irun.
Van betrouwbare zijde wordt vernomen,
dat gisteravond een buitengewone zitting
van den krijgsraad van de regeeringstroe-
pen vijf opstandelingen ter dood heeft ver
oordeeld. Het vonnis werd een uur later
Voltrokken.
De bijzondere correspondent van de
•■Paris Soir" bericht uit La Puncha, dat gis
teren de gijzelaars, welke de regeerings
troepen in het fort Guadelupe gevangen
hielden, naar Irun zijn gebracht.
In den avond ging het gerucht, dat
als antwoord op het ultimatum van de
opstandelingen, de gijzelaars zouden
worden gefusilleerd.
De correspondent bericht verder, dat
de mannen op de pleinen van Irun aan
boomen werden gebonden. Een van hen
de grijze bisschop van Valladolid, ver
zocht, dat men hem alleen met de voe
ten en over den borst aan den boom
bond.
„Laat mijn handen vrij", verzocht hij,
„opdat ik God zal kunnen bidden".
Een stortvloed van granaten en kogels
komt, van Biriatou zichtbaar, op Spaansch
gebied neer. De grond is volkomen omge
woeld. Gisteravond nog onderhouden de op
standelingen een vernietigingsvuur op de
regeeringsstellingen, die te lijden schijnen
te hebben, maar waarvan de bezetters er in
slagen hun positie te handhaven.
Leden der regeeringsntllitie, beladen met
pakken dynamiet en granaten, komen naar
voren en werpen hun projectielen, waarvan
de uitwerking vreeseljjk schijnt te zijn. Een
nieuwe batterij der opstandelingen heeft om
zes uur stelling genomen bij het fort Fago-
gain, waardoor eenigszins dwars op de
loopgravenrij der militietroepen kan wor
den gevuurd. Hun tegenstand werd echter
niet gebroken.
De regeeringsbatterij van Fontarrabië be
antwoordde het vuur en een vliegtuig heeft
vijf bommen op de opstandelingen laten
neerkomen/- Gisteravond woedde de strijd
nog verbitterd voort
Radio Sevilla meldt!
Radio Sevilla heeft in zijn uitzending van
gistermiddag het volgende meegedeeld:
„Onze laatste operatie in de provincie
Toledo heeft ons in staat gesteld de vallei
van den Taag te bezetten en heeft den af
tocht tengevolge gehad van de regeerings
troepen, die zware verliezen hebben gele
den en een belangrijk oorlogsmateriaal
hebben achtergelaten. Deze nederlaag had
een onmetelyken terugslag. Hij stelde in
staat de moreele verzwakking der militie
soldaten der regeering te constateeren, wien
men had verteld, dat zij geen enkelen
tegenstand zouden ontmoeten tot aan Cor-
doba en dat de marsch naar Sevilla gemak
kelijk zou zijn.
Madrid wordt bijna dagelijks gebombar
deerd door de luchtstrijdkrachten, die als
doelwit de kazernes, ministeries en vlieg
velden kiezen. De luchtstrijdkrachten der
regeering zijn zeer verzwakt door de opvol-
gelijke verliezen en wij opereeren in alle
gerustheid".
Het communiqué voegt hieraan toe: „De
autoriteiten van Irun hebben na de burger
bevolking te hebben geëvacueerd, niet ge
aarzeld de gevangenen in de straten en op
de door onze luchtmacht bedreigde plaatsen
bloot te stellen".
Hachelijke situatie te Malaga.
Gisteravond te Gibraltar aangekomen
vluchtelingen verklaren, dat de opstande
lingen zich thans op minder dan 3 mijl af-
stands van Malaga bevinden.
De uitwijkelingen zijn van meening, dat
de stad zich spoedig zal moeten overgeven.
Zij zeggen dat vliegtuigen der opstandelin
gen Malaga met bommen hebben bestrooid,
tengevolge waarvan het vliegveld en tal
van gebouwen in brand staan.
De ontstelde bewoners hebben zich naar
de haven begeven om te trachten aan boord
van schepen een goed heenkomen te zoe
ken. Bovengenoemde vluchtelingen bevon
den zich aan boord van den Britschen tor
pedojager Worcester.
Twee kanonneerbooten der regeering
hebben getracht troepen te ontschepen bij
La Linea aan de oostkust, doch zij zijn
daarin niet geslaagd daar een afdeeling fas
cisten naderde. Er zijn drie slachtoffers te
betreuren, o.a. een jongen van negen jaar.
Te La Linea en Algeciras zijn sedert het
begin der vijandelijkheden meer dan hon
derd gevangenen terecht gesteld, onder wie
vele vrouwen.
Prieto zuinig met woorden.
De vroegere socialistische minister Prieto
heeft gisteravond een vertegenwoordiger
van Havas ontvangen. Na met betrekking tot
de verwonding van den Franschen journa
list aan het front van Estra Madura te heb
ben verklaard, dat deze gelukkig van wei
nig ernstigen aard was, bleef Prieto hard
nekkig zwijgen, toen de correspondent hem
eenige vragen stelde aangaande den mili
tairen toestand.
Slechts bij het noemen van den naam
Bilbao, zeide hij, dat gisteren twee drie-
motorige vliegtuigen der opstandelingen
een in het droogdok ter reparatie liggenden
onderzeeër hadden aangevallen. De aanval
werd echter afgeslagen en de vijandelijke
vliegtuigen ontkwamen zonder schade te
hebben aangericht.
Ministerie op breedere basis?
In antwoord op een vraag van den cor
respondent aangaande «Je geruchten om
trent een a.s. hervorming van het ministerie,
verklaarde de socialistische leider.dat Giral
stappen had gedaan tot wijziging van het
tegenwoordige ministerie, waardoor dit een
breedere basis zou krijgen door de intrede
van verscheidene persoonlijkheden der par
tijen van het volksfront die tevoren niet in
de regeering waren vertegenwoordigd, t.w.
de socialisten, de communisten en de Bas-
kische nationalisten. Hij voegde er nog aan
toe, niets bepaalds te weten aangaande de
mogelijke toewijzing van een ministerie
zonder portefeuille aan een vertegenwoor
diger van den nationalen arbeidsconfede-
ratie. Hij meende echter eerder, dat er uit
deze organisatie een commissie zou worden
gevormd ter raadpleging door de regeering.
Mexico levert wapens aan Spanje.
President Cardenas van Mexico heeft gis
teren in het congres een boodschap voorge
lezen, waarin voor den eersten keer ont
hullingen worden gedaan over Mexicaan-
sche wapenlexpringen aan de Spaansche
volksfrontre geering.
Tot dusver was met betrekking tot deze
leveranties het strengste stilzwijgen in acht
genomen, hoewel de aandacht der publieke
opinie reeds gevestigd was op het feit, dat
de Spaansche re geer in gs boot „Magallanes"
in Vera Cruz oorlogsmateriaal aan boord had
genomen uit 49 wagons, klaarblijkelijk met
bestemming Madrid.
„De Spaansche regeering", aldus luidt het
in de boodschap, „heeft de Mexicaansche
regeering bü monde van haar gezant Gordon
Ordaz verzocht om levering van oorlogs
materiaal. Wü hebben dit verzoek onmid
dellijk ingewilligd en 10.000 geweren, als
mede 20 millioen patronen van Mexicaansch
fabrikaat ter beschikking gesteld van de Ma-
drileensche volksfrontregeering.
Deze démarche, die in overeenstemming is
met de vriendschappelijke betrekkingen,
die wij onderhouden met de huidige Spaan
sche regeering, is internationaal gerecht
vaardigd. Mexico heeft slechts het verzoek
van een wettelijke regeering ingewilligd,
gelijk het ook aan de regeering van Colum-
bia destijds 5000 in Mexico vervaardigde ge
weren leverde".
Menschensmokkel in Stiermarken.
Naar het D. N. B. van betrouwbare
zijde verneemt, zijn de autoriteiten van
Stiermarken een omvangrijke commu
nistische menschensmokkelarij op het
spoor gekomen. Waarschijnlijk zijn reeds
honderden werkloozen uit Stiermarken,
hoofdzakelijk mijnwerkers en arbeiders
in hoogovenbedrijven, overgehaald,
dienst te nemen in de roode militie in
Spanje.
De afgeloopen week viel het den ambte
naren van de steunbureaux in Zeltweg en
Fohnsdorf, het centrum van het mijn- en
hoogovenbedrijf in Stiermarken, op, dat
tachtig arbeiders, die werkloozensteun ont
vingen, hun steungelden niet meer kwamen
afhalen.
Uit het onderzoek, dat werd ingesteld,
bleek, dat communistische agenten uit
Tsjecho-Slowakije naar Stiermarken waren
gekomen, om werkloozen aan te werven
voor de roode militie in Spanje. De arbei
ders, die op het voorstel ingingen, werden,
van reisbiljetten en geld voorzien, via Zwit
serland en Frankrijk naar Spanje gezonden.
De communistische agenten trachtten de
werkloozen vooral tot dienstneming over te
halen door hun te verklaren, dat zij zich
aldus op de Spaansche priesters en op de
Spaansche kerken konden wreken voor den
12den Februari 1934.
De autoriteiten vermoeden, dat ook in an
dere plaatsen van Stiermarken dergelijke
communistische menschentransporten heb
ben plaats gehad.
Momenteel wordt een uitgebreid onder
zoek naar deze aangelegenheid ingesteld.
Fransche wapens naar Spanje.
Naar de „Echo de Paris" meldt, worden
nog steeds wapens en munitie uit Frank
rijk naar de Spaansche regeeringstroepen
gezonden. Gisteren zijn wederom drie
groote vrachtauto's met machinegeweren en
munitie aan de internationale brug te Hen-
daye aangekomen, doch de autoriteiten
stonden niet toe, dat de reis werd voortge
zet. De auto's zijn daarop naar Behobie ge
reden, waar de Fransche grenswacht zich
toegevender toonde, zoodat zij naar Spanje
konden doorrijden.
De opmarsch der opstandelingen
in Toledo.
Generaal de Llano heeft gisteravond via
radio-Sevilla medegedeeld, dat de rechtsche
troepen in de provincie Toledo de stad
Escurial genaderd zijn. De inneming van
dit strategische belangrijke punt is nog
slechts een kwestie van enkele dagen.
Minister-president Gömbös heeft zich
hedenochtend vergezeld van zijn genees
heer naar kasteel Godoio, de verblijf
plaats van regent Horthy begeven. Hoe
wel geen enkel communiqué is gepubli
ceerd en Gömbös weigert iets te zeg
gen, gelooft men toch, dat de minister
president het ontslag van de regeering
heeft aangeboden.
Na het onderhoud, dat anderhalf uur
duurde, keerde Gömbös naar Boedepest te
rug, waar hij een zitting van het kabinet
presideerde.
A&,
Na de bijeenkomst van den ministerraad,
had de minister-president een onderhoud
met den voorzitter van de kamer, Sztra-
nyavszky.
Verder wordt vernomen, dat minister-pre
sident Gömbös den regent opnieuw zijn ont
slag heeft aangeboden.
Minister Daranyi vervangt Gömbös.
De minister van landbouw, Daranyi, die
reeds in Juni en Juli minister-president
Gömbös verving, is aangewezen als plaats
vervanger van Gömbös gedurende diens af
wezigheid. Hierdoor is een minister-crisis
voorkomen, tenminste voor het oogenblik.
De regent behoeft zich thans niet uit te
spreken voor de eene of andere partij.
Minister-president Gömbös, wiens gezond
heidstoestand veel te wenschen overlaat, zal
Donderdag of Vrijdag naar een sanatorium
in de omgeving van München vertrekken.
Naar kiesrechthervorming.
Minister-president Gömbös, die een kies
rechthervorming noodzakelijk acht, heeft
den voorzitter van de kamer verzocht alle
partijen bijeen te roepen, opdat deze hun
gezichtspunten in deze kwestie uiteen zul
len kunnen zetten. De vergadering zal on
middellijk na het weder bijeenkomen van
de kamer moeten worden bijeengeroepen.
Behalve over de kiesrechthervorming zal
zij zich tevens hebben uit te spreken over
een eventueele uitbreiding der bevoegdhe
den van den regent en over de hervorming
van de eerste kamer. In deze bijeenkomst
zal de regeering vertegenwoordigd zijn door
den vice-voorzitter van den ministerraad en
de ministers van binnenlandsche zaken en
justitie.
Kwestie a.s. Vrijdag in den
Ministerraad.
Naar de „Figaro" meent te weten,
zou de regeering de verlenging van
den diensttijd tot 2% jaar overwegen.
Deze kwestie zou a.s. Vrijdag in
den ministerraad worden besproken.
DE TOESTAND IN ABESSINIE.
In het nog niet door Italië bezette
gebied is het rustig.
Het Abessinische gezantschap deelt mede,
dat de Negus van den nieuwen chef der
regeering in de Ambarische taal een schrij
ven heeft ontvangen, waaruit blijkt, dat in
het westen des lands (het niet door de
Italianen bezette gebied) volledige orde en
rust heerschen. De brief besluit met de
mededeeling, dat in overeenstemming met
de instructies van den Negus met het oog
op de bezetting van Addis Abeba door de
Italianen eeen regeering is gevormd en dat
alle staatszaken worden gevoerd met mede
werking van een staatsraad, welke bestaat
uit ambtenaren uit alle provincies van
Abessinië.
De bisschop van Dessie gefusilleerd.
De Abessinische bisschop van Dessie, die
na de overwinning der Italianen zijn onder
werping aanbood, is gister door een vuur-
peleton op de markt van Addis Abeba ge
fusilleerd. De Italianen zeggen, dat men
hem op heeterdaad heeft betrapt, toen hij
bezig was een groep Abessinische krijgers
tegen het Italiaansche gezag op te hitsen.
Dezer dagen is zooals gemeld
te Diemen een man gearresteerd, die
ervan werd verdacht als agent van
een „Credietbank" verskillende per
sonen te hebben opgelicht. Hij zou
gelden hebben geïnd als „informatie-
kosten", de gevraagde credieten ble
ven echter uit en de eigenlijke direc
teur, de Belg B., die te Amersfoort de
zaak dreef, bleek zich in arrest te be
vinden, verdacht van zwendelprac-
tijken.
De te Diemen gearresteerde man,
zekere Mossel, wonende te Hilversum,
een coupletzanger, die voor de radio
optrad ,is thans door den rechter
commissaris mr. H. J. Heutschler in
vrijheid gesteld, daar deze geen aan
leiding vond een bevel tot inbewa
ringstelling tegen hem uit te vaardi
gen.
Het onderzoek in deze zaak wordt
voortgezet.
Voorwaarden der verscheping.
Wy hebben destijds melding gemaakt
van het geblokkeerde oorlogsmateriaal,
dat te Antwerpen ingescheept was aan
boord van de stoomboot Sancta Maria en
bestemd was voor den Negus, doch niet
meer kon worden afgeleverd, daar de
Italiaansche oorlog inmiddels was geëin
digd.
Wij hebben ook gemeld, dat de Sancta
Maria teruggekeerd was en dat de lading
oorlogsmateriaal te Lillo in de Schelde in
lichters was ontscheept, in afwachting van
een andere bestemming.
In Augustus is de Engelsche stoomboot
Stanmore, groot 517 ton, komende van Rot
terdam, te Antwerpen gearriveerd, om het
oorspronkelijk voor Abessinië bestemde oor
logsmateriaal aan boord te nemen. De doua
ne verzette zich hiertegen, waarop het schip
op 15 Augustus naar Temeuzen terugkeer
de om op 17 Augustus weder te Antwerpen
te arriveeren. Door de eigenaars waren in
middels stappen gedaan bij de Belgische re
geering om de voorwaarden te vernemen,
waaronder het oorlogsmateriaal zou mogen
worden overgeladen.
Deze voorwaarden zijn thans bekend en
luiden als volgt:
1. te Antwerpen mag worden overgela
den, indien de zending teruggaat naar het
land van oorsprong t.w. naar Finland;
2. Aan boord van het schip zal een bege
leider de reis meemaken, die over de reis
verslag zal moeten uitbrengen;
3. Door de verzenders moet vooraf een
borgstelling worden gestort ten bedrage van
de totale waarde van het oorlogsmateriaal,
zijnde 4 millioen franken.
Men gelooft niet, dat het schip onder deze
omstandigheden spoedig zal vertrekken.
DE VACANTIEREIS VAN DEN
ENGELSCHEN KONING.
Een bezoek aan Ataturk.
Het blad „Koeroem" schrijft het a.s. on
derhoud tusschen koning Eduard en Ataturk
groot belang toe. Het acht dit onderhoud
een der belangrijkste gebeurtenissen der ge
schiedenis van de laatste jaren. Intusschen
moet men, zoo gaat het blad voort, geen po
litieke resultaten daarvan verwachten, ge
zien het particulier karakter van het bezoek.
De ontmoeting zal echter dienen tot verster
king van de vriendschapsbanden tusschen
beide landen. Het blad acht het verder
symptomatisch, dat de Britsche koning Z.-
Slavië en Griekenland heeft bezocht alvo
rens zich naar Turkije te begeven, en be
sluit met te zeggen, dat het hier gaat om
politieke toenaderingen, die gunstig zijn
voor den vrede.
Bezoeken aan Varna en Constantza
aangekondigd.
Naar de Tel. meldt, zal koning Edward
VIII in den loop van de volgende week een
bezoek brengen aan Varna (Bulgarije) en
Constantza (Roemenië).
Het te Stamboel verschijnend blad „Ku-
rum" noemt het onderhoud, dat binnenkort
tusschen koning Edward VIII en president
Ataturk zal plaats vinden, een der voor
naamste gebeurtenissen uit de geschiedenis
der laatste jaren.
Het blad voegt daar aan toe, dat men, ge
geven het privé-karakter van het bezoek,
van dit onderhoud geen directe politieke re
sultaten mag verwachten. Toch zal dit on
derhoud er toe bijdragen de vriendschaps
banden tusschen beide landen te versterken.
Het blad acht het in dit verband sympto
matisch, dat de koning v«iór zijn bezoek aan
Turkije eerst naar Joegoslavië en Grieken
land gegaan is en besluit, dat het hier een
politieke toenadering betreft, welke gunstig
ia voor het behoud van den vrede.
