FLITSEN VAN HET WITTE DOEK.
De Russische marionetten-films.
Amerikaansche filmsensatie
een vijfling voor de camera.
De voornaamste medewerkers uit de film „Rubber
Z!
„De nieuwe Gulliver", een tendenz-film
met goede artistieke hoedanigheden.
De waarde van een poppenfilm.
Uitgebracht door 2o. th. Century-Fox
Film als een retrospectief beeld.
Van de eerste maanden tot het
2e levensjaar.
Miniatuur-filmpjes,
ONZE BIOSCOPEN.
De nieuwe Gulliver, zooals die te voor
schijn treedt in het door den Rus Ptoesch-
ko geregisseerde filmwerk, is wel een heel
andere dan Jonathan Swift hem teekende.
Het mag waar zijn, dat Swift de toestan
den in zijn vaderland scherp hekelde, men
zal in zijn wereldberoemd geworden boek
tevergeefs zoeken naar iets wat gelijkt op
een aanval op het koningschap. Integen
deel, Swift was een te goed royalist om
iets dergelijks te kunnen schrijven. In de
film echter vindt men vrijwel niet anders
dan een propaganda voor communistische
ideeen. Ptoeschko heeft voor het eerst ge
bruik gemaakt van marionetten als „film
artisten", een systeem, dat wel een enkele
maal als intermezzo werd toegepast, maar
dat men nooit heeft durven volgen voor
een lange hoofdfilm. We herinneren in
dit verband aan een filmpje „Ali Baba
en de veertig roovers" van George Pal,
en waarin ook uitsluitend van poppen
wordt gebruik gemaakt.
Ptoeschko gebruikte plastische poppen,
welke langzamerhand worden „verbo
gen"; het opnemen van de poppen met
telkens fractioneele veranderingen in
houding en gebaar geeft dan het effect
van „bewegen". Een moeizaam werk,
waarvoor een verfijnde kunstzinnigheid
noodig is. Het blijkt, dat de Rus alle goede
hoedanigheden bezit om deze subtiele
film-wijze te volgen, terwijl hij een waar
dig medewerkster heeft gevonden in Sa-
rah Mokilj, die prachtige poppen maakte.
Beziet men het werk uit dezen hoek, dan
kan men wel niet anders dan er groote
bewondering voor koesteren. Elke pop is
een geslaagde carricatuur, welke tot in de
kleinste bizonderheden is uitgewerkt,
zonder dat iets van het effect van het ge
heel verloren gaat.
De gebaren zijn (niet zoo volmaakt als
bij levende acteurs het geval had kunnen
zjjn) natuurlijk en juist getroffen. Goed
geslaagd is ook de samenstelling van de
begeleidende geluiden, die voor elke pop
een eigen karakter hebben. Wonderlijk
zijn de van een gummiachtig preparaat
gemaakte maskers van de poppen. De uit
drukking ervan wisselt volkomen natuur
lijk met de verschillende gemoedsstem
mingen en de reacties zijn zóó volkomen
natuurgetrouw, dat men op den duur gaat
vergeten, dat hier slechts poppen bezig
zijn en dat men met de figuurtjes mee
leeft of het menschen zijn.
Indrukwekkend zijn sommige van de
decors. Dat van de onderaardsche wapen
fabriek, waarin halfnaakte menschenpop-
pen werken tusschen gigantische machi
nes, waarin wit gloeiend metaal wordt
gewalst, geplet en gekneed, is suggestief
als men zelden een filmdécor zag, terwijl
het steunende geluid, dat deze reuzen-
machines maken, den indruk nog helpt
versterken. De beste scènes uit de meest
grootscheepsche werken als: „Goud", „De
wereld in wording", „F. P. 1 antwoordt
niet" en dergelijke komen slechts in aan
merking om hiermede te worden verge
leken. Uitstekend doet ook de op een woe
denden Jacobijn gelijkende bedrijfsleider
van de fabriek het, te midden van zijn
knoppen en hefboomen. Ook enkele an
dere tooneelen: een zaal in het koninklijk
paleis, een onderaardsche weg verdienen
vermelding.
Tegenover deze groote artistieke ver
diensten staat echter de steeds weer
soms bijna onmerkbaar, soms vrij grof
voelbare communistische tendens. De
koning en zijn ministers, hofhouding en
aanhangers worden voorgesteld als een
verzameling gedegenereerde (inderdaad
zóó zien ze er op de film uit) en cor
rupte nietsnutten. De arbeiders in
casu de slaven echter zijn krachtige
en nobele figuren; deze tegenstelling in
figuren en daden is zoo toegespitst, dat
men duidelijk de communistische propa
ganda er in proeft. Vooral wanneer Gulli
ver de verdrukte slaven te hulp komt en
hen bevrijdt. Niemand zal er iets tegen
hebben, wanneer een onderdrukte volks
groep wordt bevrijd, maar hier is het ef
fect te overdreven.
Toch kan men allelei carricaturaals
waardeeren: de bombastische tankwagen
waarin de duivels uitziende opperschout
rondrijdt, allerlei types en nevenfiguren.
Dat koning Patapoef een leeghoofd is, heeft
iedereen al begrepen wanneer hij hem sla
pende heeft gezien, op een hemelhoogen
troon, temidden van een druk discussieerend
parlement. De regisseur maakt het dan ech
ter nog „mooier", door de redevoering van
den monarch te doen afsteken door een ge
barsten gramofoonplaat, welke in 's ko-
nings mantel is verborgen.
Het schitterende poppenmateriaal is ver
reweg het belangrijkste uit de film. De rol
van Gulliver, vertolkt door een jongen van
een jaar of twaalf Boris Constantinov
biedt weinig mogelijkheden en beperkt zich
hoofdzakelijk tot reus-zijn en het doen van
dingen, welke men van een reus verwacht:
zooveel eten, dat een hijschkraam noodig is
om brood aan te voeren, en het wegsleepen
van een geheele oorlogsvloot.
Nog iets wat het geluid betreft: men ver
staat van het Russisch natuurlijk geen
woord (behalve met moeite een enkele
naam), maar onderscheidt alleen verschil
lende stemmen, zoodat de tekst in kernach
tige bij-schriften moest worden neergelegd.
Voor een film van deze samenstelling was
het echter (meer dan bij een door menschen
gespeelde) de overweging wel waard ge
weest de stern-geluiden nog eens in het Ne-
derlandsch op te nemen. Immers: het groot
ste deel van de geluiden moest toch uit den
aard der zaak eerst naderhand worden op
genomen (poppen spreken immers niet).
De inleiding tot het in Lilliput spelende
gedeelte is onbelangrijk: Constantinov wordt
geschetst gis een lid van de bemanning van
een zeilbootje, waarmee een troepje jon
gens en meisjes zingend het water optrekt.
Tijdens 'n rustpoos aan land wordt uit „Gul-
liver's Reizen" voorgelezen, de jongen valt
in slaap, droomt, en dan volgt weldra het
avontuur 'in Lilliput. De andere deelen van
het boek van Swift werden niet verfilmd.
Een close-up uit de nieuwe Nederlandsche film „Rubber", die juist heden
haar première beleefde.
Kan men zich iets knusser en vreed-
zamers, stillers en landelijkers den
ken, dan een droomerig dorpje op de
Neder-Veluwe, vóór 1914? Ede, be
roemd om zijn bosschen en zijn heiden,
had juist garnizoen gekregen, waar
door het uit zijn volkomen rust ge
wekt was, toen bleek, dat nog veel
méér emotie, dan die der schetterende
trompetten en der ratelende trommen
weggelegd was voor dit vriendelijke
dorp. Boeren kregen den onverwach-
ten arbeid van het afmaaien der heide
en toen dat niet snel en makkelijk ge
noeg ging, moesten zij heele stukken
afbranden, tot een mooi, vlak terrein
ontstond. Timmerlieden kregen een
hangar te bouwen en er verscheen op
zekeren dag een enorme kist uit Pa
rijs en daarin zat zorgvuldig ver
pakt een heusche vliegmachine!
Later verwonderde men zich, dat
de „kist" nog vloog ook.
Emoties zijn wonderlijk!
Welke triomfen zijn niet gevolgd op deze
eerste schuchtere pogingen. De onlangs
overleden Blèriot heeft met zijn Kanaal-
vlucht de menschheid met stomheid ge
slagen en toen op zekeren dag een vlieg
tuig nabij Parijs landde en de piloot de
gedenkwaardige woorden sprak: I'm Char
les Lindbergh! kende de emotie geen
grenzen meer. Maar niettemin: dit alles
was vervolg, verbetering, vervolmaking
van het wonder, dat den allereersten keer
ii
Gerard Rutten
Szekely Lulofs
Johan
Meester
Enny Meunier
Frits van Dongen
hoe gebrekkig ook het sprookjes-
achtigst was geweest.
Wonderen.», we behoeven over de juist
heid van dit woord niet te twisten. Wie
wil, mag een anderen naam kiezen. Maar
de momenten, waarop de menschheid zich
verbaast hetzij over haar eigen kunnen,
hetzij over de wereld, waarin zy leeft
zijn plechtig en sensationeel gelijktijdig.
En zulk een moment heeft de wereld óók
beleefd, toen (nu ruim twee jaar geleden)
een eenvoudig gezin in Canada verblijd
werd met een vijfling, vijf meisjes, die
dank zy den eenvoudigen dorpsdokter, Dr
Allen Roy Dafoe, in leven bleven, wat
voordien nog nimmer was geschied.
Wéér ging een goif van ontroering over
de geheele menschheid. Er was geen land
ter wereld, of het toonde zyn belangstel
ling, geschenken kwamen van alle zijden
toestroomen en het was alleen maar jam
mer, dat er geen organiseerend lichaam
was, dat al deze giften nuttig kon maken.
Nu stuurden vyf werelddeelen rammelaars
en luiers tot in fantastische hoeveelheden
en andere noodzakelijkheden werden niet
aangeboden. Het ging maar in het wilde
weg en niemand dacht: „Zou niet reeds
een ander hetzelfde hebben gegeven?
Kuddegeest en verwerpelijk?
Was dit een uit r.g van kuddegeest, het
wilde instinct van de horde en daarom
verwerpelijk? Mogelijk wél. Maar daar is
niets aan te doen, de menschheid is zooals
zij is en dat verandert niet. Wanneer de
diepe verbazing zich meester maakt over
ons allen, dan komen wy ademloos bewon
deren, dan geven wij acte-de-présence met
z'n allen.
Nu, na ruim twee jaar moge de stroom
een weinig geluwd zijn, maar zy voert nog
steeds en staag tweeduizend toeristen per
dag aan, die vóór de stevige afrastering
van het „National Home" van den vijfling
blyft staan staren, in de hoop, iets te zien.
En wijl de kinderen geregeld buitenlucht
krijgen, is die hoop ook niet ijdel.
En nog steeds brengt iedere postbestel
ling een dikke honderd brieven, nog altijd
vormt de vijfling een hoogtepunt in de
publieke aandacht. Het eerste levensjaar
van die meisjes, was immers één strijd met
den dood en pas in het tweede lustrum
kwam de gezondheid, de kracht, de levens
lust, die de overwinning bekroonden! Mag
men het dan op stuk van zaken het
menschdom kwalijk nemen, dat het zoo
veel belangstelling blijft koesteren? Er zit
in zulk een ademlooze bewondering
naast veel verwerpelijks toch een heel
innemende en mooie zijde!
En zal dit kit*
Het zyn natuurlijk twee totaal „„„v'
soortige grootheden: een overwinnen
techniek, zooals een verovering de t der
is, en een verovering der wetenschL ht
die welke Dr. Dafoe heeft behaald al*
zy hebben het overeenkomstige van"!?**
nooit gedachten triomf. En zal dit
dig, trotsch gevoel, dat de menschel-
vangt, blyven? Naarmate de vyflin*
wordt en zich steeds meer het men^ïi
gaat afteekenen, worden deze zusjeÏÏJ*
ressanter. Ze praten nu en elke n
Phase in hun bestaan is telkens weer
aangename verrassing.
En dit is evident! thans is de fii
bij machte, om elkeen, wien het per
toch niet convenieert, om naar Canada
reizen en daar op hoop van zegen voor h
afrastering te gaan staan wachten of
iets te zien zal zyn, de vyf gezusters tl
toonen, zooals ze reilen en zeilen De 2ntk
Century-Fox Film heeft deze taak op zicS
genomen en geeft een retrospectief beeld
van de eerste maanden af, tot aan de vol
tooiing van het tweede levensjaar toe
Men heeft er een spelhandeling omheen
geweven, waardoor de aantrekkelijkheid
verhoogd wordt en waarin in het bijzonder
recht gedaan wordt aan den dorpsdokter
(dit is tevens de naam van deze film) en
zyn sociale functie. En wijl deze film
weldra in Nederland zal worden vertoond
heeft 't zin, er even bij te blyven stilstaan!
Immers: de eeuwig menschelyke zucht tof
heldenvereering, waaruit het bovenonv.
schreven enthousiasme voortspruit, is an
fond niets anders, dan 's werelds verbazing
over zichzelf en de film is een kanaal
waardoor die verbazing in goede banen
wordt geleid.
De hoofdprijs op de Biennale te
Venetië voor „Der Kaiser von
Kaliforniën" van Louis Trenkler
(Duitschland).
Als beste film der tentoonstelling te
Venetië werd bekroond „Der Kaiser
von Kaliforniën" van Louis Trenkler
(Duitschland). De beste Italiaansche film
was „Squadrone Bianco". Paul Muni als
Louis Pasteur werd als de beste acteur
beschouwd en Annabella als de beste
actrice in „Veille d'Armes", terwijl als de
beste regisseur werd aangewezen Jacques
Feydei voor de film „La Kermesse Re-
roique". „Schlussakkord" van de U. F. A.
kreeg de prijs voor de beste muzikale
film.
Er werd nog een aantal medailles toe
gekend, doch geen enkele Nederlandsche
film is bekroond.
Jeugd heeft geen kans in
Hollywood.
Voorheen, toen de film nog zweeg, moest
men jong en knap zyn om op het witte doek
succes te hebben, nu is het, wat de leeftijd
der sterren betreft, juist andersom, geen
enkele ster is bepaald jong, Greta Garbo,
Katherine Hepburn, Jean Harlow, Joan
Crawford, Mariene Dietrich, enz. naderen
de dertig ,of zyn de drie kruisjes reeds ge
passeerd, de mannen zijn nog ouder. Fred
Astaire, die op het oogenblik het meest
trekt, is zesendertig, Clark Gable werd in
Februari vijf en dertig, Gary Cooper, de
ex-cowboy, is precies even oud als Clark
Gable. William Powel had in het geheel
geen succes toen hij jong was, hy is nu
vier en veertig, en begon eerst na zijn veer
tigste jaar de aandacht te trekken; Fre-
dric March speelde ren bescheiden rol tot
hij over de dertig kwam, daarna trad hy
op den voorgrond, hij was acht en dertig
toen hij naast Greta Garbo de hoofdrol
speelde in „Anna Karenina". Charles
Laughton is veertig, Ronald Colman vijf en
veertig, zijn boezemvriend Warner Baxter
(ex-handelsreiziger) is vier en veertig.
Wallace Beery zeven en veertig, Paul Mimi
negen en veertig. Alle populaire artisten
zijn van middelbaren leeftijd, jongelingen
hebben hoegenaamd geen kans in Holly
wood, terwijl in de dagen toen Rudolf
Valentino en Ramon Novarra hun triom
fen vierden, jeugd juist een eerste ver-
eischte was.
DE GEHEIME AGENT.
Roxy-Theater.
Peter Lorre is en blijft een van 's we
relds merkwaardige filmartisten en hij
legt daarvan weer op ondubbelzinnige
wijze getuigenis af in „De geheime agent",
een filmgegeven, dat hem volkomen ligt
en waarin hij volcm gelegenheid krijgt
zijn suggestief spel* op 't witte doek te
brengen. Het gaat hier om spionnage-
diensten in den tijd van den oorlog.
Schijnbaar bevriende personen liggen op
eikaars dood te loeren en in angstige
spanning neemt het motief een alleszins
dramatisch verloop, als het den „gene
raal" gelukt een verdacht individu in een
ravijn te storten, dat geen spion is en al
dus onschuldig om het leven komt. Dat
een dergelijke praktijk den bekwamen
schrijver Brodie, die hier onder den naam
„Ashenden" spionnage-diensten verricht,
tegen den borst stuit, is begrijpelijk en
voor hem wordt het dilemma nog grooter
als hij moet kiezen tusschen zijn beroep
en een allercharmanst meisje, dat hem als
assistente is gezonden, doch al evenmin
op kan tegen dergelijke intriges.
Enfin, het komt dank zij eert subliem
in scène gezet treinongeluk nog goed
terecht en hiermee kan besloten worden.
Deze film heeft uitstekende kwaliteiten
loont de moeite haar te gaan zien.
Het voorprogramma is alleszins ge
klaagd. Volledig Olympisch nieuws, een
Vardige klucht, een cultuurfilmpje en wat
klein goed completeeren het geheel op
geslaagde wijze.
I DREAM TOO MUCH.
Theater Harmonie.
De geschiedenis van twee jonge menschen:
Zy die geen artiste wilde zyn en het wél
was, hy die zich verbeeldde artist te zijn
en het feitelijk niet was. Dit in een paar
woorden het gegeven van de RKO-Radio
Picture „I Dream too much".
Lily Pons is vanzelfsprekend het mid
delpunt waarom alles draait, met haar
prachtige stem beheerscht zij de geheele
film van het begin tot het einde. Het is
Henry Fonda als Jonathan, wiens gemoeds
rust er door het groote succes van zijn echt-
genoote niet beter op wordt. In een meer
dan opgewonden stemming is hy met Anetie
(Lily Pons) getrouwd en zijn trotsch krijgt
een gevoeligen knak wanneer hij bemerkt dat
zijn succes als componist nihil is, waardoor
hij zou moeten leven van het geld dat door
zijn vrouw als operazangeres wordt ver
diend. Dit wordt nog erger wanneer hij ont
dekt dat de opera die hij heeft gecompo
neerd door zijn vrouw gefinancieerd zal
worden. Dit is teveel voor hem en hy ver
laat zijn vrouw om in zyn eigen onderhoud
te voorzien.
Na eenige omzwervingen vindt Anette
hem dan terug als taxi chauffeur in Farys
doch weer staat het succes van Annette het
tweetal in den weg. Evenwel weet Annette,
wie het meer om het huiselijk geluk dan
haar succes te doen is, raad. De opera van
Jonathan wordt door haar veranderd in een
musical comedy en op deze wijze weet zy
er een groot succes van te maken.
In het voorprogramma vinden we in het
journaal opgenomen eenige spannende mo
menten uit de Olympische zwem wedstrij
den, verder een aardige sketch getiteld: „De
baas van het pompstation" en nog een aar
dig teekenfilmpje.
EERLOOS (VEILLE D'ARMES).
City-Theater.
Deze triomf van de Fransche film
industrie, getuige het succes in Venetië,
heeft gisterenavond in het geheel gevulde
City-Theater op den gala-openingsavond
van 't nieuwe seizoen een grooten indruk
gemaakt. Onder de vele genoodigden be
vonden zich de burgemeester en mevr.
v. Kinschot, verder tal van vooraanstaan
de personen uit onze gemeente.
In onafgebroken spanning heeft men de
boeiende en zoo schitterend gespeelde film
uit het Fransche maritieme leven gevolgd.
De Fransche marine heeft bij het vervaar
digen van deze film alle medewerking
verleend, zoodat een bijzondere reeks op
namen van het Middellandsche zee-eska
der zijn te bewonderen.
Over den inhoud van de film, 't verhaal,
schreven wij Woensdag reeds.
Kapitein Corlaix van de „Alma'" komt
als beschuldigde voor den krijgsraad en er
zijn slechts drie menschen, die zijn on
schuld kunnen bewijzen: n.1. de officier
d'Artelle, die echter gesneuveld is, kapi
tein Brambourg, die echter niet spreken
wil en Corlaix' vrouw, die zonder zijn
medeweten op het schip was in de hut
van d'Artelle. Op 't laatst is het de vrouw
die spreekt en de eer van haar man redt,
zonder te denken aan 2ich zelf. Corlaix
wordt in eere hersteld en vindt ook zijn
vrouw terug.
Het bijzonder sterke spel in deze film
is wel een extra attractie. Prachtig was
Annabella in de rol van Jeanne Corlaix,
schitterend Victor Francen als Corlaix
zelf. Dat was zoo sober, natuurlijk en in
drukwekkend als men slechts zelden ziet.
Signoret als de admiraal en Pierre Renon
als Brambourg gaven eveneens sterk spel.
Zij die „Eerloos" zagen, zullen de film
niet spoedig vergeten en die haar nog
niet zagen, zullen zeker zoo spoedig mo
gelijk dit verzuim herstellen. Zij zullen er
geen spijt van hebben.
Het voorprogramma bracht een interes
sant Wereldnieuws (Fox Monitone) met
o. a. opnamen van de Nederlandsche
zwemsters op de 4 X 100 M. en de 400 M.
op de Olympische spelen. Ook de sluiting
der spelen was interessant. Verder een
gekleurde teekenfilm en een muzikale Vi-
taphone-opname van den band van Ra
mon Ramos met zang en goed werk van
een beroepsdanspaar.
CATHARINA DE KLEINE.
Victoria-Theater.
Er is in de wereldgeschiedenis een Catha-
rina de Groote geweest, er is in de film
wereld een Catnahna de kleine.
Zij is keukenmeisje in een deftig gezin of
beter gezegd meisje, die alle vuile werkjes
moet opknappen en zij is zoo weinig in tel,
dat zelts het keukenpersoneel niet met haar
aan tafel wenscht te zitten.
Wanneer de neer Braun al zyn personeel
bevolen heeft een zekeren heer von Gersti-
ow, die het zijn dochter lastig maakt, nooit
meer binnen te laten, blykt, dat Catharina
zoo onbeteekenend is, dat zy met dat bevel
met in kennis gesteld wordt. Het gevolg is
van P8tïeer V°n Gerstikow speciaal werk
van Catharina gaat maken en omdat hy als
te komen met h*ar in aanrak.ng
l trekt hy de kleeren van zijn
chauffeur aan. Hy gaat een avond met hrt
door ieder verwaarloosde meisje kernS
houden en de gevolgen laten zich raden
Catharina wordt hopeloos verliefd op den
knappen chauffeur en zy koopt zelfs
haar spaargeld iets voor hem, dat op een
auto lijkt als zy denkt, dat hij werkloos zal
worden.
Intusschen heeft de dochter van den heer
Braun het klaar gespeeld haar vader te
dwingen een thuweljjk van haar met Herr
van Gerstikow goed te keuren, maar op het
laatste oogenblik hoort de oude heer, dat
zyn aanstaande schoonzoon in chauffeurs
uniform met Catharina gezien is. Hij zet nu
een verlovingsfeest in elkaar en laat Catha
rina bedienen met het gevolg, dat zij plotse
ling tegenover den bruidegom van de doch
ter des huizes staat en tot de ontdekking
komt, dat hy tevens de door haar aange
bedene Hans de chauffeur is.
Catharina brengt een groot offer en zegt,
dat zy dezen heer nooit gezien heeft, maar
Herr van Gerstikow, die zich al lang ver
weten heeft, dat hij met de liefde van dit
goedhartige meisje gespeeld heeft, brengt
een nog grooter offer. Hij laat zijn bruid en
alle gasten in den steek en na een romanti
sche achtervolging laat de film aan het slo
een wonderlijke combinatie zien, namelijk
een edelman, die een onbeteekenend
dienstmeisje in de armen houdt en
werkelijk van plan is daarmede in een hu
welijksbootje te stappen.
Franziska Gaal is in deze film buitenge
woon goed. Haar spel is van een wondere
bekoring en haar samenspel met alle ande
ren heeft deze alleraardigste film tot een
bijzondere attractie gemaakt.
Vooraf gaat interessant binnenlandse
nieuws en een spannende en humoristisch*
film, getiteld „Liefdesadviezen gevraagd^
waarin een jonge man op een dagblad voo
de dame moet spelen, die raadgevingen
liefdeszaken geeft. Welke zonderlinge aV0"
turen hij daarbij beleeft moet men zelf
eens gaan bekijken.