DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Groote opwinding in Madrid.
De actie der Belgische rexisten.
Een der stations van de stad bebombardeerd.
Ho 250
Vrijdag 23 October 1936
138e Jaargang
Minister van Zeeland verklaart waarom een
rex-vergadering verboden wordt.
Handhaving der orde.
De Spaansche revolutie
De opmarsch naar de
Spaansche hoofdstad.
Ernstig arbeidsongeluk.
„Chr. Huygens" heeft
motorschade.
De politiek van Tsjecho-
Slowakije.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIES
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
„Een der politieke partyen, die tegen
het kabinet van nationale concentratie
een felle oppositie voert, had het plan,
Zondag a.s. ongeveer 250.000 harer par
tijgangers bijeen te brengen in Brussel.
De regeering heeft echter besloten, dat
deze vergadering niet mocht plaats heb
ben. Met aldus te handelen heeft zy zich
slechts door een enkele alles overheer-
schende overweging laten leiden: de
noodzakelijkheid om de orde te hand
haven. Zij had niet alleen het recht,
maar ook den plicht daartoe".
Zoo luidt een gedeelte van de rede van
den Belgischen minister-president van Zee
land, gisteravond voor de beide Belgische
radio-zenders gehouden. Men begrijpt, dat
met die politieke party die der Rexisten be
doeld wordt Deze hadden tegen Zondag in
de Belgische hoofdstad een vergadering be
legd. die veel meer nog het karakter van
een demonstratie zou krijgen en die waar
schijnlijk op botsingen tusschen politieke te
genstanders zou zijn uitgeloopen
De Belgische regeering verbood deze de
monstratie en ging zelfs nog verder: ze ver
bood bovendien het laten loopen van extra-
trainen naar Brussel. De Rexisten hadden
»J. 46 extra-treinen besteld, welke ieder ge
middeld ongeveer 900 personen konden be
vatten. De rest van de 200.000 zou uit Brus
sel en omgeving komen of per particuliere
auto's..
Ondanks het gemis van extra-treinen zul
len de Rexisten toch naar Brussel komen en
daarom heeft de Belgische regeering beslo
ten, de aanwezige troepen in Brussel voor
Zondag te consigneeren.
Dat zal noodig blijken, want nu reeds is
de Belgische hoofdstad in rep en roer Nog
gisteravond vonden er relletjes plaats en
moest de politie krachtig optreden en onge
twijfeld zullen deze relletjes zich vooral
Zondag in grooter formaat herhalen.
De rede van v. Zeeland.
En thans de door den premier uitge
sproken radio-rede!
De heer van Zeeland ontwikkelde in
die redevoering de redenen, die er toe
dat de regeering het noodzake
lijk achtte de Rexistische betooging, die
voor Zondag was aangekondigd, te ver
bieden. Bij dit besluit heeft de regee
ring vooral rekening gehouden met de
essentieele overweging, dat de orde
moet worden gehandhaafd. Daartoe had
zij niet alleen het recht, maar ook de
plicht. Orde heerscht in België en zal er
blijven heerschen.
Vervolgens ging de eerste minister over
tot bespreking van den binnenlandschen toe
stand in België. Daarbij zeide hij o.m., dat
«en politieke partij tegen de nationale regee-
ring een heftige, hatelijke campagne voert
van een zuiver negatieven en destructieven
•ard, door systematisch haar toevlucht te ne
tten tot beleediging, leugen en laster.
Wat doet nu de regeering?
Zy werkt, zij schenkt geen aandacht* aan
dit optreden en wenscht het vrije spel der
nationale instellingen te doen eerbiedigen.
Nooit zal België een regeering van de straat
Aanvaarden. De regeering der nationale con
centratie, steunende op groepeeringen, die
Vier-vyfden der levende krachten der natie
vertegenwoordigen, wenscht geen aandacht
te schenken aan den partijstrijd en zal niet
afwijken van deze houding om zelf te tre
den op het terrein der partypolemieken. Het
de teak van hen, die haar steunen, om
zoo Zij dit noodig achten een tegen-aanvals-
houding aan te nemen. De regeering echter
moet het land haar werk doen kennen. Het
oogenblik is niet gekomen, aldus vervolgde
van Zeeland, ons onderling te verscheuren.
De resultaten van een lange en moeilyke
inspanning van bijna twintig maanden zou
den snel in gevaar kunnen worden «^bracht.
Wanneer opwinding zich van ons vaderland
tteester maakte.
In dezen geest heeft de regeering het
besluit genomen vanaf Dinsdag en zoo
lang de tegenwoordige spanning zal du
ren, alle betoogingen te verbieden, wel
ke ook de opvatting z« van de organi
satoren, wanneer haar omvang de con
trole, die het openbaar gezag moet kun-
nen uitoefenen op de bewegingen
massa, twijfelachtig zou maken.
Allen, die de wettigheid zouden willen
verlaten, zullen de zwaarte der wet voe
van Zeeland
Er is in België slechts een enkele regeering,
deze alleen regeert, deze alleen beveelt in
het kader van de grondwettelijke bevoegd
heid en is volledig gewapend om de orde te
handhaven tegen wie dan ook en zy zal dit
doen met rustige kracht
Vervolgens sprak minister-president van
Zeeland over de vrees, welke vele burgers
koesteren voor het communistische gevaar.
Spreker bevestigt, dat de regeering gewa
pend is tegen elke poging tot opstand of ge
weld van communistische zijde en in staat
is zich doeltreffaid te verzetten tegen elke
opwelling van een linksche dictatuur. Even
wel moeten in den strijd tegen het commu
nisme niet de methodes worden gevolgd,
welke sommigen willen. Het gebruik van ge
weld roept geweld op. Onwettigheid is op
zichzelf een kwaad, het zou de grootste ver
gissing zijn als men in den wil de orde te
verdedigen, welke door sommigen wordt ge
voerd en waarvan het karakter geheel ge
kunsteld is. Drie problemen toch beheerschen
op het oogenblik het openbare leven in Bel
gië. Op de eerste plaats het probleem van
de nationale verdediging, de regeering heeft
een ontwerp opgesteld tot regeling van het
militair statuut voor langen tijd.
Dan komt het probleem van de buiten-
landsche politiek. Hier moeten opnieuw de
ontzaglijke consekwenties worden bepaald,
ons internationaal statuut maakt dit noodig.
Tenslotte worstelt België met economische
moeilijkheden. De crisis is overwonnen, doch
de strijd is' nog niet volbracht en het resul
taat zou in het gedrang kunnen komen als
de troepen, die tot nu toe overwonnen, nu
de discipline zouden opzeggen.
Dit zijn de drie kapitale aspecten van ons
politiek leven. Dit interesseert alle burgers.
De demonstratie van Zondag a.s. werd
niet georganiseerd om de wending van een
deel van onze medeburgers ten aanzien van
deze vitale problemen uit te drukken en dit
toont duidelijk de ijdelheid ervan.
In het slot van zyn rede verzoekt van
Zeeland allen na te denken over de houding,
welke het land moet aannemen ten aanzien
van deze essentieele problemen, opdat het
België van morgen sterker, gelukkiger en
voorspoediger zy.
Te Madrid is men van meening, dat
de rechtsche troepen hun opmarsch
naar Madrid op alle fronten niet zullen
voortzetten, vóórdat hun strijdkrachten
ongeveer op gelijken afstand van de
hoofdstad zyn. In den noordoostelijken
sector, dien van Siguenza, nu bevindt
de vijand zich nog 125 kilometer van de
hoofdstad. Hier heerschte gisteren gee
nerlei activiteit, de troepen versterken
er hun stellingen.
De pogingen Madrid te verdedigen wor
den onvermoeid voortgezet, loopgraven wor
den aangelegd en prikkeldraadversperringen
geplaatst tot in den naasten omtrek van de
hoofdstad.
Overal in de stad heerscht thans groote
opwinding. Een correspondent van de Daily
Telegraph beschrijft, hoe dezer dagen dui
zenden vrouwen door de Madrileensche stra
ten trekken. Zy demonstreerden voor de
café's tegen de „leegloopers, die hun tijd
achter de cafétafels zoek brengen".
In een der meest populaire restaurants,
waar de Madrilenen onder het genot van
koffie de politiek van den dag plegen te be
spreken, drongen de vrouwen zelfs binnen
en dwongen de bezoekers, die niet konden
bewijzen zaken te behandelen, behulpzaam
te zyn bij het aanleggen van loopgraven
rond de stad.
Ook op andere punten trokken betoogin
gen door de stad, sommige voorafgegaan
door muziekkorpsen. Auto's waarop luid
sprekers gemonteerd waren schetterden re-
publikeinsche liederen en de internationale.
Generaal Ascencio is thans benoemd tot
opperbevelhebber van de regeeringsmilitie.
Uit het regeeringskamp.
Aan het front van Naval Carnero, Illescas
en Anover del Tajo blijven de opstandelin
gen druk uitoefenen. De loyalen bieden
krachtig weerstand en hebben hen reeds ge
dwongen terug te trekken tot in hun twee
de linies. De opstandelingen uit de streek
van Toledo trachten de spoorwegverbindin
gen tusschen Madrid en Ciudad Real af te
snijden, evenals de verbindingen naar An-
dalusie en de oostelijke provinciën.
De regeeringstroepen hebben de opstande
lingen gedwongen hun offensief te steken
en terug te trekken met achterlating van
veel wapenen en munitie.
Uit voorzorg heeft de regeering het spoor
wegverkeer naar Aranjuez en Alcazar de
San Juan opgeschort. Luchtstrijdkrachten
der opstandelingen hebben het station van
Aranjuez gebombardeerd, dat lichte schade
bekwam.
Het noord-station van Madrid gebom
bardeerd.
Radio-Sevilla heeft medegedeeld, dat het
noordstation van Madrid gebombardeerd is.
Radio Jerez de la Frontera heeft medege
deeld, dat de opstandelingen in den sector
van Guadalajara Maquila en Pelegrimo heb
ben bezet, welke plaats op 7 K.M. van Si
guenza in de richting van Madrid is gelegen.
Het vliegveld van Madrid, Getafe, werd ge
bombardeerd. Drie op den grond staande
toestellen werden tydens het bombardement
vernield.
Te Madrid heeft men, volgens Radio Jerez
de la Frontera gisteren elf personen doodge
schoten, die geweigerd hadden deel te ne
men aan de verdediging van de hoofdstad.
Uit Avila meldt men, dat de opstandelin
gen hun methodischen opmarsch voortzet
ten in de richting van het Escurial.
Gevechten bij Huesca.
Over de radio te la Coruna is o.m. het vol
gende bekend gemaakt: Aan het front van
Huesca hebben de loyale troepen een hevi-
gen aanval ontketend. Zy werden met zwa
re verliezen en achterlating van een groo-
ten oorlogsbuit afgeslagen. Aan het front
van Avila hebben de opstandelingen Las Na-
vas, Del Marqués bezet. De opmarsch in de
richting van Madrid wordt voortgezet. In
den sector Aranjuez-Illescas is een aanval
der regeeringstroepen afgeslagen. Aan het
front van Guadalajara heeft de regeerings-
strydmacht talrijke dooden moeten achter
laten. In Andalusie hebben de rechtsche
troepen afdeelingen regeeringsstrijdkrach-
ten, die pogingen deden het dorp Castro del
Rio te bezetten, verslagen.
De strijd in Asturie.
Uit Bilbao wordt gemeld, dat de lucht
macht van beide partyen zeer actief is aan
het front in het noord-westen. Regeerings-
vliegtuigen hebben de hellingen van de ber
gen Kalamua en Larruscain met succes ge
bombardeerd. Een andere escadrille heeft
een groep gewapende visschersvaartuigen
der opstandelingen bestookt. Een der booten
is gezonken. Een derde groep vliegtuigen
heeft de dorpen Vergara en Mondragon ge
bombardeerd.
De luchtmacht der opstandelingen heeft
Las Arenas een buitenwijk van Bilbao onder
vuur genomen. Vijf bommen zyn terechtge
komen in de nabijheid van consulaten. Ver
schillende menschen, onder wie een Peruaan,
werden gedood. Een andere bom viel in de
buurt van een Engelsch oorlogsschip, dat m
de haven voor anker lag.
De regeering naar Barcelona over
gebracht?
De „Paris Soir" bericht uit Madrid, dat de
regeering gisteren na het innemen van Na-
vala Carnero door de opstandelingen beslo
ten heeft de zetel van de regeering over te
brengen van Madrid naar Barcelona.
De uitwisseling van gevangenen en
gijzelaars.
Volgens door Britsche officieele kringen
uit Spanje ontvangen berichten bevinden
zich op het oogenblik 10.000 gevangenen en
gijzelaars, onder wie 1500 vrouwen te Ma
drid. Dr. Junod van het Internationale Roo-
de Kruis, is met hulp van de Britsche auto
riteiten actief doende met de uitwisseling
van gijzelaars. Tusschen 11 en 17 October
zijn 114 vrouwen van Burgos naar St. Jean
de Luz gebracht, verder 41 kinderen en 5
vrouwen van San Sebastian naar Burgos,
terwijl tenslotte dr. Junod met een honderd
tal uitgewekenen uit Bilbao is vertrokken.
Alle voorzorgsmaatregelen zyn genomen
met het oog op de luchtbombardementen.
Zoo zijn de Engelsche kleuren geheschen
op het dak van de ambassade en zijn Engel
sche vlaggen uitgespreid rondom de Brit
sche centra.
REDE VAN DALADIER.
Op een partij-congres.
De president der radicaal-socialistische
partij in Frankrijk, Daladier, heeft het par
ty-congres te Biarritz geopend met een rede,
waarin hij allereerst de beteekenis der bij
eenkomst in zoo ernstige tijden naar voren
bracht. Hij herinnerde eraan hoe de bewa
peningswedloop buiten Frankrijk in steeds
sneller tempo wordt voortgezet, en zeide,
dat opnieuw de „doodsschaduw van natio
naal antagonisme" over de wereld valt.
Daladier vervolgde met te verklaren, dat
de radicaal-socialistische party trouw is ge
bleven aan de verplichtingen, die zy op
zich heeft genomen, toen zij besloot samen
te werken met de arbeiders en boeren van
Frai.krijk. Het congres zal thans hebben te
beslissen, of de mandaten, verleend aan de
rad.-soc. vertegenwoordigers in het kabinet,
al of niet verlengd moeten worden. De groote
meerderheid der partij heeft de sociale her
vormingen, door de regeering voorgesteld
en door het parlement aanvaard, goedge
keurd. Intusschen is het feit aldus Dala
dier dat de overwinning van het volks
front onder de arbeiders een soort exaltatie
heeft veroorzaakt, waarvan eenige betreu
renswaardige fouten het gevolg zijn ge
weest. Buitenlandsche agents provocateurs
hebben in de arbeidsconflicten een onduld
bare rol gespeeld. De radicalen hebben niet
opgehouden ,aan te manen tot kalmte en er
aan te herinneren, dat de individueele vry-
heid, de particuliere eigendom, de republi-
keinsche orde en de souvereiniteit van de
wet geëerbiedigd moesten worden. Dala
dier zeide zich er over te verwonderen, dat
men reeds spreekt van de mogelijkheid van
het verbreken der regeeringsmeerderheid,
terwijl deze meerderheid de door het land
gekozen regeering blijft steunen. Een zeer
groote meerderheid der radicale federaties
heeft zich uitgesproken voor handhaving
van het volksfront. Het volksfront moet sla
gen, want anders zou het groote gevaar, dat
voortvloeit uit een ineenstorting, niet be
zworen kunnen worden.
De economische kwesties hebben thans
den voorrang boven de politieke. Indien de
Fransche activiteit haar rhythme en kracht
hervindt, zullen alle moeilijkheden vlot over
wonnen worden. Het lot van het volksfront
is afhankelijk van den economischen voor
uitgang.
Daladier besloot zijn rede met het uit
spreken van de overtuiging, dat de eenheid
der radicaal-socialisten na het congres ster
ker dan ooit zal zyn.
21 dooden, 4 gewonden.
In een „Castine"-mijn in de Fransche ge
meente Cauvicourt op 16 K.M. van Falaise
heeft zich gistermiddag tegen drie uur een
verschrikkelijk arbeidsongeval voorgedaan,
dat 21 arbeiders het leven heeft gekost en
vier arbeiders verwondde. De toedracht
van het ongeluk was als volgt: „Castine" is
een soort kalksteen, die met Ijzererts wordt
vermengd om het smelten te vergemakke
lijken. Teneinde de castine-steen te doen
springen gebruikt men gemeenlijk vloeibare
luchtpatronen, die op geregelden afstand
van elkaar worden geplaatst en met een
Bickford-leiding worden verbonden.
Tusschen het oogenblik, waarop de lont
wordt ontstoken en dat, waarop de ontplof
fing ontstaat, verloopen meestal twintig
minuten. Ditmaal echter deed de ontplof
fing zich veel sneller voor, met bovenver-
meldnoodlottig gevolg.
AANKLACHT TEGEN BLUM EN
AURIOL.
Over schatkistbiljetten.
Het dagblad „La Liberte" publiceert een
bericht, waarin o.m. gemeld wordt, dat de
voorzitter van de nationale federatie van
belastingbetalers in Frankrijk, Dubreuil, een
aanklacht heeft ingediend tegen Leon Blum
en Vincent AurioL
De aanklacht heeft betrekking op de
openbare uitgifte van staatspapier onder
frauduleuze voorwaarden. Bedoeld is hier de
plaatsing van schatkistbiljetten in den loop
van dit jaar.
Dientengevolge eenige vertraging.
De directie van de Stoomv. Maatschappij
„Nederland" deelt ons het volgende mede:
Op het m.s. „Christiaan Huygens", lig
gende te Southampton, is schade geconsta
teerd aan een der twee hoofdmotoren. De
schade is van dien aard, dat zy' niet in
korten tijd kan worden hersteld. En daarom
zal het schip met verminderde vaart de reis
naar Indië voortzetten. Het vertrek van
Southampton zal ongeveer op het vastge
stelde tijdstip plaats vinden. Echter zal
Algiers niet worden aangeloopen om het
tijdverlies te beperken. Het vertrek van
Genua zal een, eventueel twee dagen moe
ten worden verlaat. In verband hiermede zal
de boottrein dus later uit Nederland ver
trekken, waaromtrent nog nadere mededee-
lingen zullen worden gedaan. De aankomst
in Indië is eveneens vertraagd. Wat betreft
de juiste datum van aankomst in Indië valt
thans nog niets definitiefs te zeggen.
Verklaring van minister van buiten
landsche zaken Krofta.
De minister van buitenlandsche zaken van
Tsjechoslowakije, Krofta, heeft voor de par
lementscommissie van buitenlandsche zaken
een uiteenzetting gegeven van de buiten
landsche politiek van Tsjechoslowakije en
daarbij verklaard, dat Tsjechoslowakije ge
trouw blyft aan zyn verplichtingen en zyn
vrienden en de huidige evolutie met aan
dacht volgt.
In ieder geval, aldus Krofta, weigert
Tsjeschoslowakye zich aan te sluiten bij
een of ander anti-bolsjewistisch of anti-fas
cistisch front.
Getrouw aan den Volkenbond, doch
vertrouwen op eigen militaire kracht.
In antwoord op de op de buitenL politiek
geoefende critiek, verklaarde Krofta, dat
Tsjechoslowakije, wel verre van zich uitslui
tend te vertrouwen op den Volkenbond, of
zelfs ook maar op zyn bondgenootschappen
om zyn veiligheid te waarborgen, vooral op
zyn eigen militaire kracht vertrouwt
Hy verklaarde, dat de met Frankrijk en
de kleine Entente gesloten bondgenoot
schappen veel van hun waarde zouden ver
liezen door de herbewapening van Duitsch-
land, indien zy niet zouden worden aange
vuld door de vaststelling van wederzij dsche
bijstand met andere staten.
Belgische politiek wordt niet gevolgd.
Krofta voegde hieraan toe, dat de buiten
landsche politiek van Tsjechoslowakije niet
by iedere buitenlandsche impulsie zonder
overdenking mag worden prijsgegeven. Hy
concludeerde dat de richtlijnen voor de bui
tenlandsche politiek van Tsjechoslowakije
juist zyn en dat het niet noodig is er van af
te wyken.
Sprekende over bijzondere aangelegenhe
den zeide Krofta, dat Tsjechoslowakije niet
het voorbeeld van België zou volgen. Krofta
merkte op, dat de Italiaansch-Duitsche toe
nadering de organisatie van Centraal-Euro-
pa zou kunnen vergemakkelijken. Hy ver
klaarde, dat de betrekkingen met Duitsch-
land en Hongarije goed en met Oostenrijk
vriendschappelijk waren, dat de betrekkin
gen met Polen wat verbeterd zijn en dat het
hernieuwde Fransch-Poolsche bondgenoot
schap zou moeten leiden tot een ontspanning
in de betrekkingen tusschen Polen en Tsje
choslowakije.
Ten aanzien van Spanje zal Tsjechoslo
wakije de niet-inmengings-overeenkomst,
welke het heeft aangegaan, strikt naleven.
INTERNATIONALE SAMENWERKING.
De besprekingen te Berlijn.
Volgens te Rome in omloop zijnde ge
ruchten zouden de te Berlijn gevoerde be
sprekingen betrekking hebben op de vol
gende punten:
1. Geen militair bondgenootschap noch
verdrag van wélken aard ook.
2. Berlyn en Rome zouden de regeering
te Burgos erkennen.
3. Italië zou zyn steun geven aan een
verzoek van Duitschland om een tweezijdig
Fransch-Duitsch pact, gegarandeerd door
Italië en Engeland.
4. Wederkeerige consolidatie voor alles
wat het optreden der beide landen ten aan
zien van den Volkenbond betreft.
5. Italiaansche ondersteuning van het
Duitsche verzoek om uit het Locarnopact
ieder accoord met betrekking tot Oost-
Europa weg te laten en de Sovjet-Unie van
dit pact uit te sluiten.
6. De beide landen zouden het eens zijn
met betrekking tot de economische penetra
tie in het Donaubekken.
Er zou voor het oogenblik geen sprake
zijn van een erkenning van het Italiaansche
keizerrijk Abessinië door Duitschland.
Het gerucht doet voorts de ronde, dat
Ciano Zondag een rede zal houden, waarin
hy zich tot de internationale openbare mee
ning zou richten.